Μήτσος Λυγίζος - Sound Effect

Βήμα μοναχικό μες οτο λιθόστρωτο
Και στα βαθειά του δρόμου ένα φανάρι
Αργό το βήμα, σκεφτικό, μονότονο
Για χρόνια μες στη νύχτα όλο μακραίνει.

Πότε στο Harlem, πότε στο Quartier Latin
Πότε στους μαύρους δρόμους του Λονδίνου,
Πάντα το ίδιο βήμα στο λιθόστρωτο
Και στα βαθειά του δρόμου το φανάρι.

Για χρόνια τον ακούω να πορεύεται
Στην άδεια νύχτα δώθε απ' τι φανάρι
Μπρος του γυαλίζει το υγρό λιθόστρωτο
Κι όλο σφυρίζει στο ρυθμό και περπατάει.

Κανείς δεν το μαντεύει που πορεύεται
Μονάχα η νύχτα δώθε απ' το φανάρι
Νομίζεις κι έρχεται απ' το χάος της νυχτιάς
Και πάει προς τη νύχτα τη μεγάλη.

Κινέζος είναι, Νέγρος ή Λευκός,
Το βήμα ηχεί και στη βροχή και στην ομίχλη
Είτε στο Harlem, στο Παρίσι, στο West-End
Ένας ο κόσμος δώθε απ'το φανάρι.

Πηγή: https://www.sansimera.gr/anthology/1007

Μήτσος Λυγίζος - Δύο Ποιήματα

MADE IN U.S.A.

Όπου ελευθερία κατάλυση ελευθεριών κι ανομία

η σημαία των άστρων υψώνεται.

Όπου ξολοθρεμός βόγγοι λαού κι εμφύλιοι πόλεμι

όπου καταισχύνη δόλος συνωμοσίες και φόνοι ειρηνοποιών

εκεί πέρα η σκιά της σημαίας με τ' άστρα δεσπόζει.

Όπου ντροπή κι εκπόρνευση κι αυθαιρεσία

όπου χολή πικρία και μίσος των πολλών

όπου σπουδαστήρια του εγκλήματος και φόνοι Προέδρων

εκεί πέρα η σκιά της σημαίας με τ' άστρα δεσπόζει.

Όπου εξωμότες - οι πρόδρομοι της τυραννίας - όπου δεσμωτήρια

και στρατόπεδα και βασανιστήρια κι οιμωγές

όπου μαρτυρία καταναγκασμοί κι εμπορεύσιμη συμφορά

όπου θηριωδίες της τυραννίας όπου εξαγορά κι ωμότητες

εκεί πέρα η σκιά της σημαίας με τ' άστρα δεσπόζει.

Πολιορκία, 1974

Σ΄ ΕΝΑΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΟΛΛΟΥΣ

ΣΤΟ ΛΑΜΠΡΟ

Κάθε πρωί σε τουφέκιζαν

κι εσύ ξαναζούσες.

Ανίκανοι να βρουν την καρδιά σου

μάτωναν την ελευθερία σου.

Ένα κυνηγημένο λευκό περιστέρι

ήταν τ' όνομά σου,

φίλε ακριβέ

με το φτωχό βαλάντιο

και το πλούσιο χέρι.

Έγραψες ένα πρωινό

τ' όνομά σου στην άμμο

κι έφυγες όπως ήρθες

απέριττος και γυμνός

Δίοδος, 1956

Πηγή: Μήτσος Λυγίζος, Ποίηση απ' την Αντίσταση, Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή 1985.

Μήτσος Λυγίζος - Παιδάκι του Μωριά

Μ’ αυλακωμένη την καρδιά μ’ αυλακωμένο μέτωπο
Με κεραυνούς στα χείλη σου μιας πρώιμης καταιγίδας
Μικρό μου αδέρφι απ’ το Μωριά παιδάκι μου πού τρέχεις
Με σφαίρες για παιχνίδια σου και για σκουφί τον ήλιο;

Εσύ απ’ τα δάση τρέφεσαι κι απ’ τα νερά των βράχων
Θερίζεις κι απ’ τ’ αλώνι σου σε ξένους πάει το στάρι
Χωρίς ποτέ να σε ρωτούν χωρίς ποτέ να ορίζεις
Τη γη σου που τη νέμονται λογιώ λογιών αφέντες.

Τώρα μια χούφτα σου ‘μεινε χώμα καψαλιασμένο
Μια χούφτα χώμα να σκεπάσεις τόσους πολλούς νεκρούς
Δυο σπιθαμές σιτάρι να θερίσεις την αρφάνεια σου
Κι ένα λαγήνι με νερό για το μακρύ σου δρόμο.

Σ’ έσφαξαν σε ρημάξανε παιδάκι μου σε καίνε
Μα εσύ ‘σαι πάντα ζωντανό και στην καρδιά σου ανθίζουν
Τα ρόδα της Μονεμπασιάς που γίνονται ένα αυλάκι
Με καταπόρφυρο αίσθημα για μοιρολόι της Μάνης

Τώρα το ξέρω ποια βουή απ’ το χώμα σου ανεβαίνει
Γιατί ζητάς τη μάνα σου κι αυτή σε μια χαράδρα
Μ’ ένα παιδί στα σπλάχνα της σφαγμένη σε φωνάζει
Την ώρα που ο πατέρας σου πλάι στα δυο σου αδέρφια
Στο Μονοδέντρι ασάλευτοι σαπίζουν κρεμασμένοι.

Παιδί μ’ ατέλειωτη καρδιά γυμνό κυνηγημένο
Βόγγεις παλεύεις καίγεσαι σβήνεις ξαναγεννιέσαι
Παιδί από δάκρυα και θυμό πλασμένο βουρκωμένο
Ψυχή στο ηφαίστειο του Μωριά την έκρηξη ετοιμάζεις.

Ντουφέκι Μωραΐτικο βιτσιά στον ύπνο του Μωριά
Μπαρούτι ανάβει στην τραχιά γλώσσα του Παπαφλέσσα
Κολοκοτρώνη αγριόγατε φωτιά τσεκούρι ατρόχιστο
Λαέ μου αντάρτη αδέρφι μου λαέ Νικηταρά
Να το παιδί τ’ αδάμαστο
Παιδάκι του Μωριά.

Μήτσος Λυγίζος (1912 – 1993)

Η Ποίηση της Ελληνικής Επανάστασης 1821.  Ανθολόγηση, εισαγωγικές σημειώσεις, επιμέλεια, εργοβιογραφικά σημειώματα ποιητών,  Κώστας Σταμάτης, Αθήνα: Πατάκης 2020.

Μήτσος Λυγίζος-Τρία Ποιήματα

 Αυτοβιογραφία Πολίτη του 20ου Αιώνα

Όπου κι αν πάω,η ερημιά του κόσμου με πληγώνει

Ο κόσμος είναι η αγωνία μου κ' εγώ παιδί του τρόμου του

Χρόνια βαδίζω τις στεριές και σε στεριά δεν έφτασα.

Χιλιάδες πάνε κι έρχονται πατώντας την καρδιά μου.

Το πρόσωπό μου τόχουν σκαμμένο οι πυρκαγιές.

Τα χρονια μου ρημάχτηκαν στους δρόμους των ανέμων.

Εχω κατι μικρα παραδαρμενα αισθηματα

Που μοιάζουν με χαρταετούς σε λόφο ανυψωμένους.

Κ' είμαι ο φριχτός υπήκοος του πανικού που πελεκάει

Σ' ένα αθεράπευτο όνειρο το σχήμα της οργής του

1946

Στίχοι των δύσκολων καιρών

Στα μάτια μας λάμπει ο θυμός κι όμως σκυφτοί προσμένουμε

Κάθε μας βήμα σκάβεται απ' τα βάραθρα του τρόμου

Την αυριανή μας συμφορά την προδικάζει ο φόβος μας

Ο φόβος είναι που ψυχρά γράφει την καταδίκη μας.

Κάθε μια μέρα που περνά και μια χαμένη μαχή.

Κ' όμως η μάχη δίνεται κι ας μην αγωνιζόμαστε

Κ' όμως η μάχη δίνεται κι ας μένουμε παραμέρα

Κ' ο φόβος μας κυρίαρχος γράφει τη συντριβή μας

Κ' όμως ο φόβος έχει πάντα μια γυμνή πλευρά

Έχει ένα μέρος ξέσκεπο να θριαμβεύσει το μαχαίρι μας,

Έχει ένα δρόμο ερημικό που περπατάει μοναχος,

Κ' εκεί μπορεί να δώσουμε τη μάχη μας,

Εχτός κ' αν τώρα πάλι το μαχαίρι μας

Τόχει σκουριάσει ο φόβος.

Μικρή Μπαλλάντα

Τρεις φουκαράδες ταχυδρόμοι Βρέθηκαν σ' ένα σταυροδρόμι. Κ' είπε ο καθένας τα δικά του Ματώνοντας τα μυστικά του. Χορτάσαν πια για τόσα χρόνια Τη στέρηση, την καταφρόνια Κ' είπαν για τόνα και για τ' άλλο Και για τον Ύπνο το Μεγάλο Κι οι τρεις θα θέλαν νάχαν φύγει Σε μι' άλλη γη, σ΄ ένα ταξίδι Και μια που στη ζωή τους όλη Βουλιάξανε στην ίδια πόλη, Τώρα πια δε ζητούσαν άλλο Παρά ένα αρμένισμα μεγάλο. Μεγάλο και μοναδικό τους. Κ' ας ειν' το πιο σπαραχτικό τους. Κ' έφυγαν πάλι περπατώντας Τρεις δρόμους χώρια,αγκομαχώντας. Μόνο που τώρα τίποτ΄ άλλο Σ΄ αυτό τον κόσμο το μεγάλο Μη έχοντας νάναι δικό τους, Κ' οι τρεις με βήμα κουρασμένο, Σ' αυτόν τον τόπο το θλιμμένο Ζηλεύανε το θάνατο τους

Αλεξανδρεια 1949

Μουσική, Αθήναι 1956, εκδόσεις Μιχ.Σαλιβέρου

Μήτσος Λυγίζος-Περιοχές (ΙΙΙ)

Δεν θα τ' ακούσουμε, λοιπόν,
τ' αηδόνι στους λειμώνες;
Και τα πουλιά των ωκεανών
ποτέ δε θ' αντικρύσουν
τις διψασμένες περιοχές
των μακρυνών μου ονείρων;
Κι' ούτε θα ιδούν τα μάτια μας
τους πύργους του Τολέδου;
Πάμε να συνηθίσουμε
στη σιγαλή, του ονείρου,
φθορά, πούχαμε εγκολπωθεί°
κι' είμαστε οι ερημίτες
που μες σε πύργο τα θαμπά του
ράφια έχουν φορτώσει
με σχέδια, πούναι γραφτό
να μην εκτελεστούνε.

Τα Τοπεία του Ημίφωτος, Αθήνα 1940.

Πηγή: Ποίηση Μεσοπολεμική

Μήτσος Λυγίζος- Χορικό

Εδώ κοιμούνται, μπρος στον ποταμό,
εδώ στην όχθη την παλιά, στο πράσινο ποτάμι,
πέντε μικρά ναυτόπουλα, πέντε παιδιά του κόσμου.
Εδώ κοιμούνται, πλάι στο νερό,
πάνω σε πέντε σύνεφα, σε πέντε οργιές χορτάρι
πέντε ναυτάκια πούγραψαν στην όχθη τ' ονομά τους.

Ηταν μικρά - μικρά - μικρά, κ' ήτανε πάντα ξάγρυπνα
ήταν μικρά - μικρά - μικρά, κ' ήταν συλλογισμένα.

Τώρα κοιμούνται, τώρα πια να νανουρίζει ο ποταμός,
νάνι, τους λέει, νάνι τους, το πράσινο ποτάμι.

Πρωί - πρωί ήταν πούπεσαν τα πέντε τα μικρά - μικρά,
πρωί - πρωί ήταν πούπεσαν βαθιά να κοιμηθούνε.

Νάνι τα νανουρίζουνε τα δέντρα στο ποτάμι,
νάνι τους λένε οι φυλλωσιές, νάνι στην όχθη, νάνι.

Εδώ κοιμούνται, στο μικρό - μικρούλι κρεβατάκι τους,
εδώ στην όχθη την παλιά, νάνι, μικρά μου, νάνι
- πέντε ναυτάκια, πέντε απλά παιδιά ντουφεκισμένα.

Μήτσος Λυγίζος-5 Ποιήματα

Μήτσος Λυγίζος
Υστερόγραφο στα ναυτικά μας τετράδια 
.
'Ηταν καλά στα μέρη μας, ήταν καλά,
δούλευε η γης κι ο αέρας μύριζε αραποσίτια.
Κανείς δεν μας ήξερε, μόνο τα δέντρα κι ο ποταμός,
μόνο το χρώμα κι ο ήλιος.
Οταν θέλαμε να σε βρούμε, καβαλλούσαμε τ' άλογα
κ' ερχόμαστε πριν βραδιάσει.
Εσύ μοίραζες τη ζωή σου ανάμεσα στους καρπούς
και στα μεγάλα φυτά που λάμπανε από γαλήνη.
Περπατούσαμε χέρι με χέρι στα δάση
και χαιρόμαστε αμίλητοι το μυστήριο των όντων.
Μια μέρα σκύψαμε στο ποτάμι κι ονειρευτήκαμε τη θάλασσα,
κ ύστερα, κάθε μέρα, σκύβαμε στο ποτάμι.
Τώρα συλλογιζόμαστε κι αρμενίζουμε,
συλλογιζόμαστε κι αρμενίζουμε δίχως τέλος...
Τα μάτια μας κάηκαν μέσα στ' αλάτια της ξενιτιάς,
μα η ψυχή μας τυλίγεται σ' ένα σύνεφο αποδημίας.
Κανείς άνεμος δε φυσάει για τα μέρη μας,
μένει μόνο η καρδιά μας ν' αφηνιάζει στον καλπασμό,
κάθε τόσο που αφήνουμε κ' ένα λιμάνι.
΄Ομως είναι καιρός, μα είναι ακόμα καιρός
ν' ανάψουμε τις φωτιές, να κάψουμε τα καράβια μας,
να κάψουμε τα ονειρά μας, να λυτρωθούμε.

**********************************************************

Η κοιμισμένη του ποταμού 
Μήτσος Λυγίζος
.
Κοιμάται εδώ στον ποταμό, κοιμάται ξεχασμένη
κοιμάται, κι ο μικρός βοριάς ζητάει να την ξυπνήσει,
μ' αυτή τον ήλιο χαίρεται βαθιά αποκοιμισμένη.
Μα πώς κοιμάται έτσι βαθιά και δεν ακούει τον άνεμο,
και δεν ακούει τον ξαφνικό μικρό βοριά της όχθης;
Μα πώς κοιμάται έτσι βαθιά - θα την χτυπήσει ο ήλιος !
Ξύπνα, μικρή, θα σε ζητούν, ξύπνα κι αποξεχάστηκες
ξύπνησε, κι ο μικρός βοριάς ζητάει να σε ξεντύσει
ξύπνα, κ εδώ που βρέθηκες ποιον θάχεις να σε ντύσει;
Αχ, το μικρό - μικρό βοριά, παιδεύει το μπλουζάκι της !
Αχ, το μικρό - μικρό βοριά, την όχθη αναστατώνει !
Μα πώς κοιμάται έτσι βαθιά - θα την σηκώσει ο άνεμος,
που όλο αναρπάει τη φούστα της κι όλο την ξεγυμνώνει !
Μα πώς κοιμάται έτσι βαθιά - θα την απογυμνώσει !
Ξύπνα, μικρή του ποταμού, ξύπνησε και σκεπάσου
ξύπνα και πάει δώδεκα, και πάει το μεσημέρι.
Ξύπνα, δεν πρέπει να σε ιδούν, να ιδούν τον αφαλό σου.
Πλάι της κύλαε βουβό τ' αδιάφορο ποτάμι
και μόνο κάτω απ' το μαστό μια τρύπα από μαχαίρι
την είχε αφήσει τόσο αργά στην όχθη να κοιμάται.

************************************************************

Μήτσος Λυγίζος
Το νέο καλοκαίρι 
.
Τριάντα αγοροκόριτσα κάτω απ' τα βλεφαρά μας,
τριάντα αγοροκόριτσα σ' έναν αγρό με στάχια,
πέταξαν τα φουστάνια τους κι όλος ο κάμπος καίγεται,
πέταξαν τα φουστάνια τους κι ο αγέρας χλιμιντράει !
Τριάντα αγοροκόριτσα βάζουν φωτιά στον ύπνο μας
δίνουν βουτιές στον ύπνο μας και πέφτουνε τα στάχια
τριάντα αγοροκόριτσα ρίχνουν τον ήλιο ανάσκελα,
σκορπούν τις πέρα συννεφιές με χίλια μπόγια νιάτα !
Σ' εξήντα οργιές, σ' ογδόντα οργιές
φωτιά σκορπιέται η γύμνια τους,
σε χίλιες τόσες δρασκελιές σκάει το μεσιμέρι,
και μες απ' τα ρουθούνια του ταυριά γιομίζει ο κάμπος !

************************************************************

Μήτσος Λυγίζος
Χορικό 
.
Εδώ κοιμούνται, μπρος στον ποταμό,
εδώ στην όχθη την παλιά, στο πράσινο ποτάμι,
πέντε μικρά ναυτόπουλα, πέντε παιδιά του κόσμου.
Εδώ κοιμούνται, πλάι στο νερό,
πάνω σε πέντε σύνεφα, σε πέντε οργιές χορτάρι
πέντε ναυτάκια πούγραψαν στην όχθη τ' ονομά τους.
Ηταν μικρά - μικρά - μικρά, κ' ήτανε πάντα ξάγρυπνα
ήταν μικρά - μικρά - μικρά, κ' ήταν συλλογισμένα.
Τώρα κοιμούνται, τώρα πια να νανουρίζει ο ποταμός,
νάνι, τους λέει, νάνι τους, το πράσινο ποτάμι.
Πρωί - πρωί ήταν πούπεσαν τα πέντε τα μικρά - μικρά,
πρωί - πρωί ήταν πούπεσαν βαθιά να κοιμηθούνε.
Νάνι τα νανουρίζουνε τα δέντρα στο ποτάμι,
νάνι τους λένε οι φυλλωσιές, νάνι στην όχθη, νάνι.
Εδώ κοιμούνται, στο μικρό - μικρούλι κρεβατάκι τους,
εδώ στην όχθη την παλιά, νάνι, μικρά μου, νάνι
- πέντε ναυτάκια, πέντε απλά παιδιά ντουφεκισμένα.

*************************************************************
Μήτσος Λυγίζος
Ελληνικό τοπίο 
.
Γύρω ουρανοί, πάνω ουρανοί από σμάλτο.
Μια δέσμη στάχια και μια γη σαν έξοχο βεγγαλικό.
Χυμοί από μούσμουλα τα χείλη συναρπάζουν,
κ' ένας αιθέρας κρύσταλλο φωνάζει, υγεία, υγεία !
Κρούει τ' ανεμοκούδουνα ένα τσαμπί απο μέλισσες.
Κάτου απ' του βράχου τη μασχάλη κρουνίζουν τα λαμπρά νερά.
Χορεύει ο υπέροχος θεός της βλάστησης με πήδους
κι όλο το ύπαιθρο βροντάει τα ντουμπελέκια του χάι χάι !..
Χάι - χάι ! τινάζονται οι βλαστοί καθώς χιλιάδες πήδακες
μ' άγρια νερά, με ωραία νερά, βαθύχρωμα κι ακράτητα !
Τα δέντρα γέρνουν απ' τη ζάλη των εύρωστων καρπών.
κ' εκεί στο βράχο ένα τραγί μυρίζει τον αέρα.

Πηγή: https://www.facebook.com/doukasagiassotis.1951/posts/%CE%BC%CE%B7%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%83-%CE%BB%CF%85%CE%B3%CE%B9%CE%B6%CE%BF%CF%835-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%82-%CE%BB%CF%85%CE%B3%CE%AF%CE%B6%CE%BF%CF%82%CF%85%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%81%CF%8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%BF-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%BD%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CF%84%CE%B5%CF%84%CF%81%CE%AC%CE%B4%CE%B9%CE%B1-%CE%B7/656406691174526/