Adam Zagajewski - Συνομιλία με τον Friedrich Nietzsche

Αξιότιμε κύριε Nietzsche:

πιστεύω, μα ναι, πιστεύω πως σας βλέπω

στην ταράτσα απ' το σανατόριο, στη δύση του ήλιου

όταν πέφτει η ομίχλη και το τραγούδι των πουλιών

ξεσπάει στον λαιμό τους.

Απ' ανάστημα όχι ψηλός με ένα κρανίο θολωτό

όπως ένα βλήμα,

γράφετε εκεί το νέο σας βιβλίο,

και μια περίεργη ενέργεια σάς ζώνει από παντού:

πιστεύω ότι βλέπω τις σκέψεις σας που χορεύουν

σαν μεγάλες στρατιές.

Γνωρίζεται πως η μελαχρινή Άννα Φρανκ έχει πεθάνει,

όπως και οι φίλοι και φίλες της,

οι συνομήλικοι και οι φίλοι των φίλων της,

και οι εξάδελφοί της.

Θέλω να σας ρωτήσω, τι είναι η λέξη, τι

η διαύγεια που τη διαπερνά, γιατί καίνε οι λέξεις

ακόμη και μετά απ' εκατό χρόνια, αν και η γης

είναι τόσο βαρειά.

Βεβαίως, δεν υπάρχει καμία σχέση ανάμεσα στην τύφλωση

και τον σκοτεινό πόνο, τη φρίκη.

Υπάρχουν τουλάχιστον δύο Βασίλεια,

αν όχι περισσότερα.

Όμως αν δεν υπάρχει κανένας Θεός και καμία δύναμη

που συνταιριάζει τα διαφορετικά στοιχεία,

τότε τι είναι οι λέξεις, από πού έρχεται

το εσώτερο φως;

Και από πού έρχεται η χαρά; Προς τα πού πορεύεται το Τίποτε;

Πού κατοικεί η συγγνώμη;

Γιατί εξαφανίζονται το πρωί τα μικρά όνειρα

και τα μεγάλα ψηλώνουν;

Adam Zagajewski

(μτφρ. Νίκος Τζαβάρας, Λόγια της τρέλας, εκδ. Ίνδικτος)

Adam Zagajewski - Προσπάθησε να δοξάσεις τον ακρωτηριασμένο κόσμο

Προσπάθησε να δοξάσεις τον ακρωτηριασμένο κόσμο.

Θυμήσου τις μακρές ημέρες του Ιουνίου

και τις άγριες φράουλες, τις σταγόνες του κρασιού, την πάχνη.

Τις τσουκνίδες που μεθοδικά επικαλύπτουν

τα εγκαταλειμμένα υποστατικά των εξορισμένων.

Πρέπει να δοξάσεις τον ακρωτηριασμένο κόσμο.

Είδες τις καλαίσθητες θαλαμηγούς και τα πλοία

ένα από αυτά είχε ένα μακρύ ταξίδι μπροστά του

ενώ η αμνησία της άλμης περίμενε τα άλλα.

Είδες τους πρόσφυγες να κατευθύνονται στο πουθενά

άκουσες τους εκτελεστές να τραγουδούν χαρούμενα.

Θυμήσου τις στιγμές που ήμασταν μαζί

σε ένα λευκό δωμάτιο, με την κουρτίνα να τρεμοπαίζει

Γύρισε με τη σκέψη σου στο κοντσέρτο όπου η μουσική έλαμπε.

Μάζευες βελανίδια στο πάρκο το φθινόπωρο

και φύλλα που στροβιλίζονταν πάνω από τις ουλές της Γης.

Δόξασε τον ακρωτηριασμένο κόσμο

και το γκρι φτερό που έχασε μια κίχλη

και το απαλό φως που απομακρύνεται και χάνεται και επιστρέφει.

Πηγή: https://ennepe-moussa.gr/%CF%87%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B7%CF%82/%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%80%CE%AC%CE%B8%CE%B7%CF%83%CE%B5-%CE%BD%CE%B1-%CE%B4%CE%BF%CE%BE%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B1%CE%BA%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B9%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF-%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%BF-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%BC-%CE%B6%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%B5%CF%86%CF%83%CE%BA%CE%B9

Adam Zagajiewski - Ο κουρδιστής του πιάνου

 Στο διάλειμμα της συναυλίας βγήκε απ' τα παρασκήνια ένας άντρας με σακάκι κοτλέ, απίθωσε τα χέρια του στο πιάνο σαν έμπειρος μαιευτήρας, κι ύστερα εξαφανίστηκε, ενώ το ανίδεο κοινό έπαιρνε βαθιές ανάσες. Ζούμε, λένε οι μουσικοί. Ακούμε, λένε οι κομψές κυρίες. Κι η συναυλία συνεχίζεται, παρότι η νύχτα έχει όλα καταλάβει πλέον τα στρατηγικά σημεία της πολιτείας και η Αφροδίτη λάμπει με τις ψυχρές ακτίνες της.

Ο κουρδιστής του πιάνου, Adam Zagajiewski, από την ποιητική συλλογή Μαθήματα πιάνου.

Μεταφρ. : Βασίλης Μαραγκός, εκδ. Κοινωνία των Δεκάτων

Adam Zagajewski - Πώς είναι αλήθεια ο άνθρωπος που έχει δίκιο

Πώς είναι αλήθεια ο άνθρωπος που έχει δίκιο
τι λαιμοδέτη άραγε φορά αυτός ο άνθρωπος
μήπως μιλά με ολοκληρωμένες προτάσεις
μήπως φορά φθαρμένα ρούχα
μήπως βγήκε από μια θάλασσα αίματος ή άραγε βγήκε
από τη θάλασσα της λήθης μήπως τα ρούχα του
έχουν ακόμα τα υπολείμματα της αψιάς γεύσης του αλατιού
από ποια εποχή έρχεται αυτός ο άνθρωπος
μήπως το δέρμα του είναι ωχρό
μήπως κλαίει στον ύπνο του τι ονειρεύεται
μήπως είναι ακόμα το ίδιο δωμάτιο
με ξεριζωμένη την καρδιά του τοίχου μήπως μιλά
με τον εαυτό του μήπως κατοικεί στο μισθωμένο σώμα
ενός γέροντα πόσο ψηλό είναι το τίμημα της ανησυχίας
που πληρώνει γι' αυτό το κελί μήπως είναι εξόριστος
από ποια πόλη έφθασε μήπως είναι η περιέργεια
που τον κάνει να καλπάζει αξίζει άραγε τον κόπο
ποιος είναι υπεύθυνος γι'αυτό τί είναι αυτή η κηλίδα
πάνω στο πανωφόρι του ποιος στέκεται πίσω του
μπορείς άραγε να του πεις ότι όλα είναι
σχετικά ανάλογα με την οπτική γωνία
κανείς δεν ξέρει πώς είναι στην πραγματικότητα
κοίτα μήπως μπορείς να τον αναγνωρίσεις
καθώς περνά το δρόμο
κυφός απ'το φορτίο του μυαλού του

Μαθήματα πιάνου, εκδόσεις Κοινωνία των Δεκάτων
Μετφρ.: Βασίλης Μαραγκός

Adam Zagajewski - Ποιητές φωτογραφημένοι,

Ποιητές φωτογραφημένοι,

ἀλλά ποτέ ὅταν
πραγματικά βλέπουν,
ποιητές φωτογραφημένοι
μέ φόντο βιβλία,
ἀλλά ποτέ στό σκοτάδι,
ποτέ σέ σιωπή,
τή νύχτα, μέσα στήν ἀβεβαιότητα,
ὅταν διστάζουν,
ὅταν ἡ χαρά, σάν τόν φωσφόρο,
κολλάει στά σπίρτα.
Ποιητές χαμογελαστοί,
καλά ἐνημερωμένοι, γαλήνιοι,
Ποιητές φωτογραφημένοι
ὅταν δέν εἶναι ποιητές.
Μακάρι νά γνωρίζαμε
τί εἶναι ἡ μουσική.
Μακάρι νά καταλαβαίναμε.

Μετάφραση: Νατάσα Κεσμέτη

Μνήμη Κωστῆ Γκιμοσούλη
θανόντος σήμερα 7.8.2023 – N.K.

Αναδημοσίευση από: https://neoplanodion.gr/

Adam Zagajewski - Για σένα

Δεν είναι το μόνο ποίημα -ίσως κοιμάσαι τώρα

σε σύννεφο από μάλλινα όνειρα- που γράφω για σένα.

Για σένα, θριαμβευτική, χαμογελαστή, υπέροχη,

αλλά και για σένα, λυπημένη και ηττημένη,

(αν και ποτέ δεν κατάλαβα

ποιος θα μπορούσε να σε νικήσει!),

για σένα, δύσπιστη και ανήσυχη,

γράφω το ένα ποίημα μετά το άλλο,

λες και θα ήθελα μια μέρα -όπως η χελώνα

- να φτάσω, μέσω ατελών λέξεων

και εικόνων, στο μέρος όπου βρίσκεσαι εδώ και καιρό,

εκεί όπου η αστραπή της ζωής σ’ έχει εναποθέσει.

(Α. Ζαγκαγιέφσκι, Στην ομορφιά που δημιουργούν οι άλλοι, 50 ποιήματα, μετάφραση Χάρης Βλαβιανός, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2023, σ. 86)

Adam Zagajewski - Δύο Ποιήματα

  

ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ

Δεν έχω γράψει ποίημα
για μήνες.
Έζησα ταπεινά, διάβαζα την εφημερίδα,
στοχαζόμουν το αίνιγμα της εξουσίας
και τους λόγους που κάποιος υποτάσσεται σ’ αυτήν.
Παρατηρούσα τον ήλιο να δύει
(πορφυρό, ανήσυχο),
άκουγα τα πουλιά να σωπαίνουν
και τη νύχτα να βουβαίνεται.
Έβλεπα τα ηλιοτρόπια να κουνούν ρυθμικά
τα κεφάλια τους στο σούρουπο, λες κι ένας απρόσεκτος δήμιος
έτρεχε ανέμελα στους κήπους.
Η γλυκιά σκόνη του Σεπτεμβρίου μαζεύτηκε
στο περβάζι και σαύρες
κρύφτηκαν στις σχισμές των τοίχων.
Έκανα μακρινούς περιπάτους
λαχταρώντας ένα μόνο:
την αστραπή,
τη μεταμόρφωση,
εσένα.

(Μτφρ. Χάρης Βλαβιανός)

ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΑΡΧΑΡΙΟΥΣ

Η μέρα ήταν γλυκιά και γενναιόδωρο το φως.
Ο Γερμανός στο υπαίθριο καφέ
είχε στα γόνατα ένα μικρό βιβλίο.
Μπορούσα να διακρίνω τον τίτλο του:
Μυστικισμός για αρχαρίους.
Ξάφνου κατάλαβα ότι τα χελιδόνια
που έκαναν περιπολίες στα δρομάκια του Μοντεπουλτσιάνο
με τα στριγκά σφυρίγματά τους
και οι ψιθυριστές φωνές των άτολμων ταξιδιωτών
από την Ανατολική Ευρώπη, αυτή που λένε Κεντρική,
και οι λευκοί ερωδιοί που στέκονταν –χθες ήταν, ή προχθές;–
στους ορυζώνες σαν καθολικές καλόγριες,
και το σούρουπο, αργό και συστηματικό,
που σβήνει το περίγραμμα των μεσαιωνικών σπιτιών,
και τα λιόδεντρα στους λόφους,
παραδομένα στον αέρα και στη ζέστη,
και η κεφαλή της Άγνωστης Πριγκίπισσας,
που είδα και θαύμασα στο Λούβρο,
και οι υαλογραφίες των εκκλησιών που ’ναι σαν τα φτερά της πεταλούδας
πασπαλισμένα με τη γύρη των λουλουδιών,
και το μικρό αηδόνι που εξασκείται στην απαγγελία
πλάι στον αυτοκινητόδρομο,
και τα ταξίδια, όλα τα ταξίδια,
όλα αυτά είναι απλά μυστικισμός για αρχαρίους,
το πρώτο μάθημα, τα προλεγόμενα
για μια εξέταση, που διαρκώς αναβάλλεται
γι’ αργότερα.

(Μετάφραση Βασίλης Μαραγκός)

Πηγή: https://frear.gr/?p=1938&fbclid=IwAR3KkW5gh8MuSkPdBKwT7g4EvSqYFPBf8GMpGqYMANXftS8RPKckRiIjsWk

Adam Zagajewski - Δύο Ποιήματα

     Μια μέρα του Μαγιού

Περνώντας ένα δάσος την αυγή, μια μέρα του Μαγιού,

έλεγα μέσα μου: πού να ’στε τώρα, ψυχές

των πεθαμένων; Πού να βρίσκεστε, νέοι

που φύγατε νωρίς, που να ’στε τώρα, αμετάκλητα

μεταμορφωμένοι;

Βαθιά σιγή βασίλευε στο δάσος

κι άκουγα να ονειρεύονται τα πράσινα φύλλα,

άκουγα να ονειρεύονται οι φλοιοί, που καταλήγουν

να γίνονται καράβια, άλμπουρα και πανιά.

Ύστερα, λίγο λίγο, αρχίσαν να κελαηδάνε τα πουλιά,

τσίχλες, κοτσύφια, καρδερίνες,

κρυμμένα στους εξώστες των κλαριών∙ μιλούσε το καθένα με τον τρόπο του,

με διαφορετική λαλιά, χωρίς τίποτα να γυρεύουν, χωρίς

πικρία ή λύπη.

Ένιωσα τότε ότι εσείς είστε κρυμμένοι μέσα στο τραγούδι τους,

Ακατανόητοι σαν τη μουσική, αδιάφοροι σαν νότες

μουσικής, μακριά από μας όσο κ’ εμείς

είμαστε μακριά απ’ τον εαυτό μας.

Γρήγορο ποίημα

Άκουγα γρηγοριανούς ψαλμούς

σ’ ένα αμάξι που έτρεχε

σ’έναν αυτοκινητόδρομο στη Γαλλία.

Τα δέντρα τρέχαν πλάι μας. Οι φωνές των μοναχών

υμνούσαν τον αόρατο Θεό

(την ώρα του όρθρου, σ’ ένα εκκλησάκι που τουρτουρίζει).

Κύριε εισάκουσον της προσευχής μου

παρακαλούσαν ήσυχα οι ανδρικές φωνές τους

ωσάν η λύτρωση να φύτρωνε σε περιβόλι.

Για πού τραβούσα άραγε; Πού ήταν κρυμμένος ο ήλιος;

Η ζωή μου κείτονταν τσακισμένη

κι από τις δυο μεριές του δρόμου, χάρβαλο σαν παλιός χιλιοδιπλωμένος χάρτης .

Μαζί με τις γλυκές φωνές των μοναχών

έπαιρνα δρόμο για τα σύννεφα, γαλάζια,

βαριά και αδιαπέραστα,

δρόμο για τα μελλούμενα, την άβυσσο

ρουφώντας βαριά δάκρυα από χαλάζι.

Μακριά από τον όρθρο. Μακριά απ’ το σπίτι.

Αντί για τοίχους – λεπτά φύλλα.

Αντί για την αγρύπνια – η φυγή.

Το ταξίδι αντί για θύμηση.

Κι αντί για ύμνο – ένα γρήγορο ποίημα.

Μπροστά μας

έτρεχε ένα μικροσκοπικό, κατάκοπο αστέρι

κι έλαμπε η άσφαλτος του δρόμου,

δείχνοντας ώς πού φτάνει η γη,

και πού καραδοκεί το ξυράφι του ορίζοντα,

και η μαύρη αράχνη της βραδιάς

και η νύχτα, χήρα των ονείρων μας.

Aπό τη συλλογή Μαθήματα πιάνου, μετάφραση Βασίλη Μαραγκού, Κοινωνία των (δε)κάτων, 2014

Adam Zagajewski - Σαν βασιλιάς της Ασiνης

Σαν τον βασιλιά της Ασίνης στον Σεφέρη – σκέφτηκα,
ενθυμούμενος αυτό το εξαιρετικό ποίημα:
λιοπύρι, γαλήνια θάλασσα, κενό κάτω απ’ την χρυσή προσωπίδα,
δυο άτομα στο κανό, βουβά βράχια,
ογκώδης κόσμος, και από απέναντι μόνο
η «Ασίνη» και ο άρχοντάς της – μια μόνο λέξη
σ’ ολόκληρη την Ιλιάδα,
η πιο σύντομη αναφορά στον κατάλογο των πλοίων.
Κι εγώ πολλές φορές αναζητούσα τους απόντες –
σε τόσες πόλεις, στο αεροπλάνο, στα ερείπια
των ηττημένων εξεγέρσεων, συνομοσπονδιών,
στην αποτυχημένη εκδρομή στις Συρακούσες,
στις μακρινές βόλτες στο Παρίσι,
στην ακτή του ωκεανού, στον οποίο
θα βυθίζονταν ολόκληρη ήπειρος.
Σαν τον βασιλιά της Ασίνης στον Σεφέρη, σκέφτηκα –
τίποτα κάτω απ’ τη χρυσή προσωπίδα, ζωντανή απουσία –
μα το κενό αυτό κάθε στιγμή μπορεί
να γεμίσει, αφού μπορεί να συμβεί,
ο βασιλιάς ξαφνικά να γυρίσει και ο χρυσός να λάμψει θριαμβευτικά.
Στον κήπο κουνιούνται οι υγροί θάμνοι του φραγκοστάφυλου,
ο άνεμος φυσάει. Να ξέρεις πως περιμένουμε. Συνέχεια περιμένουμε.

[Από τη συλλογή Το αόρατο χέρι /Niewidzialna ręka, 2009/]

μετάφραση: Μπεάτα Ζουλκιέβιτς

Adam Zagajewski

(1945-2021). Ποιητής από την Πολωνία. Γεννήθηκε στο Λβοβ (σήμερα στην Ουκρανία) και το 1963 μετοίκησε στην Κρακοβία όπου σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Γιάγκελλον. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 έδρασε ως αντικαθεστωτικός και συμμετείχε στο αντιπολιτευτικό λογοτεχνικό κίνημα. Το 1979 έλαβε υποτροφία από το διεθνές Kunstlerprogramm του Βερολίνου και πέρασε δύο χρόνια σε αυτή την πόλη. Από το 1982 έζησε στο Παρίσι και το 2002 επέστρεψε στην Κρακοβία. Την άνοιξη του 1988 άρχισε να διδάσκει για ένα εξάμηνο ανά έτος στο πρόγραμμα Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου του Χιούστον. Το 2007 έγινε μέλος της Επιτροπής Κοινωνικής Σκέψης του Πανεπιστήμιου του Σικάγου, όπου δίδασκε λογοτεχνία για ένα τετράμηνο τον χρόνο. Έχει τιμηθεί με πολλές σημαντικές διακρίσεις όπως το Neustadt Prize (2004), το Ευρωπαϊκό Βραβείο Ποίησης του ιδρύματος Cassamarca (2010), το κινεζικό Βραβείο Ποίησης Zhongkun (2014) κ.ά. Το 2010 προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ. Ήταν αντεπιστέλλον μέλος του ελληνικού Κύκλου Ποιητών. Έχει δημοσιεύσει αρκετές ποιητικές συλλογές και συλλογές δοκιμίων. Στα ελληνικά κυκλοφορεί η συλλογή ποιημάτων του Μαθήματα πιάνου (2014).

Πηγή: https://booksjournal.gr/poiimata/3170-san-vasilias-tis-asinis