Νικηφόρος Βρεττάκος - Αυτοπυρπόληση

Στον φοιτητή που αυτοπυρπολήθηκε στη Γένοβα το 1970

Ντύθηκες γαμπρός
φωταγωγήθηκες σαν έθνος.

Έγινες ένα θέαμα ψυχής
ξεδιπλωμένης στον ορίζοντα.

Είσαι η φωτεινή
περίληψη του δράματός μας,
τα χέρια μας προς την Ανατολή
και τα χέρια μας προς τη Δύση.

Είσαι στην ίδια λαμπάδα τη μια
τ’ αναστάσιμο φως
κι ο επιτάφιος θρήνος μας.

Πηγή: Η θέα του κόσμου

Χριστόφορος Μηλιώνης - Γεγονός που... έγινε

   «Γεγονός που έγινε», συνήθιζε να λέει χαριτολογώντας ο φίλος μου ο Λουκάς ο Κούσουλας, ο ποιητής όταν θέλει να βεβαιώσει για του λόγου του το αληθές. Όπως εγώ τώρα. Τη στιγμή μάλιστα που έχω διηγηθεί ως σήμερα ένα σωρό «γεγονότα» που έγιναν και δεν έγιναν ή, τουλάχιστον, που δεν έχουν γίνει όπως τα έχω διηγηθεί. Και μήτε ξέρω πια πώς έχουν γίνει. Ένα μονάχα ξέρω: πως είναι πιο αληθινά από την ίδια την αλήθεια.

   Μα ποιος να το ‘λεγε τότε πως το γεγονός που θα διηγηθώ όχι μόνο είναι «γεγονός που έγινε» και μάλιστα όπως θα το διηγηθώ, αλλά και πώς θα το θυμόμουν έκτοτε συχνά-πυκνά και θα το διηγόμουν κάθε τόσο – κάπου σαράντα χρόνια τώρα;

   Δηλαδή οι συνθήκες που επαναλαμβάνονται το φέρνουν και το θυμάμαι. Κι αν είναι κάτι που χρωστάμε στα χρόνια που σηκώνει η καμπούρα μας, είναι η γνώση πως οι καταστάσεις έρχονται και ξανάρχονται, πανομοιότυπες στην ουσία τους. Τόσο που κάποια στιγμή λες, όπως στο σινεμά: «Αυτό το έργο το ξανάδαμε τόσες φορές! Πάμε πια να φύγουμε!»

   Η δικτατορία της Χούντας, στις 21 Απριλίου 1967, με βρήκε καθηγητή στο Γυμνάσιο του Περισσού. Παράρτημα του Γυμνασίου Νέας Ιωνίας. Έμενα στο Νέο Ηράκλειο, πιο κάτω από το σινεμά «Τα τρία αστέρια. Άκουσα πρωί πρωί την είδηση από το ραδιόφωνο και βγήκα στη βεράντα της εισόδου. «Μέρα του Απρίλη, γεμάτη θάμπος», που λέει κι ο ποιητής. Χαρά Θεού! Καλή ώρα… Αντίκρυ ήταν το Γυμνάσιο Νέου Ηρακλείου, κι ο Γυμνασιάρχης είχε βγει στο μπαλκόνι του και χάζευε την πρωινή κίνηση στο δρόμο σαν τίποτε να μην είχε συμβεί. Ήταν η συνηθισμένη. Μόνο που κάπου-κάπου περνούσε κανένα αυτοκίνητο με ασυνήθιστα μεγάλη ταχύτητα κι άφηνε πίσω του τον ήχο από κάποιο εμβατήριο.

   Ήταν κάτι που μερικοί το φοβόντουσαν πως μπορούσε να γίνει. Εγώ δεν ασπαζόμουν αυτή την εκδοχή. «Ο λαός δεν σηκώνει δικτατορίες», έλεγα σχεδόν κομπάζοντας και απειλώντας. 

   Μα να που έγινε. Τι θέλατε εγώ να κάνω; Μήπως να βγω και ν’ αρχίσω να φωνάζω; Και ποιος θα με άκουγε; Κι αν με άκουγε τι θα γινόταν; Δεν ήταν καθόλου βέβαιο πως θα γινόμασταν δυο, θα γινόμασταν τρεις, πως θα γινόμασταν χίλιοι δεκατρείς… Το πιο βέβαιο είναι πως, αν το ‘κανα την ίδια στιγμή θα κατέφθανε το 100, θα με μπαγλάρωνε και μη με είδατε, μη με απαντήσατε. «Άιστος άπυστος», που λέει ο λόγος. Αγανάκτησα λοιπόν μες στην αμηχανία μου και στην απόγνωση: «Επιτέλους, τι κάνει αυτός ο λαός;» αναρωτήθηκα, και πήρα το λεωφορείο από τη στάση, μπροστά στο σινεμά. Δεν ήταν το πιο βολικό μέσον, αλλά ήθελα, εκείνη τουλάχιστον την ώρα να δείξω πως είμαι ένας νομοταγής πολίτης και φεύγω για τη δουλειά μου χωρίς χρονοτριβή.

   Μάταιη σπουδή. Μονάχα καμιά δεκαριά μαθητές είχαν έρθει και τρεις τέσσερις συνάδελφοι. Ανταλλάξαμε κάποιες πληροφορίες κι αμέσως γινόταν φανερό πως οι άλλοι τις περνούσαν στο μυαλό τους από κόσκινο για να καταλάβουν τι κρύβουν τα λόγια σου. Κάποια στιγμή θέλησε να μου ανοίξει συζήτηση ένας από τους συναδέλφους, που όλο για ιστορίες του στρατού μάς μιλούσε, τον καιρό που ήταν ανθυπολοχαγός. Του είπα: «Από δω και πέρα, τέρμα οι συζητήσεις».

   Διώξαμε τους λίγους μαθητές, τους ευχηθήκαμε Καλό Πάσχα και φύγαμε κι εμείς.

    Αυτή τη φορά ακολούθησα το συνηθισμένο μου δρομολόγιο – ίσως για να δείξω πως τίποτε δεν άλλαξε. Για να επιστρέψω από το σχολείο στο σπίτι μου, κατέβαινα στο σταθμό στα Πευκάκια, κι έπαιρνα τον ηλεκτρικό. Εκεί, τον τελευταίο καιρό στεκόταν ένας νεαρός, ένας τύπος περίεργος, λες κι είχε ξεκολλήσει από παλιά γελοιογραφία του Ντομιέ, της εποχής του ρομαντισμού. Λιπόσαρκος, ατημέλητος αλλά όχι βρώμικος, με φαρδιά παντελόνια, με μακριά μαλλιά, έδειχνε πιο πολύ διανοούμενος περιθωριακός ή κάτι σαν ισόβιος φοιτητής παρά για ψώνιο.

   Στεκόταν λοιπόν στην πλατφόρμα κι όταν έβλεπε πως είχε μαζευτεί αρκετό ακροατήριο, άρχιζε να βγάζει λόγο, συνήθως για τις αμαρτίες μας και για το Θεό, που πίσσα και φωτιά θα μας ρίξει… Οι επιβάτες λίγο πολύ ήταν πάντα οι ίδιοι, τον είχαν συνηθίσει κι αυτόν και τα κηρύγματά του και κανείς πια δεν τα πρόσεχε. Άλλωστε μιλούσε ασυνάρτητα, όλο κάτι κοινωνικά και θεολογικά αποφθέγματα.

   Αυτή τη φορά όμως πετούσε και κάποια λόγια, νεφελώδη πάντα, αλλά που έμοιαζαν να έχουν αποσπασθεί από λόγο πολιτικό, σαν αυτούς που έβγαζε στο «μέγα πλήθος και το μέγα πάθος» της πλατείας Κλαυθμώνος ο Γεώργιος Παπανδρέου, «ο Γέρος της Δημοκρατίας» που τον λέγαμε με καμάρι – και μ’ έναν τόνο βαθύτατου σεβασμού και συστράτευσης. Οι επιβάτες στην πλατφόρμα του Σταθμού τον κοιτούσαν για μια στιγμή ξαφνιασμένοι, ύστερα κοίταζαν τους διπλανούς τους, έκαναν τέλος στροφή και προσποιούνταν τους αδιάφορους, χαμογελώντας κρυφά μέσα τους. Κι εκείνος διέκοπτε κάθε τόσο το κήρυγμά του, τους κοιτούσε κατά πρόσωπο κι έλεγε με ολοφάνερη ειρωνεία: «Φοβούμαστε, ε; Τις δουλίτσες μας, ε; Τα συμφέροντά μας, ε; Αλλά ο Χριστός δεν εφοβήθηκε…» - κι από κει και κάτω άλλαζε τον τόνο και συνέχιζε τα θεολογικά του.

   Το πράγμα μού θύμισε τον Σόλωνα, που προσποιήθηκε τον τρελό για να μιλήσει στους Αθηναίους για πράγματα απαγορευμένα. Στο εξής, σκέφτηκα, μόνο οι τρελοί θα μιλάνε. Και τα ψώνια.

   Πέρασαν έκτοτε σαράντα πέντε χρόνια. Στο διάστημα αυτό η Χούντα έπεσε όπως έπεσε. Μερικοί από τους πρωτεργάτες μπήκαν στη φυλακή – «όταν λέμε ισόβια εννοούμε ισόβια» -, κάποιοι από αυτούς τελειώσαν τη ζωή τους εκεί μέσα, κάποιοι ίσως ακόμα ζουν, ο Παττακός βγήκε για λόγους υγείας και κάθε Απρίλη βγαίνει στην τηλεόραση. Η ατραξιόν της ημέρας. Ποιος δίνει σημασία πια;

   Και μονάχα ο φασισμός δεν έλειψε αυτά τα σαράντα πέντε χρόνια. Γιατί βέβαια η χούντα ήταν μονάχα το ένα πρόσωπο του φασισμού, το ακάλυπτο. Κάθε τόσο να σου κι ένας νέος κουκουλοφόρος φασισμός – σαν τους «γνωστούς αγνώστους». Πότε με την κουκούλα του πολιτικού στελέχους, πότε του τρισβάρβαρου επιχειρηματία και του μάρκετινγκ, πότε με την κουκούλα της κρατικής εξουσίας, και πότε με το τρισεύγενο προσωπείο των ΜΜΕ – έντυπων και ηλεκτρονικών.

   Και κάθε φορά που πας κάτι να ψιθυρίσεις, σαν υπαινιγμό να πούμε, οι άλλοι σε κοιτάζουν δήθεν ξαφνιασμένοι, σαν να αναρωτιούνται σιωπηλά: Τι εννοείς; Δεν έχουμε Δημοκρατία; Θυμάσαι τότε εκείνον τον τύπο στον Ηλεκτρικό Σταθμό, στα Πευκάκια, τον τύπο του Ντομιέ που λέγαμε. «Οι δουλίτσες μας, ε; Τα συμφέροντά μας, ε;»

   Και μουρμουρίζεις μέσα σου: μόνο οι τρελοί και τα ψώνια μιλάνε.

(από τις «Αληθινές ιστορίες», περιοδικό «Η Λέξη», τ.188, απρίλιος – ιούνιος 2006)

Κυκλοθυμικός - [Δικτατορία Συνταγματαρχών]

 Κι επειδή από τα χρόνια των μνημονίων και μετά τα αφηγήματα που δικαιώνουν κι ηρωοποιούν την Χούντα ξέφυγαν από τα γραφικά τραπεζάκια των καφενείων και τους βόθρους παρακρατικών συνδέσμων κι έγιναν με ύπουλο τρόπο μέρος του συστημικού αφηγήματος για να δώσουν διέξοδο στην κοινωνική αδικία και να σπάσουν κάθε τείχος ταξικής συνείδησης, ας τα δούμε λίγο τα πράγματα όπως έγιναν κι όχι όπως παρουσιάζονται: 

«Οικονομία στα ύψη και ψωμάκι στους φτωχούς»

- Το 1972 το εξωτερικό χρέος της Ελλάδας έγινε 1,5 φορά μεγαλύτερο απ’ όσο είχε φθάσει σε διάστημα 145 χρόνων, από την ίδρυση της χώρας. Ακόμα και το δημόσιο εξωτερικό χρέος που από την εθνική ανεξαρτησία ως το 1966 δεν ξεπερνούσε τα 300 εκατομμύρια δολάρια έφθασε κατά την τελευταία εξαετία τα 700 εκατ. δολάρια, το δε εσωτερικό δημόσιο χρέος από 32 δισ. δρχ. φθάνει τώρα περίπου τα 80 δις. (Βήμα, 20.10.1973)

- Το Μάιο του 1972 η Χούντα απάλλαξε τον Ελληνοαμερικανό επιχειρηματία Τομ Πάπας από τις αντισταθμιστικές υποχρεώσεις, για έξι αγροτοβιομηχανικές μονάδες σε διάφορες περιοχές της χώρας. Το 1968 παραχώρησαν στο ίδιο πρόσωπο τη δυνατότητα να ανοίξει εργοστάσιο της Coca Cola βάζοντας ουσιαστικά ταφόπλακα στα ελληνικά εργοστάσια αναψυκτικών. 

- Τα επίπεδα της ανεργίας κυμάνθηκαν στα ίδια επίπεδα με τα προδικτατορικά χρόνια. Το 1969, μάλιστα, τα ποσοστά της ανεργίας έφτασαν στο ζενίθ της 10ετίας. 

- Η άνοδος των τιμών κατά 40%-45% το 1973 υπερκάλυψε την αύξηση των αστικών εισοδημάτων ενώ το αγροτικό εισόδημά άρχισε να συρρικνώνεται σημαντικά. (Αδαμάντιος Πεπελάσης, 2.8.1974). 

- Η δραχμή υποτιμήθηκε μετά το 1971 και αυξήθηκαν τρομακτικά οι τιμές. Το κρέας ανατιμήθηκε 38%, ο ετήσιος πληθωρισμός απ’ το 4,4% αυξήθηκε στο 15,6% και μετά εκτινάχθηκε στο 26,9%. Συνολικά το μερίδιο εργασίας στο παραγόμενο προϊόν έπεσε από 40,2% το 1967 σε 32,2% το 1971. 

- Ο μέσος εργατικός μισθός δεν έφτανε να ικανοποιήσει ούτε τα δύο τρίτα των βασικότερων αναγκών μιας οικογένειας. Ακόμη χειρότερα για τον μισό σχεδόν πληθυσμό, δηλαδή στον πρωτογενή τομέα, το αγροτικό εισόδημα ήταν το 46% του αστικού.

- Οι φόροι των εφοπλιστών μειώθηκαν 4 φορές. Η ένωση εφοπλιστών όρισε το Γεώργιο Παπαδόπουλο ισόβιο πρόεδρο της. 

- Οι διαγραφές χρεών στον αγροτικό πληθυσμό αφορούσε κυρίως φιλοχουντικές ενώσεις κι όχι απλούς αγρότες. 

«Η Χούντα δεν πείραζε, ελάχιστους μόνο.»

- 7.840 καταγεγραμμένα άτομα φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν και βασανιστήκαν. (Όσο περίπου ολόκληρος ο πληθυσμός της Σάμου). 

- Γίνονται 3300 στρατοδικεία.

- Διαλύονται 430 συνδικαλιστικές οργανώσεις.

- Αποστρατεύονται 400 αξιωματικοί του στρατού ξηράς και τα 9/10 της πολεμικής αεροπορίας.

- Αναστέλλεται η λειτουργία αριστερών εφημερίδων

- Στις 12 Δεκεμβρίου 1969 η Ελλάδα αποχωρεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης, για να μην καταδικαστεί για τους βασανισμούς κρατουμένων και την κατάφωρη παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, μετά από προσφυγή των Σκανδιναβικών κρατών Δανίας, Νορβηγίας , Σουηδίας αλλά και της Ολλανδίας.

- Δολοφονούνται ο Παναγιώτης Ελλής στον Ιππόδρομο του Φαλήρου, ο βουλευτής της Αριστεράς Νικηφόρος Μανδηλαράς, ο Γιάννης Χαλκίδης, ο πρώην βουλευτής της Ε. Δ. Α. Γιώργος Τσαρουχάς μετά από άγριο ξυλοδαρμό κατά τη διάρκεια ανάκρισης, ο ακόλουθος της Ελληνικής Πρεσβείας στην Κοπεγχάγη Γ. Μαυρογένης, η Μαρία Καλαβρού επί της οδού Πατησιων, ο 15χρονος Βασίλης Πεσλής στην Πλατεία Αμερικής και σώζεται από θαύμα αλλά με βαριές και μόνιμες βλάβες ο Σπύρος Μουστακλής. Μαζί με τους νεκρούς του Πολυτεχνείου, οι φονευθέντες από τη χούντα ανέρχονται στους 86. 

«Ναι, αλλά έφτιαχναν δρόμους.»

- Ο Μακαρέζος υπέγραψε με τον εργολάβο Ρόμπερτ Μακντόναλντ, από τις ΗΠΑ, σύμβαση για την κατασκευή της Εγνατίας Οδού, το 1/3 των εξόδων (150 εκατομμύρια) θα το έβαζε το κράτος, παρ’ όλα αυτά γρήγορα η κρατική συνεισφορά ενισχύθηκε με εγγύηση δανείων στο Μακντόναλντ, με αμέτρητα ομόλογα, με 4,5 εκ. δολάρια ως προκαταβολή, κτλ. Αρκετά πριν ολοκληρωθεί το έργο, ο Μακντόναλντ έφυγε, όπως και χρήματα από τα κρατικά ταμεία. 

«Η χώρα ήταν αυτόνομη, δεν την οδηγούσαν τα ξένα συμφέροντα.»

- Ο στρατηγός Παττακός δήλωσε στον αεροπορικό ακόλουθο των ΗΠΑ ότι το πραξικόπημα σχεδιάστηκε “για να διασφαλιστεί η εσωτερική ηρεμία, η νομιμοφροσύνη προς τον βασιλέα και η αφοσίωση στο ΝΑΤΟ και τη Δύση». (έγγραφο CIA)

- Η Χούντα προσφέρει 550.000 δολάρια μέσω μυστικών υπηρεσιών στην εκλογική εκστρατεία του Νίξον. Τον Αύγουστο του 1972 σε ομιλία του στο Αμερικανικό Κογκρέσο ο Πρόεδρος Ρ. Νίξον τονίζει την στρατηγική σημασία της "φίλης κυβέρνησης" της Ελλάδας για μια "βιώσιμη πολιτική προς διάσωση του Ισραήλ". Στις 21 Ιανουαρίου του επόμενου έτους η Χούντα υπογράφει στρατιωτική συμφωνία με τις Η.Π.Α. 

- Η Litton, αμερικάνικη επενδυτική εταιρεία, χορηγήθηκε από τη δικτατορία με 1,2 εκατομμύρια δραχμές κι ένα σύνολο προνομίων για να φέρουν επενδύσεις ύψους 840 εκατομμυρίων δολαρίων. H CIA πανηγυρίζει καθώς αυτή η σύμβαση παρεμποδιζόταν ως τότε από τις «αριστερόφιλες κυβερνήσεις της μετακαραμανλικής περιόδου». Λίγα χρόνια αργότερη η υπόθεση αποδεικνύεται φούσκα κι η ίδια η χούντα τερματίζει τη σύμβαση. 

- Ο αντιπρόεδρος τής Αμερικάνικης κυβέρνησης Σπύρος Άγκνιου επισκέπτεται την χώρα μας (Οκτώβριος 1971) και χαρακτηρίζει το καθεστώς ως «απαραίτητον γραμμήν αμύνης» λόγω της αυξημένης παρουσίας του σοβιετικού στόλου στην Μεσόγειο και σημειώνει ότι: Ορισμέναι από τας βάσεις εις την Ελλάδα είναι αναντικατάστατοι από πλευράς στρατηγικής σημασίας για την ασφάλεια …των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το μακέλεμα στην Κύπρο από τους «πατριώτες»

- Το 1964 για πρώτη φορά οι Αμερικάνοι μιλάνε ανοιχτά για τη διχοτόμηση της Κύπρου. (σχέδιο Άτσεσον). Σκοπός ο περιορισμός του Μακάριου, που φοβούνται ότι θα συνεργαστεί με την ΕΣΣΔ. Συχνά στα έγγραφα παρουσιάζεται ως «Κάστρο» της Μεσογείου. 

- Η Ελληνοτουρκική κρίση του 1967 οδηγεί στην απόσυρση τής Ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο. Το πρώτο και το πιο σημαντικό βήμα για την εισβολή με το που αναλαμβάνει η Χούντα τα ηνία. 

- Ο Παπαδόπουλος ζητά «διευκολύνσεις» για τους Τουρκοκυπρίους, ως αποτέλεσμα της συμμαχία των τριών πόλων: Χούντα, ΝΑΤΟ, Τουρκία. 

- Ο ΕΟΚΑ Β συγκροτείται δήθεν για να διώξει τους Τουρκοκύπριους, ώστε οι…υπερπατριώτες να ενώσουν το νησί με την Ελλάδα, την ίδια ώρα που ο Παπαδόπουλος εγγυάται στην Τουρκία ότι «όσο είναι ο Γρίβας στο νησί δεν θα χυθεί τουρκικό αίμα». Μόνος στόχος είναι ξεκάθαρα ο Μακάριος. Με εντολή ΗΠΑ και χρηματοδότηση της CIA.

- Ο ΕΟΚΑ Β κι οι πράκτορες της Αθήνας βασανίζουν, σκοτώνουν και τρομοκρατούν κυρίως πολιτικούς αντιπάλους της Χούντας και της Αμερικής. Η Χούντα κάνει την απαγωγή του υπουργού Δικαιοσύνης (Χρ. Βάκη), δολοφονεί τον Υπουργό Εσωτερικών (Π. Γεωρκατζή), οργανώνει βομβιστική επίθεση στο σπίτι του Υπουργού Εσωτερικών (Γ. Ιωαννίδη) ευθύνεται για τις 32 εκρήξεις σε μια μέρα σε Πάφο, Λάρνακα και Λεμεσό, σχεδιάζει πραξικοπήματα με τανκς, οβίδες και πολυβόλα, αποπειράται να σκοτώσει το Μακάριο ξανά και ξανά. 

- Στις 15 Ιουλίου του 1974, Ελληνικές Μονάδες και οι ελεγχόμενες από Ελλαδίτες αξιωματικούς μονάδες της Εθνοφρουράς στην Κύπρο προχωρούν σε πραξικόπημα εναντίον της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρώτος στόχος τους η δολοφονία του Μακάριου. Αποτυγχάνει. Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος καταγγέλλει τη Χούντα. 

- Πλέον είναι γνωστό πως η Χούντα ήξερε τις συνέπειες που θα είχε ένα πραξικόπημα. Πλέον είναι γνωστό ότι ο Ιωαννίδης είχε σχεδιάσει με τους άλλους 2 συμμάχους του ΝΑΤΟ (δηλαδή Αμερική) και Τουρκία την εισβολή μέχρι λεπτομέρειας κι είχε συμφωνηθεί ακόμα και μέχρι πού θα εκτείνεται το ψευδοκράτος. Τίποτα δεν ήταν τυχαίο. 

- Στις 20 του μήνα εισβάλει στην Κύπρο ο τουρκικός στρατός. Ο πρώτος Αττίλας. Η Ελλάδα μένει χωρίς συμμάχους, η Χούντα αποκηρύσσεται διεθνώς και καταρρέει. Λίγες μέρες μετά στην παρατημένη κι από τη δημοκρατική Ελλάδα Κύπρο γίνεται κι ο δεύτερος Αττίλας. Τα στρατόπεδα είναι άδεια, δεν έχουν αφήσει ούτε σφαίρα μην τυχόν και χαλάσει το σχέδιο τελευταία στιγμή. Στο 37% της Κύπρου υπάρχει πια ένα ψευδοκράτος. 6 χιλιάδες νεκροί, 3 χιλιάδες αγνοούμενοι, 150 χιλιάδες πρόσφυγες. Αυτοί εί-ναι οι «πατριώτες» και σε νούμερα. Αυτοί βγάζουν και σήμερα τα πατριδόμετρα. Φτύσιμο στη μούρη τους.  

- Οι προδότες της ΕΟΚΑ Β στήνουν μετά τον πρώτο Αττίλα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, σκοτώνουν με χιτλερικό τρόπο άμαχους Τουρκοκύπριους (Η σφαγή της Μαράθας, του Σανταλάρη και της Αλόας), βιάζουν γυναίκες και παιδιά, καλούν κόσμο να συμμετέχει στο όργιό τους. Έτσι ξεπλένουν τις προδοσίες οι φασίστες. Μετά τη Δεύτερη εισβολή, διαλύονται. Φυσικά. 

Διαφθορά, «τα καθαρά χέρια» της Χούντας

- Διπλασιασμός του πρωθυπουργικού μισθού: Από τις 23.600 τον ανέβασαν στις 45.000 δρχ

- Με την ίδια ρύθμιση αυξήθηκαν οι αποδοχές των υπουργών και υφυπουργών, από τις 22.400 στις 35.000 δρχ

-  Θεσπίστηκαν επίσης και ημερήσια «εκτός έδρας» χίλιες δρχ για τον πρωθυπουργό και 850 για υπουργούς και υφυπουργούς. 

- Ο αρχηγός Παπαδόπουλος έκανε τον έναν αδελφό του, τον Κωνσταντίνο, στρατιωτικό ακόλουθο, Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Προεδρίας, Περιφερειακό Διοικητή Αττικής και «υπουργό παρά τω πρωθυπουργώ»

- Ο Παττακός αποφάσισε να αναθέσει στο γαμπρό του, τον Αντρέα Μεϊντάση, διάφορες επικερδείς δουλειές με το Δήμο Αθηναίων. Κατασκευή υπόγειου γκαράζ στην πλατεία Κλαυθμώνος, τεχνικές μελέτες, κλπ.

- Ο Μακαρέζος διόρισε τον κουνιάδο του, Αλέξανδρο Ματθαίου, υπουργό Γεωργίας και – αργότερα- Βόρειας Ελλάδας. Αργότερα αποδείχτηκε η εμπλοκή του σε διάφορα σκάνδαλα.

- Ο Ρουφογάλης, αρχηγός της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Χούντας, σύμφωνα με το περιοδικό Ταχυδρόμος εμφανίζεται να εξασφαλίζει δανειοδοτήσεις σε «ημετέρους», φυσικά με επιβάρυνση των κρατικών τραπεζών. Στα «χορηγηθέντα» δάνεια καταγραφόταν ποσό άνω του 1,5 δισεκατομμυρίου και στα «υπό έγκρισιν» πάνω του 1,6 δισεκατομμυρίου δρχ.

- Για τον νέο «πρωθυπουργό», Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο, επισημαίνεται, τέλος, πως «η υπόληψή του πάσχει από φήμες για ανάμιξη σε διαφθορά κατά τη διάρκεια της κυβερνητικής υπηρεσίας του» ως υπουργού Οικονομικών (1967-71) και Εσωτερικών (1971-73) του Παπαδόπουλου. (έγγραφο CIA)

Πολιτισμός, παιδεία κι…αρχαιότητα

- Απαγορεύεται η διδασκαλία της Αντιγόνης από τα σχολεία. 

- Ακόμη κι ο θεσμός των φροντιστηρίων είναι αποτέλεσμα των εκατοντάδων απολύσεων της Χούντας σε εκπαιδευτικούς με αριστερά φρονήματα.

- 75 Ελληνικές και ξένες ταινίες λογοκρίθηκαν. Από Παζολίνι και Θόδωρο Αγγελόπουλο μέχρι τσόντες κι Όμηρο Ευστρατιάδη. Την πλήρωσε μέχρι και ο «Παπατρέχας» με το Θανάση Βέγγο λόγων αναφορών στην Αριστερά και στο Μίκη Θεοδωράκη.

- Διαλύονται 24 πολιτισμικά σωματεία.

- Ένας στους έξι κατοίκους ήταν αναλφάβητος, ενώ ο αριθμός των 100 μαθητών ανά τάξη δεν ήταν η εξαίρεση.

- Η Μελίνα Μερκούρη χάνει την ελληνική ιθαγένειά της.

- Η Αμερικάνικη μουσική γίνεται μόδα -μετά το στόλο και τις βάσεις- μέσα από την κρατική τηλεόραση και το…Νίκο Μαστοράκη, που επί δικτατορίας Παπαδόπουλου έπαιρνε κι «υπέροχες» συνεντεύξεις από βασανισμένους του Πολυτεχνείου. 

- Συναυλίες ακυρώνονται με στρατιωτική βία, θεατρικά έργα απαγορεύονται. Ελάχιστα καλλιτεχνικά έργα ξεφεύγουν (Το Μεγάλο μας τσίρκο, Αχ χελιδόνι μου, Εκείνος κι Εκείνος) κυρίως λόγω της αδυναμίας των συνταγματαρχών να καταλάβουν τις αλληγορίες. 

- Δεκάδες καλλιτέχνες συλλαμβάνονται ή/και εξορίζονται (Μίκης Θεοδωράκης, Διονύσης Σαββόπουλος, Μανώλης Ρασούλης, Σταύρος Παράβας κτλ). Πολλοί αυτοεξορίζονται.

- Πάνω από 800 βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων θεωρήθηκαν «επικίνδυνα» και αποσύρθηκαν από τις προθήκες των βιβλιοπωλείων ή καταστράφηκαν. Δεν ξέφυγαν ούτε οι μεγάλοι μας τραγικοί, Αισχύλος και Ευριπίδης, ούτε ο Αριστοφάνης, ούτε ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Ρήγας αλλά κι ο Τολστόι, ο Μπαλζάκ, η Μποβουάρ, ο Σαρτρ.

«Ήταν μια αυθόρμητη πατριωτική δράση.»

- Ο....πατριώτης Γιώργος Παπαδόπουλος «υπηρέτησε το έθνος» ως Χίτης δίπλα στο συνεργάτη των ναζί κατακτητών Γεώργιο Γρίβα και γλίτωσε τις συνέπειες τής δράσης του επειδή το 1944, με τη βοήθεια των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, διέφυγε στη Μέση Ανατολή, όπου και του απονεμήθηκε ο βαθμός του υπολοχαγού. Μετά στρατιωτικές σπουδές στις ΗΠΑ και στρατολόγηση από τη CIA.

- Συμμετείχε σε διάφορες αμερικανοκινούμενες παρακρατικές οργανώσεις και κυρίως στον ΙΔΕΑ. 

- Tο 1951 συμμετείχε ως στρατοδίκης με τον βαθμό του ταγματάρχη στην πρώτη δίκη του Νίκου Μπελογιάννη.

- Το 1956 ο βασιλιάς Παύλος τον σώζει από τις συνέπειες για τη δράση του στην απόπειρα πραξικοπήματος με την «Ένωσης νέων Ελλήνων αξιωματικών»

- Το 1961 συμμετείχε ενεργά στο σχέδιο «Περικλής» κι έπαιξε σημαντικό ρόλο στις εκλογές της βίας και της νοθείας. Δεν τιμωρήθηκε. 

- Ηγήθηκε στο «σαμποτάζ του Έβρου». Η προβοκάτσια αποκαλύφθηκε κι η ποινή ήταν....15 μέρες φυλακή. 

- Από το φθινόπωρο του 1966 τοποθετείται στη θέση - κλειδί του διευθυντή του 3ου Επιτελικού Γραφείου του ΓΕΣ, όπου ρυθμίζει επιχειρήσεις και μεταθέσεις και θέτει τις βάσεις του πραξικοπήματος της 21ής Απριλίου...αυθόρμητα. 

Μετανάστευση

Αν μη τι άλλο η Χούντα σημείωσε σπουδαίο έργο στο μεταναστευτικό, όχι στους εισερχόμενους καθώς τότε τα σύνορα με τους γείτονες ήταν κλειστά λόγω του Ψυχρού πολέμου, αλλά κυρίως στους εξερχόμενους. Συγκεκριμένα, το 1971 μόνο έφυγαν 136.000 μετανάστες. Μέχρι το 1972 είχαν ζήσει ως μετανάστες μόνο στη Γερμανία κοντά στο 1 εκατομμύριο Έλληνες. 

Οι νεκροί του Πολυτεχνείου

Φυσικά το πρόβλημα του κάθε νεοφασίστα είναι αν οι νέοι του 1973 σκοτώθηκαν πίσω ή μπροστά από τα κάγκελα του Πολυτεχνείου, κάτι σαν ένα νεοφασιστικό οφσάιντ. Για χρόνια ζητούσαν ονόματα και στοιχεία. Εδώ, λοιπόν, η λίστα των ανθρώπων που θυσιάστηκαν, εκατοντάδες ακόμα τραυματίστηκαν, βασανίστηκαν, έπαθαν μόνιμες βλάβες ή δολοφονήθηκαν αργότερα: 

Σπυρίδων Κοντομάρης (ετών 57, δικηγόρος, 16.11.1973, ώρα 20.30)

Διομήδης Κομνηνός (ετών 17, μαθητής, 16.11.1973, ώρα 21.30)

Σωκράτης Μιχαήλ (ετών 57, εμπειρογνώμων ασφαλιστικής εταιρείας , 16.11.1973, ώρα μεταξύ 22.30 & 23.00)

Βασίλειος Φάμελλος (ετών 26, ιδιωτικός υπάλληλος, 16.11.1973, ώρα 23.30)

Torill Engeland Magrette (ετών 22, 16.11.1973, φοιτήτρια, ώρα 23.30)

Γεώργιος Σαμούρης (ετών 22, 16.11.1973, φοιτητής ώρα 24.00)

Δημήτριος Κυριακόπουλος (ετών 35, οικοδόμος 16.11.1973, βραδινή ώρα )

Σπύρος Μαρίνος (Γεωργαράς) (ετών 35, ιδιωτικός υπάλληλος, 16.11.1973, βραδινή ώρα)

Νικόλαος Μαρκούλης (ετών 24 , εργάτης, 17.11.1973, πρωινή ώρα)

Αικατερίνη Αργυροπούλου (ετών 76, 17.11.1973, ώρα 10.00)

Στυλιανός Καραγεωργής (ετών 19, οικοδόμος, 17.11.1973, ώρα 10.15)

Μάρκος Καραμανής (ετών 23, ηλεκτρολόγος, 17.11.1973, ώρα 10.30)

Αλέξανδρος Σπαρτίδης (ετών 16, μαθητής 17.11.1973, ώρα 10.30-11.00)

Δημήτριος Παπαϊωάννου (ετών 60, διευθυντής ταμείου αλευροβιομηχάνων, 17.11.1973, ώρα 11.30)

Γεώργιος Γεριτσίδης (ετών 48, εφοριακός υπάλληλος, 17.11.1973, ώρα 11.30)

Βασιλική Μπεκιάρη (ετών 17, μαθήτρια, 17.11.1973, ώρα 12.00)

Δημήτρης Θεοδωράς (ετών 5 1/2, 17.11.1973, ώρα 13.00)

Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας (ετών 43, ταχυδακτυλουργός, 17.11.1973, ώρα 13.00)

Αλέξανδρος Παπαθανασίου (ετών 59, συνταξιούχος εφοριακός, 18.11.1973, ώρα 10.00)

Ανδρέας Κούμπος (ετών 63, βιοτέχνης, 18.11.1973, ώρα 11.00)

Μιχαήλ Μυρογιάννης (ετών 20, ηλεκτρολόγος, 18.11.1973, ώρα 12.00)

Κυριάκος Παντελεάκης (ετών 43, δικηγόρος, 18.11.1973, ώρα 12.00-12.30)

Ευστάθιος Κολινιάτης (ετών 47, 18.11.1973)

Ιωάννης Μικρώνης (ετών 22 φοιτητής, συμμετείχε στην κατάληψη του Πανεπιστημίου Πατρών)

Α Θ Α Ν Α Τ Ο Ι

Πηγή: https://www.facebook.com/kyklothymikos?__cft__[0]=AZVPe_4MezwJPnfhWOFkO88H0VW9io6DR1iUqvW8hlNLn1IUrmYvamznn2EqSY2ItgHs7nxpNX-uyQlT_9raqb8aeDDGEF8gAd3nOOPiUPjGwDu3RNZLgKtyzHeVjGOZCvmX-l8VfjFElaP_xTB8oIzYwchiM2A0NdsesI--NBOVJXB_XVExr8ZveOCaYj_d3pw&__tn__=-UC%2CP-y-R

Γιώργος Βότσης - «Σήκω αγόρι, πραξικόπημα»

Με αφορμή τη μαύρη επέτειο της 21ης Απριλίου, το tvxs αναδημοσιεύει την μαρτυρία του δημοσιογράφου Γιώργου Βότση που περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Στέλιου Κούλογλου «Μαρτυρίες για τη δικτατορία και την Αντίσταση» (εκδ.Εστία) .

Κατά της δυόμισι η ώρα χτυπάει το κουδούνι. Eίναι ο Κώστας ο Παπαϊωάννου, εκδότης αργότερα στο Ποντίκι, τότε δούλευε στην Ακρόπολη. Νόμιζα ότι έρχεται από χαρτοπαιξία, του λέω άντε μαλάκα πάρε στο ψυγείο κάτι να φας, υπάρχει μέσα κρεβάτι άδειο. Δίπλα του ήτανε η Μαρία η Τσαπάλου η αρχιτεκτόνισσα η οποία έκλαιγε. Και αυτός ήτανε περιέργως τρυφερός. “Σήκω αγόρι , πραξικόπημα”
Τα δάκρυα της Μαρίας με έπεισαν. Σηκώνομαι και βάζω γρήγορα-γρήγορα σε ένα δερμάτινο χαρτοφύλακα αυτά που θεώρησα τότε αναγκαία. Δηλαδή μια αλλαξιά εσώρουχα, χαρτί, μολύβι, ένα ραδιοφωνάκι, ένα μικρό σκάκι, μολύβια.Αυτά ήτανε όλα μου τα υπάρχοντα που πήρα από εκείνο το σπίτι που δε το ξανάνοιξα ποτέ. Και με αυτά πορεύτηκα ένα χρόνο στην παρανομία.
Βγαίνοντας έξω μας περίμενε το αυτοκίνητο ενός συναδέλφου της Βραδινής. Η πρώτη μας έγνοια ήτανε να ειδοποιήσουμε και άλλους να αποφύγουνε τις συλλήψεις. Κατεβαίνουμε την Αλεξάνδρας κι εκεί πρωτοείδα τα τανκ. Ειδοποιήσαμε δυο-τρεις, άλλους δεν τους προλάβαμε.
Δούλευα τότε στην εφημερίδα “Δημοκρατική Αλλαγή” και μου κόλλησε η ιδέα  να βάλω έστω την είδηση για το πραξικόπημα στην εφημερίδα ή σε κάποια  άλλη. Κατεβαίνουμε λοιπόν στο τυπογραφείο, έβγαιναν τότε όλες οι εφημερίδες στο τυπογραφίο  της Ελευθερίας στην οδου Γερανίου πίσω από το Δημαρχείο. Είχε φτάσει πια 5 η ώρα το πρωί.  Στο δρόμο τρακάρω δυο-τρεις από το πρωινό συνεργείο της Δημοκρατικής Αλλαγής, τότε οι απογευματινές εφημερίδες ήτανε όντως απογευματινές διαμορφώνονταν τα ξημερώματα ως τις εννιά που τυπώνονταν. Ήτανε ο Χρυσοστομίδης, ο Χαρίλαος ο Μάνος ο τότε αρχισυντάκτης, ο Λευτέρης ο Βουτσάς. Και αυτοί περιφέρονταν να δούνε τι θα κάνουνε.
Με στέλνουνε εμένα σαν τον μικρότερο να ανιχνεύσω τι γίνεται στο τυπογραφείο. Ηταν ακόμα κάποιοι από την σύνταξη της Ελευθερίας και προσπαθούσανε να βγάλουνε δεύτερη έκδοση με την είδηση. Είχαν φτιάξει τον τίτλο, “τα τανκ ως το Κολωνάκι, συνελήφθη ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος”κάτι τέτοια. Ο Περικλής ο Βούζας από την Δημοκρατική Αλλαγή καθότανε μόνος του στα γραφεία μέσα, όπου πήγα και εγώ. Και ενώ αναρωτιόμαστε αν θα προλάβει να τυπώσει η Ελευθερία, εισβάλει ένας λοχαγός με στολή εκστρατείας το περίστροφο προτεταμένο,και δυο υπαξιωματικοί με αυτόματα. Βλαστημούσε το Χριστό σας, την Παναγία σας, αλήτες που είναι ο Κόκκας, ο εκδότης της Ελευθερίας. Πάει μπροστά του ο Ηλίας ο Μαλάτος, μετέπειτα Διευθυντής του γραφείου τύπου του Παπαδόπουλου του δικτάτορα Λέει ποιος Κόκκας; Ο κύριος Κόκκας δεν έρχεται ποτέ εδώ. Που είναι αυτός ο Ανδρουλιδάκης; Ο Διευθυντής τότε. Ούτε ο Ανδρουλιδάκης είναι εδώ. Ποιοι άλλοι καθίκια αλήτες δημοσιογράφοι είναι εδώ; Μόνο εγώ λέει, μόνο εγώ. Εν πάση περιπτώσει φύγανε, ήτανε η πρώτη επαφή μου με το νέο καθεστώς.
Είχαμε κλείσει ένα ραντεβού με τους άλλους που περιφέρονταν, τους είπα τα καθέκαστα, δεν γίνεται στο τυπογραφείο να κάνουμε τίποτα. Ήτανε πια ξημερώματα, φεύγοντας από το τυπογραφείο στην αρχή της Πειραιώς κάποια λεωφορεία είχανε έρθει για να φέρουνε τους εργαζόμενους στο κέντρο τη Αθήνας και μπουλούκια-μπουλούκια έβγαιναν από τα λεωφορεία, ανέβαιναν την Πειραιώς προς την Ομόνοια.
Οπότε χώθηκα εγώ ανάμεσά τους λέω εργάτες είναι, ευκαιρία. Και άρχισα  να φωνάζω κάτω η χούντα, αντίσταση. Για πότε αποτραβήχτηκαν και ένιωσα μόνος μέσα στην ερημιά του πλήθους. Κυριολεκτικά μόνος.
Πάντως ήδη την πρώτη μέρα έγινε η πρώτη συνάντηση στην Δεξαμενή του Κολωνακίου, τότε ήτανε η πιο αντιστασιακή γωνιά της Αθήνας, ήταν έτοιμοι οι διανοούμενοι και καλλιτέχνες του Κολωνακίου περί τη Δεξαμενή. Εκεί κυριολεκτικά ψάχνονταν ο κόσμος τι θα κάνει. Θα έλεγα όχι ντε και καλά τοποθετημένοι στην αριστερά, για να μην πω ότι οι αριστεροί της μεγαλύτερης ηλικίας που είχανε τραβήξει τα μύρια όσα μετά τον εμφύλιο, ήτανε και οι πιο συγκρατημένοι, οι πιο φοβισμένοι ή οι πιο χαμένοι. Δεν τους έβρισκες στους δρόμους, όσους δεν είχαν συλλάβει με τις πιζάμες
Βρήκα αμέσως την Τόνια την Μαρκετάκη, το Σταύρο τον Κωνστανταράκο και όχι την πρώτη μέρα την δεύτερη είχαμε τις πρώτες προκηρύξεις σε πολύγραφο, “Κάτω η Χούντα”, “Δημοκρατία”.
Έβρισκα και διάφορους αλλόφρονες, φίλους, συντρόφους, συναγωνιστές στην αριστερά τότε. Έδωσα δυο τρία πρόχειρα σπίτια που σκεφτόμουνα σε άλλους. Μετά τη δύση του ηλίου απαγορευόταν η κυκλοφορία, διαπίστωσα ότι έπεφτε ο ήλιος και εγώ δεν είχα βρει που θα κοιμηθώ. Συγκοινωνία δεν υπήρχε, ταξί δεν κυκλοφορούσαν. Και σκέφτηκα μία φίλη που έμενε στη Ζωοδόχου Πηγής πάνω στο Βύρωνα με τους γονείς της και ξεκίνησα με τα πόδια κοιτώντας τον ήλιο, πότε θα πέσει και αν θα προφτάσω. Φτάνω κάποτε, οι άνθρωποι ήτανε πάρα πολύ φιλόξενοι, πάρα πολύ ζεστοί.
Μου βάλανε να φάω, εγώ έτρωγα αυτοί τίποτα. Εγώ έπεσα ψόφιος από τον ποδαρόδρομο όλης της νύχτας και της μέρας, το πρωί διαπίστωσα ότι από αυτούς κανένας δεν είχε κοιμηθεί, από το φόβο και την αγωνία. Σηκώθηκα έφυγα και δε τους ξαναπλησίασα. Και σε αυτούς χρωστάω ευγνωμοσύνη γιατί τουλάχιστον το πρώτο βράδυ με φύλαξαν. Σε πόσους δεν χρωστάω ευγνωμοσύνη; Υπολογίζω σε ένα χρόνο παρανομίας ότι περίπου πενήντα σπίτια μου άνοιξαν να με φιλοξενήσουν, άλλοι ξέροντάς ποιος είμαι, άλλοι γνωρίζοντάς με με ψευδώνυμο.

Γιώργος Βότσης. Φωτο αρχείου Eurokinissi
Την δεύτερη μέρα με την Τόνια και τους άλλους προσπαθούσαμε να στήσουμε ομάδα στη βάση των φιλικών σχέσεων και θα έλεγα της αξιοπρέπειας, του γαμώτο, του τι είναι αυτοί,γελοίοι καραβανάδες. Και της οργής κατά της πολιτικής ηγεσίας της αριστεράς και συνολικά της πολιτικής ηγεσίας που άφησαν την έρημη τη δημοκρατία ανέτοιμη, ειδικά το αριστερό κίνημα ξεβράκωτο. Συνάντησα το φίλο μου τον Κουπαρούσο την ψυχούλα της Αθήνας τότε, ένας μποέμ καταπληκτικός. Γι’ αυτόν είχε γράψει και ο Μίκης αργότερα όταν τον συνέλαβαν στην Μπουμπουλίνας “Γιώργο κρατιέμαι από ένα λουλούδι”. Πολύτιμος ο Γιώργος ο Κουπαρούσος κυρίως στο να βρίσκει άσυλο για τους παράνομους, ακόμα και να τους μεταφέρει με το αυτοκίνητο. Δεν είχαμε και αυτοκίνητα τότε. Και συνάντησα και τον Αριστείδη το Μανωλάκο και έτσι κλείσαμε το ραντεβού για την Κυριακή του Πάσχα, δέκα μέρες μετά από το πραξικόπημα.
Βρεθήκαμε στο φοιτητικό διαμέρισμα ενός μετέπειτα Υπουργού της Νέας Δημοκρατίας του Παναγιώτη του Δελημήτσου, δίπλα σε μία βάση της Αεροπορίας που είναι στην Κυψέλη. Τον Μίκη τον μετέφερε ο Κουπαρούσος, ήτανε και δύσκολο πώς να τον μεταφέρεις, πώς να του αλλάξεις τα χαρακτηριστικά. Κοτζάμ ντερέκι άντρας.
Αρχίζουμε από πρωί την συνεδρίαση, πέντε ήμαστε.  Μίκης Θεοδωράκης, Χρόνης Μίσιος, Αριστείδης Μανωλάκος, Θέμης Μπανούσης και εγώ. Οι τρεις πρώτοι είναι από τους ηγέτες των Λαμπράκηδων, εγώ δημοσιογράφος της αριστεράς τότε, ο Μπανούσης μετέπειτα εκδότης και ο μόνος που δε βγήκε στην παρανομία.  Ήτανε και πέντε-έξι άλλοι να έρθουν, όπως η Άννα η Μεταξωτού,αλλά δεν μπόρεσαν δε θυμάμαι τα ονόματα ποιοι άλλοι ήτανε.
Ο Μίκης είχε το γενικό συντονισμό της συζήτησης, είχε και τις φαντασιώσεις του γιατί ήτανε ανήμερα Πάσχα και οι σμηνίτες δίπλα είχανε στήσει τα όργανα Κάθε τόσο σταματούσε ο Μίκης και έλεγε: ” ακούστε τραγουδάνε Μίκη”.
Τότε αποφασίσαμε να ιδρύσουμε το Πατριωτικό Μέτωπο.
Συμφωνήσαμε ότι θα είναι μια αριστερή οργάνωση αλλά όσο γίνεται πιο πλατιά. Ημασταν τόσο αισιόδοξοι, το βλέπαμε να γίνεται ένα κίνημα αντιστασιακό τόσο πλατύ που όχι απλώς να ανατρέπει τη χούντα αλλά να επηρεάζει τις μεταδικτατορικές εξελίξεις, γι’ αυτό και το ονοματίσαμε Πατριωτικό Μέτωπο. Το Α το αντιδικτατορικό μπήκε αργότερα από τους ΚΚΕδες και του εσωτερικού και του εξωτερικού όταν διασπαστήκανε. Καπελώσανε το Πατριωτικό Μέτωπο βάλανε και ένα αντιδικτατορικό για να του περιορίσουνε ας πούμε την εμβέλεια και την προοπτική στο μέλλον.
Κάναμε μία κατανομή αρμοδιοτήτων, ποιος την νεολαία, ποιος τις επαφές με τις άλλες κινήσεις οι οποίες είχανε αρχίσει να εκδηλώνονται. Πράγματι από τις πρώτες μέρες κινούνταν και δεξιότερα από μας στην κεντροαριστερά, αυτοί που έφτιαξαν την Δημοκρατική Άμυνα(*) Και αριστερότερα από μας τα ΔΕΑ, ένα μείγμα περίεργο, κύπριοι φοιτητές, τροτσκιστές. Και περίπου εκδηλώθηκαν αρχές Μαΐου αυτές οι κινήσεις.
Σε μένα έλαχε ο κλήρος να έχω τον εκδοτικό μηχανισμό. Την άλλη μέρα βρεθήκαμε με το Μίκη στο σπίτι του Ανδρέα του Δάνου και αποφασίσαμε την εφημερίδα μας να την βγάλουμε Νέα Ελλάδα. Ο μόνος, ο μοναδικός πολύγραφος που λειτούργησε τότε είχε την πρόνοια ένας από τους Λαμπράκηδες. ο πολύ καλός μου φίλος το Δήμος ο Μαυρομάτης ,σε ένα ταξίδι του να τον φέρει από την Τσεχοσλοβακία και τον είχε βάλει στην πάντα. Ηταν υπεύθυνος των Λαμπράκηδων στην Κρήτη και έκαναν μία διαδήλωση στο Ηράκλειο την μέρα του πραξικοπήματος(*) Μετά προσπαθούσε να μαζέψει όπλα και η Μήνα Γιάννου και το Κ.Κ.Ε. τον τραβήξανε στην Αθήνα. Ήρθε στην Αθήνα και τον πιάσανε αμέσως. Πρόλαβε και είπε στην Άννα τη Μεταξωτού την γυναίκα του ότι εκεί είναι ο πολύγραφος, μόνο στα χέρια του Γιώργου. Δικτυώθηκα γρήγορα και με συναδέλφους δημοσιογράφους οι οποίοι βοήθησαν αποτελεσματικά στη συλλογή πληροφοριών.
Φιλοδοξία μου είναι να βγαίνει η Νέα Ελλάδα σε τρεις χιλιάδες αντίτυπα που μπορούσαμε να την βγάλουμε με τον χειροκίνητο πολύγραφο τακτικά, κάθε δεκαπέντε μέρες. Να έχει πολλές πληροφορίες. Τη δακτυλογραφούσε η Τόνια η Μαρκετάκη, η αλησμόνητη. Το πρώτο φύλλο της Νέας Ελλάδας περιείχε το μανιφέστο του Μίκη, γιατί ο πρώτος που στάθηκε όρθιος ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης. Την τρίτη μέρα του πραξικοπήματος έβγαλε ένα μανιφέστο για τα ραδιόφωνα στο εξωτερικό και όντως πέρασε Ντόιτσε βελε, BBC, η Μόσχα ήτανε πιο αργοκίνητη:” Έξω η ξένη ακρίδα, έξω ο μπόγιας Κόλιας(*) Στη χώρα που γεννήθηκε η δημοκρατία πεθαίνουν οι τυραννίες”.
Σε ένα μήνα περίπου ο Μίκης, στο Κολωνάκι όπου είχε μεταφερθεί, βρέθηκε με όσους από την ηγεσία της ΕΔΑ δεν είχανε συλληφθεί και θέλησαν να περάσουνε στην παρανομία. Δρακόπουλος, Φιλίνης, Μπριλάκης, Μπενάς. Όπως ξέρανε τη δουλειά πολύ καλά, κολάκεψαν τις αδυναμίες του Μίκη τάχα μου ότι θα είναι πρώτος και ταχύτατα συγκρότησαν ένα δικό τους επιτελείο.
Στον Φιλίνη ανετέθη να παρακολουθεί τη δική μου τη δουλειά και κάποιες άλλες του Αριστείδη του Μανωλάκου. Κλείναμε ραντεβού κάθε Τρίτη και κοιμόμασταν μαζί οι τρεις μας κοντά στη Νομική Σχολή. Βλέπαμε απολογιστικά το φύλλο που είχα εκδώσει, ανταλλάσσαμε πληροφορίες, συνεργάτες καινούργιους προσέθετε ο καθένας όσους ήξερε. Και προγραμματίζαμε το επόμενο φύλλο.
Θυμάμαι την κριτική την άγρια που είχα υποστεί από τον Κώστα Φιλίνη όταν θριαμβολόγησα για την πρώτη βόμβα που έσκασε, που δεν ήτανε δική μας. Νομίζω ήτανε των ΔΕΕ, εγώ άλλο που δεν ήθελα. Άρχισε η δυναμική αντίσταση, το πρόβαλε έντονα η Νέα Ελλάδα. Ο Κώστας είχε πολλές επιφυλάξεις, αυτή ήτανε η ζωηρότερη από τις επιφυλάξεις του.
Είχε φτάσει το καλοκαίρι και στις συναντήσεις μου με τον Φιλίνη είχα μία ένσταση. Γνωστοί άνθρωποι κι αυτός και εγώ, περπατούσαμε μία – δυο – τρεις ώρες (κι όπως φορούσα πέδιλα πληγιάζανε τα πόδια μου) στην Κυψέλη, στην Αχαρνών κλπ. Και του έλεγα ρε Κώστα για όνομα του Θεού έτσι όπως περιφερόμαστε συναντάμε πεντακοσίους ανθρώπους, από τους πεντακόσιους οι δέκα θα μας γνωρίσουνε. Θα πούνε απλώς είδα τον Κώστα και το Γιώργο εκεί. Οσο και αν είχαμε αλλάξει τα χαρακτηριστικά μας, φορούσα γυαλιά είχα αφήσει μουστάκι, ήταν επικίνδυνο. Γιατί δεν μπαίνουμε εκεί στο μαγαζάκι που είναι ένα ζευγαράκι τρυφερό όλο και όλο, να καθίσουμε και εμείς να πιούμε ένα ουζάκι και να τα πούμε.
Αλλά δε με άκουγε. Μια άλλη του ένσταση εκτός από τη βόμβα ήτανε όταν γδυνόμασταν την Τρίτη το βράδυ να ξαπλώσουμε, ο μόνος που είχε μαυρίσει από τα μπάνια ήμουνα εγώ.  Πάλι μπάνια έκανες; Και εγώ του έλεγα ότι η θάλασσα έχει λιγότερους μπάτσους από την Αθήνα. Μου έκανε επίσης άγριες παρατηρήσεις για τον επίσης αλησμόνητο το Φίλιππο το Βλάχο, τον πολύ καλό μας ηθοποιό και αργότερα εκδότη των κειμένων, εκείνης της αριστουργηματικής σειράς.(*)
Ο Φίλιππος ο Βλάχος ήταν εκείνος που αγόραζε και μεγάλες ποσότητες στην αρχή χαρτί πολυγράφου, μελάνια και τα σχετικά, γιατί σίγουρα θα ερχόταν η απαγόρευση  και ήρθε, Του έλεγα λοιπόν κάθε φορά με τα ισχνά οικονομικά που είχαμε τα οποία τα διαχειριζότανε ο Φιλίνης να  του δίνει ένα κατοστάρικο για να πάρει ταξί, όχι να τα μεταφέρει με το τρόλεϊ ή το λεωφορείο, όπως  έκανε. Ενοχλούσε με τον τρόπο που συμπεριφερότανε, τον επαΐοντα στα θέματα παρανομίας Κώστα Φιλίνη, αλλά χρήματα δεν του έδινε.
Με τούτα και με τα άλλα αρχίσαμε να ασφυκτιούμε, γιατί οι άλλοι όταν εδραίωσαν την κηδεμόνευση του επιτελείου τους κατέβαζαν γραμμές. Έτσι είναι αυτό, αλλιώς είναι τα πράγματα, πολιτική γραμμή, προς τα κει πάμε. Είχαμε στην οργάνωση το ζεύγος Λελούδα και τάχα μου κάναμε συμμαχίες με τη δεξιά. Τι δεξιά ήτανε τα παιδιά και η Ντόρα και ο Γιάννης ο μακαρίτης; Επειδή ο πατέρας τους ήτανε αυλάρχης ξέρω ’γω στο Βασιλιά και κάτι τέτοια. Οπου συναντιόμασταν είτε με το Χρόνη τον Μίσσιο, είτε με το Μανωλάκο ανταλλάσσαμε την πικρία μας γι’ αυτή την κηδεμόνευση. Ενα βράδυ είπαμε  να επιδιώξουμε το ποιοτικό άλμα. Να στήσουμε τυπογραφείο και να βγαίνει τυπωμένη η Νέα Ελλάδα.  Βρήκαμε τα τυπογραφικά στοιχεία από παλιά τυπογραφεία, τα μαζεύαμε με σακούλες και τσουβάλια. Ενδιάμεσος σταθμός ήταν το σπίτι του Κούλη του Λειβαδίτη του δημοσιογράφου.
Σε μία μεταφορά τέτοιων στοιχείων με μία κοπελίτσα έχουμε ραντεβού στην Ακρόπολη, κοπελίτσα χαριτωμένη νιόπαντρη που άρχισε έτσι, καλέ γιατί μου λες ότι είσαι έμπορος; Δεν είσαι δημοσιογράφος; Γιατί μου λες ότι σε λένε Πέτρο; Δεν είσαι ο Γιώργος ο Βότσης; Και κάτι τέτοια. Λέω που στο διάολο τα έμαθε αυτή εδώ πέρα. Εν πάση περιπτώσει μου λέει ένα βράδυ, έχω εντολή να σε πάω κάπου. Στο αυτοκίνητο είχε και τον άντρα της που δούλευε στην Αμερικάνική Βάση στη Βουλιαγμένης. Λέει θα πάμε να αφήσουμε τον άντρα μου κι ένα φίλο του άντρα μου λιγο παραπέρα.

Εγώ είχα καθίσει από πίσω. Αφήνουμε τον άντρα της, μετά κατεβαίνουμε κάτω στην Ποσειδώνος,αφήνουμε μετά και τον φίλο του,μου λέει η κοπελίτσα μας παρακολουθούν. Της λέω κατ’ αρχάς πες μου που με πάς. Μου λέει στο Μίκη. Αύγουστος. Στο Μίκη; Ναι, εκεί πάνε και τα στοιχεία τα τυπογραφικά.  Κοιτάω κι εγώ όσο μπορούσα προς τα πίσω όντως ένα ταξί με τον ταξιτζή μόνο με τον οδηγό να φαίνεται, να κάνει ότι κάνουμε. Της έλεγα κόψε, έκοβε και αυτός.
Σε κάποια στιγμή μπήκαμε στην Πειραιώς , κάνουμε ότι σταματάμε μας προσπερνάει το ταξί και μας περιμένει. Που πάμε; Χαϊδάρι. Τη βάζω από κάτι στενοσόκακα βγαίνουμε στην Λ. Αθηνών, Καβάλας, ξανά στα στενοσόκακα, από πίσω ο ταξιτζής. Είχα καθίσει πια δίπλα της, της λέω με συγχωρείς θα πρέπει να φιληθούμε, να αγκαλιαστούμε, κάτι να κάνουμε ας πούμε ότι είμαστε ζευγάρι. Αρχίσαμε να κάνουμε ότι φιλιόμαστε, πίσω μας αυτός. Της λέω τελευταία μας ελπίδα είναι θα αναπτύξεις ταχύτητα μόλις βγούμε στη λεωφόρο και ανάλογα με την απόσταση που θα κερδίσουμε ή θα πετάξουμε τα στοιχεία τα τυπογραφικά ή θα κατέβω κι εγώ.
Το κοριτσάκι είχε αρχίσει να τρέμει. Λέει αυτός είναι επαγγελματίας εγώ είμαι νέα οδηγός. Λέω εν πάση περιπτώσει εκεί που πάμε είναι ο Μίκης; Μου λέει όχι ευτυχώς, είναι στο σπίτι της πεθεράς μου. Εκεί που πάμε είναι ο θείος μου παλιός ΕΛΛΑΣίτης. Πάμε λοιπόν σε αυτό το σπίτι αφού δεν συνδέεται άμεσα με τον Μίκη, κάπου στο Χαϊδάρι αυτό. Μπαίνουμε τότε στο σπίτι, ο ταξιτζής μας περνάει κόβει μία ματιά  και φεύγει. Λέμε λοιπόν γρήγορα-γρήγορα να εξαφανίσουμε τα στοιχεία. Ήτανε ένα-δυο χιλιόμετρα μακριά ο Μίκης να πάμε με τα πόδια ώστε, ο άλλος να πει ένα παραμύθι αν πλακώνανε οι μπάτσοι.
Φτάνουμε στο Μίκη όπου τον βλέπω με σορτς, είχε βάλει τους πίνακες με τα στοιχεία, έπαιζε και τον τυπογράφο. Χαρές, ενθουσιασμός που βρισκόμαστε και όλα αυτά τα πράγματα. Στην πρόοδο της νύχτα ακούσαμε και μερικά από τα γραψίματά του εκείνων των ημερών, είχε πιάνο το σπίτι αλλά και η οικογένεια όλη η πεθερά, ο γιος, η κόρη κι όλοι αυτά με κρουστά κατσαρόλες μαχαιροπίρουνα τον συνόδευαν. Ποιο να θυμηθώ, γουστάριζε τότε την Τάνια του Τσε Γκεβάρα, ποτέ, ποτέ δε θα ξεχάσω απ’ όλες τις σημαίες την μοναδική εσένα Τάνια, κάτι τέτοια ο ψηλός και μονίμως ερωτικός.
Εν πάση περιπτώσει προχωρούσε η νύχτα και χτυπάει το τηλέφωνο, το σηκώνει η πεθερά. Δε σου έλεγα ότι η νύφη που πήρες είναι τσούλα; Τι είχε γίνει;  Ο φίλος του άντρα της μικρής ήτανε κρυμμένος πίσω από τον ταξιτζή και του έλεγε παρακολούθα τους  Εγώ ο μαλάκας της είπα να φιλιόμαστε κιόλα. Tέτοια επεισόδια στην παρανομία πάρα πολλά. Θα μπορούσε να την πατήσει, δηλαδή κάπου να τρακάρουμε κάτι να γίνει και να πάμε τσάμπα και βερεσέ.
Εκείνο το βράδυ, βέβαια τις χαρές και τα φιλιά και όλα αυτά ήρθε και η Σούλα ωραίο κορίτσι η κόρη της οικογένειας που την φλέρταρε ο Μίκης την ψιλοφλέρταρα και εγώ, ευκαιρία ήτανε. Που να μας αφήσει ο Μίκης όλη τη νύχτα να κοιμηθούμε, ήθελε να κουβεντιάσουμε, κοιμήθηκα έξω στην βεράντα. Προλάβαμε και κάναμε φοβερά επαναστατικά σχέδια, να βρεθούμε όσοι ξεκινήσαμε το Πατριωτικό Μέτωπο συν όσοι είχανε αναλάβει υπεύθυνες δουλειές στον αντιστασιακό μηχανισμό εφόσον το θέλουν, να βρεθούμε σε μία εβδομάδα. Ήτανε 17 Αυγούστου 1967, στις 24 Αυγούστου.
Εγώ θα έβρισκα το χώρο και θα ερχόμουνα σε επικοινωνία με όλους αυτούς. Με βασική επιδίωξη να αποτινάξουμε την κηδεμονία από την κατεστημένη ηγεσία της αριστεράς είτε αυτό λεγότανε Κεντρική Επιτροπή του Κ.Κ.Ε., είτε λεγότανε Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΔΑ, αυτών των συγκεκριμένων στελεχών που ανέφερα και πρωτύτερα και να προχωρήσει το Πατριωτικό Μέτωπο σε συνεργασία και με άλλες αντιστασιακές οργανώσεις. Aκηδεμόνευτο από την παραδοσιακή αριστερά.
Κράτησα και μερικές σημειώσεις σε ένα σχέδιο εισήγησης που έκανε ο Μίκης να το πω και στους άλλους, έφυγα. Το Σαββατοκύριακο βρήκα τους περισσότερους. Κουβεντιάσαμε, όλοι μα όλοι ήτανε σύμφωνοι. Που σημαίνει ότι όλοι ασφυκτιούσαν με την κατάσταση που είχε δημιουργηθεί. Όλοι βλέπαμε ότι δύσκολα τα πράγματα στο ξεκίνημα της αντίστασης, όλοι είχαμε την αίσθηση του αναλώσιμου, ότι είμαστε το προσάναμμα. Γι’ αυτό και δεν είχαμε άγριους μηχανισμούς, αυστηρούς κανόνες συνωμοτικότητας. Ότι προλάβουμε να κάνουμε εμείς με τη σιγουριά ότι θα φουντώσει το κίνημα. Kαι για  να το πετύχουμε, θα πρέπει να επεκταθούμε από το χώρο της παραδοσιακής αριστεράς στους νέους κυρίως ανθρώπους, που για λόγους αξιοπρέπειας διάολε δεν ανέχονταν ένα καθεστώς στρατοκρατικό.
Ολα ήτανε έτοιμα για τη σύναξη στις 24 Αυγούστου. Τρεις μέρες πριν 21 Αυγούστου, μπουκάρουνε οι μπάτσοι στο σπίτι στο Χαϊδάρι πιάνουνε το Μίκη και όλη τη φαμίλια βεβαίως, εκείνη την πολύ ωραία φαμίλια που τα έδινε όλα. Ήτανε η περίοδος Αύγουστος – Σεπτέμβριος-Οκτώβριος των μεγάλων συλλήψεων. Συνέχεια χάναμε ανθρώπους μας από τις συλλήψεις. Τότε είχε συλληφθεί και η πρώην σύζυγός μου. Πολύ άγριες συνθήκες, να δυσκολεύουν τα πράγματα, να έχουν γίνει συλλήψεις και στελεχών μας. Φτάνουμε στο Νοέμβριο όπου είχα χαθεί σε ένα-δύο ραντεβού με τον Φιλίνη, ο οποίος εν τω μεταξύ ήθελε να μου φορτώσει και την έκδοση της Αυγής, να βγάλουμε και εντελώς αριστερό έντυπο, να με βάλει στο Κ.Κ.Ε.
Διάφορα θολά πράγματα ενώ η δική μου η διάθεση ήτανε να μην τον ξαναδώ. Έχουμε λοιπόν ένα ραντεβού, έχουμε χάσει δυο προηγούμενα, στην Μάρκου Μουσούρου  στο Μετς κάπου αρχές Νοεμβρίου. Αυτός θα ανέβαινε από κάτω από την Καλλιρρόης, εγώ θα κατέβαινα από πάνω.
Πήγα εκεί πέρα με όσα μέτρα προφύλαξης μπορούσα να πάρω, άλλαξα δυο ταξί. Μπαίνω πίσω από το δρόμο που είναι από το στάδιο και αρχίζω να κατηφορίζω την Μάρκου Μουσούρου. Βράδυ ήτανε οκτώ-εννιά η ώρα. Βλέπω από την αρχή της Μουσούρου να ανεβαίνει ο Κώστας, στο ενδιάμεσο είναι ένα καφενεδάκι αριστερά σε μένα δεξιά στον Κώστα στην γωνία που βγαίνει ο δρόμος για το νεκροταφείο.
Όπου είναι στημένοι δυο τύποι, από στήσιμο και από σβέρκο δεν μου φαίνονταν καλοί. Ο ρυθμός που περπατούσαμε και ο Κώστας και εγώ ήτανε να συναντηθούμε μπροστά τους. Οπότε λέω εγώ να το αποφύγουμε δεν μου άρεσαν οι τύποι, μου φαίνονταν μπάτσοι.
Οπότε στέκομαι ανάβω ένα τσιγάρο για να σιγουρευτώ ότι με βλέπει ο Κώστας και γυρίζω πίσω από εκεί που ήρθα να επιταχύνει να με φτάσει, όντως με έφτασε. Έρχεται από αριστερά μου, μου λέει ξαναήρθες από δω; Λέω όχι, μπήκα από το δρόμο παρακάτω.
Με του περπατάμε δέκα μέτρα μαζί μπροστά σε κάτι πικροδάφνες που είναι το γήπεδο του μπάσκετ από κάτω, σε κάτι πικροδάφνες άλλοι δύο τύποι. Εκεί μου είπε ο Κώστας, πρόλαβε να μου πει ξανάρθες από δω; Όχι. Τους ξανάδες αυτούς; Όχι. Περνάμε μπροστά τους λέγοντας κάτι μαλακίες, τα παιδιά που αθλούνται, το Γιούτσο τον ποδοσφαιριστή, τέτοια πράγματα.
Είχε προλάβει να μου πει ο Κώστας ότι τον στένευε και το παπούτσι. Μόλις τους προσπερνάμε από πίσω μας οι τύποι σε μικρή απόσταση τέσσερα-πέντε μέτρα. Εμείς συνεχίζαμε να λέμε άλλα λόγια να αγαπιόμαστε. Και μετά από είκοσι-τριάντα μέτρα μου λέει ο Κώστας πάμε αριστερά.
Αριστερά παλιά ήτανε σκαλοπάτια πολύ απότομος ο δρόμος, πολύ ανηφορικός. Με το που πάμε αριστερά όλα γίνανε αστραπιαία. Δηλαδή ένας από αυτούς τους μπάτσους στάθηκε στη βάση του δρόμου και έβγαλε το πιστόλι, ο άλλος όρμηξε από αριστερά που είχα τον Κώστα. Εγώ τινάχτηκα μπροστά. Ακούω τον Κώστα να φωνάζει. Εγώ νεότερος και κάποτε δρομέας στο γυμνάσιο συνεχίζω να τρέχω. Χίλια δυο πράγματα κυκλοφορούν μέσα μου, κυρίως η οργή: δυο εμείς δυο αυτοί γιατί αυτοί πιστόλια κι εμείς όχι; Τι σκατά αντίσταση είναι αυτή όταν δε μπορείς να αντισταθείς έμπρακτα την κρίσιμη στιγμή, τη δύσκολη στιγμή;
Εν πάση περιπτώσει ακούω τον Κώστα, να φωνάζει, τρέχω φτάνω πλατεία Βαρνάβα. Ένα ταξί, δεύτερο ταξί και η πρώτη μου σκέψη, έτσι κάναμε για όλες τις συλλήψεις, να προλάβουμε να τις μεταδώσουμε έξω στα ραδιόφωνα γιατί ήτανε μέτρο προφύλαξης των ανθρώπων να μην τους φάνε στα βασανιστήρια. Πάω εκεί που ήτανε ένα από τα στέκια του Χρόνη του Μίσιου για να τον ειδοποιήσω το Χρόνη να ειδοποιήσει έξω . Και μετά από αυτό βρισκόμαστε με τον Μανωλάκο και αποφασίζουμε πια να μείνουμε μαζί στο σπίτι του Ανδρέα του Μαβιτζή καλή του ώρα, έκτοτε από τους καλύτερούς μου φίλους. Το οποίο δεν ήτανε και πολύ ασφαλές. Ο Μαβιτζής γιος αστυνομικού και Μαρκεζινικός ο ίδιος τότε, καμία σχέση με την αριστερά, είχε φιλοξενήσει κόσμο και κοσμάκη της αριστεράς στην παρανομία.  Μένουμε μαζί γιατί ετοιμάζουμε την απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου του Πατριωτικού Μετώπου που λέγαμε ότι θα σπάσει κόκαλα.

Eurokinissi
Ήτανε η πρώτη φορά που η αριστερά, μέσα από το Πατριωτικό Μέτωπο,  έκανε κριτική στη Σοβιετία και σε όλες τις λεγόμενες σοσιαλιστικές χώρες για τη στάση τους απέναντι στη χούντα. Μιλούσε για δυναμική αντίσταση. Ήτανε ένα καινούργιο φρέσκο και θα έλεγα επαναστατικό για τις συνθήκες της εποχής κείμενο της αριστεράς. Και εγώ είχα αγωνία να προλάβουμε να το συντάξουμε μαζί με τον Αριστείδη, είχαμε και κάτι σημειώσεις του Κώστα του Φιλίνη, να το τυπώσω.
Μετά από τέσσερις-πέντε μέρες, έρχεται ο Μανωλάκος από κάποιο ραντεβού και μου λέει είναι ανάγκη να πάμε να δούμε το Χρόνη το Μίσιο. Του λέω για όνομα του Θεού έχουμε απομείνει λίγοι από το λεγόμενο Εθνικό Συμβούλιο, δυο παράνομοι να πάμε να βρούμε ένα τρίτο; Αφού ξέρουμε τη σύνδεσμό του γιατί δεν βρίσκουμε την σύνδεσμό του; Εν πάση περιπτώσει κάτι επιχειρήματα σαθρά επικαλέστηκε, με έπεισε.
Πάμε στο Χρόνη το Μίσιο όπου βρίσκω μία κατάσταση σκέτη θλίψη σε ένα υπόγειο. Μέσα ήτανε ένας τύπος παλιός κομμουνιστής δούλευε στην οργάνωση Πειραιώς, η Άννα η Μεταξωτου, ο Αριστείδης, εγώ και η σύνδεσμος του Χρόνη του Μίσιου. Μόλις καθόμαστε, είχε μία φλοκάτη κάτω, μου λέει ο Αριστείδης Γιώργο με συγχωρείς σε εξαπάτησα υπάρχει ένα πρόβλημα σοβαρό με σένα. Ο Κώστας ο Φιλίνης από την Ασφάλεια μεταφέρει ότι εσύ τον έδωσες και ότι είσαι χαφιές. Ο διάολος το έφερε δε ότι η πρώτη προς τα έξω προς τα έξω ειδοποίηση του Φιλίνη να γίνει με την Μπέτυ την Παπαζώη την μετέπειτα Υπουργό. Η οποία κοριτσόπουλο τότε ούτε Βότση ήξερε ούτε Φιλίνη, τα είπε και ανάποδα. Ο Βότσης λέει ότι ο Φιλίνης είναι χαφιές ας πούμε, κάπως έτσι. Χαμός. Εν πάση περιπτώσει τα πράγματα ήτανε άγρια. Εγώ από τα γεννοφάσκια μου αριστερός στα δυο-τρία μου, μου πήρανε τον πατέρα μου μέσα από τον σπίτι. Κατέρρευσε το σύμπαν, ο ουρανός, χάθηκα.
Για όλα είσαι έτοιμος σε εκείνη την κατάσταση. Εγώ ανήκα στη γενιά της ήττας, της φάπας που λέγαμε που δεν έχει νιώσει τίποτα από το μεγαλείο της Εθνικής Αντίστασης ως νήπια αλλά φάγαμε όλες τις φάπες της ήττας πάνω μας. Ωστόσο στεκόμασταν στα πόδια μας, έτοιμος να αντιμετωπίσεις όποια αντίδραση του αντιπάλου ή και κτηνωδία. Με τα χέρια ψηλά όμως όταν πρόκειται να σου τη φέρει ο σύντροφός, όταν πρόκειται από πίσω να σε χτυπήσουν.
Κάθομαι λοιπόν άναυδος, ενεός που θα λέγαμε. Δεν μιλούσα. Και αρχίζει και ο Χρόνης. Ο ένας έκοβε και ο άλλος έραβε με τον Μανωλάκο. Ο κομουνιστής από τον Πειραιά μόλις άκουσε χαφιεδιλίκια και τέτοια λέει, εμένα με συγχωρείτε έχω δουλειά με περιμένουνε το έσκασε.
Έλεγαν λοιπόν πότε ο Αριστείδης πότε ο Χρόνης, ρε εσύ Γιώργο μήπως τότε που πιάσανε τη γυναίκα σου και την αγαπούσες και όλα αυτά, μήπως σε πιάσανε και σου κάνουνε εκβιασμό με ομηρία της γυναίκα σου; Εμένα μου αρκούσε το μήπως στα μάτια του φίλου μου, του καλύτερου φίλου μου ως τότε, που όταν ξέμενα τα βράδια στα μπαρ πήγαινα και κοιμόμουνα σπίτι του μαζί με την γυναίκα του στο ίδιο κρεβάτι και οι τρεις μας. Το μήπως.
Έλεγε ο άλλος, ρε Γιώργο μήπως τότε που σου είπαμε ότι είσαι ο πιο εκτεθειμένος να εξαφανιστείς και εξαφανίστηκες μία εβδομάδα σε πιάσανε και σε βασανίσανε σε κάνανε, άλλο μήπως. Εγώ τσιμουδιά. Νομίζω ότι μου έφυγαν και ένα-δυο δάκρυα, δε τα έχω και δύσκολα. Με χάιδευε η Άννα η Μεταξωτού η οποία κάποια στιγμή εξανέστη και είπε, σταματήστε καθίκια ή κάτι τέτοιο, είναι ευγενική η κοπέλλα δεν βρίζει ούτε χυδαιολογεί.
Εν πάση περιπτώσει αποφασίζουν αυτοί, εγώ δε λέω τίποτα ούτε τούτο, ούτε το άλλο, δεν απαντάω. Ότι ώσπου να αποσαφηνιστεί η κατάσταση το είπε ή δε το είπε ο Φιλίνης και τι ακριβως, να είμαι στον τυπογραφικό μηχανισμό με την κοπελίτσα που με βοηθούσε τότε την Ντόρα. Κι εκεί που έχουμε τον πολύγραφο θα είναι και ο Μανωλάκος. Υπό επιτήρηση δηλαδή.
Και ξαναγυρίζουμε εκεί που μέναμε με τον Αριστείδη. Ο Αριστείδης ανέκαθεν με έλκος στομάχου να πίνει το ουίσκι με τα νεροπότηρα. Έβλεπα κάτι περίεργα στη συμπεριφορά του,πάρα πολύ κουμπωμένος και επιφυλακτικός απέναντί μου. Αλλά σε λίγο άρχιζε η δίκη του Πατριωτικού Μετώπου, η πρώτη δίκη η μεγάλη. Φιλίνης, Σύλβα Ακρίτα, Λελούδα, κόσμος και κοσμάκης. Η πρώτη δίκη που θα έκανε πάταγο. Τόνια Μαρκετάκη, Γιώργος Κουπαρούσος οι καλοί μου φίλοι. Η ελπίδα μου η μεγάλη είναι στο δικαστήριο όταν ο Φιλίνης θα δει ότι η Τόνια η Μαρκετάκη θα κατηγορείται για οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτά που έκανε μαζί μου. Αρα δεν θα την είχα προδώσει εγώ. Αυτή δακτυλογραφούσε την Νέα Ελλάδα και όχι μόνο, ένα σωρό πράγματα έκανε μαζί μου. Ο Κουπαρούσος θα κατηγορείτο για όλα τα άλλα που είχε κάνει εκτός από μένα. Λέω και τυφλός να είναι ο Φιλίνης θα το δει εκείνη τη στιγμή.
Αρχίζει η δίκη την πρώτη μέρα, γυρίζει ο Ανδρέας ο Μαβιτζής σκασμένος. Λέει η μόνη κουβέντα που είπε προς τα έξω ο Φιλίνης είναι προσέξτε το Βότση αυτός με έδωσε. Που το είπε; Στη γυναίκα του Λαμπρία, ο αδερφός του Τάκη και Διευθυντής φυλακών είχε παντρευτεί τη γυναίκα εκτελεσμένου αριστερού. Κόκαλο εγώ, άρα καμία αβεβαιότητα και τέτοια. Περνάνε δυο-τρεις μέρες και φεύγει ο Μανωλάκος: λέει εκεί που πάω θα ξεκαθαρίσω τα πράγματα. Σε παρακαλώ μη βγεις θα γυρίσω σε 2-3 μέρες.
Εν τω μεταξύ έχουμε βγάλει μαζί το 11ο φύλλο της Νέας Ελλάδας με την διακήρυξη του Εθνικού Συμβουλίου που εγώ ήθελα, λέω να βγάλω κι αυτό και πάρτε τα όλα ρε πούστηδες, χέστε με το μηχανισμό σας και με την αντίστασή σας έτσι όπως την καταντάτε.
Περνάνε πέντε-έξι μέρες, βγαίνει η απόφαση του Στρατοδικείου όπου πολύ στα μαλακά πέφτουνε με αναστολή η Τόνια η Μαρκετάκη η οποία το έσκασε κατευθείαν από το δικαστήριο και έφυγε για το Παρίσι. Άλλο τόσο ο Κουπαρούσος και ο Λειβαδίτης ο Κούλης.Πασιχαρής εγώ περιμένω τον Αριστείδη να δει και αυτός πόσο τα πράγματα είναι υπέρ μου και πόσο ελεεινή είναι η κατηγορία. Ο Αριστείδης δεν έρχεται και ένα βράδυ μεσάνυχτα πια φτάνει σκασμένος κυριολεκτικά ο Ανδρέας ο Μαβιτζής, μου πετάει ένα σημείωμα. Μου λέει αυτό είναι από τον Μανωλάκο.
Δεν το θυμάμαι όλο, θυμάμαι όμως την κτηνωδία που απέπνεε. Δηλαδή οι ενδείξεις πληθαίνουνε εγώ τρελαίνομαι, δυστυχώς δε μπορώ να είμαι άλλο μαζί σου. Υστερόγραφο η αυτοκτονία δεν είναι λύση. Να σου υποβάλει και την ιδέα, μπας και δεν την είχες έως τότε, να την αποκτήσεις.
Δούλευε το μυαλό μου, η πρώτη μου σκέψη ήτανε να πάω στη μάνα μου, στην μάνα μου και τον πρώην θανατοποινίτη πατέρα μου. Από ότι ήξερα στο σπίτι τους δεν είχανε πάει, να πάω να με κουναρίσει λίγο, να με φροντίσει λίγο γιατί ήμουνα και στο κακό μου το χάλι πετσί και κόκαλο. Δεν κοιμόμουνα, δεν έτρωγα. Να ηρεμήσω μπας και όταν έρθουν αντέξω περισσότερο ας πούμε. Η δεύτερη πιο τρελή σκέψη ήτανε να βγω έξω και να παραδοθώ στον πρώτο μπάτσο.
Εκεί υπήρχε μία λογική σκέψη που με συγκράτησε. Ωραία πάω, με πιάνει ο μπάτσος και με πάει στην Ασφάλεια στον κύριο Λάμπρου ο οποίος το δούλευε το πράγμα, ακούγονταν μέσα στα βογκητά των βασανισμένων και μέσα στα κελιά το βράδυ, ακούγονταν φωνές ο Βότσης με έδωσε. Εμφανίζομαι και εγώ και ο πανέξυπνος Λάμπρου μου λέει, τι θες ρε μαλάκα; Με το χαρτοπόλεμό σου νομίζεις ότι θα ρίξεις ένα στρατιωτικό καθεστώς; Σήκω φύγε δε σε θέλει κανένας. Πήγαινε στο σπίτι σου πήγαινε στη δουλειά σου. Τι βγαίνω εγώ έξω και λέω;Λέω στον ευατό μου, δε πάω πουθενά πούστηδες δε θα με βγάλετε εσείς χαφιέ.
Στο κακό μου το χάλι εγώ, χιονόνερο έριχνε έξω και σκεφτόμουνα τώρα τι διάολο κάνω. Πάω να φορέσω ένα παλτό που μου είχε δώσει ο Ανδρέας ο Μαβιτζής. Εγώ με τα πέδιλα έφυγα από το σπίτι μου δεν είχα ούτε καν ρούχα. Μου λέει ο Ανδρέας που πας αγόρι μου; Λέω άκου με ξέρεις, είμαι δώδεκα μέρες με το ερώτημα είμαι δεν είμαι χαφιές. Ο άλλος που μου στέλνει το σημείωμα και αποφαίνεται ότι είμαι χαφιές ήτανε δώδεκα χρόνια ο καλύτερός μου φίλος. Δεν έχω καμία διάθεση να σε εκθέτω για ένα χαφιέ να ριψοκινδυνεύεις εσύ.
Ο Ανδρέας θα ξαναπώ καλή του ώρα λέει, χωρίς τα τραυματικά βιώματα της αριστεράς και με ένα μυαλό πάνω από τον κοινό νου, λέει έτσι ρε μαλάκα θα αλλάξετε τον κόσμο; Με τέτοια μυαλά; Είτε είσαι χαφιές είτε δεν είσαι εγώ τη γούνα μου την έχω πια καμένη. Εάν δεν είσαι και βγεις τώρα έξω στο χάλι που έχεις και σε πιάσουνε και σε κάνουνε με τα κρεμμυδάκια εμένα ποιος θα με σώσει από τον εαυτό μου, από τις ενοχές μου και τις τύψεις μου που σε άφησα να βγεις έξω; Κάτσε εκεί.
Με βοήθησε ο άνθρωπος ένα-δυο μήνες ακόμα. Δικτυώθηκα πάλι, ξανάρχισα πάλι κάτι δουλειές και κάποιους μήνες αργότερα μέσα σε άθλιες συνθήκες εγώ που έβριζα όλους όσους το έσκαγαν για το εξωτερικό, βρέθηκα στο εξωτερικό. Με άθλια διαβατήρια, με άθλιες συνθήκες βρέθηκα μετά από περιπέτειες Ιταλία, Γερμανία, Παρίσι  κι έφτασα στον προορισμό στο Λονδίνο.
Στην αρχή με υποδέχθηκαν οι εκεί έλληνες σαν έναν από τους αγωνιστές που βγαίνει μέσα από την κόλαση και όλα αυτά τα πράγματα. Κάναμε μία εκπληκτική συγκέντρωση στην πρώτη επέτειο που Απριλιανού πραξικοπήματος, δέκα χιλιάδες κόσμος στη Τραφάλκαρ σκουέρ αγκαλιά με τη Μελίνα που ήμασταν και οι βασικοί ομιλητές στη συγκέντρωση. Η Μελίνα ήταν εκπληκτική, συνεργαστήκαμε αργότερα και στο Παρίσι στην διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.Μου έλεγε: “Είμαι μία παγκοσμίως γνωστή πουτάνα, όλες οι τηλεοράσεις όλα τα μέσα ενημέρωσης είναι στη διάθεσή μου. Αξιοποιήστε με”.
Έβλεπα όμως ότι οι επιφυλάξεις είχανε περάσει εις βάρος μου και έξω. Και οι επιφυλάξεις έγιναν βεβαιότητα όταν άρχισαν να το σκάνε ένας-ένας από την Ελλάδα να βγαίνουν έξω ο Μπριλάκης, ο Δρακόπουλος όσοι δεν είχανε συλληφθεί.
Λοιπόν έφτασε ο Μπριλάκης και στο Λονδίνο. Όρισε εκπρόσωπο του Πατριωτικού Μετώπου το Μάρκο το Δραγούμη. ενώ ήμουν εγώ εκεί. Τότε ζούσα μαζί με την Τόνια την Μαρκετάκη. Φρόντισε να λείπω από το σπίτι και πήγε και της είπε πως κοιμάσαι με ένα χαφιέ και κάτι τέτοια τραγελαφικά.
Η κορύφωση για μένα να τα βροντήξω ήταν όταν ήρθε το εκπληκτικό εκείνο κείμενο από τη Λέρο των εξόριστων που κατήγγελλε την σοβιετική εισβολή στην Πράγα το καλοκαίρι του 68. Σε ένα τσιγαρόχαρτο με περίπου 80 υπογραφές έφτασε στον Φώτη το Μεσθαινέο το σκηνοθέτη,  για να έρθει στα χέρια μου. Εγώ το είδα σαν ένα πάρα πολύ σημαντικό κείμενο της αριστεράς, επιτέλους να μιλάει ελεύθερα για την κτηνωδία της Σοβιετικής Ενωσης και αμέσως τα έδωσα στην Γιολάντα Τερέντσιο του BBC , στους TImes,  Guardian.               Όπου βλέπω πολύ συγκρατημένο το Μάρκο το Δραγούμη. Να μη βγει από σένα, ειδικά από σένα Γιώργο αυτό το κείμενο. Λέω δε μου γαμιέστε και το έδωσα όπου μπορούσα να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή δημοσιότητα. Πρωτοστάτησα και μαζί με άλλους συντρόφους στην διαδήλωση έξω από την Σοβιετική Πρεσβεία .
Kατάλαβα ότι δεν είναι δυνατόν να έχω σχέση με αυτό το χώρο έτσι κι αλλιώς. Υπό την άμεση επήρεια σε όλη την Ευρώπη του γαλλικού Μάη όσοι βρισκόμασταν σε ευρωπαϊκά εδάφη, όσο μακρύτερα από την Ελλάδα τόσο πιο επαναστάτες γινόμασταν. Είχαμε τη Αντιδικτατορική Επιτροπή αξιολογότατη στο Λονδίνο που μάζευε όλους τους έλληνες του αντιχουντικούς με Πρόεδρο το Γιάννη Σπράο που έκανε λαμπρές εκδηλώσεις διαδηλώσεις. Λοιπόν εγώ εκεί τότε πια είχα αρχίσει να λειτουργώ προβοκατόρικα.
Δηλαδή αντί για πλακάτ προτιμούσα τις προκλήσεις, διέλυσα καμία δυο δεξιώσεις της χούντας.  Ενας Σορόκος στρατηγός πρεσβευτής της χούντας στο Λονδίνο είχε τη φαεινή ιδέα σε μία εθνική εορτή να καλέσει όλους τους έλληνες. Και λέω εγώ στο Σπράο και στους άλλους, ευκαιρία ρε παιδιά να πάμε μέσα και να τα κάνουμε λίμπα. Πήγαμε και ρίξαμε βρωμούσες και διαλύθηκε η δεξίωση.
Είχα τότε πολλές επαφές με τον Τάκη τον Λαμπρία και ην Ελένη Βλάχου. Ο Λαμπρίας έβγαζε το Greece report για λογαριασμό της Βλάχου και πολύ το γλέντησαν όταν ήρθε ο  Χολέβας ο πρώτος χουνταίος Υπουργός στο Λονδίνο. Ο πρώτος που τολμούσε να βγει έξω στην Ευρώπη. Κάτι φίλοι τροτσκιστές είπανε να φέρουνε καδρόνια,τα μαζεύαμε στις Ασπασίας της Παπαναστασίου το σπίτι αλλά οι ίδιοι οι τροτσκιστές λάκισαν και μείναμε μόνο ο Λάκης ο Καραλής και εγώ. Άθλιοι, ελεεινοί, μακριά μαλλιά, μακριά γένια κάτι αμπέχονα.  Ολη τη νύχτα είχαμε βάψει την εκκλησία με συνθήματα κάτω η χούντα. Είχαμε αυγά μέσα στις τσέπες μας, στην εκκλησία μέσα ήταν ο Χολέβας με όλη την καλή κοινωνία της ελληνικής παροικίας, εφοπλιστάδες και μη είχαν πάει στην εκκλησία να προσευχηθούν για την μακροημέρευση της χούντας. Λοιπόν όταν βγήκε η κούρσα του μπροστά στα σκαλοπάτια της εκκλησίας πήγε να χαιρετήσει δεξιά και αριστερά αυτούς που πραγματικά τον χειροκροτούσαν, στο απέναντι πεζοδρόμιο ο Λάκης και εγώ.
Βουτάμε τα αυγά, κάτω η χούντα, κάθαρμα, προδότη, ελεεινέ, άθλιε ,αυτός δε ξέρει τι κρατάμε με τα χέρια ψηλά αν είναι αυγά και κάνει ένα μπλονζόν για να μπει στο αυτοκίνητο Ένα από τα αυγά τα δικά μου μία κυρία εφοπλιστού το έφαγε στην μούρη.
Ο Λάκης καβάλησε πάνω στη λιμουζίνα και τα έσπασε όλα, το παρμπρίζ, το καπό.Εν ριπή οφθαλμού οι αστυνομικοί μας εξουδετέρωσαν. Αφού κοιμηθήκαμε και στις αγγλικές φυλακές, περάσαμε από δίκη. Τους έβλεπα τυβενοφορεμένους, εμείς σε άθλιο χάλι και ο δικός μας ο…τυβενοφορεμένος ο συνήγορος, ένας λαμπρός άγγλος που πίστευε πολύ στη δημοκρατική Ελλάδα να μας παρουσιάζει σαν πρότυπα αγωνιστών διανοουμένων. Τελικώς φάγαμε ένα πρόστιμο. Ευτυχώς για τη δημοκρατική Αγγλία το να πετάξεις αυγά σε ένα χουνταίο Υπουργό είχε τίμημα 50-60 λίρες κάτι τέτοιο. Φτηνά τη βγάλαμε.

Eurokinissi
 
Βγήκε αργότερα από την Ελλάδα και ο Μίκης και έκανε μία προσπάθεια να συνενώσει όλες αντιστασιακές δυνάμεις.  Από το κέντρο και το ΠΑΚ του Ανδρέα Παπανδρέου και τη Δημοκρατική Άμυνα και το Πατριωτικό Μέτωπο. Δύο ήταν πια τα Πατριωτικά Μέτωπα μετά την διάσπαση, αλλά το Κ.Κ.Ε. δεν μιλιότανε δεν συζητούσε με κανέναν από τότε και έτσι παραμένει ως σήμερα. Πρωτοστατούσε ο Μίκης στις κινήσεις για μία αντιστασιακή συμμαχία αλλά εκεί που φτάνανε στα πρόθυρα μίας συμφωνίας την τίναζε στον αέρα ο Ανδρέας ο Παπανδρέου.
Είδε και απόειδε ο Μίκης, κακώς το αποδίδουνε μετά την μεταπολίτευση το Καραμανλής ή τανκ. Ο Μίκης από τις αρχές του ’73 είπε ότι αφού δε γίνεται αντιστασιακό μέτωπο ευρύτατο για να ρίξουμε τη χούντα η λύση είναι μόνο ο Καραμανλής.Το είπε πρώτος και μόνος. Και θα έλεγα ότι και δικαιώθηκε ιστορικά από την μεταπολίτευση και από τον τρόπο που πολιτεύτηκε ο Καραμανλής, που ήτανε άλλος από αυτόν που είχε φύγει σκαστός πριν από τη δικτατορία.
Μετά φτιάξαμε κάτι επαναστατικές σοσιαλιστικές ομάδες. Βγάζαμε μία εφημερίδα τη Μαμή, ένα περιοδικό την Επανάσταση πολύ χαρακτηριστικοί και οι δύο οι τίτλοι. Η Μαμή από τη ρύση του Μαρξ ότι η βία είναι η μαμή της ιστορίας. Με δικτύωση σε όλη την Ευρώπη και στην Αμερική και συσκέψεις και συνδιασκέψεις και μηχανισμούς αλλά χωρίς φλογερό ενδιαφέρον για το τι γίνεται μέσα στην Ελλάδα.
Αναγκάστηκα λοιπόν να κάνω μία δραματική κίνηση, δυο ήμασταν στο Λονδίνο αυτοί για τους οποίους ήτανε απαγορευτικό και να σκεφτούνε ότι θα ξαναβρεθούνε στην Ελλάδα.
Ο ένας ήτανε ο Περικλής ο Κοροβέσης με το εκπληκτικό του βιβλίο του Ανθρωποφύλακες, ότι καλύτερο έχει γραφτεί για τα βασανιστήρια παγκοσμίως.  Ο δεύτερος ήμουνα εγώ ήδη καταδικασμένος ερήμην σε πέντε χρόνια, καταζητούμενος και όλα αυτά τα πράγματα. Λοιπόν πήρα τα στοιχειωδέστερα μέτρα προφύλαξης ,είναι μία ολόκληρη περιπέτεια πως βρέθηκα τον Αύγουστο του ‘71 στην Αθήνα. Να βρω τους πυρήνες που είχαμε. Περιπέτειες και στην είσοδο, περιπέτειες και στην έξοδο.
Όταν βγήκα ξανά έξω είχα πια την πρόθεση να θέσω την οργάνωση την τότε μπροστά στο δίλημμα ή κάνουμε αντίσταση ή το διαλύουμε. Και όχι αντίσταση με χαρτοπόλεμο, με περιοδικά και εφημερίδες και προκηρύξεις. Έγινε μία δραματική συνεδρίαση στη Γερμανία, τα σπάσαμε ο Περικλής και εγώ και άλλοι. Διαλύθηκε αυτό το παραμύθι, έκτοτε αναζητούσα στέγη στις δυναμικές ομάδες, γιατί ώσπου να έχουμε τις μαζικές εκδηλώσεις στη Νομική και την εξέγερση στο Πολυτεχνείο, την όποια φλόγα της αντίστασης την κρατούσανε σε όλο το πολιτικό φάσμα δυναμικές ομάδες, ακόμη και η Δημοκρατική Αμυνα η κεντροαριστερή και αυτή ήθελε βόμβες.Η μία από τις πιο ακροαριστερές ομάδες ήτανε η 20η Οκτώβρη στην οποία προσέφυγα για να βρουν επιτέλους στέγη οι φιλοδοξίες μου για δυναμικό αντιστασιακό αγώνα. Και σε αυτή την οργάνωση με βρήκε η μεταπολίτευση. Τότε εμφανίστηκε το μέγα παραμύθι της μεταπολίτευσης, περί παλλαικής αντίστασης. Ελεγε στη μεταπολίτευση ο Τάκης ο Λαμπρίας, ξαφνικά η Ελλάδα βρέθηκε από δέκα να έχει είκοσι εκατομμύρια κατοίκους. Δέκα που χειροκροτούσανε τον Παπαδόπουλο και φιλούσανε το χέρι της Δέσποινας και άλλα δέκα εκατομμύρια αντιστασιακούς.
O Φιλίνης δεν δέχθηκε ποτέ να συζητήσει την κατηγορία εναντίον μο, παρ ότι του έδωσα όλες τις δυνατότητες από τη μεταπολίτευση και δώθε. Του πήρα συνέντευξη για την Ελευθεροτυπία, πήγα μαζί του όταν ήτανε Ευρωβουλευτής στο Στρασβούργο δίπλα του καθόμουνα, κουβέντα λέξη τίποτα.  Δε του είπα βέβαια τι είπες τότε, δε το είπες ή το είπες. Περίμενα μόνος του να μιλήσει. Δεν μίλησε ποτέ.
Ο Μανωλάκος,τον οποίο από την Αυγή που έγραφε τον έφερα εγώ στην Ελευθεροτυπία ,ένα βράδυ μου λέει σου χρωστάω μία εξήγηση. Είχε ένα μικρό autobianki, φύγαμε μαζί. Πάλι καλά λέω που το κατάλαβες. Είχανε ήδη περάσει οκτώ χρόνια. Ναι λέει όταν σε άφησα εκεί στο σπίτι του Αντρέα και είπα θα ξεκαθαρίσω την κατάσταση συνάντησα,τον διακόπτω και του λέω μη μου πεις ξέρω. Ποιον μου λέει; Λέω τον Μπριλάκη. Ναι μου λέει τον Μπριλάκη, ο οποίος μου είπε: διάλεξε ή εσύ ή ο Γιώργος.Εγώ δεν ήμουνα άρα ήσουνα εσύ.
Τι ωραία ρε σταλίνες του κερατά λέω. Που τα διδαχθήκατε όλα αυτά τα μαθηματικά; Εσύ δεν ήσουνα άρα ήμουνα εγώ. Αν ήτανε ο Μπριλάκης; Σου πέρασε από το μυαλό ποτέ; Σου πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι το πρώτο βράδυ που πιάνεται ο Μίκης χτυπιούνται όλα του σπίτια που φιλοξένησαν το Μίκη; Εγώ δεν έχω πάει παρά μονάχα σε ένα από αυτά.Οι άλλοι όμως του επιτελείου του καθοδηγητικού έχουν πάει σε όλα. Ετοιμάζαμε μαζί να κάνουμε τη σύσκεψη αυτή που θα προκαλούσε μία διάσπαση της αριστεράς, φτιάχνοντας κάτι  σε υγιέστερη βάση χωρίς τις αμαρτίες των Κ.Κ. Σου πέρασε λοιπόν ποτέ από το μυαλό το ερώτημα γιατί ο Μίκης συλλαμβάνεται, τρεις μέρες πριν από αυτή τη σύσκεψη; Εμένα με τριβελίζουνε ακόμα αυτά τα ερωτήματα και δεν έχω απαντήσεις.

Πηγή: 

https://tvxs.gr/istoria/san-simera-istoria/giorgos-votsis-siko-agori-praxikopima/?fbclid=IwY2xjawJznGZleHRuA2FlbQIxMQBicmlkETFBNnlyZDUyVlNhQ1ozbVJZAR5fDJRe1o-mJ3CUNjEgJn2v93LKrtSDOh7c_QQqkD8xtqN5KqPetL_05JQ3aw_aem_W___IR0BNUKFJTGxLOFV3g

Κωστής Παπαϊωάννου: 9 απαντήσεις σε 9 ανιστόρητες ερωτήσεις

 Περισσότερο και από μια γενική αίσθηση, πρόκειται τελικά για μια πραγματικότητα: Όλο και λιγότερο συζητάμε για τη μαύρη επέτειο της επιβολής της στρατιωτική δικτατορίας στη χώρα. Με το πρόσχημα ότι αφορά μια συζήτηση που έχει πλέον κλείσει, η 21η Απριλίου σταδιακά γίνεται «μία οποιαδήποτε μέρα». Φυσικά και δεν είναι έτσι. Αφενός, η συζήτηση δεν έχει κλείσει, όπως προκύπτει από πολλές τοποθετήσεις, απόψεις και παρανοήσεις οι οποίες βρίσκουν σταθερά χώρο στο δημόσιο λόγο, με τις οποίες επιχειρείται μια συνολικότερη αναθεώρηση του στρατιωτικού καθεστώτος μέσα από μια συγκαταβατική ματιά στα έργα και της ημέρες των συνταγματαρχών. Παράλληλα, και σαφώς πιο απενοχοποιημένα, αμφισβητείται η σημασία της εξέγερσης του Πολυτεχνείου μέσα από τη διάδοση ψευδών και ανυπόστατων φημών, αλλά και συνολικά η περίοδος της Μεταπολίτευσης.

 

Με αφορμή την 56η επέτειο από την επιβολή της Χούντας, απευθυνθήκαμε στον Κωστή Παπαϊωάννου, εκπαιδευτικό, διευθυντή του Σημείου για τη μελέτη και αντιμετώπιση της ακροδεξιάς. Του θέσαμε 9 ανιστόρητες ερωτήσεις σχετικά με τη Χούντα, οι οποίες ωστόσο αναπαράγονται με τον έναν ή άλλο τρόπο, σε διαφορετική ένταση και με διαφορετική συμβολική ισχύ: από τα σχόλια στα κοινωνικά δίκτυα μέχρι τις ομιλούσες κεφαλές στα τηλεοπτικά πάνελ και από εκεί στα έδρανα του κοινοβουλίου. Ο συγγραφέας του «Άγρια ιστορία για μεγάλα παιδιά» αποδομεί αυτές οι θέσεις μέσα από τεκμηριωμένες απαντήσεις.

 

1. Η πολιτική ηγεσία της χώρας αιφνιδιάστηκε από το πραξικόπημα των συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου 1967. Ήταν όντως κάτι που δεν το περίμενε κανείς;

 

Το πραξικόπημα δεν έπεσε από τον ουρανό, ήταν γέννημα της ιστορικής περιόδου, σάρκα από τη σάρκα του μετεμφυλιακού κράτους. Η 20ετία από το τέλος του εμφυλίου μέχρι τη χούντα δεν ήταν μια ανέφελη περίοδος. Ήταν μια καχεκτική δημοκρατία, όπως προσφυώς την χαρακτήρισε ο πρόσφατα χαμένος Ηλίας Νικολακόπουλος, ένα «κράτος των νικητών», ένα «εθνικόφρον» κράτος που καταδίωκε όποιον θεωρούσε εχθρό. Σήμερα θα τη λέγαμε ανελεύθερη δημοκρατία. Ακόμα και οι κεντρώοι θεωρούνταν «ύποπτων πολιτικών φρονημάτων». Λειτουργούσε παρακράτος που φλερτάριζε με την εκτροπή και τη βία. Η δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη ήταν έργο αυτών των παρακρατικών μηχανισμών. Στο στρατό η ακροδεξιά συνωμοτική οργάνωση ΙΔΕΑ προετοίμασε την επιβολή της δικτατορίας του Γ. Παπαδόπουλου. Υπήρχαν και άλλες κινήσεις για την κατάλυση του πολιτεύματος. Σε κάποιες είχε ανάμιξη ο ίδιος ο βασιλιάς. Όλα αυτά γίνονταν στο όνομα της αποτροπής του κομμουνιστικού κινδύνου. Αυτό είναι αστείο, γιατί εκείνοι που κυρίως πιάστηκαν στον ύπνο ήταν κάποιοι ηγέτες και στελέχη της αριστεράς που υποτίθεται ότι «δρούσαν αντεθνικώς». Πότε έγινε το πραξικόπημα; Έναν μήνα πριν από τις εκλογές που είχαν ήδη προκηρυχθεί. Το ενδεχόμενο να κερδίσει η Ένωση Κέντρου ήταν ισχυρό, κάτι που έπρεπε να αποτραπεί πάση θυσία. Τις εβδομάδες εκείνες μέχρι το πραξικόπημα ακροδεξιές ομάδες όπως η Εθνική Κοινωνική Οργάνωση Φοιτητών (ΕΚΟΦ) έκαναν βίαιες πράξεις κατατρομοκράτησης, διέλυαν μαζί με την αστυνομία συγκεντρώσεις, τραυμάτιζαν φοιτητές. Άρα, το σκηνικό ήταν έτοιμο για την εκτροπή.

 

2. Αν δεν τους ήθελε ποτέ ο λαός, τότε γιατί οι Συνταγματάρχες έμειναν για 7 χρόνια στην εξουσία;

 

Κοιτάξτε, μιλάμε για στρατιωτική δικτατορία. Η χώρα κηρύσσεται σε «κατάσταση πολιορκίας», αναστέλλονται άρθρα του Συντάγματος, ο στρατός διοικεί, δικάζει, καταδικάζει. Τις πρώτες μέρες συλλαμβάνονται, εκτοπίζονται, φυλακίζονται πάνω από 8 χιλιάδες πολίτες. Το καθεστώς της δικτατορίας αξιοποιεί την προηγούμενη «θεσμική τεχνογνωσία» από τη δικτατορία Μεταξά και το μετεμφυλιακό κράτος για τη δίωξη του εσωτερικού εχθρού. Άνθρωποι προσάγονται, βασανίζονται, απειλούνται. Όλα αυτά γεννάνε φόβο. Αλλά να είμαστε ειλικρινείς: ο φόβος δεν αρκεί για να εξηγήσει την αδράνεια, την παθητικότητα μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Σήμαινε αναγκαστικά υποστήριξη του καθεστώτος αυτή η παθητικότητα; Όχι, σε ένα βαθμό ήταν αρνητική στάση που δεν εκδηλωνόταν ανοιχτά. Ωστόσο σεβαστό μέρος του κοινωνικού σώματος τηρούσε θετική στάση. Παραδοσιακοί δεξιοί, ιδίως σε περιοχές με τέτοιο παρελθόν από τον Εθνικό Διχασμό και μετά στον Εμφύλιο, καλωσόρισαν την αποτροπή του κομμουνιστικού κινδύνου, την «τάξη και ασφάλεια». Αρκετοί ήταν και οι ευνοημένοι του καθεστώτος, είτε στον ιδιωτικό είτε στον δημόσιο τομέα, με προσδοκίες και ευκαιρίες κοινωνικής και οικονομικής ανέλιξης. Σε κάθε αυταρχικό καθεστώς η πολιτική ταυτότητα, οι σχέσεις με τους κατάλληλους ανθρώπους, η νομιμοφροσύνη άνοιγαν πόρτες, έδιναν δουλειά, ανέβαζαν στην ιεραρχία. Στα χρόνια της χούντας κυριαρχεί το πνεύμα της ιδιώτευσης, της ατομικής οικονομικής ευμάρειας. Βασιλεύει ο κομφορμισμός και η προσαρμογή. Το έγραψε εξαιρετικά ο Μάριος Χάκκας:

 

Λευτεριά της αυλής, του ούζου και του ταβλιού,

παρέα με τον μπατζανάκη μου,

εσένα προσκυνάω.

Λευτεριά της βδομαδιάτικης δουλειάς και της κυριακάτικης εκδρομής,

εσένα λατρεύω.

Λευτεριά, μ’ ένα οικοπεδάκι σ’ εξαγόρασα

κι ένα βιβλιάριο καταθέσεων.

Λευτεριά, τ’ αυτοκίνητό μου τρέχει μ’ εκατόν είκοσι την ώρα,

μεγάλη η ταχύτητα,

ούτε τα δέντρα δεν προλαβαίνω να κοιτάξω,

πού να διακρίνω χέρια κι αλυσίδες.

 

3. Αν δεν έμπλεκες με τα πολιτικά δεν κινδύνευες. Δεν είναι αλήθεια αυτό;

 

Αυτό μου θυμίζει μια φράση που άκουσα πρόσφατα με τις υποκλοπές: «Αν δεν έχεις κάτι να κρύψεις, τι σε νοιάζει αν παρακολουθούν το τηλέφωνό σου;» Είναι το ίδιο μοτίβο, μια μορφή κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης που εγγυάται ασφάλεια σε ανθρώπους απενεργοποιημένους, πολιτικά νεκρούς. Τι σημαίνει «μπλέκω με τα πολιτικά»; Σημαίνει λέω τη γνώμη μου, διαβάζω την εφημερίδα που θέλω, γράφω ό,τι θέλω, σχολιάζω φωναχτά στο καφενείο ή στη δουλειά, μαζευόμαστε σε ένα σπίτι να κουβεντιάσουμε, οργανώνω ανεξάρτητο σύλλογο φοιτητών στη σχολή μου.

 

Η δικτατορία ήταν πολιτική και πολιτιστική υποχώρηση για τη χώρα. Βασανιστήρια, αυθαί­ρετες συλλήψεις, λογοκρισία, εξορία δημοκρατικών πολιτών και κατάργηση κάθε έννοιας δικαιοσύνης. Δεν ήταν μόνο οι διώξεις. Ήταν και η πνευματική μετριότητα και στασιμότητα, η δίωξη κάθε ελεύθερου πνεύματος. Κυριάρχησε η κακογουστιά και το εθνικιστικό κιτς.

 

Απέναντι σε αυτά υπήρξαν φυσικά και αντιδράσεις, υπήρξε και αντίσταση. Όχι τόσο εκτεταμένη όσο θέλαμε να πιστεύουμε. Αλλά υπήρχαν πολλές διαβαθμίσεις αντίθεσης. Υπήρχε σε ευρέα στρώματα διάθεση γελοιοποίησης του καθεστώτος, υπήρξαν αντιδικτατορικές ενέργειες, υπήρξε και δυναμική αντίσταση. Ξεχωρίζουν βέβαια η απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου το 1968 από τον Αλέκο Παναγούλη, το Κίνημα του Ναυτικού το 1973 και, βέβαια, οι φοιτητικές εξεγέρσεις της Νομικής και μετά του Πολυτεχνείου.

 

4. Μα πώς κυνηγούσαν τους κομμουνιστές αφού είχε καταργηθεί το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων από το 1971;

 

Το καθεστώς μιλούσε για «παραθεριστές» που περνούσαν πολύ καλά όταν καταγγέλλονταν εκτοπίσεις σε νησιά. Όταν δημοσιογράφοι του Stern και του Paris Match πέταξαν πάνω από τη Γυάρο με ελικόπτερο και φωτογράφισαν τη φυλακή, έγινε γνωστή σε όλη την Ευρώπη η κατάσταση. Το ίδιο και όταν μίλησαν στο Συμβούλιο της Ευρώπης τα θύματα βασανιστηρίων. Αυτά οδήγησαν στον αποκλεισμό της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης λόγω καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όσο για την κατάργηση του πιστοποιητικού, μια απλή απάντηση είναι η εξής. Στο Youtube βρίσκει κανείς ένα μικρό απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ «Μαρτυρίες» του Νίκου Καβουκίδη. Είναι συγκλονιστικές σκηνές, μανάδες αγκαλιάζουν τα παιδιά τους, πατεράδες βλέπουν τα παιδιά τους μπορεί και για πρώτη φορά. Τα πλάνα είναι από την επιστροφή του πλοίου Σκίρων στη Ραφήνα με τους τελευταίους 44 εξόριστους της Γυάρου. Ξέρετε πότε γύρισαν; 25 Ιουλίου 1974. Μια μέρα μετά την πτώση της Χούντας. Άρα διώξεις γίνονταν ως το τέλος και ιδίως μετά την άνοδο του Ιωαννίδη στην εξουσία.

 

5. Μπορεί να μην ήταν εκλεγμένοι και να πήραν την εξουσία με πραξικόπημα, όμως κατά την περίοδο αυτή λέγεται -ακόμα και σήμερα- ότι δεν υπήρχε διαφθορά και η οικονομία αναπτυσσόταν. Δηλαδή τίποτα θετικό δεν προσέφεραν;

 

Πρέπει να δει κανείς σε ποιο βαθμό η όποια ανάπτυξη ήταν Ελληνική ή απότοκο της διεθνούς συγκυρίας. Ποιοι ήταν οι άξονες της οικονομικής πολιτικής της δικτατορίας; Διακηρυγμένος ρόλος του κράτους να «ενισχυθούν παντοιοτρόπως οι δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς». Το κράτος περιορίζεται κυρίως στη δημόσια τάξη, τον ιδεολογικό φρονηματισμό, την άμυνα. Οι κοινωνικές δαπάνες για παιδεία και υγεία πέφτουν. Αναλυτές έχουν υποστηρίξει πως στην Ελλάδα εφαρμόστηκε «πρωτονεοφιλελεύθερη» πολιτική, πριν και από την Χιλή του Πινοσέτ. Κι όμως, οι δημόσιες δαπάνες εκτινάχθηκαν και ο δημόσιος δανεισμός ξεπέρασε κάθε προδικτατορικό όριο. Τα συνδικάτα ελέγχονται ή απαγορεύονται. Και αφού τα δυο πρώτα χρόνια της δικτατορίας η μεγέθυνση του ΑΕΠ πέφτει συγκριτικά με την προδικτατορική περίοδο, οι Συνταγματάρχες στράφηκαν στον υπέρογκο δανεισμό τουρισμού, οικοδομής και ναυτιλίας. Δηλαδή, ενισχύθηκαν οι πιο αντιπαραγωγικοί κλάδοι και προικοδοτήθηκε το εφοπλιστικό κεφάλαιο. Αποτέλεσμα; Εκτοξεύτηκε ο εσωτερικός δανεισμός με έκδοση ομολόγων. Το δημόσιο χρέος υπερδιπλασιάστηκε, το εμπορικό έλλειμμα πενταπλασιάστηκε, οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων μειώθηκαν, ο πληθωρισμός κάλπαζε, οι φοροαπαλλαγές των επιχειρήσεων αυξήθηκαν εξωφρενικά, κάποτε ήταν τρεις φορές μεγαλύτερες από τους φόρους που κατέβαλαν. Οι μικροί φορολογούμενοι πλήρωναν πάνω από το 90% των φορολογικών εσόδων. Εντούτοις, η προπαγάνδα για το “οικονομικό θαύμα της Χούντας” ήταν πολύ ισχυρή. Οι δε περιπτώσεις διαφθοράς αποσιωπούνταν, λόγω έλλειψης ελευθεροτυπίας. Και ο ίδιος ο Παπαδόπουλος εμπλεκόταν προσωπικά σε οικονομικά σκάνδαλα, όπως στη διαχείριση χρημάτων που συγκεντρώθηκαν στον έρανο για το «Τάμα του Έθνους».

 

6. Επίσης, υπήρξαν και περιστάσεις όπου επέδειξαν πατριωτικό φρόνημα υπερασπιζόμενοι την ακεραιότητα της χώρας. Θα πρέπει και αυτό να το αποκρύψουμε;

 

Τι πατριώτες είναι όσοι καταλύουν το Σύνταγμα και παίρνουν την εξουσία με τη βία; Όσοι προκαλούν την αποβολή της χώρας από το Συμβούλιο της Ευρώπης για βασανιστήρια; Αν ήταν πατριώτες, γιατί αποσιωπούν οι νοσταλγοί της δικτατορίας την τραγωδία της Κύπρου;

 

Διότι είναι το πιο κραυγαλέο τεκμήριο έλλειψης πατριωτισμού των χουντικών. Τι ήθελαν να κάνουν; Να ανοίξουν «υποκατάστημα» της χούντας στην Κύπρο. Χούντα “franchise”. Ανέτρεψαν λοιπόν τον νόμιμο ηγέτη Πρόεδρο Μακάριο με πραξικόπημα. Έτσι έδωσαν τη μεγάλη ευκαιρία στην Τουρκία να εισβάλει στο νησί. Τι προέβλεπε ο βλακώδης σχεδιασμός τους; Ταραχές, ανατροπή του Μακάριου, επέμβαση της Ελλάδας για να αποκατασταθεί η τάξη, ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Επέδειξαν μνημειώδη έλλειψη στρατηγικής, παρέβλεψαν τον παράγοντα Τουρκία.

 

Οι πραξικοπηματίες ενέπλεξαν τη χώρα σε μια στρατιωτική αναμέτρηση, τις συνέπειες της οποίας δεν είχαν καν φανταστεί. Παρέδωσαν ουσιαστικά την Κύπρο στην Τουρκία. Ήταν η μεγαλύτερη τραγωδία του νεότερου ελληνισμού. Ήταν τέτοιο το μέγεθος της τραγωδίας ώστε το χουντικό καθεστώς κατέρρευσε χωρίς να πέσει ένας πυροβολισμός. Εξευτελισμένοι, κατάπτυστοι, δε βγήκαν από τα σπίτια τους. Παρέδωσαν την εξουσία στην πολιτική ηγεσία. Ο πατριωτισμός δεν είναι πατριδοκαπηλία με τσάμικα στα στρατόπεδα. Μόνο σε αυτά αποδείχθηκαν καλοί.

 

7. Το 1973 το σχέδιο φιλελευθεροποίησης που είχε εμπνευστεί ο Παπαδόπουλος βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς είχε διοριστεί πολιτική κυβέρνηση υπό τον Σπύρο Μαρκεζίνη, ενώ λίγους μήνες αργότερα, στις 10 Φεβρουαρίου 1974 θα πραγματοποιούνταν βουλευτικές εκλογές. Μήπως η εξέγερση του Πολυτεχνείου ανέκοψε μια διαδικασία πολιτικής ομαλοποίησης; Και εντέλει, υπήρξαν νεκροί στο Πολυτεχνείο ή και αυτό είναι ένα ακόμα αφήγημα που εδραίωσε η Αριστερά μετά το 1974;

 

Έχει τεράστια συμβολική δύναμη το Πολυτεχνείο και ενοχλεί. Δεν ενοχλεί μόνο το ίδιο το γεγονός, η φοιτητική εξέγερση κατά της δικτατορίας. Συνεχίζει, παρά τις δεκαετίες και τις γενιές που πέρασαν, παρά το εντελώς διαφορετικό κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον και τη φθορά που υπέστη, να αποτελεί ορόσημο δημοκρατικών αγώνων. Εξακολουθεί να ενοχλεί ο πυρήνας του, η πράξη μαζικής αντίστασης. Είναι το πιο οικείο ιστορικό γεγονός, νιώθουμε εγγύτητα χρόνου, χώρου και περιεχομένου. Και πώς εκδηλώνεται αυτή η αμφισβήτηση του Πολυτεχνείου; Άλλοτε χρεώνεται όλα τα δεινά, το πραξικόπημα Ιωαννίδη, την τραγωδία της Κύπρου. Λες και πιστεύει κανείς στα σοβαρά ότι, αν συνέχιζε ο Παπαδόπουλος, θα παρέδιδε την εξουσία σε μια κανονική δημοκρατία και όχι σε ένα πολιτειακό Truman Show, μια επίφαση δημοκρατίας με τους συνταγματάρχες στα παρασκήνια, όπως έγινε και αλλού.

 

Παράλληλα, επιχειρείται να απομυθοποιηθεί και ο πυρήνας του συμβάντος. Αρνούνται την ύπαρξη θυμάτων ή υποστηρίζουν πως δεν υπήρξαν θύματα μέσα στο Πολυτεχνείο. Είναι όμως αποδεδειγμένος ο θάνατος τουλάχιστον 24 ανθρώπων από πυροβολισμούς στην Αθήνα εκείνες τις μέρες. Το έχει αποδείξει ακράδαντα ο ιστορικός Λεωνίδας Καλλιβρετάκης σε έρευνα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Η δολοφονία 24 άοπλων ανθρώπων από ελεύθερους σκοπευτές, αστυνομία και στρατό, είναι η πιο πολύνεκρη επιχείρηση μετά τη λήξη του Εμφυλίου. Μόλις το στρατιωτικό καθεστώς κλονίστηκε από μια κινητοποίηση κατέφυγε σε δολοφονίες.

 

8. Οι χουντικοί κρίθηκαν από τη δικαιοσύνη και πλήρωσαν για τις πράξεις τους. Αντίθετα, σήμερα νυν και πρώην βουλευτές και υπουργοί, οι οποίοι βαρύνονται ή θα έπρεπε να βαρύνονται με αδικήματα κυκλοφορούν ελεύθεροι. Είναι αυτό Δημοκρατία;

 

Νομίζω πως δεν πρέπει να συγκρίνουμε ανόμοια πράγματα. Οι πρωτεργάτες του πραξικοπήματος όπως και κάποιοι από τους υπεύθυνους για τα βασανιστήρια δικάστηκαν και καταδικάστηκαν στις δύο μεγάλες δίκες μετά τη χούντα. Αυτό σημαίνει ομαλή μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία. Μάλιστα η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες χώρες που συντεταγμένα δίκασε τους υπευθύνους για εγκλήματα κατά της δημοκρατίας.

 

Η δημοκρατία φυσικά, όπως λειτουργεί στη χώρα μας, έχει τεράστια προβλήματα: ζητήματα λογοδοσίας, διαφάνειας, διαφθοράς, αυθαιρεσίας. Αυτά όμως δεν μπαίνουν στη ζυγαριά με εγκλήματα κατά του πολιτεύματος. Τα προβλήματα της δημοκρατίας αντιμετωπίζονται με περισσότερη δημοκρατία, με κράτος δικαίου, με κανόνες. Όχι με νοσταλγία αυταρχικών εκτροπών. Και για να απαντήσω άμεσα στην ερώτησή σας: ναι αυτό είναι δημοκρατία. Μπορεί κακή δημοκρατία, μπορεί άδικη, αλλά δημοκρατία. Και ενοχλούμαι και από την ευκολία με την οποία κάποιοι μιλάνε για χούντα όποτε μια κυβέρνηση δεν τους αρέσει ή είναι αυταρχική. Ας λέμε ό,τι θέλουμε για μια εκλεγμένη κακή κυβέρνηση αλλά χούντα δεν είναι.

 

9. Το πολιτικό προσωπικό της μεταπολίτευσης προήλθε και από τις τάξεις της γενιάς του Πολυτεχνείου. Παρόλα αυτά, ούτε η ανεπάρκεια ούτε η διαφθορά ή τα σκάνδαλα έλειψαν, ενώ λόγω της χρεοκοπίας οι πολίτες της χώρας γνώρισαν μια άνευ προηγουμένου φτωχοποίηση μέσω των πολιτικών λιτότητας. Δηλαδή πόσο χειρότερα θα ήταν με ένα Παπαδόπουλο;

 

Αυτή η γενιά του Πολυτεχνείου, πόσα έχει ακούσει. Και η Μεταπολίτευση επίσης, το περίφημο «πνεύμα της Μεταπολίτευσης» που φταίει για όλα. Ξέρετε, οι δήθεν πολέμιοι της Μεταπολίτευσης προσποιούνται πως λησμονούν το προηγούμενο στάδιο, το «πνεύμα της δικτατορίας». Ο λόγος κατά της Μεταπολίτευσης κατασκευάζει ένα νοητικό σχήμα που συνδέει τη Μεταπολίτευση με την «υπερβολική δημοκρατία», με την χρεοκοπία, με τα σκάνδαλα. Και ακόμα και τώρα, καταγγέλλονται συλλήβδην τα κεκτημένα και οι ιδέες της Μεταπολίτευσης, με στόχο την αποδιάρθρωση των κεκτημένων δικαιωμάτων που επιβιώνουν. Το ίδιο ισχύει και με τις επιθέσεις στη «γενιά του Πολυτεχνείου». Αυτό δεν είναι μόνο ανιστόρητο και παράλογο γιατί καμιά γενιά δεν έχει συλλογική ευθύνη. Είναι και προκλητικό. Ακούμε για παράδειγμα τον κ. Βορίδη να δηλώνει: «Οι ψευδοαξίες της γενιάς του Πολυτεχνείου ενταφιάστηκαν». Τι χρεία άλλη έχουμε μαρτύρων; Αυτός ο λόγος από αυτά ειδικά τα χείλη αποτυπώνει ακριβώς το φιλοδικτατορικό μένος και την προσπάθεια αναθεώρησης της ιστορίας.

Ξέρετε, κρατάω πάντα μια φράση του Νορμπέρτο Μπόμπιο για την αξία της δημοκρατίας, ακόμα και της πιο ξεχαρβαλωμένης, όπως η δική μας, που δεν μπορεί ποτέ να συγκριθεί με τον φασισμό και τον ρατσισμό. Όσοι επιτίθενται στη γενιά του Πολυτεχνείου (και συνεκδοχικά στη Μεταπολίτευση) επιλέγουν να μιλάνε μόνο για το ξεχαρβάλωμα και να αδιαφορούν για τη δημοκρατία. Και όσοι εφορμούν με το σύνθημα «να τελειώνουμε με τη Μεταπολίτευση» κλείνουν το μάτι στους ηττημένους της Μεταπολίτευσης του 1974.

Κωστής Παπαϊωάννου

21 Απριλίου, 2023 

Πέπη Ρηγοπούλου, Θάλαμος ανανήψεως (απόσπασμα)

Στα εφτά χρόνια της δικτατορίας ο λαός, ή τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος του, περιφρονούσε, απεχθανόταν, κορόιδευε αλλά και φοβόταν την Χούντα. Η Χούντα καλλιέργησε τον φόβο αυτόν με όλα τα μέσα που διέθετε, αλλά και οδήγησε τον λαό στην λησμονιά του θαυμαστού κόσμου της κατανάλωσης.

Έτσι ο κόσμος καταναλώνει αυτοκίνητα και τηλεοράσεις, το νέο μέσον που είχε μπει πρόσφατα στη ζωή του, επιδίδεται στον εσωτερικό ή και τον εξωτερικό τουρισμό, υιοθετεί όλο και πιο πολύ ως εθνικό ποτό το «ουισκάκι»: Όπως και τα χρόνια της καραμανλικής οκταετίας-και μάλιστα πολύ περισσότερο- η εφτάχρονη δικτατορία ήταν σε πείσμα πολλών αναλύσεων που ήθελαν τη χώρα να πεινά, μία περίοδος ευημερίας, πλην όμως επιτηρούμενης και σιδερόφραχτης,  και με το παρακτάτος να έχει γίνει η επίσημη ηγεσία της χώρας. Η κανονική και συχνά άνετη ζωή, που, τουλάχιστον στην επιφάνεια, ζούσαν τόσοι άνθρωποι, δεν διαταρράσονταν και πολύ από το γεγονός ότι κάποιες λίγες χιλιάδες άνθρωποι αντιστέκονταν, βασανίζονταν, φιλοξενούνταν στα ξερονήσια. Ενώ αρκετές χιλιάδες, αν όχι περισσότεροι Έλληνες, είχαν βρει ένα επάγγελμα με μέλλον: αυτό του χαφιέ.

Το πένθος για την απώλεια της δημοκρατίας δεν εμπόδιζε πολλές χιλιάδες λαού να γεμίζουν τα στάδια σε χουντικές γιορτές, παράτες και συγκεντρώσεις. Έστω κι αν κάποια πιτσιρίκια σκαρφάλωναν έξω από το Καλλιμάρμαρο στα δέντρα και γαύγισαν μιμούμενα τον τόνο της φωνής του δικτάτορα. Και είναι ένα από τα παράδοξα που βγάζουν άχρηστες πολλές κοινωνιολογικές αναλύσεις, το γεγονός ότι σε μεγάλο βαθμό αυτός ο λαός ήταν ο ίδιος που άλλες φορές κατέβηκε μαζικά στους δρόμους.

Την απόσταση αυτή ανάμεσα στην απώλεια που βιώναμε κάποιοι και στην κανονικότητα που ένιωθαν άλλοι, μπόρεσα γρήγορα να την διαπιστώσω και προσωπικά. Ανάμεσα μάλιστα και σε αυτούς τους άλλους, υπήρχαν και δικοί μου άνθρωποι.  Όπως ένα πραγματικά εξαιρετικό παιδί, ο πρώτος μου νεανικός έρωτας, που κάθε φορά που ξέσπαγα με οργή ή και με κλάμματα εναντίον της δικτατορίας, με ρώταγε με μια ακαταμάχητη αθωότητα: «Μα τι έχεις επιτέλους;Τι σε νοιάζει τι κάνουν αυτοί; Εμείς δεν είμαστε καλά;»

Ένα πράγμα που ένιωθα αλλά δεν μπορούσα να ονομάσω εκείνα τα χρόνια είναι ότι κάποια βαθια πράγματα της ζωής μας, που δεν είναι πάντα και τα καλύτερα, και που μπορεί να τα ονομάζουμε και λαϊκά ήθη, παράδοση, δεν αλλάζουν αυτόματα εξ” αιτίας των πολιτικών γενονότων. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι αλλαγές στη ζωή μας στα χρόνια της δικτατορίας δεν υπήρξαν μεγάλες. Ηταν όμως συχνά πολύ λίγο ορατές, ίσως γιατί συνέβαιναν στο περιθώριο αυτού που ονομάζουμε πολιτικό. Στα χρόνια της χούντας, που εδώ συνέχισε τα έργα του καραμανλισμού, άλλαξε σε καθοριστικό βαθμό ο,τι είχε απομείνει από την φυσιογνωμία της πόλης μου, της Αθήνας. Η αύξηση του συντελεστή δόμησης έβαζε σταθερά τις βάσεις για την σημερινή κατάσταση.  Όχι απλή αντιπαροχή, που την είχε ήδη παραμορφώσει, αλλά ενισχυμένη. Οι «πύργοι των Αθηνών» που ακύρωσαν τους οπτικούς άξονες του αθηναϊκού τοπίου, η μετάλλαξη των κεντρικών και όχι μόνον περιοχών του Πειραιά, η αρχή της καταστροφής της ελληνικής γεωργίας, το ενδημικό κιτς και η ηθική αφασία της τηλεόρασης, είναι λίγα μόνο δείγματα αυτής της αλλαγής που παρέμεινε. Γιατί φαινόταν να εκδηλώνεται μέσα από αντικειμενικά γεγονότα και μάλιστα συνδεδεμένα με τα βήματα της προόδου, έννοιας θελκτικής ανεξαρτήτως ιδεολογίας.

Το χειρότερο ωστόσο είναι αυτό που συνέβη όχι στα κτίρια και τους δρόμους, αλλά στους κατοίκους της Αθήνας και των άλλων πόλεων: το σπάσιμο των σπάσιμο των ισχυρών ανθρώπινων δεσμών. Το μείγμα αυτό αμοιβαίας καταπίεσης μέσα σε κάθε γειτονιά, οικογένεια, αλλά και θερμού ενδιαφέροντος και αλληλεγγύης, που είχαν σφυρηλατηθεί μέσα από παλαιότερες δοκιμασίες του τόπου και επιβεβαιώθηκαν καθολικά από στην Κατοχή με την Αντίσταση χωρίς να μπορέσει να τους διαλύσει ούτε η φρίκη του Εμφυλίου.

Δεν είναι μόνο ότι οι άνθρωποι δεν ήξεραν ποιος είναι αυτός που χτυπά την πόρτα τους στις τέσσερις το πρωί. Είναι πως, αντίθετα με ο,τι γινόταν πριν την Χούντα, όταν άκουγαν να χτυπά η διπλανή πόρτα, πολλοί έκαναν πως δεν το ακούν. Ήταν από φόβο μην μολυνθούν και οι ίδιοι.

Ήταν όλοι οι άνθρωποι έτσι; Μια νύχτα κατάλαβα ότι κάπου υπήρχαν και οι άλλοι. Ενα βουητό ακούστηκε, από τη μεριά της σχολής Ευελπίδων, κάτι σαν κεραυνός, κάνοντας τα τζάμια να τρίξουν. Το πρωί μάθαμε. Κάποιοι είχαν βάλει βόμβα που ανατίναξε ενα στρατιωτικό φορτηγό Τζέιμς. Άργησα να μάθω ποιοι ήταν αυτοί οι κάποιοι, που μου έδωσαν μια ελπίδα πως η δικτατορία δεν ήταν παντοδύναμη. Και δεν μπορώ να πω τι θα έκανα, αν κάποιος από αυτούς, που αργότερα είδα τις φωτογραφίες στη δίκη τους, χτυπούσε την πόρτα μου. Έννοείται ότι αυτές οι πράξεις, ούτε εκείνες οι πιο μαζικές που ακολούθησαν, θα είχαν γίνει, αν κάποιοι δεν είχαν για λίγες μέρες, ώρες ή στιγμές ξεπεράσει τον φόβο.

Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: τι είναι αυτό που μετρά στην ψυχή του καθενός μας, οι ώρες της εξέγερσης ή αυτές της υποταγής;

Πέπη Ρηγοπούλου, Θάλαμος ανανήψεως

Γιάννης Ρίτσος, "Αθήνα, 16 και 17 Νοέμβρη 1973"

 Αθήνα 16 Νοεμβρίου 1973

Ωραία παιδιά, με τα μεγάλα μάτια σαν εκκλησίες χωρίς στασίδια.

Ωραία παιδιά, δικά μας, με τη μεγάλη θλίψη των αντρείων,

Αψήφιστοι, όρθιοι στα προπύλαια, στον πέτρινο αέρα,

Έτοιμο χέρι, έτοιμο μάτι, - πώς μεγαλώνει

το μπόι, το βήμα και η παλάμη του ανθρώπου;

17 Νοεμβρίου

Βαρειά σιωπή, διάτρητη απ’ τους πυροβολισμούς,

πικρή πολιτεία,

αίμα, φωτιά, η πεσμένη πόρτα, ο καπνός, το ξύδι-

ποιος θα πει : περιμένω απ’ το μέσα μαύρο;

Μικροί σκοινοβάτες με τα μεγάλα παπούτσια

μ’ έναν επίδεσμο φωτιά στο κούτελο

κόκκινο σύρμα, κόκκινο πουλί,

και το μοναχικό σκυλί στ’ αποκλεισμένα προάστια

ενώ χαράζει η χλωμότερη μέρα πίσω

απ’ τα καπνισμένα αγάλματα

κι ακούγεται ακόμη η τελευταία κραυγή διαλυμένη

στις λεωφόρους.

Πάνω απ’ τα τανκς, μέσα στους σκόρπιους πυροβολισμούς

πώς μπορείτε λοιπόν να κοιμάστε;

Το αγόρι και η πόρτα

Εκεί που έπεσε

είναι μια κόκκινη λίμνη,

ένα κόκκινο δέντρο,

ένα κόκκινο πουλί.

Σηκώθηκε όρθια

η πεσμένη καγκελόπορτα-

χιλιάδες άλογα.

Λαός καβαλίκεψε.

Κομνηνέ! - φωνάξαμε.

Γύρισε και μας κοίταξε

δε φορούσε επίδεσμο

ούτε στεφάνι.

Άσπρα άλογα, κόκκινα άλογα

και μαύρα, πιο μαύρα-

καλπασμός, - η ιστορία.

Να προφτάσουμε.

Το σώμα και το αίμα

(Ακόμα μια δοκιμή για ένα ποίημα του Πολυτεχνείου)

ΙΙ

Ο ένας γράφει συνθήματα στους τοίχους ο άλλος

φωνάζει συνθήματα πάνω απ’ τους δρόμους ο τρίτος

φοράει το παράθυρο τραγουδάει ανοιχτός Ρωμιοσύνη Ρωμιοσύνη

τους τραυματίες τους κουβάλησαν στη βιβλιοθήκη

η μια παλάμη αμπελόφυλλου στο χτυπημένο γόνατο

αγάλματα λυπημένα μες στους καπνούς -πού τον ξεχάσατε τον

έρωτα

σπουδαστές οικοδόμοι κατάρες πλακάτ ζητωκραυγές σημαίες

έρωτας είναι τ’ όνειρο έρωτας είναι ο κόσμος

χαμηλωμένο κούτελο του ταύρου έρχονται κι άλλοι κι άλλοι

μικρά μεγάλα σκολιαρόπαιδα με μια φούχτα στραγάλια με τσάντες

δυο κόκκινα πουλιά σταυρωτά ζωγραφισμένα στα τετράδιά τους

οι νεόνυμφοι βγήκαν απ’ το φωτογραφείο δένουν τις άσπρες ταινίες

στο κιγκλίδωμα

τυφλοί λαχειοπώλες μια όρθια κιθάρα λαμπιόνια φαρμακείων

νυχτώνει η πολιτεία ηλεκτρικοί αριθμοί κλεισμένα θέατρα

κλεισμένα τα μικρά τεφτέρια τα υπόγεια ποιήματα τα τρύπια λουλούδια

η μυστική γεωγραφία ανεβαίνει βουβή πάνω απ’ τη νύχτα απ’ το

απόρθητο βάθος

απόψε είναι ο καιρός για όλα λέει

απόψε είναι η συνέχεια όλων λέει

αύριο για όλο τον άνθρωπο για όλο το μέλλον

έτσι είπε πάνω στη στέγη

κράταγε ένα μεγάλο αόρατο τιμόνι κι έστριβε την πολιτεία

κάτω απ την άσφαλτο ακουγόταν ο θόρυβος του κόσμου

ένα μαύρο σκυλί ένα καλάθι ένας μικρός καθρέφτης

δυο τεράστια παπούτσια του πικρού γελωτοποιού και το

σπασμένο ποτήρι

κι η μυρωδιά απ’ τη φουφού του καστανά μεγάλη σαν καράβι

Από τη σύνθεση "Το σώμα και το αίμα", Κέδρος 1977.

Αναδημοσίευση από: https://ppirinas.blogspot.com/2013/11/16-17-1973.html