απόσπασμα πρώτο
Στους
Κάρλχαϊντς Μπράουν, Κλάους Πέϋμαν, Μπας Πέϋμαν,
Βόλφανγκ Βηνς, Πέτερ Στάϊνμπαχ, Μίχαελ Γκρούνερ,
Ούρλιχ Χας, Κλάους Ντήτερ Ρέεντς, Ρούντιγκερ Φόλγκερ,
Τζων Λέννον
Κανόνες για τους ηθοποιούς
Ακούστε τις λιτανείες των καθολικών εκκλησιών.
Ακούστε τον παροξυσμό και τις βρισιές στα ποδοσφαιρικά γήπεδα.
Ακούστε τους απόηχους των χορωδιών.
Ακούστε τις ρόδες που γυρίζουν ενός ποδηλάτου στηριγμένου στη σέλα μέχρι που οι ακτίνες να μείνουν ακίνητες και να φαίνονται.
Ακούστε τον αυξανόμενο θόρυβο μιάς μπετονιέρας που παίρνει μπρος.
Ακούστε τον χείμαρρο των λέξεων στις συζητήσεις.
Ακούστε το «Tell me» των Ρόλινγκ Στόουνς.
Ακούστε τις ταυτόχρονες αφίξεις και αναχωρήσεις τραίνων.
Ακούστε τις μεγάλες επιτυχίες από το Ράδιο Λουξεμβούργο.
Ακούστε τους ομιλητές που μιλούν όλοι μαζί στα Ηνωμένα Έθνη.
Ακούστε τον διάλογο του αρχηγού των γκάνγκστερ (Lee. J. Cobb) με την Ωραία στην ταινία «Η παγίδα του Τούλα» στην οποία η Ωραία ρωτά τον αρχηγό των γκάνγκστερ πόσους ανθρώπους ακόμη θα διατάξει να σκοτώσουν κι αυτός, καθώς κάθεται αναπαυτικά, ρωτάει: «Πόσοι υπάρχουν ακόμη;» και μετά προσέξτε το πρόσωπό του.
Ακούστε τα τραγούδια των Μπητλς.
Προσέξτε το γέλιο του Ρίνγκο Σταρ στην πρώτη ταινία των Μπητλς, την στιγμή που αφού οι άλλοι του κάνουν πλάκα, αυτός κάθεται στα ντραμς κι αρχίζει να τα χτυπάει.
Προσέξτε το πρόσωπο του Γκάρυ Κούπερ στην ταινία «Ο άνθρωπος από τη Δύση».
Προσέξτε, στη ίδια ταινία, τον θάνατο του μουγγού ο οποίος με μιά σφαίρα στο σώμα διατρέχει όλον τον έρημο δρόμο μέσα στην εγκαταλειμμένη πόλη και αναπηδώντας βγάζει εκείνα τα διαπεραστικά ουρλιαχτά.
Προσέξτε στον ζωολογικό κήπο τους πιθήκους που μιμούνται τους ανθρώπους και τα λάμα που φτύνουν.
Προσέξτε οι χειρονομίες των αργόσχολων και τεμπέληδων όταν βαδίζουν στον δρόμο κι όταν παίζουν στα ηλεκτρονικά.
Όταν οι θεατές εισέλθουν στον προορισμένον γι’ αυτούς χώρο, θα τους περιμένει το γνωστό περιβάλλον πριν από την αρχή μιάς παραστάσεως. Ίσως και να ακούγεται πίσω από την αυλαία ο θόρυβος ο,τιδήποτε αντικειμένων ο οποίος να δίνει την εντύπωση στους θεατές ότι μετακινούνται και τακτοποιούνται κάποια αντικείμενα. Για παράδειγμα, ότι σύρεται ένα τραπέζι πάνω στην σκηνή ή ότι σηκώνουν μερικές καρέκλες και τις αφήνουν πάλι κάτω με θόρυβο. Οι θεατές στην πρώτη σειρά είναι δυνατόν να ακούνε τις ψιθυριστές οδηγίες του δήθεν διευθυντή σκηνής και τις ψιθυριστές συνεννοήσεις των δήθεν εργατών. Ίσως είναι σκόπιμο να χρησιμοποιηθούν γι’ αυτό μαγνητοταινίες από άλλες παραστάσεις όπου πραγματικά πριν από το σήκωμα της αυλαίας είχαν μετακινηθεί αντικείμενα. Αυτοί οι θόρυβοι μπορούν να δυναμώσουν πιό πολύ για να ακούγονται καλύτερα. Μπορεί κανείς να τους τυποποιήσει και να τους στυλιζάρει έτσι ώστε να παράγεται τάξη και κανονικότητα. Φροντίδα επίσης και για το σύνηθες περιβάλλον της πλατείας. Οι ταξιθέτριες τελειοποιούν ακόμη παραπάνω τον συνήθη ζήλο τους, κινούνται ακόμη πιό τυπικά και ιεροτελεστικά και πνίγουν τους συνήθεις ψιθύρους ακόμη πιό επιτηδευμένα. Η συμπεριφορά τους είναι μεταδοτική. Τα προγράμματα είναι τοποθετημένα σ’ έναν ωραία διαμορφωμένο χώρο. Τα τρία κουδουνίσματα δεν πρέπει να ξεχαστούν. Επαναλαμβάνονται σε ολοένα μικρότερα διαστήματα. Το σβύσιμο σιγά-σιγά των φώτων γίνεται, εάν είναι δυνατόν, ακόμη πιό διστακτικό. Οι χειρονομίες των ταξιθετριών οι οποίες τώρα κλείνουν τις θύρες είναι ιδιαίτερα επίσημες και εντυπωσιακές. Και όμως αυτές δεν είναι παρά ταξιθέτριες. Ωστόσο δεν πρέπει να κάνουν όλα αυτά συμβολικά μόνον. Οι καθυστερημένοι δεν επιτρέπεται να εισέλθουν. Όσοι φέρουν ακατάλληλη ενδυμασία διώχνονται. Η έννοια της ακατάλληλης ενδυμασίας είναι όσο το δυνατόν πιό ευρεία. Δεν πρέπει κανένας από τους θεατές να ξεχωρίζει με το ντύσιμό του και να προσβάλει την όραση. Οι κύριοι, τουλάχιστον, πρέπει να φοράνε σκούρο σακάκι και παντελόνι, λευκό πουκάμισο και μιά όχι χτυπητή γραβάτα. Οι κυρίες πρέπει, κατά το δυνατόν, να αποφύγουν τα έντονα χρώματα. Δεν υπάρχουν όρθιοι. Όπως κλείνουν οι
θύρες και το φως σταδιακά σβύνει, το ίδιο σταδιακά γίνεται ησυχία πίσω από την αυλαία. Η ησυχία πίσω από την αυλαία και η ησυχία που γίνεται στην πλατεία εξομοιώνονται μεταξύ τους. Οι θεατές κυττάζουν για ακόμη λίγο την αυλαία η οποία ανεπαίσθητα κινείται και ίσως κάνει κοιλιά από μιά δήθεν ριπή ανέμου. Μετά η αυλαία μένει ακίνητη. Περνούν μερικά δευτερόλεπτα. Έπειτα σηκώνεται η αυλαία και φανερώνεται η σκηνή. Όταν φανερωθεί η σκηνή, βγαίνουν από το βάθος οι τέσσερεις ομιλητές και έρχονται εμπρός. Δεν υπάρχει κανένα σκηνικό αντικείμενο να εμποδίσει το βήμα τους. Η σκηνή είναι άδεια. Καθώς έρχονται στο προσκήνιο, μ’ ένα βάδισμα που τίποτα δεν σημαίνει, με οποιοδήποτε ντύσιμο, ανάβουν πάλι τα φώτα τόσο στην σκηνή, όσο και στην πλατεία. Ο φωτισμός είναι αυτός που χρησιμοποιείται όταν, για παράδειγμα, τελειώνει η παράσταση. Ο φωτισμός και στην σκηνή και στην πλατεία παραμένει ο ίδιος σε όλη την διάρκεια του έργου. Οι ομιλητές, καθώς έρχονται, δεν κυττάζουν ακόμη το Κοινό. Κάνουν ακόμη πρόβα καθώς βαδίζουν. Δεν απευθύνουν καθόλου προς τους θεατές τα λόγια που λένε. Το Κοινό δεν πρέπει ακόμη να λαμβάνεται υπ’ όψιν. Για τους ομιλητές δεν υπάρχει ακόμη Κοινό. Καθώς αυτοί έρχονται, κινούν τα χείλη. Σιγά-σιγά ο λόγος τους γίνεται κατανοητός και τελικά δυνατός. Οι βρισιές τις οποίες προφέρουν μπλέκονται μεταξύ τους. Οι ομιλητές μιλούν ταυτόχρονα. Παίρνουν ο ένας λέξεις από τον άλλον. Παίρνουν λέξεις ο ένας από το στόμα του άλλου. Μιλάνε μαζί. Μιλάνε όλοι ταυτόχρονα, αλλά με διαφορετικά λόγια. Επαναλαμβάνουν τις λέξεις. Μιλάνε δυνατότερα. Κραυγάζουν. Ανταλλάσσουν μεταξύ τους τις λέξεις τις οποίες κάνουν πρόβα. Τελικώς κάνουν πρόβα όλοι μαζί μιά λέξη. Οι λέξεις που χρησιμοποιούν σ’ αυτόν τον πρόλογο είναι οι ακόλουθες: (η σειρά δεν έχει σημασία) εσείς οι βλαμμένοι, εσείς οι ηλίθιοι, εσείς οι γουρλομάτηδες, εσείς οι αξιοθρήνητοι, εσείς οι καρπαζοεισπράκτορες, εσείς οι κλόουν, εσείς οι χάχες. Πρέπει να επιδιωχθεί μιά ομοιομορφία στον τόνο της φωνής. Εκτός από την ηχητική εικόνα, δεν δημιουργείται καμία άλλη εικόνα. Οι βρισιές δεν απευθύνονται σε κανέναν. Από τον τρόπο με τον οποίον
εκφέρονται δεν προκύπτει καμία σημασία. Οι ομιλητές φθάνουν στο προσκήνιο πριν το τέλος της πρόβας των βρισιών. Στέκονται σε μιά οποιαδήποτε στάση, δημιουργούν όμως κάποιον σχηματισμό. Δεν είναι εντελώς ακίνητοι, παρά κινούνται με την κίνηση που τους φέρνει η ομιλία τους. Κυττάζουν τώρα το Κοινό, αλλά κανέναν κατάματα. Μένουν για λίγο αμίλητοι. Συγκεντρώνονται. Μετά αρχινούν να μιλάνε. Η σειρά των ομιλητών δεν έχει σημασία. Όλοι οι ομιλητές έχουν πάνω-κάτω το ίδιο μέγεθος κειμένου.
Καλώς ήρθατε.
Αυτό το έργο είναι ένας πρόλογος.
Δεν θα ακούσετε εδώ τίποτα που να μην το έχετε ήδη ακούσει.
Δεν θα δείτε εδώ τίποτα που να μην το έχετε ήδη δει.
Δεν θα δείτε τίποτα από αυτά που πάντοτε έχετε δει εδώ. Δεν θα ακούσετε τίποτα από αυτά που πάντοτε έχετε ακούσει εδώ.
Θα ακούσετε αυτά που συνήθως βλέπατε.
Θα ακούσετε αυτά που συνήθως εδώ δεν βλέπατε.
Δεν θα δείτε κανένα θεατρικό έργο.
Η λαγνεία σας για θέαμα δεν θα ικανοποιηθεί.
Δεν θα δείτε κανένα παίξιμο.
Εδώ τίποτα δεν θα παιχτεί.
Θα δείτε ένα θεατρικό έργο χωρίς εικόνες.
Περιμένατε κάτι.
Περιμένατε ίσως κάτι άλλο.
Περιμένατε σκηνικά αντικείμενα.
Δεν περιμένατε καθόλου σκηνικά αντικείμενα.
Περιμένατε μιά ατμόσφαιρα.
Περιμένατε έναν άλλον κόσμο.
Δεν περιμένατε κανέναν άλλον κόσμο.
Εν πάση περιπτώσει κάτι περιμένατε.
Το πολύ-πολύ περιμένατε αυτό που ακούτε εδώ.
Αλλά και σ’ αυτήν την περίπτωση κάτι άλλο περιμένατε.
Κάθεστε σε σειρές. Σχηματίζετε ένα σχέδιο. Κάθεστε σε μιά ορισμένη διάταξη. Τα πρόσωπά σας κυττούν προς μία ορισμένη κατεύθυνση. Κάθεστε σε όμοια διαστήματα ο ένας από τον άλλον. Είσθε ένα Κοινό. Αποτελείτε μιά ενότητα. Είσθε ένα ακροατήριο το οποίο βρίσκεται σε μιά θεατρική αίθουσα. Οι σκέψεις σας πετούν ελεύθερες. Διαμορφώνετε, λοιπόν, τις προσωπικές σας σκέψεις. Μας βλέπετε να μιλάμε και μας ακούτε να μιλάμε. Οι αναπνοές σας γίνονται όμοιες η μία με την άλλη. Οι αναπνοές σας προσαρμόζονται με τις αναπνοές με τις οποίες εμείς μιλάμε. Αναπνέετε, όπως εμείς μιλάμε. Εμείς κι εσείς σχηματίζουμε σιγά-σιγά μιά ενότητα.
Δεν σκέφτεστε τίποτα. Δεν έχετε τίποτα στο μυαλό σας. Πολύ καλά σκέφτεστε. Είστε απροκατάληπτοι. Οι σκέψεις σας πετούν ελεύθερες. Καθώς λέμε αυτό, γλυστρούμε μέσα στις σκέψεις σας. Έχετε υστεροβουλίες. Καθώς λέμε αυτό, γλυστρούμε μέσα στις υστεροβουλίες σας. Σκέφτεστε πολύ καλά. Ακούτε. Ολοκληρώνετε την σκέψη σας. Δεν την ολοκληρώνετε. Δεν σκεφτόσαστε. Οι σκέψεις σας δεν πετούν ελεύθερες. Είστε προκατειλημμένοι.
Μας παρατηρείτε όταν μιλάμε με σας. Δεν μας κυττάτε απλά. Μας παρατηρείτε. Και εσείς παρατηρείσθε. Είσαστε απροστάτευτοι. Δεν έχετε πλέον το πλεονέκτημα αυτού ο οποίος από το σκοτάδι κυττάζει στο φως. Δεν έχουμε πλέον το μειονέκτημα εκείνου ο οποίος από το φως κυττάζει στο σκοτάδι. Δεν κυττάζετε απλά. Παρατηρείτε και παρατηρείσθε. Μ’ αυτόν τον τρόπο εμείς και εσείς σχηματίζουμε σιγά-σιγά μιά ενότητα. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις θα μπορούσαμε να λέμε «εμείς», αντί για «εσείς». Είμαστε κάτω από μία στέγη. Είμαστε μιά κλειστή κοινωνία.
Δεν μας ακούτε εμμέσως. Μας ακούτε κατ’ ευθείαν. Δεν είστε πλέον οι ωτακουστές πίσω από τον τέταρτο τοίχο. Σας μιλούμε στα ίσια. Τα λόγια μας δεν σχηματίζουν πλέον γωνία με τα βλέμματά σας. Τα λόγια μας δεν τέμνονται λοξά από τα βλέμματά σας. Οι λέξεις μας και τα βλέμματά σας δεν σχηματίζουν πλέον καμία γωνία μεταξύ τους. Δεν θα σας αγνοήσουμε. Δεν θα χρησιμοποιηθείτε απλά ως χειροκροτητές. Για όσα συμβαίνουν εδώ δεν υπάρχει ανάγκη να σχηματίζετε κρίσεις κακεντρεχείς ή αφελείς. Δεν χρειάζεται να κάνετε τον κριτή. Δεν θα χρησιμοποιηθείτε ως ένα Κοινό προς το οποίο μπορούμε να διακόψουμε το παίξιμο και να απευθυνθούμε. Δεν υπάρχει κανένα παίξιμο. Γι’ αυτό δεν υπάρχει και διακοπή παιξίματος. Εδώ δεν συμβαίνει κάτι στο οποίο εσείς πρέπει να αντιδράσετε. Αυτό δεν είναι παίξιμο. Δεν διακόπτουμε το παίξιμο κάποιου έργου για να απευθυνθούμε σε σας. Δεν χρειαζόμαστε καμία ψευδαίσθηση για να σας βγάλουμε από ψευδαισθήσεις. Δεν σας δείχνουμε τίποτα. Δεν παίζουμε κανένα πεπρωμένο. Δεν παίζουμε κανένα όνειρο. Αυτό εδώ δεν είναι καμία παρουσίαση γεγονότων. Δεν είναι καμία μαρτυρία. Δεν είναι κάποιο κομμάτι της πραγματικότητας. Δεν σας διηγούμαστε τίποτα. Δεν δρούμε. Δεν παίζουμε καμία δράση. Δεν παρουσιάζουμε τίποτα. Δεν σας επιδεικνύουμε τίποτα. Απλά μιλάμε. Το παίξιμό μας συνίσταται στο να σας προσαγορεύουμε με το Εσείς. Κι όταν εμείς λέμε εμείς, μπορεί επίσης να εννοούμε Εσείς. Αλλά δεν παρουσιάζουμε την δική σας κατάσταση. Σε μας δεν μπορείτε να αναγνωρίσετε κάτι από τον εαυτό σας. Δεν παίζουμε καμία κατάσταση. Δεν χρειάζεται να αισθάνεσθε προσβεβλημένοι. Δεν μπορείτε να αισθάνεσθε προσβεβλημένοι. Δεν σας έβαλαν κανέναν καθρέφτη μπροστά σας. Δεν σας σκεφτόμαστε απλώς. Σας μιλάμε. Και θα σας μιλήσουμε κι άλλο. Θα γίνετε μιλημένοι. Διαφορετικά θα βαρεθείτε, εάν δεν θέλετε να σας μιλάμε.
Δεν ζείτε τίποτα μαζί μας. Δεν πηγαίνετε πουθενά μαζί μας. Δεν διαπράττετε τίποτα μαζί μας. Δεν δοκιμάζετε εδώ την εμπειρία καμιάς μηχανορραφίας. Δεν δοκιμάζετε καμιά εμπειρία. Δεν φαντάζεσθε τίποτα. Δεν χρειάζεσθε να φαντασθείτε τίποτα. Δεν χρειάζεσθε καμία προϋπόθεση. Δεν χρειάζεσθε να γνωρίζετε ότι αυτό είναι μία σκηνή. Δεν χρειάζεσθε καμία προσδοκία. Δεν χρειάζεσθε να αναπαυθείτε στα καθίσματά σας γεμάτοι προσδοκίες. Δεν χρειάζεσθε να γνωρίζετε ότι εδώ μόνον παίζουν. Δεν δημιουργούμε καμία ιστορία. Δεν παρακολουθείτε καμία ιστορία. Εδώ εσείς δεν παίζετε τίποτα. Εμείς σας παίζουμε. Εντάξει, αυτό είναι λογοπαίγνιο.
Εδώ το θέατρο δεν αποδίδεται με θέατρο. Εδώ εσείς δεν θα εισπράξετε ό,τι περιμένατε. Η λαγνεία σας για θέαμα δεν θα χορτασθεί. Δεν θα αναπηδήσει καμία σπίθα από μας προς εσάς. Δεν θα ακουστεί κανένα τρίξιμο από την ένταση. Αυτά τα σανίδια δεν αντιπροσωπεύουν κανέναν κόσμο. Απλά ανήκουν στον κόσμο. Αυτά τα σανίδια χρησιμεύουν για να στεκόμαστε επάνω τους. Δεν είναι κάποιος άλλος κόσμος, διαφορετικός από τον δικό σας. Δεν είσθε πλέον οι ουδέτεροι θεατές. Είσθε το θέμα. Είσθε στο επίκεντρο. Είσθε ο στόχος των λέξεών μας.
Δεν θα σας παίξουμε τίποτα. Δεν θα ακούσετε κάποιον δήθεν θόρυβο πόρτας που κλείνει σε κάποιον πύργο. Δεν θα ακούσετε κάποιον καναπέ να τρίζει. Δεν θα δείτε κάποιο φάντασμα να πλανιέται. Δεν θα έχετε καμία ιστορία μπροστά σας. Δεν βλέπετε καμιά εικόνα, κανενός πράγματος. Ούτε καν κάτι που να σημαίνει εικόνα. Ούτε καν κάτι αβέβαιο που μπορεί να δείχνει ή να μην δείχνει εικόνα. Αλλά και πάλι δεν βλέπετε μιά άδεια εικόνα. Το κενό αυτής της σκηνής δεν είναι η εικόνα ενός άλλου κενού. Το κενό αυτής της σκηνής δεν σημαίνει τίποτα. Αυτή η σκηνή είναι άδεια, επειδή την αδειάσαμε από κάθε αντικείμενο. Είναι άδεια γιατί δεν χρειαζόμασταν κανένα αντικείμενο. Αυτή η σκηνή δεν παριστά τίποτα. Δεν παριστά ούτε καν το κενό. Απλά η σκηνή είναι άδεια. Δεν βλέπετε κανένα αντικείμενο που να παριστά κάποιο άλλο αντικείμενο. Δεν βλέπετε κανένα σκοτάδι που να σημαίνει κάποιο άλλο σκοτάδι. Ούτε φωταψίες βλέπετε που να παριστούν άλλες φωταψίες. Δεν βλέπετε κανένα φως που να δηλώνει άλλο φως. Δεν ακούτε κανέναν θόρυβο που να σημαίνει έναν άλλον θόρυβο. Δεν βλέπετε κανέναν χώρο που να δηλώνει έναν άλλον χώρο. Δεν βιώνετε εδώ κάποιον χρόνο που να δείχνει έναν άλλον χρόνο. Εδώ πάνω στην σκηνή ο χρόνος είναι ακριβώς όμοιος με τον δικό σας. Έχουμε τον ίδιο χρόνο. Βρισκόμαστε στον ίδιο χώρο. Εδώ δεν υπάρχει κάποιος κόσμος διαφορετικός από τον δικό σας. Η ράμπα δεν είναι κάποιο σύνορο. Δεν είναι σύνορο ούτε καν μερικές φορές. Δεν είναι σύνορο ούτε μιά στιγμή, όση ώρα σας μιλάμε. Εδώ δεν υπάρχει κάποιος αόρατος κύκλος, κάποιος μαγικός κύκλος. Αυτό εδώ δεν είναι χώρος για να παίξει κανείς κάτι. Δεν παίζουμε τίποτα. Είμαστε όλοι μαζί στον ίδιο χώρο. Δεν έχουμε περάσει κάποιο σύνορο διότι απλά δεν υπάρχει σύνορο. Δεν υπάρχει τίποτα που να χωρίζει εμάς από σας. Εμείς δεν είμαστε η εικόνα κάποιου πράγματος. Δεν είμαστε ηθοποιοί. Δεν παρουσιάζουμε τίποτα. Δεν έχουμε ψεύτικα ονόματα. Ο χτύπος της καρδιάς μας δεν υποδηλώνει τον χτύπο της καρδιάς κάποιου άλλου. Οι κραυγές μας δεν θα σήμαιναν κάποιες άλλες κραυγές. Δεν βγαίνουμε από τον ρόλο μας. Δεν έχουμε ρόλους. Εμείς είμαστε εμείς. Είμαστε απλά η φωνή του συγγραφέα. Το φερέφωνό του. Εσείς δεν μπορείτε να σχηματίσετε στο μυαλό σας καμιά εικόνα για μας. Ούτε χρειάζεται να κάνετε κάτι τέτοιο. Εμείς είμαστε εμείς. Και δεν είναι απαραίτητο η γνώμη μας να συμπίπτει με την γνώμη του συγγραφέα. Το φως που μας φωτίζει δεν έχει τίποτα να σημάνει. Ούτε τα ρούχα που φοράμε έχουν κάτι να σημάνουν. Δεν δείχνουν τίποτα, δεν ξεχωρίζουν για τίποτα, δεν σημαίνουν τίποτα. Δεν θα σας δείξουν καμία άλλη ιστορική εποχή, κανένα άλλο κλίμα, καμία άλλη εποχή του χρόνου, κανένα άλλο γεωγραφικό πλάτος, καμία άλλη αφορμή για να φορεθούν. Δεν επιτελούν καμία λειτουργία. Και οι χειρονομίες μας επίσης δεν επιτελούν καμία άλλη λειτουργία η οποία θα σήμαινε κάτι για σας. Αυτό το θέατρο δεν παρουσιάζει καμία χώρα.
Δεν είμαστε χωρατατζήδες. Εδώ δεν υπάρχει κανένα αντικείμενο για να περδικλωθούμε. Ο κίνδυνος από αντικείμενα δεν είναι προσχεδιασμένος. Τα επικίνδυνα αντικείμενα δεν παίζουν μαζί μας επειδή τίποτα δεν σας παίζουμε. Τα επικίνδυνα αντικείμενα δεν χρησιμεύουν να παίζουν τα επικίνδυνα, είναι επικίνδυνα. Όταν εμείς εδώ περδικλωνόμαστε, περδικλωνόμαστε χωρίς πρόθεση. Χωρίς πρόθεση επίσης μπορεί να είναι ένα λάθος στα ρούχα μας, χωρίς πρόθεση ίσως είναι τα αστεία μας πρόσωπα. Επίσης τα σαρδάμ που σας διασκεδάζουν είναι αθέλητα. Όταν μπερδευόμαστε, μπερδευόμαστε χωρίς πρόθεσή μας. Το ρίξιμο ενός μαντηλιού δεν μπορούμε να το κατατάξουμε ως παίξιμο. Δεν παίζουμε τίποτα. Την επικινδυνότητα των αντικειμένων δεν μπορούμε να την περιλάβουμε στο παίξιμο. Δεν μπορούμε να μεταβάλλουμε την επικινδυνότητα των αντικειμένων. Δεν μπορούμε να είμαστε αμφίσημοι. Δεν μπορούμε να είμαστε πολύσημοι. Δεν είμαστε κλόουν. Δεν είμαστε σε καμία αρένα. Δεν απολαμβάνετε την αίσθηση της δυνάμεως του νικητή. Δεν απολαμβάνετε την κωμικότητα του αδιάκριτου βλέμματος. Δεν απολαμβάνετε την κωμικότητα των επικινδύνων αντικειμένων. Απολαμβάνετε την κωμικότητα των λέξεων.
Οι δυνατότητες του θεάτρου δεν χρησιμεύουν σε τίποτα εδώ. Εδώ δεν ερευνούμε την περιοχή των δυνατοτήτων. Το θέατρο δεν απεγκλωβίζεται. Το θέατρο εγκλωβίζεται. Η μοίρα εννοείται εδώ με ειρωνικό τρόπο. Δεν είμαστε θεατρίνοι. Η κωμικότητά μας δεν είναι ανατρεπτική. Το γέλιο σας δεν μπορεί να είναι λυτρωτικό. Δεν τρελαινόμαστε για παίξιμο. Δεν σας παίζουμε κανέναν κόσμο. Αυτό εδώ δεν είναι το μισό ενός κόσμου. Δεν αποτελούμε εδώ δύο κόσμους.
Εσείς είσθε το θέμα. Εσείς βρίσκεσθε στο κέντρο του ενδιαφέροντος. Εδώ τίποτα δεν εξετάζεται, εσείς εξετάζεσθε. Δεν είναι λογοπαίγνιο αυτό. Δεν εξετάζεται ο καθένας σας ιδιαιτέρως. Δεν είσθε ιδιαίτεροι. Δεν έχετε κανένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό. Δεν έχετε καμία ξεχωριστή φυσιογνωμία. Εδώ δεν είσθε ιδιώτες. Δεν έχετε καθόλου χαρακτηριστικά. Δεν έχετε καμία μοίρα. Δεν έχετε ιστορία. Δεν έχετε παρελθόν. Δεν έχετε φυσιογνωμία. Δεν φέρνετε μαζί σας τη ζωή σας. Εδώ έχετε τη θεατρική ζωή σας. Έχετε κάτι το συγκεκριμένο. Είσθε θεατές σε θέατρο. Αυτό που είναι καθένας σας δεν προκαλεί κανένα ενδιαφέρον. Ενδιαφέρον προκαλεί η ιδιότητά σας ως θεατών θεάτρου. Σχηματίζετε εδώ ως θεατές θεάτρου ένα σχέδιο. Δεν είσθε άτομα. Δεν είσθε μονάδες. Είσθε σύνολο ατόμων. Το πρόσωπά σας διατάσσονται προς μία κατεύθυνση. Είσθε διαταγμένοι. Τα αυτιά σας ακούν το ίδιο πράγμα. Είσθε ένα γεγονός. Είσθε το γεγονός.
Θα επιθεωρηθείτε από εμάς. Δεν σχηματίζετε όμως καμία εικόνα. Δεν είσθε συμβολικοί. Είσθε μία διακόσμηση. Είσθε ένα σχέδιο. Έχετε τα γνωρίσματα που ο καθένας έχει εδώ. Έχετε γενικά γνωρίσματα. Είσθε ένα είδος. Σχηματίζετε ένα πρότυπο. Κάνετε το ίδιο και δεν κάνετε το ίδιο: κυττάζετε προς μία κατεύθυνση. Δεν είσθε όρθιοι και δεν κυττάζετε προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Είσθε ένα πρότυπο και έχετε ένα πρότυπο. Έχετε μιά αντίληψη για το θεατρικό πρότυπο και μ’ αυτήν ήρθατε στο θέατρο. Έχετε την αντίληψη ότι εδώ είναι επάνω και ότι εκεί που είσθε εσείς είναι κάτω. Έχετε την αντίληψη ότι είναι δύο κόσμοι. Έχετε την αντίληψη για το τι είναι το πρότυπο του κόσμου του θεάτρου.
Εδώ δεν χρειάζεσθε αυτήν την αντίληψη. Εδώ δεν παρίστασθε σε κανένα θεατρικό έργο. Δεν παρίστασθε καν. Είσθε στο επίκεντρο. Είσθε στον στόχο. Θα βληθείτε με φωτιά. Μπορεί να πιάσετε φωτιά. Δεν χρειάζεσθε κανένα πρότυπο. Εσείς είσθε το πρότυπο. Είσθε αποκεκαλυμμένοι. Είσθε η αποκάλυψη της βραδυάς. Μας βάζετε φωτιά. Οι λέξεις μας ανάβουν από σας. Από σας πετάγεται η σπίθα σε μας.
Αυτός ο χώρος δεν προσποιείται ότι είναι κάποιος χώρος. Αυτή η ανοιχτή πλευρά της σκηνής δεν είναι ο τέταρτος τοίχος κάποιου δωματίου. Εδώ δεν χρειάζεται ο κόσμος να κοπεί στα δύο. Δεν βλέπετε καμία θύρα. Δεν βλέπετε τις δύο θύρες των αρχαίων δωματίων. Ούτε βλέπετε την πίσω θύρα από την οποία θα γλυστρίσει αυτός που δεν πρέπει να τον δούνε. Δεν υπάρχει καμία πίσω θύρα. Αλλά ούτε, όπως στα νεώτερα έργα, απουσιάζουν οι θύρες. Η απουσία θύρας δεν παριστά την απουσία θύρας. Εδώ δεν υπάρχει κάποιος διαφορετικός κόσμος. Δεν ενεργούμε σαν να μην είμασταν παρόντες. Εδώ δεν είστε για μας κάτι το ανύπαρκτο. Είσθε ζωτικής σημασίας, διότι είσθε παρόντες. Μιλάμε ακριβώς χάριν της παρουσίας σας. Χωρίς την παρουσία σας θα μιλούσαμε στο κενό. Η παρουσία σας δεν προϋποτίθεται σιωπηρώς. Εσείς δεν είσθε οι σιωπηροί ωτακουστές πίσω από τον τέταρτο τοίχο. Δεν κατασκοπεύετε από μιά κλειδαρότρυπα. Δεν κάνουμε σαν να είμασταν μόνοι στον κόσμο. Δεν εξηγούμε κάτι μεταξύ μας, ώστε εσείς να μπείτε στο νόημα. Δεν παίζουμε τον αφηγητή προκειμένου να καταλάβετε καλύτερα. Δεν χρειαζόμαστε κάποιο εύρημα για να μπείτε στο νόημα. Κανένα εύρημα δεν χρειαζόμαστε. Ούτε σκηνική οικονομία χρειαζόμαστε. Δεν έχουμε ούτε είσοδο, ούτε έξοδο, ούτε μιλάμε κατ’ ιδίαν. Δεν σας διηγούμαστε τίποτα. Κανένας διάλογος δεν αναπτύσσεται. Δεν κάνουμε διάλογο μεταξύ μας. Ούτε με σας κάνουμε διάλογο. Δεν θέλουμε να έρθουμε σε διάλογο με σας. Δεν είσθε συνεργοί μας. Δεν είσθε αυτόπτες μάρτυρες κάποιου συμβάντος. Δεν στήνουμε κάποιο κόλπο σε βάρος σας. Κι σεις δεν χρειάζεται να κάθεστε έτσι ακίνητοι. Δεν χρειάζεται να κάθεστε άπραγοι. Εδώ δεν συμβαίνει καμία πράξη. Αισθάνεσθε την δυσφορία εκείνη που έχει κανείς όταν τον κυττάζουν και μιλάνε γι’ αυτόν διότι εσείς ήρθατε προετοιμασμένοι να βλέπετε από το σκοτάδι και να έτσι να είσθε άνετοι. Και όμως η παρουσία σας εδώ είναι σε κάθε περίπτωση φανερή, ακόμη και μέσα στις λέξεις μας. Εξετάζεσθε, σε κάθε ανάσα, σε κάθε στιγμή, σε κάθε λέξη. Η αντίληψη που έχετε για το θέατρο δεν είναι πλέον σιωπηρή προϋπόθεση για τις δικές μας ενέργειες . Δεν είσθε καταδικασμένοι να βλέπετε, ούτε απαλλαγμένοι από το να βλέπετε. Είσθε το θέμα. Είσθε οι παίχτες. Είσθε οι αντίπαλοί μας. Είσθε στόχος. Είσθε ο στόχος των λέξεών μας. Χρησιμεύετε ως στόχος. Αυτό είναι σχήμα μεταφοράς. Χρησιμεύετε ως στόχος της μεταφοράς μας. Χρησιμεύετε για να μιλάμε εμείς μεταφορικώς.
................................................................................................................................................................................................................................................................................................
απόσπασμα δεύτερο
................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Το παρόν έργο είναι μία εισαγωγή. Δεν είναι εισαγωγή σε κάποιο άλλο έργο, παρά η εισαγωγή σ’ αυτό που έχετε κάνει, που κάνετε και που θα κάνετε. Εσείς είσθε το θέμα. Το παρόν έργο είναι η εισαγωγή στο θέμα. Είναι η εισαγωγή στα ήθη και τα έθιμά σας. Είναι η εισαγωγή στις πράξεις σας. Είναι η εισαγωγή στην απραξία σας. Είναι η εισαγωγή στο πως ξαπλώνετε, πως κάθεστε, πως στέκεστε, πως βαδίζετε. Είναι η εισαγωγή στο Αστείο και το Σοβαρό της ζωής σας. Είναι η εισαγωγή των μελλοντικών σας ερχομών στο θέατρο. Είναι επίσης η εισαγωγή όλων των άλλων εισαγωγών. Το παρόν έργο είναι παγκόσμιο θέατρο. Σύντομα θα κουνηθείτε. Θα ετοιμαστείτε. Θα ετοιμαστείτε να χτυπήσετε παλαμάκια. Θα ετοιμαστείτε να μην χτυπήσετε παλαμάκια. Εάν ετοιμαστείτε για το πρώτο, θα χτυπήσετε το ένα χέρι με το άλλο, δηλαδή θα χτυπήσετε την μέσα επιφάνεια της μιάς παλάμης με την μέσα επιφάνεια της άλλης παλάμης και αυτά τα χτυπήματα θα τα επαναλάβετε με γρήγορο ρυθμό. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα μπορέσετε να δείτε τα χέρια σας, είτε καθώς θα χειροκροτούν, είτε καθώς δεν θα χειροκροτούν. Θα ακούσετε τον θόρυβο του χειροκροτήματος σας και τον θόρυβο του χειροκροτήματος δίπλα σας και θα δείτε δίπλα σας και μπροστά σας τα χέρια που θα χειροκροτούν ή δεν θα ακούσετε το αναμενόμενο χειροκρότημα και δεν θα δείτε τα χέρια να χειροκροτούν. Αντίθετα, ίσως ακούσετε άλλους θορύβους και οι ίδιοι θα κάνετε άλλους θορύβους. Θα ετοιμαστείτε να σηκωθείτε. Και θ’ ακούσετε πίσω σας το κάθισμα να κλείνει. Θα δείτε την υπόκλισή μας. Θα δείτε την αυλαία να κλείνει. Θα μπορέσετε αυτή τη φορά να βρείτε μιά λέξη για να χαρακτηρίσετε τον θόρυβο αυτής εδώ της αυλαίας. Θα βάλετε το πρόγραμμα στην τσέπη σας. Θα ανταλλάξετε βλέμματα, λέξεις. Θα αρχίσετε να κινείστε. Θα κάνετε σχόλια και θα ακούσετε σχόλια. Θα αποφύγετε σχόλια. Θα γελάσετε με νόημα. Θα γελάσετε χωρίς νόημα. Θα βγείτε σιγά-σιγά στο φουαγιέ. Θα δείξετε την κάρτα σας στην γκαρνταρόμπα. Θα σταθείτε εδώ κι εκεί. Θα κυτταχτείτε στον καθρέφτη. Θα βοηθήσετε ο ένας τον άλλον να βάλετε τα παλτά σας. Θα ανοίξετε την πόρτα ο ένας στον άλλον. Θα αποχαιρετιστείτε. Θα συνοδεύσετε. Θα συνοδευτείτε. Θα βγείτε έξω από το κτίριο. Θα επιστρέψετε στην καθημερινότητα. Θα φύγετε προς διάφορες κατευθύνσεις. Εάν παραμείνετε μαζί με άλλους, θα σχηματίσετε μιά συντροφιά θεατρόφιλων. Θα συζητήσετε κάπου να πάτε. Θα σκεφτείτε για την επόμενη μέρα. Σιγά-σιγά θα ξαναβρίσκεστε στην πραγματικότητα. Θα μπορέσετε να πείτε πάλι ότι η πραγματικότητα είναι σκληρή. Θα ξαναγίνετε σοβαροί. Θα ακολουθήσετε ξανά την προσωπική σας ζωή. Και τώρα θα ξαναζήσετε ο καθένας τη δική του καθημερινή ζωή. Δεν θα αποτελείτε πλέον μιά ενότητα. Θα φύγετε απ’ αυτόν τον συγκεκριμένο χώρο για να πάει καθένας στον δικό του διαφορετικό χώρο.
Αλλά πριν φύγετε θα βριστείτε.
Θα βριστείτε γιατί και το βρίσιμο είναι ένας τρόπος να μιλήσουμε σε σας. Διότι με το να σας βρίσουμε γινόμαστε πιό άμεσοι. Μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα. Να βάλουμε φωτιά, να διαλύσουμε τα πάντα εδώ μέσα, να γκρεμίσουμε έναν τοίχο. Και φυσικά μπορούμε να σας παρατηρούμε.
Καθώς θα σας βρίζουμε δεν θα μας ακούτε απλώς, αλλά θα δώσετε προσοχή σ’ αυτά που θα ακούτε. Κάθε απόσταση μεταξύ μας θα πάψει να υπάρχει. Καθώς θα σας βρίζουμε, θα καταλάβετε ότι τόση ώρα καθόσασταν ακίνητοι, νωχελικοί. Για την ακρίβεια, δεν θα σας βρίσουμε, απλά θα χρησιμοποιήσουμε κάποιες βρισιές που και σεις χρησιμοποιείτε. Απλά θα δημιουργήσουμε μιά ηχητική εικόνα. Δεν πρέπει να αισθάνεστε προσβεβλημένοι, διότι έχετε ήδη προειδοποιηθεί για το βρίσιμο. Λοιπόν, είστε το θέμα, το αντικείμενο του βρισίματός μας. Και θα μας ακούσετε, γουρλομάτηδες.
Καταφέρατε να κάνετε δυνατό το αδύνατο. Γίνατε οι ήρωες αυτού του έργου. Οι χειρονομίες σας είχαν κάτι το λιτό. Τα σώματά σας είχαν πλαστικότητα. Παρουσιάσατε αξέχαστες σκηνές. Δεν παίξατε τους ρόλους σας, ταυτιστήκατε με τους ρόλους σας. Δημιουργήσατε γεγονός. Είσασταν η αποκάλυψη της βραδυάς. Έχετε από την αποψινή επιτυχία τη μερίδα του λέοντoς. Σώσατε το έργο. Πραγματικά είσασταν ένα εκπληκτικό θέαμα. Αξίζετε, μυξιάριδες.
Δεν είχατε κάποια πρωτοτυπία. Οι ειλικρινείς σας προσπάθειες δεν βοήθησαν το έργο. Εσείς απλά λέγατε ατάκες. Το σπουδαιότερο μέρος του παιξίματός σας βρίσκεται σε ό,τι παραλείψατε. Με την σιωπή τα είπατε όλα, εσείς οι μεγαλομανείς.
Είσασταν καθαρόαιμοι ηθοποιοί. Κάνατε μιά πολλά υποσχόμενη αρχή. Είσασταν φυσικότατοι, πραγματικοί. Μαγέψατε τους πάντες. Κλέψατε την παράσταση. Δείξατε υψηλότατη τεχνική παιξίματος, εσείς οι απατεώνες, εσείς οι ατροφικοί, εσείς οι καρπαζοεισπράκτορες.
Καμιά κακοφωνία δεν βγήκε από τα χείλη σας. Είσασταν όλη την ώρα οι κύριοι της σκηνής. Το παίξιμό σας είχε σπάνια ευγένεια. Η έκφρασή σας είχε μιά σπάνια χάρη. Είσασταν εκπληκτικός θίασος. Είσασταν ο ιδεώδης θίασος. Είσασταν απαράμιλλοι. Τα πρόσωπά σας ήταν αξέχαστα. Η κωμικότητά σας ήταν ξεκαρδιστική, ενώ η τραγικότητά σας θύμιζε αρχαίο μεγαλείο. Σε τίποτα δεν υστερήσατε, εσείς οι απαισιόδοξοι, εσείς οι άχρηστοι, εσείς τα άβουλα υποκείμενα, εσείς τα αποβράσματα της κοινωνίας.
Είσασταν ένα τέλειο σύνολο. Είσασταν σε φόρμα. Ο σκηνικός συντονισμός μεταξύ σας ήταν αξιοθαύμαστος. Ζωντανέψατε τη σκηνή, εσείς οι αγροίκοι, εσείς οι άθεοι, εσείς τα παλιόσκυλα, εσείς τα εβραϊκά γουρούνια.
Μας δείξατε εντελώς νέες προοπτικές. Είχατε δουλέψει πολύ καλά τους ρόλους σας. Ξεπεράσατε τον εαυτό σας. Τα δώσατε όλα. Μπήκατε στο πετσί του ρόλου, εσείς οι απρόσωποι, εσείς οι νεκροθάφτες της δυτικοευρωπαϊκής
κουλτούρας, εσείς οι ακοινώνητοι, εσείς οι γυαλιστεροί τάφοι, εσείς η γέννα του διαβόλου, εσείς τα γεννήματα εχιδνών, εσείς οι φοβητσιάρηδες.
Απόψε είσασταν φοβεροί. Σαν τυφώνας. Μας κάνατε να ανατριχιάσουμε. Εσείς τα παλιόμουτρα των στρατοπέδων συγκεντρώσεως, εσείς με τον χοντρό σβέρκο, εσείς οι πολεμοχαρείς, εσείς οι υπάνθρωποι, εσείς τα ανθρωπόμορφα ζώα, εσείς τα ναζιστικά κτήνη.
Είσασταν ολόσωστοι. Μας κόβατε την ανάσα. Δεν μας απογοητεύσατε. Είσασταν γεννημένοι ηθοποιοί. Είχατε την χαρά του παιξίματος μέσα στο αίμα σας, εσείς οι σφαγείς, εσείς οι παράφρονες, εσείς οι συνοδοιπόροι των κομμουνιστών, εσείς οι οπισθοδρομικοί, εσείς οι αγελαίοι, εσείς οι σαχλοί, εσείς οι μπάσταρδοι, εσείς οι γλείφτες.
Είχατε πολύ καλή τεχνική στην αναπνοή σας, εσείς οι μπαρούφες, εσείς οι εθνικιστές, εσείς οι εβραίοι μεγαλοκαπιταλιστές, εσείς οι βλαμμένοι, εσείς οι ηλίθιοι, εσείς τα ανδρείκελα , εσείς που παιδιαρίζετε, εσείς που χτυπάτε πισώπλατα, εσείς οι αποτυχημένοι, εσείς οι δουλοπρεπείς, εσείς οι ύπουλοι, εσείς τα μηδενικά, εσείς οι φτηνιάρηδες, εσείς οι σαρανταποδαρούσες, εσείς οι περιτοί, εσείς οι ανάξιοι να ζείτε, εσείς τα παράσιτα, εσείς οι κλόουν, εσείς που δεν αξίζετε ούτε να σας φτύσουν.
Διακριθήκατε ως ηθοποιοί, εσείς οι χάχες, εσείς οι απάτριδες διεθνιστές, εσείς οι ψευτοεπαναστάτες, εσείς οι αντιδραστικοί, εσείς οι βρωμιάρηδες, εσείς οι χωρίς ιδανικά, εσείς οι ηττοπαθείς, εσείς οι αναθεωρητές, εσείς οι ρεβανσιστές, εσείς οι μιλιταριστές, εσείς οι ειρηνιστές, εσείς οι φασίστες, εσείς οι κουλτουριάρηδες, εσείς οι μηδενιστές, εσείς οι ατομικιστές, εσείς οι κολλεκτιβιστές, εσείς οι πολιτικά ανώριμοι, εσείς οι προβοκάτορες, εσείς οι φιγουρατζήδες, εσείς οι αντιδημοκρατικοί, εσείς οι αυτοκαταστροφικοί, εσείς οι επιδειξιμανείς, εσείς τα προϊστορικά τέρατα, εσείς οι κόλακες, εσείς οι συνωμότες, εσείς ο όχλος, εσείς οι πρόστυχοι, εσείς οι σπαγκοραμμένοι, εσείς οι άθλιοι, εσείς οι γκρινιάρηδες, εσείς οι σφουγγοκωλάριοι, εσείς οι διανοητικά καθυστερημένοι, εσείς οι καυχησιάρηδες, εσείς οι τιποτένιοι, εσείς τα αντικείμενα.
Ω εσείς οι καρκινοπαθείς, εσείς οι φυματικοί, εσείς με την σκλήρυνση κατά πλάκας, εσείς οι συφιλιδικοί, εσείς οι καρδιοπαθείς, εσείς με την κίρρωση του ήπατος, εσείς με τις θανατηφόρες ασθένειες, εσείς με τις τάσεις αυτοκτονίας, εσείς που πρόκειται να πεθάνετε στο σπίτι, σε ατύχημα, εσείς οι μελλοθάνατοι.
................................................................................................................................................................................................................................................................................................
