Το Ρίνο ανέκαθεν υπήρξε ζωντανή πόλη, αλλά τώρα γνωρίζει ακόμα μεγαλύτερες δόξες. Κάθε τρένο που καταφθάνει από την ανατολή ή δύση φέρνει φιλάθλους, οπαδούς και φυσικά δημοσιογράφους. Είναι ν’ απορείς. Πρέπει να υπάρχουν σημαντικά υπολείμματα δίψας για αίμα στην αγγλόφωνη ράτσα, για να δικαιολογείται το τεράστιο ενδιαφέρον γι αυτό ειδικά το άθλημα των αθλημάτων, το οποίο πέρασε από γενιές σε γενιές μέχρι ν’ αποκρυσταλλωθεί στους κανόνες του μαρκήσιου του Κουήνσμπερυ.
…Ποτέ σ΄ έναν πόλεμο δεν είχε συγκεντρωθεί τόσο μεγάλος αριθμός συγγραφέων και δημοσιογράφων. Όταν οι Γιαπωνέζοι αποβίβασαν 50.000 στρατιώτες στην Μαντζουρία υπήρχαν έντεκα δημοσιογράφοι. Οι νεκροί ήταν πολλοί, παίζονταν η τύχη αυτοκρατοριών και δυναστειών αιώνων και παρ’ όλα αυτά παρόντες ήταν μόνο έντεκα δημοσιογράφοι. Εδώ βρίσκονται δεκαπλάσιοι. Αν και δεν θα καλύψουν τις μάχες με τους χιλιάδες νεκρούς. Θα παρακολουθήσουν δύο δυνατούς άνδρες, σφριγηλούς και εύσωμους, να προσπαθούν να καταβάλουν ο ένας τον άλλο, με την ικανότητα, την ευφυία, το κουράγιο και την αντοχή τους. Προσόντα που απαιτούνται στο έπακρο για το άθλημα αυτό. Για όποιον παίρνει τη ζωή όπως είναι και όχι όπως θα την ήθελε και ονειρεύεται, υπάρχει κάτι το σημαντικό σε αυτό το παγκόσμιο ενδιαφέρον γύρω από την αναμενόμενη αναμέτρηση. Γιατί παλεύουν οι άνθρωποι; Για τα λεφτά. Σαφής απάντηση που όμως δεν απαντά στην επόμενη ερώτηση: Γιατί οι άνθρωποι πηγαίνουν να παρακολουθήσουν μποξ; Φυσικά όχι για να ξοδέψουν τα λεφτά τους. Υπάρχουν και πιο έξυπνοι τρόποι από ένα μακρινό ταξίδι μέχρι τη Νεβάδα. Θέλουν να μη χάσουν τον αγώνα επειδή τρέχει ακόμα στις φλέβες τους το παλιό κόκκινο αίμα του Αδάμ. Είναι ένα ανθρώπινο φαινόμενο μεγάλης σημασίας. Κανείς κοινωνιολόγος, κανείς ασχολούμενος με την ηθική δεν μπορεί να το παραγνωρίσει, αν θέλει να διαθέτει μια σφαιρική εικόνα της ανθρωπότητας.
…Οι άνθρωποι διαφέρουν. Μερικοί έχουν μικρή δύναμη στους μυς. Αλλοι είναι αδύνατο να σκοτώσουν. Κάποιος μπορεί να περπατήσει εβδομήντα μίλια σε μια ημέρα και την επόμενη να ξαναδιανύσει την ίδια απόσταση. Άλλος να λιποθυμήσει στα είκοσι μίλια και επί μία εβδομάδα να μην μπορεί να πάρει τα πόδια του. Ολοι αυτοί οι άνθρωποι είναι οργανικά υγιείς, έχουν το ίδιο ύψος και βάρος και όλοι θα περάσουν επιτυχώς εξετάσεις για την υπογραφή ασφάλειας ζωής. Που βρίσκεται η διαφορά; Είναι στη στόφα του ενός μια πρωτόγνωρη ζωτικότητα, μια ικανότητα να υπερβάλλει. Οι μύες τους μπορεί να μοιάζουν, να έχουν ίδιο μέγεθος, την ίδια πυκνότητα, κι όμως η πρωτοπλασματική, η ενεργειακή γενεσιουργός ποιότητα να είναι διαφορετική. Η πρωτοπλασματική ζωτικότητα είναι βάρβαρη κληρονομιά, όποιος τη διαθέτει όμως, επαγγελματίας πυγμάχος ή όχι, είναι υπέρ του. Περιγράφοντας τον αγώνα στο Κόλμα με τον Τζίμμυ Μπριττ, είχα υπογραμμίσει ότι ο Μπάτλινγκ Νέλσον διέθετε τέτοιας ποιότητας μυϊκό σύστημα. Τον είχα αποκαλέσει αβυσσαλέο κτήνος, και ποτέ δεν μου το συγχώρεσε. Κι όμως το εννοούσα ως φιλοφρόνηση.
…Και γιατί βρίσκονται αυτοί οι δύο γαντοφορεμένοι άνδρες στο ρινγκ με το διαιτητή δίπλα τους; Τι θέλουν να πετύχουν; Απλώς το εξής: Μέσω των χτυπημάτων με τα γάντια, να δουν ποιος από τους δύο θα ρίξει τον άλλο κάτω στο ρινγκ έτσι ώστε να παραμείνει ξαπλωμένος για δέκα συνεχόμενα δευτερόλεπτα. Γιατί να το θέλουν; Για τη δόξα, τη φήμη και για το έπαθλο των 100.000 δολαρίων.
Μοιάζει με ηλιθιότητα, δεν είναι έτσι; Αν συνυπολογίσουμε ότι θα παρευρεθούν 15.000 με 20.000 θεατές, πληρώνοντας από 10 μέχρι 50 δολάρια για μια θέση, ότι εκατομμύρια δολάρια θα ξοδευτούν για την αναμέτρηση, ότι θα ταξιδέψουν για να τη δουν άνθρωποι από όλες τις άκρες της γης, ότι θα παρευρίσκονται οι πιο ικανοί δημοσιογράφοι και σκιτσογράφοι της χώρας, ότι θ’ αποτελέσει για μια εβδομάδα το κεντρικό θέμα σε ολόκληρες τις Ηνωμένες Πολιτείες που θα επισκιάσει κάθε άλλο, μόνο και μόνο επειδή δύο άνδρες θα προσπαθήσουν να ξαπλώσουν κάτω τον άλλο για δέκα δευτερόλεπτα, τότε, μοιάζει με ακόμα μεγαλύτερη ηλιθιότητα.
…Είναι γεγονός αναντίρρητο. Μας αρέσει να πολεμάμε – είναι στη φύση μας. Είμαστε υπάρξεις σε έναν αληθινό κόσμο και πρέπει να δεχτούμε την πραγματικότητα της φύσης μας σε όλη την συνταρακτικότητά της, αν θέλουμε να ζήσουμε σε αρμονία με τον αληθινό κόσμο. Οσοι προσπαθούν να ξεφύγουν από αυτές τις αλήθειες και ν’ αρνηθούν αυθαίρετα την ύπαρξή τους, κατορθώνουν μόνο να ζουν σ’ έναν κόσμο ψευδαισθήσεων και καχυποψίας. Είναι οι άνθρωποι που πανικοβάλλονται στο θέατρο, τις πυρκαγιές και τα ναυάγια, αποκομμένοι από τα πάντα σε τέτοιο βαθμό ώστε στέκονται ξένοι προς τις υψηλότερες στιγμές, όταν αυτές πλησιάζουν. Ένα κοινό από επαγγελματίες μποξέρ αποκλείεται να πανικοβληθεί. Είναι τόσο κοντά στην πραγματικότητα, έχει τόσο καθαρή ματιά και ψυχραιμία, ώστε δεν υπάρχει περίπτωση να το βάλει στα πόδια. Θα μείνει για να σβήσει τη φωτιάΚαι κάτι ακόμα σημαντικό, Το άθλημά μας αυτό είναι τίμιο. Αναδεικνύει τον ηθικό εαυτό μας. Δεν θα το αμφισβητήσει κανείς που είδε τους φιλάθλους ν’ αποδοκιμάζουν άγρια τον πυγμάχο που κατάφερε στον αντίπαλό του ένα απαγορευμένο χτύπημα. Το άθλημα του μποξ με χρηματικό έπαθλο έχει ηθικούς περιορισμούς. Είναι συνώνυμο του καλώς αγωνίζεσθε. Διαφέρει από τη μάχη της ζούγκλας, από την οποία προέρχεται. Στη ζούγκλα δεν υφίσταται η αρχή του καλώς αγωνίζεσθε. Ο άνθρωπος έχει εξελιχθεί. Μέχρι αυτό το σημείο έχει καταφέρει να ξεφύγει από τα σκυλόδοντα και τα γαμψά νύχια. Μέχρι εδώ έχει ανέβει. Μην εκβιάζετε την ανάπτυξή του. Θα ανέβει και λίγο ψηλότερα.
…Τα ανθρώπινα όντα αποτελούν σύνθετους οργανισμούς κατασκευασμένους από κύτταρα. Όλα τους τα μέρη, τα νεύρα, οι μύες και τα όργανα αποτελούνται από ομάδες αλληλοεξαρτημένων κυττάρων. Τα κύτταρα των μυών αποθηκεύουν ενέργεια, η απελευθέρωση της οποίας οδηγεί σε δράση. Μια εργασία που τα καταστρέφει, τα καίει. Καινούργια κύτταρα παίρνουν τη θέση τους.
Αυτά τα κύτταρα έχουν έναν τρόπο αναπαραγωγής τους και ανάλογη με τις φορές που αναπαράγονται είναι η ζωή του ατόμου ή ο μέσος όρος ζωής του είδους. Οι παπαγάλοι διαθέτουν κυτταρική αναπαραγωγικότητα που επιτρέπει στους ιστούς τους ν’ ανανεώνονται επί εκατό χρόνια. Υπάρχουν ορισμένα έντομα με μικρή κυτταρική αναπαραγωγικότητα, ζουν μία με δύο ώρες μόνο.
Κάθε ζωντανός οργανισμός, ερπετό, ζώο ή πτηνό, γεννιέται με ορισμένες κυτταρικές προδιαγραφές. Όταν οι γενιές των κυττάρων του εξαντλούνται, πεθαίνει. Ο οργανισμός του αποσυντίθεται, διότι απλούστατα δεν μπορεί να ανανεωθεί. Τα κύτταρά του έχουν εξαντληθεί και νέοι ιστοί δεν παράγονται. Οι ιστοί καταρρέουν, επακολουθεί ο θάνατος. Το ίδιο συμβαίνει με τους ανθρώπους. Ο κάθε άνθρωπος γεννιέται με ορισμένες προδιαγεγραμμένες γενιές κυττάρων. Εκτός από ατύχημα ή υπερβολές, κάποιος θα πεθάνει στα 65, άλλος κάτω από τις ίδιες συνθήκες ζωής στα 90. Η διαφορά τους βρίσκεται στις κυτταρικές προδιαγραφές τους.
…Οι επαγγελματικοί πυγμαχικοί αγώνες καταστρέφουν τρομερά τα κύτταρα. Στη διάρκεια ενός αγώνα χάνεις πολλά κιλά βάρος και ανάλογα μικραίνει η ζωή σου – όχι μόνο η αγωνιστική. Ας πάρουμε δύο επαγγελματίες πυγμάχους. Οι κυτταρικές προδιαγραφές τους τούς επιτρέπουν είκοσι αγώνες. Όταν τους δώσουν ξόφλησαν. Δεν μπορούν να επιστρέψουν. Είναι αδύνατο. Τώρα, ο ένας στέκεται τυχερός. Οι αντίπαλοι που αντιμετωπίζει είναι κατώτεροί του. Δεν δίνει μεγάλους, δύσκολους αγώνες, που καίνε τα κύτταρα κάτω από την υπέρβαση των δυνατοτήτων του. Ο δεύτερος στέκεται άτυχος. Οι αντίπαλοί του είναι εξαιρετικοί. Δίνει σκληρούς, εξοντωτικούς αγώνες με μεγάλη διάρκεια. Αποτέλεσμα, να καταναλώσει όλες τις εφεδρείες του με καταπληκτική ταχύτητα και να θεωρείται βετεράνος πολύ πριν εγκαταλείψει ο πρώτος. Τι του συνέβη; Οι φίλαθλοι λένε ότι δεν είναι σε καλή κατάσταση. Μια έννοια αφηρημένη και παραπλανητική. Διότι η κατάστασή του μπορεί να καθορίζεται και εγκεφαλικά από την αυξομείωση της μαχητικότητάς του. Ο συγκεκριμένος μποξέρ μπορεί να είναι μαχητικός όπως πάντα, αλλά αδυνατεί να επιστρέψει. Τι του συνέβη; Η σάρκα του βρίσκεται σε κακή κατάσταση. Κατανάλωσε όλη τη ζωτικότητα των ιστών του. Όταν προπονείται καίει τα κύτταρά του πιο γρήγορα από πριν. Τα καινούργια αργούν, ο αριθμός τους είναι περιορισμένος. Δεν βγάζει είκοσι γρήγορους γύρους, ή δέκα έστω, όπως με ευκολία συνήθιζε παλιότερα.
…Η ηρεμία πριν από τη θύελλα. Οι πυγμάχοι ξεκουράζονται, οι φίλαθλοι ξεκουράζονται. Είναι Κυριακή κι έτσι στο Ρίνο έχουν σταματήσει τα στοιχήματα. Εχουν ακουστεί όλα τα επιχειρήματα, όλες οι θεωρίες έχουν εξαντληθεί, ενώ ουσιαστικά τα πάντα μένουν αναπάντητα, αναπόδεικτα. Ολοι περιμένουν με αγωνία τον Μπιλ Τζόρνταν να πει «πάμε», το γκονγκ να ηχήσει, τον νέγρο και τον λευκό γίγαντα να πλησιάσουν, για να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν τα δεκάδες χιλιάδες δολάρια που παίχτηκαν υπέρ ή κατά τους την τελευταία εβδομάδα ή όλο ακόμα τον τελευταίο χρόνο.
…Το επαγγελματικό μποξ μπορεί να είναι βίαιο, αλλά, κατά την ταπεινή μου γνώμη, υπάρχουν και χειρότερα. Το επαγγελματικό μποξ διαθέτει πλούσιους και αυστηρούς κανονισμούς. Απαγορεύονται τα αντικανονικά χτυπήματα, όπως και οι αγώνες μεταξύ σωματικά άνισων πυγμάχων – τα βαρέα βάρη με τα βαρέα βάρη, τα μεσαία βάρη με τα μεσαία βάρη και τα ελαφρά βάρη με τα ελαφρά βάρη. Στον κόσμο μας, όμως, το καλώς αγωνίζεσθε δεν εφαρμόζεται. Αν οι εκπτώσεις είναι αθέμιτη κίνηση στον εμπορικό κόσμο, τί να πούμε για τη νόθευση των τροφίμων, την οπλοφορία και τη δωροδοκία των εκλεγμένων αντιπροσώπων του λαού; Τι να πούμε για τον ενήλικο που μαζεύει χίλια μικρά παιδάκια και τα βάζει να δουλεύουν στο εργοστάσιό του, καταστρέφοντας το σώμα και την ψυχή τους; Ή για τον μεγαλέμπορο, που εκμεταλλεύεται την εξαθλίωση για να προσλάβει γυναίκες με μισθούς πείνας; Προσωπικά προτιμώ κάτι που ίσως, με τον τρόπο του, είναι βίαιο, αλλά ταυτόχρονα δίκαιο. Δεν είναι λίγα τα διδάγματα που βγάζει κανείς από τους πυγμαχικούς αγώνες. Αν οι κανονισμοί του έμπαιναν σε εφαρμογή στην επαγγελματική μας ζωή, θα ζούσαμε καλύτερα.
…Άλλη μια φορά ο Τζόνσον οδήγησε στην ήττα τον εκπρόσωπο της λευκής φυλής, μάλιστα τώρα τον εκλεκτότερό της. Και όπως πάντα το παιχνίδι ήταν του Τζόνσον. Από την αρχή μέχρι το τέλος δεν σταμάτησε τις πνευματώδεις παρατηρήσεις του, την ανταλλαγή ευφυολογημάτων με τους βοηθούς του αντιπάλου του και τους θεατές. Ο Τζόνσον φύλαγε ένα – δυο αστειάκια για τον Τζέφρυς σε κάθε γύρο. Το χρυσό του χαμόγελο έλαμπε – δεν πάγωσε, δεν εξαφανίστηκε. Εμφανιζόταν κάθε τόσο αυθόρμητα, φυσικά.
Τελικά δεν ήταν η μεγάλη μάχη που περιμέναμε, αν εξαιρέσουμε τις προδιαγραφές και τη σημασία της. Ο μικρόσωμος Τόμυ Μπερνς, στη μακρινή Αυστραλία, είχε σταθεί καλύτερα από τον Τζεφ – ήταν πιο γρήγορος, πιο ζωντανός. Η σημερινή αναμέτρηση ήταν μεγαλειώδης μόνο από τη σκοπιά της σημασίας της. Στο καθαρά αγωνιστικό σκέλος δεν είχε να επιδείξει τίποτα το ιδιαίτερο. Η έκβαση του αγώνα μετά τους πρώτους γύρους ήταν δεδομένη. Σε αυτούς επικράτησε ο Τζόνσον. Υστερα από τον έβδομο ή όγδοο γύρο, η επικράτηση του Τζόνσον έγινε πιο έντονη, ενώ στους τελευταίους γύρους ήταν απόλυτη.
…Η αναμέτρηση του αιώνα αποδείχτηκε ένας μονόλογος του χαμογελαστού νέγρου προς τους είκοσι χιλιάδες θεατές, που στιγμή δεν αμφέβαλε για τον εαυτό του και που δεν μπόρεσε να μείνει σοβαρός πάνω από ένα λεπτό.
…Ας έρθουμε στον αγώνα και στο πως ξεκίνησε.
… Είκοσι χιλιάδες γέμισαν το μεγάλο γήπεδο και περίμεναν υπομονετικά υπό τον νεφοσκεπή απέραντο ουρανό της Νεβάδα. Εντονη η γυναικεία παρουσία. Αρκετές προτίμησαν τα θεωρεία στο βάθος, μακριά από το ρινγκ, όπως οι παλιές Ισπανίδες κυρίες στο θέατρο. Οι περισσότερες όμως κάθισαν στις κερκίδες δίπλα στους συζύγους ή τους αδελφούς τους.
Αν θέλαμε να αναφέρουμε όλες τις προσωπικότητες που παρευρέθηκαν, θα έπρεπε να συντάξουμε έναν οδηγό σπορ της Αμερικής – έναν κατάλογο με τετρακόσιους κορυφαίους και πενταπλάσιο αριθμό άλλον.
…Ο Τζεφ ήταν όπως τον περιέγραψαν. Όταν γδύθηκε και φάνηκε το επιβλητικό του κορμί σκεπασμένο από τρίχωμα πυκνό, όλα τα επίθετα που είχαν χρησιμοποιηθεί για να χαρακτηρίσουν τον πρωτογονισμό του δικαιώθηκαν. Το πρόσωπό του, όπως έλεγαν, ήταν ανέκφραστο, ανεπηρέαστο από συναισθήματα της στιγμής και την εξωστρέφεια ενός ανάλαφρου ταμπεραμέντου. Σκοτεινό, σοβαρό, ανησυχητικό πρόσωπο, βαρύ αδιάφορο, ασυγκίνητο ύφος και βλέμμα που σιγόκαιγε άγριο.
Ο σιδερένιος άνθρωπος, βλοσυρός μέσα στην αποφασιστικότητά του, κάθισε στη γωνία. Ο ανέμελος νέγρος χαμογελούσε ασταμάτητα. Ο σιδερένιος άνθρωπος, ο τρομερός γίγαντας, ήταν βλοσυρός και σοβαρός. Ο άνθρωπος με το καλοκαιρινό ταμπεραμέντο χαμογελούσε ασταμάτητα.
Στο ξεκίνημα του πρώτου γύρου δεν έδωσαν τα χέρια. Γνωρίζοντας τους αντιπάλους, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα την παράλειψη στον Τζεφ ή στην επέμβαση κάποιου βοηθού του. Είναι κακό δύο πυγμάχοι να μην χαιρετιούνται πριν τον αγώνα. Θα ήθελα να επισημάνω στους πρωταγωνιστές ότι, αν θέλουν το παιχνίδι να διατηρήσει την αίγλη του, πρέπει να ακολουθούν όλες τις μικρές ευχάριστες συνήθειες που του δίνουν το επίχρισμα του πολιτισμού.
…Δέκατος πέμπτος και τελευταίος γύρος. Συνέβη αυτό το οποίο ο Τζεφ είχε επανειλημμένα οδηγήσει τους αντιπάλους του και κανείς τους αυτόν, που ποτέ δεν είχε πέσει νοκ-ντάουν. Τώρα έπεφτε απανωτά. Ας αφήσουμε την τεχνική πλευρά. Ο Τζεφ βγήκε νοκ άουτ. Τα λέει όλα. Το εφιαλτικό είναι ότι βγήκε νοκ άουτ έξω από τα σχοινιά με το χτύπημα που πίστευε πως ο Τζόνσον δεν διέθετε: με αριστερή και όχι με δεξιά γροθιά.
Όπως ήταν πεσμένος κάτω από το χαμηλό σκοινί και διάφοροι κατσάδιαζαν τους βοηθούς του, μια γοερή κραυγή ξέσπασε από πολλούς θεατές.
«Μην αφήσετε τον νέγρο να τον βγάλει νοκ άουτ, μην αφήσετε τον νέγρο…» επαναλήφθηκε η γοερή κραυγή.
Δεν έμειναν πολλά να πούμε. Ο Τζεφ δεν είχε βρει τη φόρμα του. Ο Τζόνσον δεν έδειξε να δειλιάζει και το παιχνίδι ήταν του Τζόνσον από την αρχή μέχρι το τέλος. Ο Τζεφ δεν ήταν ο παλιός Τζεφ. Ακόμα και να ήταν, είναι αμφίβολο αν θα μπορούσε να καταβάλει αυτόν τον καταπληκτικό νέγρο από το Τέξας, τον μαύρο με το παντοτινό χαμόγελο, το βασιλιά των μαχών και των στιχομυθιών.
_____________
Τζακ Λόντον, Ιστορίες του μποξ, Μετάφραση: Ανδρέας Αποστολίδη, εκδόσεις Άγρα.
