Mosab Abu Toha (1992-)
Μοσάμπ Αμπού Τόχα
Πράγματα που μπορεί να βρεις κρυμμένα στο αυτί μου
For Alicia M. Quesnel, MD
i
Όταν ανοίξεις το αυτί μου, να το αγγίξεις
απαλά.
Της μάννας μου η φωνή παραμένει κάπου εκεί μέσα.
Η φωνή της είναι η ηχώ που βοηθάει να βρώ την ισορροπία μου
όταν αρχίζω και ζαλίζομαι στη διάρκεια της προσήλωσης μου.
Μπορεί να βρεις τραγούδια στα Αραβικά.
ποιήματα στα Αγγλικά που απαγγέλω στον εαυτό μου,
ή ένα τραγούδι που ψέλνω στα πουλιά που κελαηδούν στη αυλή μας.
Σαν ράψεις το κόψιμο, μην ξεχάσεις να ξαναβάλεις όλα αυτά στο αυτί μου.
Να τα βάλεις πίσω με τη σειρά, όπως θα έκανες με τα βιβλία σου στο ράφι.
ii
Το βουητό του ντρόουν
ο βρυχηθμός ενός F-16,
τα ουρλιαχτά από τις βόμβες που πέφτουν στα σπίτια,
στους αγρούς, και στα κορμιά,
απ’ τις ρουκέτες που εκτοξεύονται στον αέρα –
καθάρισε τον μικρό κοχλία μου απ’ όλα αυτά.
Ράντισε το άρωμα απ’ τα χαμόγελα σου στην τομή
Κάνε μου ένεση στις φλέβες το τραγούδι της ζωής να με ξυπνήσει
Χτύπα το τύμπανο αλαφριά, για να χορέψει ο νους μου με τον δικό σου,
μέρα και νύχτα, γιατρίνα μου.
ο παππούς μου και το σπίτι του
i
ο παππούς μου μέτραγε τις μέρες της επιστροφής στα δάχτυλα του
και ύστερα μέτραγε με τις πέτρες
ούτε κι αυτές αρκετές
μέτραγε με τα σύννεφα με τα πουλιά με τους ανθρώπους
η απουσία κατάληξε να έχει τραβήξει πολύ
τριάντα έξη χρόνια μέχρι να πεθάνει
είναι πάνω από εβδομήντα χρόνια τώρα για μας
ο παππούς μου έχασε τη μνήμη του
ξέχασε τους αριθμούς τους ανθρώπους
ξέχασε το σπίτι του
ii
μακάρι να ήμουνα μαζί σου παππού
θα είχα μάθει τον εαυτό μου να σου γράφω
ποιήματα τόμους και να ζωγραφίζω το σπίτι μας για χάρη σου
θα σου είχα ράψει απ’ το χώμα
μια φορεσιά στολισμένη με φυτά
και δέντρα που είχες φυτέψει
θα σου είχα φτιάξει
άρωμα από τα πορτοκάλια σου
και σαπούνι από του ουρανού τα δάκρυα χαράς
κάτι πιο αγνό δεν θα μπορούσα να σκεφτώ
iii
πάω στο νεκροταφείο κάθε μέρα
κοιτάω, μάταια, για τον τάφο σου
είναι σίγουροι ότι σε έθαψαν;
ή μήπως έγινες ένα δέντρο
ή ίσως πέταξες με ένα πουλί στο πουθενά
iv
βάζω τη φωτογραφία σου σε μια πήλινη γλάστρα
την ποτίζω κάθε δευτέρα και πέμπτη το ηλιοβασίλεμα
μου είπαν ότι νήστευες εκείνες τις μέρες
στο ραμαντάν την ποτίζω κάθε μέρα
επί τριάντα μέρες
ή πιο λίγο ή πιο πολύ
v
πόσο μεγάλο το θες το σπίτι μας να είναι
μπορώ να γράφω ποιήματα μέχρι να ικανοποιηθείς
αν θες να προσκολλήσω κι ένα δυό γειτονικούς πλανήτες
vi
για αυτό το σπίτι δεν θα ορίσω σύνορα
κανένα σημείο στίξης
10 Παιδιά Κρύβονται στο Σπίτι μου
(αποσπάσματα)
«…Τραυματίστηκα κατά την επίθεση στη Λωρίδα το 2008-9….Μετά από 14 χρόνια οι λεπτομερείς εικόνες και τα αισθήματα από τα θραύσματα [βόμβας] που χτύπησαν το μέτωπο μου, το μάγουλο, και τον ώμο μου αποδείχτηκαν ανεξίτηλα.
…Ο πόλεμος παίζει παιχνίδια με τον νου. Στη Γκάζα νιώθεις ότι τα ουρανομήκη νέφη του καπνού από παραπλήσιους βομβαρδισμούς συναγωνίζονται ποιό θα πάει πιο ψηλά στον ουρανό, ποιό θα είναι πιο μαύρο. Όμως εγώ θα έδινα το βραβείο στη βόμβα που δεν είχε εκραγεί, ή σε εκείνη που έμεινε στο εργοστάσιο ή, ακόμα, σ’ εκείνη που τα συστατικά της έχουν επιστρέψει στη στοιχειώδη τους μορφή.
…Εύχομαι η Δύση, αντί να στρατιωτικοποιεί το Ισραήλ όλο και πιο πολύ και να του επιτρέπει να κόβει τη ροή της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γκάζας, εύχομαι, λέω, η Δύση να σκεφτεί σοβαρά τι είναι εκείνο που οδήγησε σε τέτοιες ενέργειες τους Παλαιστίνιους υπό την ηγεσία της Χαμάς. Τι είναι εκείνο που κάνει νέους ανθρώπους να διασχίσουν το σύνορο, γνωρίζοντας ότι δεν θα επιστρέψουν στις οικογένειες τους; Τι μπορεί να γίνει για να βρει το δίκιο του ο Παλαιστινιακός λαός, που υποφέρει την κτηνωδία της στρατιωτικής κατοχής και πολιορκίας;
Αυτά είναι πολύ σοβαρά ερωτήματα που δεν μπορούν να περιμένουν άλλο πιά.
Δεν είναι μόνο η στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων και η οικονομική καταστροφή που υποφέρουν οι Παλαιστίνιοι. Είναι η ανθρώπινη πλευρά [του ζητήματος] που είναι η πιο σημαντική. Μας μεταχειρίζονται σαν να είμαστε πέτρες.
…Γεννήθηκα σε έναν καταυλισμό προσφύγων, το ίδιο και οι γονείς μου. Τώρα ζούμε στο κελί μιας φυλακής, χωρίς παράθυρα, μόνο με τον καπνό από τις βόμβες να είναι ο απρόσκλητος επισκέπτη μας.
Την Πέμπτη το βράδυ, μια βόμβα γκρέμισε το διπλανό σπίτι στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζαμπάλια όπου έχουμε μετακομίσει. Είδα μια γυναίκα και την κόρη της, ζωντανές, να κρέμονται από ένα πάτωμα με τοίχους γκρεμισμένους απ’ τις βόμβες. Σίγουρα κι άλλοι ήταν κάτω από τα χαλάσματα.
Η ανθρωπότητα είναι κάτω από τα χαλάσματα.»
Hamed Ashour (1994-)
Χάμεντ Ασούρ
Βγάλε, Θεούλη μας, κραυγή
Σήκωσε ετούτη τη νύχτα τη βαριά από το στήθος μας,
Πάρτη, Ω Θεία ΄Υπαρξη,
Ξέπλυνε τη απ’ το βαθύ της σκοτάδι,
Λευτέρωσε τη από αεροπλάνα που βρυχώνται, από πυραύλους,
Και από βόμβες που σκάζουν.
Δώσ’ τη μας πίσω το πρωί
Σαν το γάλα αγνή,
Να την απολαύσουν τα παιδιά μας.
Χρόνος
Ο χρόνος μεταξύ αεροεπιδρομών
Τόσο φευγαλέος, σαν τις ζωές μας.
Δεν φτάνει για να σαρώσει τη σκόνη από την προηγούμενη επίθεση
Ή ακόμα να προετοιμαστεί για την επόμενη.
Ο χρόνος που βάζουμε στην άκρη για έκτακτες ειδήσεις,
Καθώς κρατάμε την ανάσα μας,
Και βάζουμε το ράδιο πιο δυνατά.
Ο χρόνος, πολύ σύντομος για να απαριθμήσει ο εκφωνητής το όνομα κάθε μάρτυρα,
Πολύ σύντομος για να χαιρετίσουμε τη σημαία.
Ο χρόνος που όλοι μας τον αναγνωρίζουμε,
Με γεύση και μυρουδιά από μπαρούτι,
Ο χρόνος μεταξύ αεροεπιδρομών
Δεν υπάρχει πιά.
Nidal Al-Faqaawi (1985-)
Νινταλ Αλ Φακάουι
Αυτοκράτορας
Πώς θα τελειώσουν όλα αυτά;
Μέσα μου πρωτόγονες ομάδες διώχνουν τον κίνδυνο μακριά μου,
με ακόντια και μυτερές πέτρες.
Μέσα μου γένη και γένη απ’ την αρχή του σχηματισμού μας,
Ινδοί, Καυκάσιοι, ΄Αριοι, Μογγόλοι.
Μέσα μου πολιτισμοί φτιαγμένοι από κόκκινο πηλό,
κατοικημένοι από λευκούς νέγρους.
Μέσα μου περιπλανώμενες φυλές που τις νιώθω να έρχονται,
από τον αχό των σπαθιών και της φωτιάς τη μυρουδιά
Μέσα μου στρατοί μεγάλοι,
λεγεώνες από στρατιώτες με κομμένα πόδια,
Μέσα μου τα χάχανα της νίκης,
και κρασί ανάμειχτο με τις κραυγές αιχμαλώτων.
Μέσα μου οι χήρες και οι άστεγοι,
καμένα καλύβια, και πτώματα.
Πώς θα τελειώσουν όλα αυτά;
Είμαι στη γη μόνος μου,
η ήττα με κατασπαράζει,
μυρίζω σαν πεθαμένος αυτοκράτορας.
μτφρ. Χρήστος Τσιάμης
Ποίηση μέσα από τα ερείπια
του Χρήστου Τσιάμη
Η γλώσσα του πολέμου είναι η γλώσσα του ψεύδους. Την παράγουν οι προπαγανδιστές στις κυβερνήσεις και την αναπαράγουν οι «χρήσιμοι ηλίθιοι» στις μαζικές εφημερίδες και στην τηλεόραση (παρότι που τα πράγματα έχουν γίνει σαφώς πιο πολύπλοκα, τις μέρες μας, με το διαδίκτυο). Δεν χρειάζεται να πάμε βαθιά στην Ιστορία. Το πήραμε το μάθημα από την Αμερική στη ροή της ζωής μας. Πρώτα, αρχή της εμπλοκής τον ΗΠΑ στο Βιετνάμ. Ενας «βομβαρδισμός στον κόλπο του Τόνκιν» που ποτέ δεν έλαβε χώρα. Και, ύστερα, στο Ιράκ, τα «όπλα μαζικής καταστροφής», που πήγαν οι Αμερικάνοι να τα καταστρέψουν και ήταν ανύπαρκτα. Ενας μηχανισμός που διαστρεβλώνει αφορμές και αίτια, ανάλογα με κάποιων τα συμφέροντα. Κι έτσι αναβάλλονται οι λύσεις ειρήνης. Εν τω μεταξύ, στους πολέμους που ακολουθούν, θυσιάζονται, σε αιματηρούς βωμούς, δεκάδες χιλιάδες συνάνθρωποι μας.
Επίσης, στη σύγχρονη Ιστορία, δεν υπήρξε στον κόσμο κατοχή που να μην ενέχει αποτρόπαιη βία. Ας θυμηθούμε, και πάλι, το Βιετνάμ (αιματηρή αντίσταση σε δυο κατακτητές διαδοχικά), ας θυμηθούμε την Αλγερία, και την Ινδία (ενάμιση αιώνα αγώνα κατά της Βρετανικής αυτοκρατορίας). Όχι μόνο βία από τον κατακτητή, αλλά και από αυτόν που αναζητά την ελευθερία. Να αναφέρουμε, εικονικά, τον σφαγιασμό των νέων που χορεύουν σε ένα κλαμπ, που είδαμε στο σινεμά στο κλασσικό έργο «Η Μάχη του Αλγερίου». Και τη σφαγή των μωαμεθανών κατακτητών στην άλωση της Τριπολιτσάς, από τους υποταγμένους επί αιώνες Ελληνες, όπως το αποκατάστησε πρόσφατα η ενδελεχής μελέτη της Ιστορίας.
Πατάει, λοιπόν, τον σβέρκο του κατακτημένου ο κατακτητής με του στρατιώτη τις μπότες, γιατί ξέρει ότι ο πόνος υποτάσσει. Κι εκείνος, κάτω στο χώμα, έχει μια σκέψη μόνο: πώς να αντιδράσει. Και γίνεται αντάρτης. Στο έπακρον, τρομοκράτης. Ξέρει τον πόνο καλά, και ξέρει πως για να πετάξει από πάνω του τον ζυγό θα πρέπει τον πόνο να ανταποδώσει, και με το παραπάνω. Και ο κατακτητής που έχει το επάνω χέρι, από υλική άποψη, εφαρμόζοντας το νόμο «των πολλαπλασίων» της εκδίκησης (βλέπε, πιο κοντά σε μας, το Δίστομο, βλέπε τα Καλάβρυτα) χτυπάει ακόμα πιο σκληρά. Οι νεκροί του άλλου να είναι πέντε, δέκα φορές περισσότεροι! Για να χορτάσει στο βωμό της εκείνη «η απεχθής θεότητα της Εκδίκησης», όπως την ονόμασε, σε ένα πρόσφατο άρθρο του, ο ποιητής Παντελής Μπουκάλας. Και ο μεγάλος νικητής μέσα σε όλα αυτά είναι ο θάνατος (και οι έμποροι του, που μετρούν τη ζωή με το κεφάλαιο).
Τα παραπάνω περιγράφουν αδρά αυτά που λίγο πολύ συμβαίνουν σήμερα στη Γκάζα. Και μας θλίβουν. Και δεν βρίσκουμε παρηγοριά στην πληθώρα από γνώμες ειδικών, που ο καθένας τους έχει ενταχτεί σ’ ένα στρατόπεδο. Κι έτσι στρέφουμε την προσοχή μας για την αλήθεια στην ποίηση. Παρουσιάζουμε εδώ λίγα ποιήματα νεαρών ποιητών από τη Γκάζα που, απ’ ό,τι ξέρουμε, σήμερα ζουν εγκλωβισμένοι σε αυτό το φριχτό θέατρο του θανάτου.
Από τους τρεις ποιητές, ο Μοσάμπ Αμπού Τόχα είχε υποπέσει στην αντίληψη μου πριν ένα χρόνο, όταν η συλλογή του, απ’ όπου ανθολογούνται τα δυο του ποιήματα, κυκλοφόρησε από τον γνωστό εκδοτικό οίκο, του Σαν Φραντσίσκο των ΗΠΑ, City Lights. Εκδοτικό οίκο που τον είχε ξεκινήσει ο ποιητής Λώρενς Φερλινγκέττι και που έχει εκδώσει την ποίηση των Αμερικανών ποιητών μπήτ.
Αφού είχα τελειώσει τις μεταφράσεις των ποιημάτων, και το εισαγωγικό σημείωμα, κάθισα να διαβάσω τους σημερινούς, Κυριακάτικους, Νιού Υόρκ Τάϊμς. Κι εκεί είδα το άρθρο του Τόχα, που το είχε στείλει από τη Γάζα, με τίτλο «10 Παιδιά Κρύβονται στο Σπίτι μου». Γράφει ο Τόχα γι αυτό που το αποκαλεί «τρελό βομβαρδισμό του Ισραήλ», και πώς η οικογένεια του, γονείς, αδέρφια, και δέκα μικρά παιδιά προσπαθούν να επιζήσουν. Μετέφρασα στα γρήγορα κάποια αποσπάσματα και τα συμπεριλαμβάνω μαζί με τα ποιήματα του.
Χρήστος Τσιάμης
Νέα Υόρκη, 15 Οκτωβρίου, 2023
Πηγή: https://www.oanagnostis.gr/quot-i-anthropotita-einai-kato-apo-ta-chalasmata-quot-3-poiites-apo-ti-gaza-mtfr-christos-tsiamis/
