Μεσουρανίς η ολόφεγγη η Σελήνη
λαμποκοπά κι αστράφτει πέρα ως πέρα∙
το φως της, μες στον έρημον αιθέρα,
της νύχτας όλα τ’ άλλα φώτα σβήνει.
Μα εκεί βαθιά που ροδοφέγγει η μέρα,
όταν μικρή ζωή στη νύχτα μείνει,
έν’ άστρο λίγο, μα δικό του, χύνει
φως τρέμιο από την άγνωστή του σφαίρα.
Κι είπα: τέτιο καλό μακριά από μένα,
αφού κοντά σε μεγαλεία ξένα
ό,τι σιμώνει το δικό του χάνει.
Καλλίτερα μακριά και μοναχός μου
σε μια άγνωστη κρυφή γωνιά του κόσμου,
λίγο, μα και δικό μου φως, με φτάνει!
Κλιτή, θλιφτὴ στοῦ καραβιοῦ τὴν πλώρα
ἡ Γοργόνα ἀναμετρᾷ
τῆς ἄβυσσος τὰ μάκρη: — Ποῦθε ἡ μπόρα
θὰ ξεσπάσῃ, ποὺ ἡ καρδιά μου λαχταρᾷ;
Το ωραίο νησί που ο πόθος του μ’ ανάβει,
φαντάζομαι πως φεύγει κι αρμενίζει.
Σα πλώρες τον αφρό σκορπούν οι κάβοι.
Στων δέντρων τους ιστούς, αγέρας τρίζει.
Το δρόμο που ξεκίνησε δε παύει
κι αν ούτε πάει μπρος ούτε ποδίζει,
μα πάντα σαν ορθόπλωρο καράβι
δίχως εμέ, τού Αιγαίου το κύμα σκίζει.
Δίχως εμέ! Και μέσα στη χαρά μου
σα νύφη απ’ τα στέφανα του γάμου
πήρε το πλοίο και πάει και δε γυρνά,
ενώ απ’ το βράχο, που έρημο και μόνο
μ’ έρριξ’ η μοίρα, βλέπω να περνά
και μ’ άκρα `πελπισιά τα χέρια απλώνω.
Σκαραβαίοι καὶ τερακότες
Σκεβρό καράβι, πως στριγγά τριζοβολούν οι αρμοί σου,
ώρα την ώραν οι γοφοί θα ξεκλειδώσουν λες,
μα συ ταξίδια μελετάς στους δρόμους της αβύσσου,
ενώ οι παλιές το σώμα σου καταδρομούν πληγές.
Στηλά τα μάτια στ' άνοιγμα του λιμανιού η γοργόνα
κρατά, ψυχή ακατάλυτη μες στο φθαρτό κορμί,
στα πελαγοδρομίσματα και στον αιώνιο αγώνα
τη μαθημένη νιώθοντας να τη φτερώνει ορμή.
Ω! Αλήθεια! αντί αναγέλασμα της άστεργής σου μοίρας
να ρεύεις, σκέλεθρο αχαμνό, στην άκρια ενός γιαλού,
κι αν του πέλαου να σε πιει γραφτό ο καταποτήρας,
πάρε έν επίδρομο στερνό για κάπου πάντ' αλλού.
Με γυμνό πόδι στα πλούσια τα λουλούδια,
με ξέπλεγα στις αύρες τα μαλλιά της,
πετά η τρελή Χαρά με τα τραγούδια,
παιδούλα δροσερή σα μοσχομπάτης.
Σαν πεταλούδα βελουδένια χνούδια
τινάζει απ' τα πολύχρωμα φτερά της
και στα τετράξανθά της τα πλεξούδια
κάτι αντιφέγγει σα μεσημεριάτης.
Και τη χαρά της δεν κρατάει στα στήθια,
μα εκεί που τρελά κράζει: τι μου λείπει;
νά σου πετιέται από τα κουφολίθια
η γριά η Ηχώ και της φωνάζει: η λύπη!
είμαι γριά και ξέρω~ μόνον αν πάθης,
μπορείς και τί' ναι η χαρά να μάθης.
Σκαραβαίοι και τερακότες
Μάθε τὸν πόνο τὸ γερὸ
βουβὸς στὰ δόντια σου ν᾿ ἀλέθεις.
Χύνε τῆς λήθης τὸ νερὸ
μὲς στὸ τρελὸ κρασὶ τῆς μέθης.
Θὰ πάει κι αὐτὸ μίαν ὀμορφιὰ
καὶ πρὶν νὰ γύρει ἀκόμα ὁ χρόνος,
ἔχει ὁ Θεός, τὰ ἑφτὰ καρφιὰ
θὲ νὰ μᾶς βάλει ὁ νέος πόνος.
Ὅριζε, μοῖρα τῶν μοιρῶ,
ἐσὺ ποὺ γνέθεις καὶ ξεγνέθεις,
Χύνε τῆς λήθης τὸ νερὸ
μὲς στὸ τρελὸ κρασὶ τῆς μέθης.
Ιωάννης Γρυπάρης (1870 - 1942)
Τ’ αστέρια τρεμοσβήνουνε κι η νύχτα είναι λίγη·
με φως χλωμό και άρρωστο οι κάμποι αντιφεγγίζουν
κι ολόγυρά του, όπου στραφεί το μάτι σου, ξανοίγει
εδώ κορμιά, εκεί κορμιά στρωμένα να μαυρίζουν.
Φίλους κι εχθρούς ο θάνατος σ’ ένα τραπέζι σμίγει,
όπου τ’ αγρίμια ακάλεστα με πείνα τριγυρίζουν·
χαρά στον όπου γλύτωσε, χαρά στον πόχει φύγει,
μα όσους το βόλι εξέσχισε, κοράκια ξανασχίζουν.
Kι άξαφνα ορθός ο Σαλπιχτής πηδάει ο λαβωμένος,
στριγγή φωνή και σπαραχτήν η σάλπιγγά του βγάζει
που λες τον ίδιο της χαλκό ―κι όχι αυτιά― σπαράζει.
Mα δεν ξυπνάει στον ορθρινό κανένας πεθαμένος,
μόν’ τα κοράκια φεύγουνε κοπαδιαστά, σα νάναι
των σκοτωμένων οι ψυχές, που στα ουράνια πάνε.
(από το Nεοέλληνες Λυρικοί, Bασική Bιβλιοθήκη 29, «Aετός» A.E., 1954)
Μουσική και ερμηνεία : Υπόγεια Ρεύματα
Δίσκος: Παραλογές (1995)
T
Ιωάννης Γρυπάρης- Σαν παραμύθι (Στοιχεία για την αγορά χαλκού, Γιώργος Κοροπούλης, Τρίτο Πρόγραμμα)
Συ, που έχεις κάλλη για προικιά και χάρες γι’ αντιπροίκια
για να πατείς νανθίζουνε και τάδροσα χαλίκια,
μα που για με μονάχα
ήσκιο βαρύν εσκόρπισε Θανάτου η εμορφιά σου,
ακούσε κάτι που θα πω γερτός στα γόνατα σου,
σαν παραμύθι τάχα.
-Της λίμνης η Νεράιδα, ξωθιά μαρμαροστήθα,
πούχε της μαύρης κόλασης στα μαύρα μάτια σπίθα,
γυναικεία ρούχα εντύθη
περνά απ' το δάσος το υγρό, που τραγουδάει ο γκιώνης
και, σαν εσέ πεντάμορφη.. Αγάπη μου, θυμώνεις;
-το λέει το παραμύθι.
Ήρθε στην κρήνα του χωριού και κάθισε, κι αρχίζει
τα ολόσγουρά της να τραβάη μαλλιά και να ξεσκίζη τα κρινομάγουλά της
και κλαίει τον αρρεβώνα της, πως έπεσε κι' εχάθη
στου πηγαδιού τ' ανήλιαγα και στοιχειωμένα βάθη και τρέμει το γονιό της.
Περνούν διαβάτες γνωστικοί, τη βλέπουν και τραβούνε
κάπου με δυο γλυκόλογα της ζαχαρογελούνε
κι αποδώ πάνε κι άλλοι...
Περνά κι ο νιος τραγουδιστής, μοναχογυιός της χήρας
κοιλόρφανο χλωμό παιδί, πούχε προικιό της μοίρας μόνο καρδιά μεγάλη.
- «Λαμπάδα εμπρός στα κάλλη σου και τη ζωή μου ανάβω,
πάρε με πάντα κ' έχε με της ομορφιάς σου σκλάβο και δούλο της αγάπης,
τον αρρεβώνα πόχασες-κι ας είναι κι άλλον - βγάζω,
στα στοιχημένα τα νερά, αν είναι, δεν τρομάζω ή δράκος ή αράπης!»
Δεν το είπε, δεν ταπόσωσε τον δένει από τη μέση,
και στο πηγάδι το βαθύ... Πες μου, Κερά. σ' αρέσει ή ως εδώ να μείνω;
Βλέπω τον ύπνο μύνημα στα μάτια σου να στέλλη,
μην τονε διώχνης· πιότερο τι τάχα να σε μέλη για μένα ή για κείνο.
"Συμφωνίες χωρίς σκοπό"
Mεσουρανίς η ολόφεγγη η Σελήνη
λαμποκοπά κι αστράφτει πέρα ώς πέρα
το φως της μες στον έρημον αιθέρα
της νύχτας όλα τάλλα φώτα σβύνει.
Mα εκεί βαθιά που ροδοφέγγει η μέρα
όταν μικρή ζωή στη νύχτα μείνη,
έν' άστρο λίγο μα δικό του χύνει
φως τρέμιο από την άγνωστή του σφαίρα.
K' είπα: τέτοιο καλό μακριά 'πό μένα,
αφού κοντά σε μεγαλεία ξένα
ό,τι σιμώνει το δικό του χάνει,
Kαλύτερα μακριά και μοναχός μου!
σε μια άγνωστη κρυφή γωνιά του κόσμου
λίγο μα και δικό μου φως με φτάνει.
Ιωάννης Γρυπάρης (Σίφνος, 29 Ιουλίου 1870 – Αθήνα, 13 Μαρτίου 1942)
(από το Σκαραβαίοι και τερρακόττες, I. N. Σιδέρης χ.χ.)
