Κωστής Παλαμάς - Ποιητική

Με το τραγούδι ολάσβηστοκαι ας δείχνεσαι, και ας είσαι,με το τραγούδι ανάτειλε,βασίλεψε· και ζήσε,5και σβήσε· στου ύπνου αξύπνητουγειρτός το σκληρό στρώμα,στα κρύα σου χείλη ακόματραγούδι ας πνέει, ζωή. Αν είναι η ψυχή μέσα σου10ψυχή σαν του προφήτη,στα μάτια ας καθρεφτίζεταισα φως του αποσπερίτη.Μα ξέφευγε του αμάθευτου,ο δαίμονας ο αρχαίος,15πάντα άλλος κι όλο νέος,κι όλο άπιαστος εσύ. Ρυθμός ας είναι ο δρόμος σουκαι ο λογισμός σου ημέρα,σαν την ημέρα ολόχυτη20στον αθηναίον αιθέρα·μ’ όποιο συγνεφοσκέσπασμα,γύρω ας χαλιέται η πλάση,χωρίς να ηλιογελάσειδεν πάει να κοιμηθεί. 25Μες στη γαλήνη ανήσυχος,ήσυχος μες στη μπόρα·φάνταζε ως φάνταζε άλλοτεστης θείας λατρείας την ώρατου γερακιού το πέταμα,30μια χρησμοδότρα γλώσσα·και υψώνου όλο προς όσαείναι ήρωες και θεοί. Αν από κάτω ανέβηκες,ή αν ήρθες από πάνω,35σαν πνέμα πέτα ασκλάβωτο,σαν άγριο στοιχειό πλάνο.Εσένα και τον έρωτασας έστειλε μια μοίρα·Αιολική εσύ λύρα,40κάνε την αύρα ωδή. Ας βρίσκεσαι στους έρημουςκαι στους παρθένους τόπους,μέσα στη χώρα ας χάνεσαι,ας φεύγεις τους ανθρώπους.45Η μια η μεγάλη αγάπη σου,θάλασσα κυματούσα,και η μάνα σου, και η Μούσα,να είν’ ο άνθρωπος που ζει και μ’ όλα του τα κρίματα50και μ’ όλα του τα πάθη,της γης κορόνα υψώθηκε,κόσμος του κόσμου εστάθη,των όλων το καθρέφτισμα,κι απ’ τα σκουλήκια ώς τ’ άστρα·55και θείων κι επίγειων πλάστρατου ανθρώπου είν’ η ψυχή. Μα κι αν εσύ ο φιλάνθρωπος,ας είσαι για τα πλήθητ’ ανάερο φωτοπέρασμα·60ή σαν το παραμύθι,το παιδιακίσιο· παίζονταςτο ακούμε, μας ευφραίνει,μα σκεπασμένος μένειβαθύς ο νους που κλει. 65Θα τα προσμένουν οι άνθρωποιτα νέα μεστά σου χρόνιατα ορθά, για κάποιο πάλεμασε μαρμαρένια αλώνια,κραυγή Τυρταίου το λόγο σου70και τον καημό —ω λαχτάρα!—στης Ψάπφας την κιθάραξανά από σέ βαλτό. Μα εσύ, σοφός, και μ’ όλα σουτα νέα, μεστά, ορθά χρόνια,75θεού βρύση ως να σε πότισεχαρά και καταφρόνια,Ολύμπιε, το τραγούδι σουμε την ιδέα που πλάθει,φέρ’ το έξω από τα πάθη,80στον έβδομο ουρανό. Γερνάς. Πώς αργοχύνεταιτο ηλιοβασίλεμά σου!Περνάς. Κιτρινοφύλλιασες,χιονίζει στα μαλλιά σου.85Θα την προσμένουν οι άνθρωποιτην κρύα χλωμή σου δύσηνα την αντιφεγγίσειτου στίχου σου ο σκοπός. Μα εσύ τινάξου ολόδροσος,90και με τα χελιδόνιαχτίσε φωλιές μαρτιάτικες·και ω! στα παλιά, στα αιώνια,στου Απριλομάη τ’ ανθίσματα,στη νιότη, στην παρθένα,95τραγούδια λατρεμένατραγούδα, πάντα νιος. Γιατί όσα θα ’χεις μέσα σουκαι πάει και κρατήσει,παθών θησαυροφύλακας,100ορμές, αγάπες, μίση,μέσα σου, νά τα! απείραχτα.Θα φύγεις… Πρόσφερέ ταστερνά χλωρομπουκέταστου κόσμου τη γιορτή. 105Με των εθνών τα λάβαραπώς σέρνουν το κατόπικαρδιές ευκολομάλαχτεςθαμποί πατριδοκόποι!Εσύ αντιστάσου, αταίριαστος,110και τόλμα να κηρύττεις:—Του ΚΟΣΜΟΥ είμαι πολίτης,πατρίδα έχω τη γη!— Μα και ποιά μαύρα σύγνεφαποιών ιδεών ακρίδων115πυκνώνονται και απλώνονται,φοβέρες των πατρίδων!Πάλι αντιστάσου αταίριαστος,και πες, πατριδολάτρης:—Ἀμύνεσθαι ὑπὲρ ΠΑΤΡΗΣ120εἷς ἄριστος οἰωνός! Κράξε: —Η πατρίδα, υπέρτατη:Κι όσο αίμα να της δώσειςτο αίμα του κόσμου ανήμπορογια να την ξεπληρώσεις.125Αν κλει ζωές μύριες μέσα τηςκαι μια δροσοσταλίδα,και η πιο στενή πατρίδαπλατιά σαν ουρανός. Και δόξα στα αιμοσφράγιστα130πατροπαραδομένα,νεκρώσιμα, αναστάσιμα,στου Γένους τα γραμμένα,στων αντρειωμένων τ’ άρματα,στων όμορφων τα κρίνα,135στου καλυβιού την πείνα,στου παλατιού το φως! Σιωπή. Βροντάει, ρημάζοντας,του ολέθρου το κανόνι,μα κάπου σ’ ένα πράσινο140δάσος λαλεί έν’ αηδόνι.Απάνου απ’ τα συντρίμματακι από τ’ απομεινάριατου ονείρου τα φεγγάριασαν πάντα λαμπερά. 145Κι αν είσαι το νερόχαροτο ευκολολυγισμένοκαλάμι στο γοργόρεματου ποταμιού σκυμμένο,μες στο καλάμι, α! μέσα σου150τιτάν από τα ύψηκλέφτης την έχει κρύψειμέσα σου τη φωτιά! Με το τραγούδι αθάνατοκαι ας δείχνεσαι και ας είσαι,155με το τραγούδι πρόβαλεκαι χόρτασε και ζήσε.Και πέθανε. Τα χώματαθα σε ρουφάν, και ακόμαστο παγωμένο στόμα160ο ύμνος θα καίει, ζωή. 28‒3‒1917