W. Η. Auden - Μα τι ’ν’ αυτό που το λενε αγάπη;

Λένε ότι o έρωτας είναι ένα αγόρι,
Άλλοι ότι είναι ένα πουλί,
Λένε κάνει τον κόσμο να γυρίζει,
Και πως δεν πατά στη γη.
Ρωτώντας κάποτε το γείτονά μου
Που έδειχνε να ξέρει,
Αγριεμένη του λέει η γυναίκα του
Λέξη να μην προφέρει.

Μήπως μοιάζει με τούτη την πιτζάμα

Ή με ζαμπόν λαϊκού ξενοδοχείου;

Mυρίζει όπως των Άνδεων το λάμα

Ή έχει το άρωμα μυροδοχείου;

Γεμάτη με αγκάθια σαν το βάτο;

Ή πάπλωμα είναι πουπουλένιο αφράτο;

Τάχα σκληρή ή μαλακή στην άκρη;

Μα τι ’ν’ αυτό που το λενε αγάπη;

Μιλούν γι’ αυτή βιβλία της Ιστορίας

Με τρόπο κρυπτικό,

Θέμα κοινό σ’ υπερωκεάνια

Πλέοντας στον Aτλαντικό.

Σε αναφορές αυτοκτονίας

Το όνομά της γράφουν

Και σε καρνέ με δρομολόγια τρένων

Αδέξια το χαράζουν.

Ουρλιάζει σα σκυλί της Αλσατίας

Ή σαν την μπάντα του στρατού μουγκρίζει;

Σε πριόνι ή σε πιάνο Στάινγουέυ

Γνωρίζει το σκοπό της να τονίζει;

Ξέφρενη μες στα πάρτυ τραγουδάει

Ή μοναχά ο Μπαχ την αναπαύει;

Αν θες λίγη ησυχία, σταματάει;

Μα τι ’ν’ αυτό που το λενε αγάπη;

Κοίταξα μες στο εξοχικό μας σπίτι ̇

Και δεν ήταν πουθενά.

Δοκίμασα στου Τάμεση την άκρη

Και στου Μπράιτον τη δροσιά.

Τι είπε η τουλίπα δε γνωρίζω,

Ο κότσυφας στα κλώνια ̇

Δεν ήταν στο κρεβάτι μου αποπίσω

Ούτε στον ορνιθώνα.

Της αρέσει τάχα αστεία να μορφάζει;

Είναι άρρωστη συχνά σε μια αιώρα;

Σε αγώνες ιπποδρομιών συχνάζει

Ή παίζει μ’ ένα σπάγγο όλη την ώρα;

Έχει τη θεωρία της για το χρήμα;

Μετρά γι’ αυτήν ο πατριώτης κάτι;

Λέει χυδαιότητες με αστείο ντύμα;

Μα τι ’ν’ αυτό που το λένε αγάπη;

Θα ’ρθει όταν τη μύτη μου σκαλίζω

Χωρίς να ειδοποιήσει;

Tην πόρτα θα χτυπήσει όταν ξυπνήσω;

Στο τραμ θα με πατήσει;

Θα ’ρθει σαν αλλαγή καιρού στην πόλη;

Θα είναι ευγενική ή όλο βιάση;

Πού θα την πάει τη ζωή μου όλη;

Μα τι ’ν’ αυτό που το λενε αγάπη;

Ιανουάριος 1938

Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές

W. H. Auden - Τρία ποιήματα

Ω, ΕΡΩΤΙΑΡΗ ΑΝΘΡΑΚΩΡΥΧΕ
(O LURCHER-LOVING COLLIER)

Ώ ερωτιάρη ανθρακωρύχε, μαύρε, μαύρε σαν τη νύχτα,
Ακολούθα το αίσθημά σου πάνω στους καθάριους λόφους.
Το φανάρι σου έχει σβήσει, οι σήραγγες βουβές είναι όλες.
Βάλε την καρδιά της στόχο και καθόλου μην λαθεύεις,
Γιατί η Κυριακή όπου νά ΄ναι πάει κι εσύ, Κέιτ, έτσι γρήγορα μη φεύγεις,
Γιατί η Δευτέρα φθάνει, όταν πια κανείς δεν θα μπορέσει
να φιλήσει:
Γίνε μάρμαρο στην κάπνα του, και στο μαύρο του εσύ γίνε άσπρο.

Μ Α Ι Ο Σ ( Μ Α Υ )

Μάης με το φως του να χορεύει
Ζωντανεύει αγγείο, μάτι, μέλος,
Ο μοναχικός και ο θλιμμένος
Να επανακάμψει θέλει,
Και σε κάθε ποταμάκι που χαρά για κύκνους είναι
Τα πικ-νίκ δίνουν και παίρνουν δίχως φρόντιση καμμιά
Σε άσπρα και κόκκινα έντονα πανιά.

Οι νεκροί μας μακρυνοί, κουκουλωμένοι
Αναπαύονται σε τρύπες, εμείς όμως
Έχουμε ξεφύγει απ’ τα αόριστά τους βέλη,
Δασάκια τα παιδιά όπου συναντιούνται
Και τα πάλλευκα αγγελούδια-βαμπιράκια πεταρίζουν,
Στέκονται τώρα με το μάτι σκιασμένο,
Το επικίνδυνο εκείνο μήλο είναι παρμένο τώρα πια.

Ο πραγματικός κόσμος απλώνεται μπροστά μας,
Θαρραλέες κινήσεις της νεολαίας,
Άφθονη επιθυμία θανάτου,
Οι ευχαριστούντες, ευχαριστημένοι, στοιχειωμένοι:
Ένας Δάσκαλος που αργοπεθαίνει βυθίζεται βασανισμένος
Στον κύκλο αυτό των θαυμαστών του,
Οι άδικοι κατακτούν την γη.

Και η αγάπη που κάνει ν’ ανυπομονεί
Χελώνα και ζαρκάδι, που αποθέτει
Τον ξανθό δίπλα στον μελαχροινό,
Συνιστά επιμόνως στο αίμα μας,
Πριν απ’ τα κακά και τα καλά
Πόσο ανεπαρκή είναι
Το άγγιγμα, το χάδι, η ματιά.

Δ Υ Ο Α Ν Α Ρ Ρ Ι Χ Η Σ Ε Ι Σ
( T W O C L I M B S)

Αποφεύγοντας τρελλαμένους υπαλλήλους με κοντό μαλλάκι,
Πρόσωπα θλιβερά και άχρηστα τριγύρω από το σπιτικό μου,
Στα όρη του φόβου μου αναρριχώμαι:
Ψηλά, ένας βράχος κάθετος και καφτερός. Σπηλιές καθόλου,
Μήτε και διάσελο, ούτε νερό. Με αφορμή επινοημένη,
Σύντομα πέφτω πάνω σε χαμηλότερη κορυφή λαχανιασμένος,
Φρεσκάροντας την κούρασή μου με λάθη που επιδεικνύουν
Μία ζωή που έχουν κλέψει κι έχουνε τελειοποιήσει.

Να αναρριχηθώ μαζί σου ήταν εύκολο σαν τάμα.
Φθάσαμε στην κορυφή δίχως να πεινάσουμε καθόλου,
Όμως ήταν τα μάτια που ατενίζαμε, όχι η θέα,
Τίποτα άλλο δεν βλέπαμε από εμάς τους ίδιους, ζαβούς, χαμένους,
Επανελθόντες στην ακτή, το πλούσιο εσωτερικό ακόμη
Άγνωστο: ο έρως έδωσε την δύναμη, μα έκλεψε την επιθυμιά.

Μετάφραση Γιώργος Λυκοτραφίτης

Πηγή:https://www.poiein.gr/2008/08/01/whauden-onssa-dhiethiaoa-iaouonaoc-adhssiaoni-aethnaio-eoeionaossoco/

W. H. Auden - Η Ασπίδα του Αχιλλέα

Ο Ήφαιστος ο οπλουργός με τα σφιγμένα χείλη
χωλαίνοντας έφυγε πέρα,
γοερή κραυγή έβγαλε η Θέτις
μες απ' τα στήθη της τα λαμπερά
γι' αυτό που σφυρηλάτησε ο θεός
το άλκιμο παιδί της να καλοκαρδίσει,
τον αδυσώπητο αντροφονιά Αχιλλέα
που λίγες μέρες είχε για να ζήσει."


Γ. Χ. Ώντεν, "Η ασπίδα του Αχιλλέα", εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια: Ερρίκος Σοφράς, Αντίποδες 2020.

W. H. Auden - Προσφυγικό μπλουζ

 ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΜΠΛΟΥΖ

Πες πως η πολη αυτη εχει δεκα εκατομμυρια ψυχες
αλλοι ζουνε σε μεγαρα,αλλοι σε τρυπες μικρες
κ ομως δεν εχει θεση για μας,αγαπη μου,δεν εχει θεση για εμας.

Ειχαμε καποτε μια πατριδα κ μας φαινονταν ολα καλα,
ψαξε μεσα στον ατλαντα κ θα την εβρεις κειδα
τωρα να παμε εκει δεν μπορουμε,αγαπη μου,να παμε εκει δεν μπορουμε

Στο κοιμητηρι του χωριου ενα σμιλαγκι μεγαλωνει
καθε ανοιξη απ'την αρχη μες στο ανθος φουντωνει
τα παλια διαβατηρια δεν μπορουν να το κανουν,αγαπη μου,δεν μπορουν να το κανουν

Ο προξενος ειπε χτυπωντας το γραφειο του εμπρος
"Αν δεν εχεις το διαβατηριο,τυπικα θεωρεισαι νεκρος"
ομως να που ακομα ζουμε,αγαπη μου,να που ακομα ζουμε

Πηγα σε μια επιτροπη,εκατσα να ξαποστασω
με παρακαλεσαν ευγενικα του χρονου να ξαναπερασω
ομως σημερα που θα παμε,αγαπη μου,σημερα που θα παμε;

Ηρθα σε μια συγκεντρωση'σηκωθηκε ο ομιλητης να πει
"Αν τους αφησουμε να μπουν,θε να μας κλεψουν το ψωμι"
Μιλουσε για σενα κ για μενα,αγαπη μου,για σενα κ γιο μενα

Σαν ν'ακουσα μπουμπουνητα στα ουρανια να κατρακυλουν
ηταν ο Χιτλερ στην Ευρωπη,που ελεγε "Πρεπει να εξοντωθουν"
Α,μας ειχε στο νου του,αγαπη μου,μας ειχε στο νου του

Ειδα μια σκυλιτσα που φορουσε μια ζακετα κουμπωμενη,
ειδα μια πορτα ολανοιχτη κ μια γατα να μπαινει:
ομως δεν ηταν Γερμανοεβραιοι,αγαπη μου,δεν ηταν Γερμανοεβραιοι

Τραβηξα στο λιμανι,στο μωλο σταθηκα μπροστα,
ειδα τα ψαρια να τρεχουν στο νερο,δε ζουνε στη σκλαβια:
μολις τρια μετρα μακρυα μου,αγαπη μου,τρια μετρα μακρυα μου

Περπατησα σ'ενα δασος,ειδα στα δενδρα τα πουλια'
δεν ειχανε πολιτικους κ κελαηδουσαν χαρωπα:
δεν ηταν ανθρωποι σαν κ μας,αγαπη μου,δεν ηταν σαν κ μας

Στον υπνο μου ονειρευτηκα χιλιωροφα κτιρια
με χιλιες πορτες κ χιλια παραθυρια
ουτε ενα δεν ηταν δικο μας,αγαπη μου,δεν ηταν δικο μας

Σταθηκα μες στο χιονι που 'πεφτε σε μια ανοιχτη πεδιαδα
δεκα χιλιαδες στρατιωτες βαδιζαν στην αραδα:
Ψαχναν για μας τους δυο,αγαπη μου,ψαχναν για μας τους δυο

Μετάφραση: Κλείτος Κύρου


                           REFUGEE    BLUES

Say this city has ten million souls,
some are living in mansions,some are living in holes:
yet there's no place for us,my dear,there's no place for us

Once we had a country and we thought it fair,
look in the atlas and you'll find it there:
We cannot go thera now,my dear,we cannot go thera now

In the village churchyard there grows an old yew
every spring it blossoms anew:
old passports can't do that,my dear,old passports can't do that

The consul banged the table and said
"If you've got no passport,you're officially dead"
But we're still alive,my dear,but we are still alive

Went to a comitte,they offered me a chair
asked me politely to return next year
but where shall we go today,my dear,but where shall we go today?

Came to a public meeting,the speaker got up and said
"If we let them in,they will steal our daily bread"
he was talking of you and me.my dear,he was talking of you and me

Thought i heard the thunder rumbling in the sky
it was Hitler over Europe,saying,"they must die"
O we were in his mind,my dear,O we were in his mind

Saw a puddle in a jacket fastened with a pin
saw a door opened and a cat let in:
Βut they weren't Geman Jews,my dear,but there weren't German Jews

Went down the harbour and stood upon the quay
saw the fish swimming as if they were free:
only ten feet away, my dear,only ten feet away

Walked through a wood,saw the birds in the trees
they had no politicians and sang at their ease:
they weren,t the human race,my dear,they weren't the human race

Dreamed i saw a building with a thousand doors
a thousand windows and a thousand doors:
not one of them was ours,my dear,not one of them was ours

Stood on  a great plain in the falling snow
ten thousand soldies marched to and fro:
looking for you and me,my dear,looking for you and me

W. H. Auden - Δε θα υπάρξει ειρήνη

Αν και ο γλυκός ανέφελος καιρός

Χαμογελά ξανά στην κομητεία της καρδιάς σου

Και τα χρώματά της επιστρέφουν, η καταιγίδα σ’ έχει αλλάξει—

Δε θα ξεχάσεις ποτέ

Που η σκοτεινιά έσβηνε την ελπίδα, η θύελλα

Προφήτευε την πτώση σου.

Πρέπει να ζήσεις με τη γνώση σου.

Πολύ πίσω, πέρα, έξω από σένα, υπάρχουν άλλοι,

Σε απουσίες ασέληνες που δεν έχεις ακουστά,

Αυτοί όμως έχουν σίγουρα ακουστά εσένα,

Υπάρξεις άγνωστου αριθμού και φύλου,

Και δε σε συμπαθούν.

Μα τι τους έχεις κάνει;

Τίποτα; Το τίποτα δεν είν’ απάντηση ̇

Θα φτάσεις να πιστέψεις—γίνεται αλλιώς;—

Πως ναι, αληθινά, τους έχεις κάνει κάτι ̇

Θα εύχεσαι να μπορούσες να τους κάνεις να γελάσουν,

Θα λαχταράς τη φιλία τους.

Δε θα υπάρξει ειρήνη.

Χτύπα και συ λοιπόν, με όσο θάρρος έχεις

Και μ’ όποιο κόλπο άτιμο κι αν ξέρεις,

Καθαρός στη συνείδησή σου σ’ αυτό:

Ο σκοπός τους, αν ποτέ είχαν, δεν υπάρχει πια ̇

Μισούν για να μισούν.

Μετάφραση: Ερρίκος Σοφράς

W.H. Auden - Ποιήματα

 ΚΟΙΤΑΞΕ ΤΩΡΑ, ΞΕΝΕ, ΣΕ ΤΟΥΤΟ ΤΟ ΝΗΣΙ

Κοίταξε τώρα, ξένε, σε τούτο το νησί το φως
Να αναδύεται για τις γοητευτικές ανακαλύψεις σου,
Στάσου εδώ ακίνητος
Και σιωπηλός,
Ότι μέσα από τα κανάλια του αυτιού
Ίσως όπως ποτάμι ξεστρατίσει
Ο λικνιστικός ήχος της θάλασσας.

Εδώ στου μικρού αγρού την απώτατη άκρη
Όπου ο ασβεστωμένος τοίχος πέφτει σαν αφρός,
Και ο ψηλός κρημνός του αντιστέκεται
Στο θάρρος και στη χλαπαταγή του παλιρροϊκού κύματος
Και το βότσαλο σκαρφαλώνει πίσω από το αντιμάμαλο
Καθώς ρουφιέται πίσω, και ο γλάρος σφηνώνεται
Μια στιγμή στην κατακόρυφη πλευρά του.

Πέρα μακριά, όπως σπόροι που επιπλέουν, τα πλοία
Απομακρύνονται επειγόντως σε εθελοντικές αποστολές
Και η θέα ολόκληρη
Μπορεί πράγματι να μπει
Και να εγκατασταθεί στη μνήμη όπως τώρα αυτά τα σύννεφα,
Που διατρέχουν τον καθρέφτη του λιμανιού
Και μέσα από το νερό όλο το καλοκαίρι περιέρχονται.

Νοέμβριος 1935

ΟΡΦΕΑΣ

Σε τι να ελπίζει το τραγούδι; Και τα χέρια τρεμάμενα
Λίγο απέχοντας από τα πουλιά, τα απρόσιτα, τα τρισχαριτωμένα;
                Να είμαστε απορημένοι κι ευτυχισμένοι,
                                 Ή πάνω απ’ όλα ν’ αποζητάμε τη γνώση της ζωής;

Όμως τα ωραία είναι ικανοποιημένα από τις υψηλές νότες του αιθέρα·
Είναι αρκετή η θαλπωρή. Ω, αν στ’ αλήθεια είναι ενάντιος
                                Ο χειμώνας κι η αδύναμη χιονονιφάδα,
                                Τι μπορεί να κάνει η επιθυμία, τι ο χορός;

Απρίλιος 1937

ΜΕΣΗΜΕΡΙ

Πόσο ακίνητο είναι· τα άλογα
Μετακινήθηκαν στη σκιά, οι μητέρες
Ακολούθησαν τους σε αποδημία κήπους τους.

Σιγλόγουροι πάνω σε λίθινα δοχεία
Προλέγουν το τέλος του χρόνου,
Την καταδίκη του παράδοξου.

Όμως αναστεναγμοί ερωτικής απογοήτευσης ανεβαίνουν
Από αξιοθρήνητους τόπους απληστίας
Που δεν μπορούν να συμπεριλάβουν εαυτούς.

Και το ορφανό με τις φακίδες σημαδεύοντας
Πάπιες και πάπιους στη λιμνούλα
Σταματάει γυρεύοντας πέτρες,

Και εύχεται να ήταν μια ατμάκατος,
Ή ο Λουγκαλζαγκίζι ο βροντώδης
Τύραννος της Έρεχ και της Ούμα.

Από το «Η ηλικία του άγχους» (1945;)

ΕΠΙΤΥΜΒΙΟ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΤΥΡΑΝΝΟ

Επιδίωξή του υπήρξε κάποια μορφή τελειότητας,
Και η ποίησή που επινοούσε ήταν εύκολη στην κατανόηση·
Γνώριζε την ανθρώπινη τρέλα όπως την ανάποδη του χεριού του,
Και το ενδιαφέρον του ήταν μεγάλο για στρατούς και στόλους΄
Όταν γελούσε, σεβάσμιοι γερουσιαστές έσκαγαν από τα γέλια,
Και όταν ούρλιαζε τα νήπια εύρισκαν τον θάνατο ανά τας οδούς.

Ιανουάριος 1939

ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ

Ο χρόνος τίποτα δεν θα πει αλλά εγώ στο είπα,
Ο χρόνος μόνο ξέρει το τίμημα που πρέπει να πληρώσουμε·
Εάν μπορούσα να στο πω θα το μάθαινες.

Εάν θα κλαίγαμε όταν οι παλιάτσοι αρχίζουν το θέαμα,
Εάν θα παραπατούσαμε όταν παίζουν οι μουσικοί,
Ο χρόνος τίποτα δεν θα πει αλλά εγώ στο είπα.

Δεν υπάρχει μοίρα να ειπωθεί, ωστόσο,
Επειδή σ’ αγαπώ περισσότερο από όσο μπορώ να πω,
Εάν μπορούσα να στο πω θα το μάθαινες.

Οι άνεμοι πρέπει να έρχονται από κάπου όταν φυσάνε,
Πρέπει να υπάρχουνε αιτίες που τα φύλλα σαπίζουν
Ο χρόνος τίποτα δεν θα πει αλλά εγώ στο είπα.

Ίσως τα τριαντάφυλλα στ’ αλήθεια να θέλουν να μεγαλώνουν,
Το όραμα στα σοβαρά εννοεί να επιμένει·
Εάν μπορούσα να στο πω θα το μάθαινες.

Ας υποθέσουμε ότι τα λιοντάρια όλα σηκώνονται και φεύγουν,
Και όλα τα ρυάκια κι οι στρατιώτες τρέχουν μακριά·
Θα πει άραγε τίποτα ο Χρόνος αλλά στο είπα εγώ;
Εάν μπορούσα να στο πω θα το μάθαινες.

Οκτώβριος 1940

ΣΥΝΤΟΜΑ

Αρχίζω να χάνω την υπομονή
Με τις προσωπικές μου σχέσεις:
Δεν έχουν βάθος,
Δεν είναι και φτηνές.

——— ≈ ———

Ιδιωτικά πρόσωπα σε δημόσιους χώρους
Σοφότερα είναι κι ωραιότερα
Απ’ ό,τι τα δημόσια στους ιδιωτικούς τους χώρους

——— ≈ ———

Όσοι δεν θέλουν λογική
Χάνονται στην πράξη:
Όσοι δεν θα πράττουν

Χάνονται για τον λόγο αυτό
Αν μπορούμε ας τιμήσουμε
Τον άνθρωπο σε όρθια στάση

Παρόλο που δεν αξίζει άλλη καμιά
Από την οριζόντια

Mετάφραση: Θανάσης Χατζόπουλος

Πηγή: https://www.hartismag.gr/hartis-31/klimakes/aristerh-oxoh-1

W. H. Auden - Αυτός που πιο πολύ αγαπάει

Κοιτάω τ’ αστέρια ψηλά στον ουρανό
Και το ξέρω, δεν τα νοιάζει αν θα χαθώ∙
Ποτέ μη σε φοβίζει η αδιαφορία
Από τον άνθρωπο ή τα θηρία.

Αν τ’ άστρα, δίχως ανταπόκριση από μας,
Όλο πάθος καίγονταν μεμιάς;
Αφού η αμοιβαία αγάπη δεν κρατάει,
Ας είμαι εγώ που πιο πολύ αγαπάει.

Των άστρων, συλλογιέμαι, είμαι θαυμαστής
Που αδιαφορούν για μένα ό,τι κι αν πεις,
Μα τώρα που τα βλέπω ένα ένα
Μέσα στη μέρα δε μου ‘λειψε κανένα.

Αν τ’ άστρα έσβηναν σ’ έναν αφανισμό,
Θα μάθαινα να βλέπω ένα άδειο ουρανό,
Να νιώθω το υπέροχο απόλυτο σκοτάδι,
Και να το συνηθίζω κάθε βράδυ.

Mετάφραση: Ερρίκος Σοφράς

Γ. Χ. Ώντεν - Η πτώση της Ρώμης

Τα κύματα χτυπάνε τα μουράγια ̇
σ’ ένα χωράφι χέρσο αφημένο
δέρνει η βροχή ένα ρημαγμένο τρένο ̇
φυγόδικοι μες σε σπηλιές και βράχια.

Πέπλοι νυχτιάτικοι αλλοπαρμένοι ̇

αυτός απ’ το Δημόσιο Ταμείο

τους οφειλέτες πάει στο πειθαρχείο,

σε οχετούς επαρχιών κρυμμένοι.

Τελετουργικές μαγείες με ζήλο

τις πόρνες του ναού για ύπνο στέλνουν ̇

όλοι οι γραφιάδες και οι λόγιοι θέλουν

ένα φανταστικό δικό τους φίλο.

Στοχαστικός ο Κάτων την αρχαία

πειθαρχία μπορεί να εγκωμιάζει,

μα ο στιβαρός ο ναύτης στασιάζει

για το ψωμί και για τα αναγκαία.

Του Καίσαρα ζεστό διπλό κρεβάτι

καθώς στο ροζ διπλότυπο κοιτάω:

«ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΟΥ ΔΕΝ ΑΓΑΠΑΩ»

που ’γραψε ο υπάλληλος για να πει κάτι.

Δίχως υπάρχοντα και δίχως λύπη,

μικρά πουλιά με κόκινα ποδάρια,

απ’ της φωλιάς τ’ αυγά και τα χορτάρια

βλέπουν την πόλη άρρωστη απ’ τη γρίπη.

Πολύ μακριά αποδώ σε άλλα μέρη

κοπάδια τάρανδοι στην ησυχία

σε κάμπους σπαρμένους με χρυσά βρύα

μίλια και μίλια τρέχουν σαν αγέρι.

1947

Μετάφραση: Ερρίκος Σοφράς

W. H. Auden - Η Δεσποινίς Γκι

 

Για την Δεσποινίδα Έντιθ Γκι

Θα σας πω μια ιστορία:

Ζούσε στο Κλέβεντον Τέρας

Στο νούμερο 83.

Απ’ τ’ αριστερό της μάτι αλληθώριζε λιγάκι,

Είχε χείλη πολύ λεπτά, στόμα μικρό,

Στενούς πεσμένους ώμους

Και στήθος πλακουτσό.

Είχε ένα σκούρο γκρι ταγιέρ

Κι ένα βελούδινο καπελάκι

Ζούσε στο Κλέβεντον Τέρας

Σ’ ένα φτωχά επιπλωμένο δωματιάκι.

Είχε ένα αδιάβροχο μαβί,

Μια πράσινη ομπρέλα μη βραχεί,

Κι ένα ποδήλατο με καλαθάκι

Που «έβρισκαν» τα φρένα του λιγάκι.

Η εκκλησιά του Αγίου Αλοΐσιου

Δεν ήτανε πολύ μακριά ,

Κι όταν οργάνωνε Παζάρι

Εκείνη έφτιαχνε πλεκτά.

«Νοιάζεται κανείς» είπε η δεσποινίς Γκι

Κοιτάζοντας τ’ άστρα ψηλά,

«Που ζω στο Κλέβεντον Τέρας

Και περνώ μ’ εκατό λίρες τη χρονιά;»

Πως ήταν η Βασίλισσα της Γαλλίας

Είδ’ ένα βράδυ σ’ ένα όνειρο σημαδιακό

Κι ο εφημέριος του Αγίου Αλοΐσιου

Ζήτησε τη Μεγαλειότητά της σε χορό.

Μα ένας αέρας τρομερός σαρώνει το παλάτι,

Εκείνη ποδηλατούσε σ’ ένα αγρό με καλαμπόκι

Κι ένας ταύρος με τη μούρη του εφημέριου

Και κέρατα χαμηλωμένα την είχε πάρει το κατόπι,

Ένοιωθε στην πλάτη της την καυτή

Του αναπνοή, έτοιμος να της ριχτεί,

Και πήγαινε το ποδήλατο όλο και πιο σιγά

Γιατί «έβρισκαν» τα φρένα τα ελαττωματικά..

Το καλοκαίρι κάνει τα δέντρα ζωγραφιά,

Ο χειμώνας τα κάνει ελεεινά,

Κάθε σούρουπο ποδηλατούσε για τον Εσπερινό

Με τα ρούχα κουμπωμένα ψηλά ως το λαιμό.

Όταν προσπερνούσε ζευγαράκια ερωτευμένα

Κοίταζε αλλού μην τις ματιές τους συναντήσει,

Όταν προσπερνούσε ζευγαράκια ερωτευμένα

Κανένα δεν της ζήτησε κοντά του να καθίσει.

Η δεσποινίς Γκι στο διάδρομο τον πλαϊνό,

Άκουγε το όργανο που έπαιζε μελωδικά,

Και τη χορωδία, στο τέλος της μέρας

Να ψάλει κατανυκτικά.

Γονάτιζε η δεσποινίς Γκι

Στο διάδρομο τον πλαϊνό

«Μη εισενέγκεις ημάς εις πειρασμόν.

Κάνε με καλό κορίτσι, σε παρακαλώ».

Οι μέρες κι οι νύχτες την περνούσαν

Όπως τα κύματα ένα πλοίο ναυαγισμένο

Ποδηλάτησε, κάτω, στο γιατρό

Με τ’ αδιάβροχό ως το λαιμό της κουμπωμένο.

Ποδηλάτησε, κάτω, στο γιατρό

Και χτύπησε το κουδούνι του δειλά,

«Γιατρέ, πονάω μέσα εδώ,

Και δεν αισθάνομαι πολύ καλά.»

Ο δόκτωρ Τόμας την εξέτασε προσεκτικά,

Και κατόπι ακόμη μια φορά,

Πήγε ως το νιπτήρα να πλυθεί,

Λέγοντας: «γιατί αργήσατε τόσο πολύ;»

Ο δόκτωρ Τόμας κάθισε για φαγητό

Κι η γυναίκα του απέναντί του σιωπηλή

«Μυστήριο πράγμα ο καρκίνος»,

Είπε, κάνοντας βόλους με την ψίχα απ’ το ψωμί.

“Κανείς δεν ξέρει την αιτία,

Αν κι ισχυρίζονται πως ξέρουν μερικοί

Είναι σαν ένας φονιάς που παραφυλάει

Κρυμμένος να σου επιτεθεί.»

«Προσβάλει τις άτεκνες γυναίκες,

Και τους άνδρες όταν παίρνουν σύνταξη απ’ τη δουλειά,

Σαν να ’ναι ένα κατάστημα που δεν πάει καλά

Και του βάζει ο μαγαζάτορας φωτιά .»

Η γυναίκα του σήμανε στους υπηρέτες να σερβίρουν,

Λέγοντας: «Κακόκεφος αγάπη μου έχεις γυρίσει»,

Εκείνος απάντησε: «Είδα τη δεσποινίδα Γκι απόψε,

Φοβάμαι πως σύντομα θα μας αφήσει.»

Πήγαν τη δεσποινίδα Γκι στο νοσοκομείο,

Κείτεται εκεί ερείπιο σωστό,

Ξαπλωμένη στη γυναικεία πτέρυγα

Με το νυχτικό της κουμπωμένο ως το λαιμό.

Οι φοιτητές άρχισαν να γελούν,

Καθώς την είδαν ξαπλωμένη στο τραπέζι

Και ο Μίστερ Ροζ, ο χειρουργός

Έκοψε τη δεσποινίδα Γκι στη μέση.

Ο Μίστερ Ροζ γύρισε στους φοιτητές του

Αυστηρά: «Κύριοι, σας παρακαλώ,

Σπάνια βλέπουμε ένα σάρκωμα

Προχωρημένο όπως αυτό.»

Πήραν τη δεσποινίδα Γκι απ’ το τραπέζι,

Μ’ ένα τροχήλατο φορείο,

Σε κάποια άλλη πτέρυγα

Που ήταν το Ανατομείο.

Την κρέμασαν από την οροφή,

Μάλιστα, κρέμασαν τη δεσποινίδα Γκι,

Και δυο μαθητευόμενοι Οξφορδιανοί

Ανέτμησαν προσεκτικά το γόνατό της το δεξί.

Γ. Χ. Ώντεν

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Ζαννής

W. H. Auden - [Δώσε μου ένα γιατρό περδικοαφράτο]

Δώσε μου ένα γιατρό περδικοαφράτο
Κοντοπόδαρο και φαρδοκαπουλάτο,
Έναν ενδομορφικό με χέρια απαλά
Που πράγματα παράλογα ποτέ του δε ζητάει
Όπως να αφήσω τα χούγια τα κακά,
Ούτε στα δύσκολα τη μούρη να κρεμάει,
Μα το μάτι να μου κλείσει πονηρά
Και να μου πει θα πεθάνεις φουκαρά.

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Ζαννής

W.H. Auden - Η τέχνη της θεραπείας

 Η τέχνη της θεραπείας του Ουίσταν Χιού Ώντεν 1907 - 1973

(στη μνήμη του Ντέιβιντ Προτέτς, Διδάκτορα Ιατρικής )

Οι περισσότεροι ασθενείς πιστεύουν

ότι ο θάνατος αφορά τους ίδιους,

όχι το γιατρό τους,

αυτόν τον λευκοντυμένο σοφό,

που ποτέ δεν μπορούν να φανταστούν

γυμνό ή παντρεμένο.

Έχοντας γεννηθεί από έναν,

θα έπρεπε να ξέρω καλύτερα. ''Η θεραπεία'',

θα μου έλεγε ο πατέρας,

''δεν είναι επιστήμη,

παρά η ενστικτώδης τέχνη

του να προσελκύεις τη Φύση.

Τα φυτά, τα ζώα, αντιδρούν συνήθως

σύμφωνα με μια παρόρμηση

κοινή στο είδος τους,

όμως οι άνθρωποι έχουν

τις δικές τους προκαταλήψεις

που δεν μπορούν να προβλεφθούν.

Για κάποιους, η ασθένεια είναι

ένας τρόπος να γίνουν σημαντικοί,

άλλοι υπομένουν στωικά,

και μερικοί φανατικοί

που δεν νοιώθουν καλά έως ότου

τους πετσοκόψουν.''

Με είχε προειδοποιήσει να αποφεύγω

τους σαδιστές, όσους γνέφουν με τον αέρα της αυθεντίας,

τους κοστολόγους του πόνου,

ήξερα από όταν συναντηθήκαμε,

πως είχα βρει έναν σύμβουλο

που σκεφτόταν όπως εκείνος,

θύμα κι εσυ

των μηχανικών της ιατρικής

και της αλαζονείας τους,

όταν βομβάρδιζαν με ακτινοβολίες

την άρρωστή σου υπόφυση

αποτελειώνοντάς την.

''Κάθε νόσημα

αποτελεί ένα μουσικό πρόβλημα'',

ισχυριζόταν ο Νοβάλις,

''και κάθε θεραπεία

μια μουσική λύση''.

Το γνώριζες επίσης αυτό.

Όχι ότι στη δική μου περίπτωσή

είχες τίποτα συνταρακτικές

δυσαρμονίες να επιλύσεις:

για την ώρα τα όργανά μου

μοιάζουν ακόμη αρκετά σίγουρα

για την αυτογνωσία τους.

Για τις ασήμαντες παθήσεις μου

εσύ, όντας ήδη βαριά άρρωστος,

έδινες τις κατάλληλες συνταγές:

τις μεγάλες μου παρεκκλίσεις,

τις τρελές εξαρτήσεις μου, άφηνες

στην δική μου κρίση.

Ήταν η δική σου πολύ

δυσχερής θέση που με έκανε

βέβαιο ότι μπορούσα να σε εμπιστευτώ,

ότι εάν επρόκειτο να πεθάνω,

για να το πω έτσι, δεν θα με πρόσβαλες

με καθησυχαστικά ψέματα;

Είναι ανάγκη όλοι οι διαβητικοί

να μάχονται με υπερβάλλοντα ζήλο

προς την αυτοκαταστροφή;

Μου είπες μια μέρα:

'' είναι μόνο το κακό θυμικό

που με κρατά ζωντανό.''

Μα ούτε o θυμός

ούτε ο πόθος είναι παντοδύναμοι,

και ούτε ακόμα θα έπρεπε να θέλουμε

τους φίλους μας

υπεράνθρωπους. Αγαπημένε Ντέιβιντ,

νεκρέ πια, αναπαύσου εν ειρήνη,

υπήρξες αυτό που όλοι

οι γιατροί θα έπρεπε να είναι, μα είναι λίγοι,

και, όταν ακόμα σπανιότερα, αντάξιοι

της προκατειλημμένης μας στοργής

και του αμερόληπτου επαίνου.

μτφρ. δ. νικηφόρου

* * *

The Art of Healing by W. H. Auden

(In Memoriam David Protetch, M.D.)

Most patients believe

dying is something they do,

not their physician,

that white-coated sage,

never to be imagined

naked or married.

Begotten by one,

I should know better. ‘Healing,’

Papa would tell me,

‘is not a science,

but the intuitive art

of wooing Nature.

Plants, beasts, may react

according to the common

whim of their species,

but all humans have

prejudices of their own

which can’t be foreseen.

To some, ill-health is

a way to be important,

others are stoics,

a few fanatics,

who won’t feel happy until

they are cut open.’

Warned by him to shun

the sadist, the nod-crafty,

and the fee-conscious,

I knew when we met,

I had found a consultant

who thought as he did,

yourself a victim

of medical engineers

and their arrogance,

when they atom-bombed

your sick pituitary

and over-killed it.

‘Every sickness

is a musical problem,’

so said Novalis,

‘and every cure

a musical solution’:

You knew that also.

Not that in my case

you heard any shattering

discords to resolve:

to date my organs

still seem pretty sure of their

self-identity.

For my small ailments

you, who were mortally sick,

prescribed with success:

my major vices,

my mad addictions, you left

to my own conscience.

Was it your very

predicament that made me

sure I could trust you,

if I were dying,

to say so, not insult me

with soothing fictions?

Must diabetics

all contend with a nisus ...

to self-destruction?

One day you told me:

‘It is only bad temper

that keeps me going.’

But neither anger

nor lust are omnipotent,

nor should we even

want our friends to be

superhuman. Dear David,

dead one, rest in peace,

having been what all

doctors should be, but few are,

and, even when most

difficult, condign

of our biassed affection

and objective praise.

New Yorker Magazine, 1969

Αντλήθηκε απ' το προφίλ του μεταφραστή στο fb.