Νικόλαος Κάλας - Αποφθέγματα

 

Ο Φρόυντ είπε κάποτε στον Νταλί πως όταν κοιτάζει έναν υπερρεαλιστικό πίνακα, αντί να διερωτάται ποιο είναι το ασυνείδητο νόημά του, αναρωτιέται ποιο είναι το συνειδητό. Η παρατήρηση του Φρόυντ καταλογίζει έμμεσα στον Υπερρεαλισμό ότι δεν μπόρεσε να καταλάβει πως η τέχνη είναι εξιδανικευμένη μορφή ασύνειδων επιθυμιών, ικανή να επιβάλλει το εφικτό της φαντασίας χωρίς να δεσμεύεται από κάποια επιστημονική ή έστω «επιστημονικοφανή» δεοντολογία.

Κάλας Ν., (1997) Η τέχνη την εποχή της διακύβευσης και άλλα δοκίμια, εκδ. Άγρα, μτφρ. Παππάς Α., σελ.65.

Ο υπερρεαλισμός, διάδοχος του Ντανταϊσμού, αρχικά υποστήριζε την κατάργηση της τέχνης. Αργότερα ως σκοπός της λογοτεχνίας ή της ζωγραφικής ορίσθηκε η «διάχυση» του ασυνειδήτου στο χαρτί, στο μουσαμά ή στη σκηνή. Είναι σαν η τέχνη να επιδιώκει να μετατρέψει την πραγματικότητα σε ντιβάνι για όνειρα

Κάλας Ν., (1997) Η τέχνη την εποχή της διακύβευσης και άλλα δοκίμια, εκδ. Άγρα, μτφρ. Παππάς Α., σελ. 35.

Στην έντονα μηχανοποιημένη κοινωνία μας, ο κίνδυνος συνδέεται και με αποτυχημένους πειραματισμούς. Μόνο την εποχή που ο καλλιτέχνης είχε πια απαλλαγεί από την υποχρέωση να μιμείται την φυσική πραγματικότητα, ένας ζωγράφος μπορούσε -όπως συνέβη με τον Μπράκ-

να δηλώνει: "Πώς μπορεί να έκανα λάθος, αφού δεν ήξερα τί επιδίωκα;"!...

Αναμφισβήτητα, οι κυβιστές ήταν απαλλαγμένοι από την ευθύνη να συμμορφώνονται με ό,τι προσδοκούσε από έναν ζωγράφο η κοινωνία της εποχής τους. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι ο καθένας από αυτούς αρκούνταν στην εμπιστοσύνη που του έδειχναν οι ομότεχνοί του - κάτι που ισχύει , φυσικά, για κάθε ομάδα πειραματιστών.

Συνάγεται άραγε απ΄αυτό ότι ο καλλιτέχνης μπορεί "να βιώνει την ελευθερία του " μέσω του πειραματισμού;

Δε νομίζω... Απόλυτη ελευθερία από την ευθύνη μπορεί να υπάρξει μόνον όταν παραδοθεί κανείς είτε στον Θεό, όπως ο πατέρας Ζωσιμάς είτε στην Δικαιοσύνη, όπως ο Ρασκόλνικωφ.

Νικόλας Κάλας, Η Τέχνη την εποχή της διακύβευσης, σσ. 199-200.

Χωρίς έμπνευση δεν υπάρχει πρωτοτυπία.

Nικόλας Κάλας, Confound the Wise, 1942

τό μεταχθές μέ τό προαύριο δύσκολα συνδέεται.

Νικόλαος Κάλας

 Αν η Ιστορία στις κορυφαίες στιγμές της είναι η πιο ποιητική απ' όλες τις επιστήμες, η Ποίηση στις πιο βαθιές στιγμές της είναι η πιο απόκρυφη απ' όλες τις ιστορίες.

Νικόλας Κάλας, Υπερρεαλισμός και Η δημιουργία της ιστορίας

Εισαγωγή : Lena Hoff, μεταφρ. : Α. Παππάς, εκδ. Άγρα

.....................................................................................................................................................................

Από το Αφιέρωμα του Poeticanet:ΣΚΑΡΤΣΗ ΞΕΝΗ

Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΛΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΚΔΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΑΝΕΚΔΟΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ (ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ»)

 

Να μην έχεις ποτέ στο μυαλό σου τον αναγνώστη όταν γράφεις μια ιστορία. Μια ιστορία δεν είναι σαν ένα καλώδιο που κουβαλάει την τάση της δημιουργικής σου δύναμης αλλά σαν ένα μοναχικό φως στο σκοτάδι.

 

Η σωτηρία δε βρίσκεται στα χέρια των ποιητών. Ο πρώτος που κράτησε στα χέρια του τη φωτιά ήταν ένας μάγος. Και μετά τι; (από τα Μικρά Δοκίμια, σ. 87-88)

 

Το πτώμα είναι για το δολοφόνο ότι το διδακτορικό για τον ποιητή.

 

Οι πίνακες κρέμονται στα μουσεία μέχρι να γίνουν αριστουργήματα. Οι αλήτες μένουν κλειδωμένοι στα κελιά τους μέχρι να γίνουν εγκληματίες.

 

Γιατί να προσεύχεσαι ενώ μπορείς να ανησυχείς; (από τους Αφορισμούς)

 

Το ερέθισμα που θα μετέτρεπε το διάβασμα σε μια σημαντική απασχόληση απουσιάζει ολοκληρωτικά.

 

Αυτό που πραγματικά χρειάζεται είναι μεγάλοι δάσκαλοι που σπάνια βρίσκονται στα πανεπιστήμια, γιατί ο ρόλος των δασκάλων δεν είναι να εξηγούν αλλά να επι-κοινωνούν ανακαλύψεις. Οι μεγάλοι δάσκαλοι μπορούν μόνο να εμπνεύσουν, γι’ αυτό δεν γίνονται καθηγητές αλλά ηγέτες.

(Αποσπάσματα από Πανεπιστημιακές διαλέξεις και κείμενα, σ. 104)

 

Δεν γράφω για να διαβαστώ, αλλά να ξαναδιαβαστώ. Εν μέσω σιωπής».