Νίκος Ξυλούρης - Ερωτόκριτος (Παραμύθι)

«ΠΟΙ:Το εμπήκεν ο Ρωτόκριτος εις τη φλακήν, αρχίζει
να της μιλή και σπλαχνικά να την αναντρανίζη.

ΡΩΤ: Λέγει της: «Το μ’ ερώτηξες, να σου το πω και γροίκα
πού το ’βρηκα το χάρισμα οπ’ εδεπά σ’ αφήκα.

Είναι δυο μήνες σήμερο που ’λαχα σ’ κάποια δάση,
εις τη μερά της Έγριπο, κ’ εβγήκαν να με φάσι

άγρια θεριά κ’ εμάλωσα κι εσκότωσα από κείνα
κι από τα χέρια μου νεκρά όλα τα πλια απομείνα.

Με κίντυνον εγλύτωσα κι όση ώραν επολέμου
να λυτρωθώ απο λόγου τως δεν τ’ όλπιζα ποτέ μου.

Μα εβούηθησε το ριζικό, τ’ Άστρη μ’ ελυπηθήκα
κ’ σκότωσα κ’ εζύγωξα κι αλάβωτο μ’ αφήκα

Δίψα μεγάλη εγροίκησα στον πόλεμον εκείνο‧
γυρεύοντας να βρω δροσάν ήσωσα σ’ ένα πρίνο

και παραμπρός μου εφάνιστη μου κουτσουναράκι εκτύπα,
σιμώνω, βρίσκω το νερό στου χαρακιού την τρύπα.

Ήπια το κ’ εδροσίστηκα κ’ε πέρασέ μου η δίψα,
μα πούρι κι άλλα βάσανα ετότες δε μου λείψα.

Ήκατσα να ξεκουραστώ σιμά στο κουτσουνάρι,
όντε γροικώ αναστεναγμό και μύσμα του αρρωστάρη.

Και βιαστικά σηκώνομαι, το ζάλο μου σπουδάζει
να δω ποιος είναι που πονεί και βαριαναστενάζει

και μπαίνω μέσα στα δεντρά που ’σαν κοντά στη βρύση,
ογια να βρω κι ογια να δω εκείνον όπου μύσσει.

Βρίσκω ένα νιον ωριόπλουμο που ’λαμπε σαν τον ήλιο
κι εκείτετο ολομάτωτος ομπρός εις ένα σπήλιο.

Σγουρά, ξαθά ’χε τα μαλλιά κ’ ειςτα σοθέματά του
μ’ όλον οπού’το σα νεκρός, ήδειχνε η ομορφιά του‧

και δυο θεριά στο πλάγι του ήσανε σκοτωμένα
και το σπαθί και τ’ άρματα, περίσσα ματωμένα.

Σιμώνω, χαιρετώ τονε, λέγω του: «Αδέλφι, γεια σου.
Ίντά ’χεις κι απονέκρωσες; Πού ’ναι η λαβωματιά σου;»

Τα μάτια του είχε σφαλιστά, τότες τ’ αναντρανίζει
κ’ εθώρειε δίχως να μιλή και στο λαιμό του ’γγίζει.

με το δακτύλι δυο φορές κ’ ήδειχνε να γνωρίσω
πως είναι εκεί η λαβωματιά, να δω να του βουηθήσω.

Το στήθος του εξαρμάτωσα και μια πληγή του βρίσκω
δαμάκιν αποκατωθιό από τον ουρανίσκο.

Ολίγο κι ουδέ τίβοτσι τον είχε δαγκαμένο
μα’ θελεν έχει το θεριό δόντι φαρμακεμένο

κ’ επήρε του τη δύναμη και την πνοήν εχάσε
και το φαρμάκι επέρασε και μέσα τον επιάσε‧

κι αγάλια αγάλια εχάνετο σαν το κερί όντε σβήνη
ήκλαψα κ’ ελυπήθηκα πολλά την ώρα κείνη.

Σαν αδελφό μου καρδιακό τον ήκλαιγα κ’ επόνου,
μα πόνοι, δάκρυα, κλάηματα άθρωπο δε γλυτώνου.

Εψυχομάχειε κ’ ήδειχνε να στέκω, μη μισέψω
κ’ εθάρρειε πως έτοια πληγήν εμπόρου να γιατρέψω.»

(Ε, 881- 928)

Χριστόδουλος Χάλαρης - ΜΟΙΡΟΛΟΪ - Νίκος Ξυλούρης

 

Στίχοι:  Γιάννης Κακουλίδης

Μουσική:  Χριστόδουλος Χάλαρης

Ερμηνεία: Νίκος Ξυλούρης 

"Ακολουθία" Δίσκος 1974   

Τώρα που φεύγεις σαν βοριάς

Πριν απ’ τα πρωτοβρόχια

Κοίτα μη μοιάσεις του λαγού

Όπου γεννά κι αρνιέται

Και πιεις νερό της λησμονιάς

Στις αρνησιάς τη βρύση

Σταυραετός στα τάρταρα

να πλέεις στις μαύρες λίμνες

όπου συδυο δε κάθονται

συτρεις δεν κουβεντιάζουν

Κάνε καιρούς να πιεις νερό

χρόνους να πας στη βρύση

μην πεις πως έρχεται Λαμπρή

γιατί Λαμπρή δεν έχεις

πες του Χριστού πως χιόνιζε

της Παναγιάς πως βρέχει

μην πεις πως έρχεται Λαμπρή

γιατί Λαμπρή δεν έχεις

ΑΘΑΝΑΤΟ ΡΩΜΕΙΚΟ {Το τραγούδι της τάβλας} (Ο Μεγαλέξανδρος)

Διασκευή του Χριστόδουλου Χάλαρη σε παραδοσιακό ακριτικό με στίχους Γιάννη Κακουλίδη. Ακούστηκε στην ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου "Ο Μεγαλέξανδρος" του 1980, με ερμηνευτή το Χρύσανθο Θεοδωρίδη. Φάτε και πιείτε άρχοντες και τώρα σας διηγούμαι Κι εγώ να σας διηγηθώ για τον αντρειωμένο Τον Άγιο Μεγαλέξαντρο τον μυριοξακουσμένο Που `χει περπάτημα λαφιού και ζαρκαδιού σβελτάδα Που `χει στα δυο τα μάτια του του ήλιου την λαμπράδα Που δίνει άρτο και νερό σ’ όλα τα διψασμένα Και τα μαχαίρια προσκυνά τα χιλιοματωμένα

Του θάνατου παράγγειλα - Ν.Ξυλούρης,Χρύσανθος

Στίχοι:   Γιάννης Κακουλίδης

Μουσική:   Χριστόδουλος Χάλαρης

1η Εκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης & Χρύσανθος

Δίσκος:  Ακολουθία (1974)

Του θάνατου παράγγειλα

Του χάρου παραγγέλνω

Του θάνατου παράγγειλα

Του χάρου παραγγέλνω

Ανάθεμά σε χάροντα

Και μια κατάρα στέλνω

Και λέω της χαρόντισσας

Στα χαροπαίδια λέω

Και λέω της χαρόντισσας

Στα χαροπαίδια λέω

Ρούχο `χω πράσινο, είναι αφόρεγο

Φορώ το και γελώ σε

Άρτος στο χέρι μου είναι επτάζυμος

Τρώγω τον και θωρώ σε

Και λέω της χαρόντισσας

Στα χαροπαίδια λέω

Ανάθεμά σας όφιδες

Και άλλο πια δεν κλαίω

Του θάνατου παράγγειλα

Του χάρου παραγγέλνω

Ανάθεμά σε χάροντα

Και μια κατάρα στέλνω

Ερωτόκριτος ( Τα θλιβερά μαντάτα ) - 1976

Στίχοι: Βιτσέντζος Κορνάρος

Μουσική: Χριστόδουλος Χάλαρης

1η Εκτέλεση: Χρύσανθος

Δίσκος: Χριστόδουλος Χάλαρης: Ερωτόκριτος (1976)

Ήκουσες Αρετούσα μου τα θλιβερά μαντάτα,
π’ ο κύρης σου μ’ εξόρισε σ’ τση ξενιτιάς τη στράτα;

Τέσσερεις μέρες μοναχά μού δωκε ν’ ανιμένω
Κι απόκει να ξενητευτώ πολλά μακρά να πηαίνω

και πώς να σ’ αποχωριστώ, και πώς να σου μακρύνω,
και πώς να ζήσω δίχως σου στο ξορισμόν εκείνο;

Κατέχω το κι ο κύρης σου γλήγορα σε παντεύει
Ρηγόπουλο, Αφεντόπουλο, σαν είσαι συ γυρεύει

και δεν μπορείς ν’ αντθισταθής στα θέλουν οί γονείς σου
νικούν τηνε τη γνώμη σου κι αλλάσει η όρεξή σου

Μια χάρη Αφέντρα σου ζητώ κι εκείνη θέλω μόνο
καί μετά κείνη ολόχαρος τη ζήση μου τελειώνω

την ώρα π’ αρραβωνιστής να βαραναστενάξης
κι’ όντε σα νύφη στολιστήςσαν παντρεμένη αλλάξης

ν’ αναδακρυώσης καί να πής, Ρωτόκριτε καημένε
τα σού τασσα λησμόνησα, τα θέλες μπλιό δέ έναι

και κάθε μήνα μια φορά μέσα στην κάμερά σου
λόγιαζε τα παθα γιά σε να με πονή η καρδιά σου

καί πιάνε καί τη ζωγραφιά, πού βρες στ’ αρμάρι μέσα
και τα τραγούδια πού λργα κι όπου πολλά σ’ αρέσα

και διάβαζέ τα θώρειε τα κι αναθυμού κι εμένα
πως μέ ξορίσανε μακρά στα ξένα

κι’ όντε σού πούν κι απόθανα λυπήσουμε καί κλάψε
και τα τραγούδια πού βγαλα μες’ στη φωτιά τα κάψε

Όπου κι αν πάω κι ά βρεθώ κι ότι καιρό κι ά ζήσω
τάσσω σου άλλη να μη δώ μηδέ ν’ ανατρανίσω

Κι ας τάξω ο κακορρίζικος πως δε σ’ είδα ποτέ μου
Ένα κερίν αφτούμενο ακράτουν κ’ ήσβησέ μου

Κάλλια `χω σε με θάνατο παρ’ άλλη με ζωή μου
Γιά σέναν εγεννήθηκε στον κόσμο το κορμί μου

Νίκος Γκάτσος - Μάνα μου μάνα

Χρύσανθος- Μάνα μου μάνα

Βασίζεται στο Wa Habibi, Βυζαντινό Ύμνο της Μεγάλης Παρασκευής των Μαρωνιτών του Λίβανου.  Ελεύθερη απόδοση  στα ελληνικά από τον Νίκο Γκάτσο. Διασκευή εναρμόνιση από τον Χριστόδουλο Χάλαρη.

Πρώτη Εκτέλεση:  Χρύσανθος 

Δίσκος: Δροσουλίτες (1975)

Μάνα μου μάνα

στο δρόμο μου σπείρανε

πέτρα κι αψιθιά.

Μάνα μου μάνα

τα νιάτα μου γείρανε

κάτω απ’τα σπαθιά.

Ουρανέ μου

στείλε μου νερό

να ποτίσω την έρημο

να φυτρώσει

λουλούδι δροσερό

στο κορμί μου τ’αέρινο

μάνα μου μάνα

την άνοιξη φέρε μου 

πάνω στο σταυρό.

Μάνα μου μάνα

ηλιόλουστη μέρα μου

πότε θα σε βρω.

Ουρανέ μου

διώχ’τη συννεφιά

να περάσω τα σύνορα

κι ένα βράδυ

πάνω στα βουνά

να χτυπήσω τα σήμαντρα

μάνα μου μάνα

στα χέρια μου σήμερα

καίνε τα καρφιά.

Ουρανέ μου

στείλε μου νερό

να ποτίσω την έρημο

να φυτρώσει

λουλούδι δροσερό

στο κορμί μου τ’αέρινο

μάνα μου μάνα

τον ήλιο σου φέρε μου

πάνω στο σταυρό.

........................................................................................................................................................

Fairuz - Wa Habibi - A Good Friday Hymn

Πιστή απόδοση  στα ελληνικά

Αγαπημένε μου, σε τι κατάσταση είσαι!

Μάρτυρας έγινες, σε γέμισαν λαβωματιές.

Όταν στην ελαιώνα γονάτισες

προσευχήθηκε η γη, έκλαψαν οι ελιές…

Αγαπημένε μου, πώς φεύγεις!

Και η πίστη σου, θα χαθεί κι αυτή;

Χριστόδουλος Χάλαρης (Βιογραφικό)

Χριστόδουλος Χάλαρης (1946-30 Ιανουαρίου 2018)

Μεγάλωσε σε κρητική οικογένεια παραδοσιακών μουσικών και πρώτη και παντοτινή αγάπη του ήταν η βυζαντινή μουσική. Αλλά ήταν ένας από τους πρώτους συνθέτες της χώρας μας που σπούδασε μαθηματικά -αλλά και μουσική- στο Παρίσι. 

Με την επιστροφή του στην Ελλάδα επένδυσε και τις επιστημονικές γνώσεις του στη δημιουργία της βασισμένης στη δημοτική και, πολύ περισσότερο, στη βυζαντινή παράδοση δικής του μουσικής, της οποίας αποκορύφωμα κατά γενική ομολογία θεωρείται ο εμβληματικός δίσκος «Δροσουλίτες».

Παράλληλα όμως με τη δημιουργία του ο Χριστόδουλος Χάλαρης υπήρξε επί δεκαετίες και ένας σπουδαίος εραυνητής της βυζαντινής μουσικής με σπουδαίο έργο του το τρίτομο σύγγραμμα «Η ιστορία της αρχαίας ελληνικής και της βυζαντινής μουσικής».

Ο σπουδαίος συνθέτης και μουσικός ερευνητής έχει αφήσει έντονο το μουσικό του στίγμα κατά τη δεκαετία του '70 με μια αξιόλογη σειρά ιδιότυπων κύκλων τραγουδιών ("Τροπικός της Παρθένου", "Ακολουθία", "Δροσουλίτες", "Ερωτόκριτος" κ.ά.).

Σποραδικά καταπιάστηκε και με τη μουσική για εικόνα, γράφοντας κάμποσα soundtrack για κινηματογραφικές ταινίες ή ντοκιμαντέρ. Η πρώτη μεγάλη στιγμή του στον τομέα αυτό ήρθε το 1980 με τη μουσική που έγραψε για την ταινία «Μεγαλέξαντρος» του Θόδωρου Αγγελόπουλου.

Το 1986 συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Νίκο Παπατάκη για το κοινωνικό δράμα «Η φωτογραφία». Η ταινία εκτυλίσσεται μεταξύ Καστοριάς και Παρισιού, όπου η φωτογραφία μιας τραγουδίστριας διαδραματίζει τον καίριο ρόλο στη ζωή και το τραγικό τέλος του κεντρικού ήρωα. Στην ταινία εμφανίζονται οι ηθοποιοί, όπως οι: Χρήστος Τσάγκας, Άρης Ρέτσος, Στρατής Παχής, Γιάννης Τότσικας και Χρήστος Βαλαβανίδης.

Πηγή:  http://www.ogdoo.gr/epikairotita/koinonia/pethane-o-xristodoulos-xalaris