Ο Μπόρχες μισούσε το ποδόσφαιρο

1.    Ο μεγάλος συγγραφέας της Αργεντινής αποκαλούσε το ποδόσφαιρο «αισθητικά άσχημο» και «εγκληματικό»

2.    «ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ εγκλήματα της Αγγλίας», έλεγε ο Μπόρχες για την μπάλα. Μάλιστα, προγραμμάτισε μία από τις διαλέξεις του την ίδια ώρα με τον πρώτο αγώνα της Αργεντινής στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1978.

3.    ΑΛΛΑ Η ΑΠΕΧΘΕΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΟΡ προερχόταν από κάτι πολύ πιο ενοχλητικό από την αισθητική. Το πρόβλημά του ήταν η οπαδική κουλτούρα, την οποία συνέδεε με εκείνο το είδος τυφλής μαζικής υποστήριξης που στερέωσε στην εξουσία τους ηγέτες των πιο τρομακτικών πολιτικών του 20ού αιώνα.

4.    ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ, είδε να αναδύονται στην πολιτική σφαίρα της Αργεντινής στοιχεία φασισμού, περονισμού, ακόμα και αντισημιτισμού, οπότε γίνεται κατανοητή η έντονη καχυποψία του για τη σχέση μαζικών πολιτικών κινημάτων και μαζικής κουλτούρας - το απόγειο της οποίας είναι στην Αργεντινή το ποδόσφαιρο. «Στο ποδόσφαιρο υπάρχει η ιδέα της υπεροχής, της ισχύος, που μου φαίνεται αποκρουστική», γράφει. Ο Μπόρχες εναντιώθηκε στον δογματισμό κάθε μορφής, οπότε ήταν καχύποπτος με την ανεπιφύλακτη αφοσίωση των συμπατριωτών του σε οποιοδήποτε δόγμα ή θρησκεία – ακόμα και στην αγαπημένη τους εθνική ομάδα.

5.    ΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΑ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟ με τον εθνικισμό, ένας άλλος λόγος για τον οποίο εναντιώνεται ο Μπόρχες. «Ο εθνικισμός επιτρέπει μόνο την επιβεβαίωση και όποια θεωρία αποκλείει την αμφισβήτηση, την άρνηση, είναι μια μορφή φανατισμού και βλακείας. Οι εθνικές ομάδες γεννούν το εθνικιστικό αίσθημα, δημιουργώντας τη δυνατότητα σε μια ανήθικη κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει έναν αστέρα του ποδοσφαίρου ως χαλινάρι για να νομιμοποιηθεί η ίδια».

6.    ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΥΤΟ ΑΚΡΙΒΩΣ ΣΥΝΕΒΗ με έναν από τους πιο μεγάλους παίκτες των εποχών, τον Πελέ. «Αν και η κυβέρνηση της Βραζιλίας είχε πολλούς εναντίον της, προωθούσε με επιτυχία μεγάλες γιγαντοαφίσες με τον Πελέ να σκοράρει και το σύνθημα “αυτή τη χώρα δεν μπορεί να την σταματήσει κανείς”», γράφει ο Dave Zirin στο καινούριο του βιβλίο Brazil’s Dance with the Devil. Οι κυβερνήσεις όπως η Βραζιλιάνικη στρατιωτική δικτατορία κατά τη διάρκεια της οποίας ο Πελέ ήταν ενεργός παίκτης, εκμεταλλεύονται τον δεσμό των οπαδών με τις εθνικές ομάδες για να πάρουν την κοινωνική αποδοχή και αυτό είναι που ο Borges φοβόταν για το ποδόσφαιρο.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο New Republic. Mετάφραση: Δανάη Μ. Πηγή: kar.org

Aναδημοσίευση: https://www.doctv.gr/page.aspx?itemID=SPG6600

Jorge Luis Borges- Το πιστεύω ενός ποιητή

ΣΚΟΠΟΣ ΜΟΥ ήταν να μιλήσω για το πιστεύω του ποιητή, αλλά, κοιτάζοντας τον εαυτό μου, ανακάλυψα ότι έχω μόνο ένα ασταθές είδος πίστης. Αυτή η πίστη μπορεί να είναι ίσως χρήσιμη σε μένα, αλλά όχι σε άλλους.
Πράγματι, σκέφτομαι ότι όλες οι ποιητικές θεωρίες είναι απλά εργαλεία για να γράψει κανείς ένα ποίημα. Υποθέτω ότι πρέπει να υπάρχουν τόσα πολλά πιστεύω, τόσες πολλές θρησκείες, όσοι και ποιητές. Παρόλο που στο τέλος θα αναφερθώ στις προτιμήσεις και στις απαρέσκειές μου όσο αφορά το γράψιμο της ποίησης, νομίζω πως θα ξεκινήσω με κάποιες προσωπικές αναμνήσεις, τις αναμνήσεις όχι μόνο ενός συγγραφέα αλλά και ενός αναγνώστη.
Θεωρώ τον εαυτό μου κυρίως αναγνώστη. Όπως γνωρίζετε, έχω τολμήσει την περιπέτεια της γραφής ͘ αλλά πιστεύω πως αυτά που έχω διαβάσει είναι πολύ πιο σημαντικά απ’ αυτά που έχω γράψει. Γιατί κάποιος διαβάζει αυτά που του αρέσουν – ωστόσο γράφει όχι αυτά που ήθελε να γράψει, αλλά αυτά που είναι ικανός να γράψει.
Η μνήμη μου με πηγαίνει πίσω σ’ ένα συγκεκριμένο βράδι κάπου εξήντα χρόνια πριν, στη βιβλιοθήκη του πατέρα μου στο Μπουένος Άιρες. Τον βλέπω ͘ βλέπω το φως του γκαζιού ͘ μπορώ να βάλω το χέρι μου πάνω στα ράφια. Ξέρω πού ακριβώς θα βρω τις Χίλιες και μία νύχτες του Burton και την Κατάκτηση του Περού πίσω σ’ εκείνο το αρχαίο πια νοτιοαμερικάνικο βράδι, και βλέπω τον πατέρα μου. Τον βλέπω αυτή τη στιγμή ͘ και ακούω τη φωνή του να λέει λέξεις που δεν καταλάβαινα, όμως τις ένοιωθα. Οι λέξεις αυτές προέρχονται από τον Keats από την “Ωδή σ’ ένα αηδόνι”. Τις έχω διαβάσει τόσες φορές από τότε, όπως κι εσείς, αλλά θα ήθελα να τις επαναλάβω άλλη μια φορά. Νομίζω πως αυτό θα ευχαριστούσε το φάντασμα του πατέρα μου, αν βρίσκεται κάπου εδώ κοντά.
Οι στίχοι που θυμάμαι είναι αυτοί που έρχονται τώρα και σε εσάς:

Thou wast not born for death, immortal Bird!
No hungry generations tread thee down;
The voice I hear this passing night was heard
In ancient days by emperor and clown:
Perhaps the self-same song that found a path
Through the sad heart of Ruth, when, sick for home,
She stood in tears amid the alien corn.

(Δεν γεννήθηκες για να πεθάνεις, αθάνατο, Πουλί! / Οι πεινασμένες γενεές δεν σε αφάνισαν ͘ / η φωνή που ακούω αυτή τη σύντομη νύχτα ακουγόταν / σε αρχαίες μέρες από αυτοκράτορα και γελωτοποιό: / Είναι ίσως το ίδιο ακριβώς τραγούδι που βρήκε έναν δρόμο / στη θλιμμένη καρδιά της Ρουθ, όταν γεμάτη νοσταλγία για τον τόπο της, / στεκόταν δακρυσμένη μέσα σε ξένα στάχυα).

...................................................................................................................................................................

Τι σημαίνει για μένα να είμαι συγγραφέας; Σημαίνει απλώς το να είμαι πιστός στη φαντασία μου. Όταν γράφω κάτι, το σκέφτομαι όχι ως πραγματικά αληθινό, αλλά ως αληθινό ως προς κάτι βαθύτερο. Όταν καταστρώνω μια πλοκή, τη γράφω γιατί κατά κάποιον τρόπο πιστεύω σ’ αυτήν — όχι όπως πιστεύει κάποιος στην ιστορία αλλά όπως πιστεύει σε ένα όνειρο ή σε μιαν ιδέα.

Απόσπασμα από το κεφάλαιο 6. “Το πιστεύω ενός ποιητή”.

Μετάφραση: Μαρία Τόμπρου

Χόρχε Λουίς Μπόρχες -  Η τέχνη του στίχου - Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2006.