ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ Συνέντευξη Κρημνιώτη Πόλυ
Δημοσίευση: 23 Ιουνίου 2020 20:00
Με τα εφόδια των δασκάλων της, του Γιάννη Μόραλη και του Β. Βασιλειάδη, από την Αθήνα, και αυτά που απέκτησε συνεχίζοντας τις σπουδές της στην Beaux Arts και στην Art Deco, στο Παρίσι, με την εμπειρία περισσότερων από 27 χρόνια στην εκπαίδευση, είτε οργανώνοντας και διευθύνοντας το Εικαστικό Εργαστήριο των Δήμων Καλαμάτας και Πάτρας είτε μέσα από το Δίκτυο Εικαστικών Εργαστηρίων του υπουργείου Πολιτισμού, η Κλεοπάτρα Δίγκα γνωρίζει καλά τι σημαίνει να μοιράζεσαι με τους μαθητές σου τους θησαυρούς της τέχνης. «Πίσω από κάθε δημιούργημα της τέχνης κρύβεται ένα άνθρωπος και πίσω του μια ολόκληρη εποχή. Η Ανθρώπινη Ιστορία» λέει. Έχοντας διανύσει εκ παραλλήλου σημαντική διαδρομή στα εικαστικά πεπραγμένα της χώρας αλλά και στην εικαστική εκπαίδευση, η γνωστή ζωγράφος τοποθετείται στη συζήτηση για την αναγκαιότητα της τέχνης στο σχολείο με τρόπο εμφατικό. «Να μπει η τέχνη στη θέση που της αξίζει -και που δικαιούνται οι πολίτες- σωστά σε όλες τις βαθμίδες» υπογραμμίζει καθώς εξηγεί τη σημασία της τέχνης στη διαμόρφωση «ελεύθερων και δημιουργικών πολιτών».
Ποια είναι η σημασία της τέχνης στο σχολείο;
Στα Μαθηματικά 2+2 κάνουν 4 και όλα τα παιδιά θα δώσουν την ίδια απάντηση. Στη τέχνη όμως το καθένα μπορεί να δώσει τη δική του απάντηση, το δικό του βλέμμα για τα πράγματα, τις σχέσεις του με τον κόσμο και τους ανθρώπους γύρω του. Όταν δημιουργεί, πρέπει να προβεί σε προσωπικές επιλογές. Οξύνει την κρίση του, ασκείται να εξωτερικεύει τη σκέψη του και την ευαισθησία που τη διατρέχει, να κάνει επιλογές και να παίρνει αποφάσεις ή και να τις αναιρεί. Ανοίγει τη φαντασία του, απαραίτητη σε κάθε δημιουργικό άνθρωπο, ό,τι κι αν κάνει. Έτσι, αποκτά συνείδηση του εαυτού, της ταυτότητας και της ελευθερίας του. Νά, πολύ σύντομα, μερικά χαρακτηριστικά που παίρνει το παιδί από τις τέχνες στο σχολείο, όπου περνάει τα τρία τέταρτα του ημερήσιου χρόνου του για 12 χρόνια.
Έχοντας ασχοληθεί επί χρόνια με τη διδακτική της τέχνης, τι έχετε διαπιστώσει για τη διάδρασή της στις ζωές των ανθρώπων, μικρών και μεγάλων;
Πολύ μεγαλύτερη από αυτή που οι ίδιοι ξέρουν. Επιρροή που ανακαλύπτουν σταδιακά. Το εντυπωσιακό είναι ότι προσέρχονται στην τέχνη με ένα δέος. Όμως προσέρχονται. Υποψιάζονται ότι είναι «κάτι σαγηνευτικό, αλλά και άγνωστο», σαν ένα κλειστό κουτί που θες ν' ανοίξεις. Θέλουν όχι μόνο να επιχειρήσουν να δημιουργήσουν, αλλά και να καταλάβουν. Κάποιοι πιο κλειστοί, αρχικά το κοροϊδεύουν, όπως και τους ίδιους τους καλλιτέχνες - ο εύκολος τρόπος άμυνας στο άγνωστο, στο έτερο. Αυτό συμβαίνει και στους έφηβους και στους ενήλικους ενίοτε. Η αιτία είναι προφανής: Το σχολείο δεν έδωσε αυτά που έπρεπε στην ώρα του.
Στη Γαλλία, αυτή η εικόνα δεν ήταν τόσο τραχιά σε όλες τις ηλικίες. Τα πράγματα είχαν δουλευτεί καλύτερα την ώρα που έπρεπε. Όλα ακολουθούνται φυσικά και με τη σχετικότητα του ταξικού πρόσημου, μην ξεχνάμε. Αυτή την πραγματικότητα έχει να διαχειριστεί ο δάσκαλος τέχνης αναπτύσσοντας όλες τις τεχνικές της ανθρώπινης επαφής, όλα τα γνωστικά του πεδία, που πρέπει να είναι πλατιά, όλη την δική του αγάπη και πάθος για τη δική του τέχνη και τον άνθρωπο - το μεγαλύτερο όπλο κάθε παιδαγωγού. Μαθητές μας τόσο από το σχολείο όσο και από τα εικαστικά εργαστήρια μας βομβαρδίζουν στα κοινωνικά δίκτυα μετά από χρόνια, λέγοντας πόσο η ενασχόλησή τους με την τέχνη άλλαξε και τη σχέση τους με τη ζωή, το βλέμμα τους στον κόσμο. Συχνά λένε: «Πριν νομίζαμε ότι τα βουνά έχουν ένα χρώμα, τώρα βλέπουμε ότι έχουν πολλά και διαφορετικά. Ακόμα κι αν δεν ζωγραφίζουμε, όλα τα απολαμβάνουν αλλιώς τα μάτια μας». Δηλαδή, με άλλα λόγια, λένε ότι η αντίληψη του κόσμου πριν ήταν διανοητική (καφέ το βουνά - πράσινα τα δέντρα), ενώ τώρα είναι αισθητηριακή. Μια όραση ευαισθητοποιημένη και προσωπική.
Δηλαδή, θα πει κανείς: «Και τι έγινε;». Ας σκεφτούμε την επέκταση αυτής της αλλαγής, πέρα από τη συγκίνηση της δημιουργίας. Δεν θέλουμε να τους κάνουμε όλους καλλιτέχνες. Αυτή η προσωπική αντίληψη του κόσμου, πέρα από την όραση, αρχίζει να αμφισβητεί και άλλα κοινωνικά στερεότυπα, επί το προσωπικότερο, κι αυτό είναι το πολύ ενδιαφέρον. Όλοι οι μαθητές μας διδάχτηκαν την Ιστορία της Τέχνης και κατάλαβαν ότι ένα έργο δεν είναι ένα συναίσθημα με χρώμα, αλλά πολλές και σύνθετες διεργασίες από τη μεριά του καλλιτέχνη και, μέσω αυτού, της εποχής του. Μια άλλη παρατήρηση είναι η συμφιλίωση που έφερνε το ζητούμενο από κοινού, όπως και η βαθύτερη παρατήρηση και κατανόηση του ενός για τον άλλο. Η τέχνη είναι μια διαδικασία, όχι μόνο ένα αποτέλεσμα (ένα έργο). Αυτό είναι ένα credo για τον δάσκαλο τέχνης, κάθε τέχνης, γιατί όλες είναι ένα, το μέσον διαφέρει. Έτσι, συμβάλλουμε στον σχηματισμό, των ελεύθερων και δημιουργικών πολιτών. Αυτό είναι μια πολιτική θέση. Όραμα άλλης κοινωνίας.
Τι σημαίνει ο εξοστρακισμός της τέχνης από τις βαθμίδες της εκπαίδευσης;
Σημαίνει άρνηση όσων είπαμε έως τώρα, είτε από άγνοια είτε από πολιτική επιλογή. Για το Λύκειο, που γίνεται λόγος τώρα, είναι απαράδεκτη η στάση του υπουργείου. Αντί να αναβαθμιστεί ο ρόλος της τέχνης όπως της αξίζει, που αγγίζει τον χαρακτήρα του σχολείου, την καταργεί και παραπέμπει στις ελληνικές καλένδες τη λύση για τις ανάγκες των παιδιών στις Πανελλήνιες, τα στρέφει στην παραπαιδεία, καταργεί οργανικές θέσεις εικαστικών δασκάλων. Προσπάθειες ετών πολλών σημαντικών καλλιτεχνών, διεθνή συνέδρια, πειραματικά προγράμματα, όχι μόνο δεν αξιοποιούνται, περιφρονούνται - αμφιβάλλω αν τα γνωρίζουν κιόλας οι νεόκοποι φωστήρες.
Πώς πρέπει να δούμε το σχολείο του μέλλοντος σε σχέση με την τέχνη;
Να μπει η τέχνη στη θέση που της αξίζει -και που δικαιούνται οι πολίτες- σωστά σε όλες τις βαθμίδες. Εξοπλισμένο εργαστήριο στο κάθε σχολείο. Καλλιεργημένοι όλοι οι δάσκαλοι από την τριτοβάθμια εκπαίδευσή τους. Ο σχεδιασμός της ανθρωπιστικής παιδείας, αυτό που εγώ ονομάζω πολιτική θέση, περνά σε όλες τις βαθμίδες της. Αυτά δεν είναι μαξιμαλιστικά, αλλά αναγκαία από «χθες». Η ελευθερία και η δημιουργικότητα της τέχνης πρέπει να απλώνεται σε όλα τα μαθήματα. Η αλληλεπίδραση των μαθημάτων μεταξύ τους είναι το κλειδί και ο χαρακτήρας του μοντέρνου σχολείου. Γιατί η γνώση είναι ένα «όλον». Έτσι θα φτιάξουμε δημιουργικούς πολίτες. Αλλιώς θα δημιουργούμε εξειδικευμένους, αποσπασματικούς, στεγνούς ανθρώπους, ανίκανους να συλλάβουν το συνολικό περιβάλλον, να εκφραστούν, να αισθανθούν, να κρίνουν, να αντιδρούν. Αμόρφωτα ζόμπι αλλά πολύ καλά εξοπλισμένα στην τεχνολογία και κυρίως πειθήνια.
Όσα παιδιά έχουν ιδιαίτερη κλίση στο σχέδιο, στο Λύκειο μπορούν να ετοιμαστούν για τις επιλογές τους με δημόσια σχολικά φροντιστήρια ανά περιοχές που πρέπει να γίνουν. Για όλα όμως τα παιδιά, ανεξαρτήτως προσανατολισμού, η «Ιστορία της Τέχνης» ως εργαλείο για τη βασική, γενική τους καλλιέργεια. Αυτή είναι η πραγματική, η εναργέστερη «Ιστορία του Ανθρώπου», όχι η ιστορία των πολέμων. Όλη η πορεία του ανθρώπινου πνεύματος, όλη η περιπέτεια της ανθρώπινης εμπειρίας είναι εκεί. Γιατί πίσω από κάθε δημιούργημα της τέχνης κρύβεται ένας άνθρωπος και πίσω του μια ολόκληρη εποχή. Η Ανθρώπινη Ιστορία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου