José Saramago - Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον (απόσπασμα)

Ο Ιησούς πεθαίνει λίγο - λίγο, η ζωή τον εγκαταλείπει, όταν ξαφνικά ανοίγει ο ουρανός πάνω από το κεφάλι του, απ' άκρη σε άκρη, κι εμφανίζεται ο Θεός, με το ντύσιμο που είχε στο καΐκι, και η φωνή του αντηχεί σε όλη τη γη καθώς λέει,

    Εσύ είσαι ο Υιός μου ο αγαπητός, σε σένα έδωσα όλη μου την εύνοια.

    Τότε ο Ιησούς κατάλαβε πως σύρθηκε στην πλάνη, όπως σέρνεται ο αμνός στη σφαγή, ότι η ζωή του χαράχτηκε για να πεθάνει έτσι από την αρχή της αρχής, και, όπως θυμήθηκε τον ποταμό αίματος και τον πόνο που θα γεννηθεί απ' αυτόν και θα πλημμυρίσει τη γη, κραύγασε προς τον ανοιχτό ουρανό, όπου ο Θεός χαμογελούσε,

« Άνθρωποι, συγχωρήστε τον, γιατί δεν ξέρει τι κάνει»...

Ζοζέ Σαραμάγκου, Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον, εκδόσεις Καστανιώτη.

José Saramago - Το χρονικό του μοναστηριού (απόσπασμα)

 Το όνομά μου είναι Ζουάο Άνες, ήρθα από το Πόρτο κι είμαι βαρελάς, για να χτιστεί ένα μοναστήρι χρειάζονται κι οι βαρελάδες, αλλιώς ποιος θα έφτιαχνε και θα διόρθωνε τις στέρνες, τα βαρέλια και τους κουβάδες, όταν ο οικοδόμος είναι στη σκαλωσιά και του φέρνουν το δίσκο με το κονίαμα, θα πρέπει να μουσκέψει τις πέτρες με τη σκούπα για να κολλήσουν καλά στην πέτρα που βρίσκεται εκεί και την άλλη που θα καθίσει, και γι’ αυτό έχουν έναν κουβά, και τα ζώα πού θα πιουν, θα πιουν στις καρδάρες… όχι για να το παινευτώ, αλλά δεν υπάρχει άλλη συντεχνία σαν τη δική μου, ακόμη κι ο Θεός ήταν βαρελοποιός (…) για τη ζωή μου δεν έχω πολλά να πω, άφησα την οικογένειά μου στο Πόρτο, τα βγάζουν πέρα μόνοι τους, έχω να δω τη γυναίκα μου δύο χρόνια, μερικές φορές ονειρεύομαι πως ξαπλώνω μαζί της, το πρόσωπο όμως δεν είναι το δικό μου, και την επόμενη μέρα μού πάει πάντα στραβά η δουλειά, θα ’θελα να μ’ έβλεπα ολόκληρο στο όνειρο, αντί για κείνο το πρόσωπο χωρίς στόμα κι έκφραση, χωρίς μάτια και μύτη, ποιο πρόσωπο θα βλέπει η γυναίκα μου σ’ αυτή την περίπτωση, δεν ξέρω, μακάρι να είναι το δικό μου…

Ζοζέ Σαραμάγκου, Το χρονικό του μοναστηριού

Απ' το προφίλ του Νίκου Γεωργόπουλου

José Saramago -Συνταγή για να σκοτώσετε έναν άνθρωπο (απόσπασμα)

Παίρνετε μερικές δεκάδες κιλά κρέας, κόκαλα και αίμα. Σύμφωνα με το ενδεδειγμένο πρότυπο. Τα μοιράζετε αρμονικά σε κεφάλι, κορμό και άκρα, τα γεμίζετε με σπλάχνα κι ένα δίκτυο από φλέβες και νεύρα, αποφεύγοντας λάθη που θα επέτρεπαν την εμφάνιση τερατολογικών φαινομένων. Το χρώμα του δέρματος δεν έχει καμία σημασία.

Το προϊόν αυτής της περίπλοκης δουλειάς το ονομάζουμε άνθρωπο. Σερβίρεται κρύος ή ζεστός, αναλόγως με το γεωγραφικό πλάτος, την εποχή του χρόνου, την ηλικία και την ιδιοσυγκρασία. Όταν πρόκειται να λανσάρουμε μοντέλα στην αγορά, τους ενσταλάζουμε ορισμένες ιδιότητες που θα τα κάνουν να ξεχωρίσουν από το σύνηθες: κουράγιο, ευφυΐα, ευαισθησία, χαρακτήρα, αγάπη για τη δικαιοσύνη, ενεργή καλοσύνη, σεβασμό για τον πλησίον και μη. Τα προϊόντα δεύτερης διαλογής θα έχουν, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, αυτές τις θετικές ιδιότητες μαζί με τα αντιθετικά τους, που γενικά θα είναι τα κυρίαρχα. Για λόγους μετριοπάθειας δεν θεωρούνται εξ ολοκλήρου θετικά ή αρνητικά προϊόντα. Όπως και να ’χει, να ξέρετε πως ούτε σ’ αυτές τις περιπτώσεις το χρώμα του δέρματος έχει καμία σημασία.

Ο άνθρωπος που στο μεταξύ θα ταξινομηθεί με την προσωπική του ετικέτα, που θα τον διακρίνει από τους ομοίους του, που βγήκαν όπως κι εκείνος από τη γραμμή μονταρίσματος, θα βαλθεί να ζήσει σε ένα κτίριο το οποίο, με τη σειρά του, θα ονομαστεί Κοινωνία. Θα καταλάβει έναν από τους ορόφους του κτιρίου αυτού, σπανίως όμως θα του επιτραπεί ν’ ανέβει τη σκάλα. Η κάθοδος επιτρέπεται και κάποιες φορές διευκολύνεται. Στους ορόφους του κτιρίου υπάρχουν πολλές κατοικίες, που ορίζονται μερικές φορές ως κοινωνικά στρώματα και άλλες ως επαγγέλματα. Η κυκλοφορία γίνεται από κανάλια που λέγονται συνήθεια, έθιμο και προκατάληψη. Είναι επικίνδυνο να πηγαίνει κανείς κόντρα στο ρεύμα των καναλιών, παρότι μερικοί άνθρωποι το κάνουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Οι άνθρωπο αυτοί, που στη σαρκική τους μάζα έχουν συγχωνευτεί οι ιδιότητες που αγγίζουν την τελειότητα, ή που λόγω αυτών των ιδιοτήτων επέλεξαν ελεύθερα, δεν διακρίνονται από το χρώμα του δέρματος. Υπάρχουν λευκοί και μαύροι, κίτρινοι και γκρίζοι. Οι ερυθροί είναι λίγοι, γιατί πρόκειται για μια σειρά σχεδόν προς εξαφάνιση.[…]

José Saramago, «Συνταγή για να σκοτώσετε έναν άνθρωπο», Το τετράδιο, μετ. Αθηνά Ψυλλιά.

José Saramago - Ιστορία της Πολιορκίας της Λισαβόνας (απόσπασμα)

 Το πρωινό ήταν στη μέση του όταν χτύπησε το τηλέφωνο. Ήταν από τον εκδοτικό οίκο, ήθελαν να μάθουν νεότερα για την πορεία της επιμέλειας, αυτή που μίλησε πρώτη ήταν η Μόνικα από την Παραγωγή, που έχει, όπως όλοι όσοι δουλεύουν σ' αυτό τον τομέα, τη συνήθεια να εκφράζεται με μεγαλοπρέπεια, Κύριε Σίλβα, είπε, η Παραγωγή ρωτάει, και μας φαίνεται σαν να ακούμε Η Αυτής Μεγαλειότης θέλει να ξέρει, και επαναλαμβάνει όπως έκαναν οι κήρυκες, Η Παραγωγή ρωτάει για τα τυπογραφικά, θέλετε πολύ ακόμα για να τα παραδώσετε. [...] Πείτε τους ότι αύριο θα είναι έτοιμα, Θα το πω, κύριες Σίλβα, θα το πω και δεν πρόλαβε να προσθέσει τίποτε άλλο, γιατί το τηλέφωνο καταλήφθηκε απότομα από άλλο πρόσωπο, Εδώ Κόστα, Κι εδώ Ραϊμούντο Σίλβα, μπόρεσε να απαντήσει ο επιμελητής, Το ξέρω, αλλά χρειάζομαι τις διορθώσεις από σήμερα, το πλάνο μου είναι στον αέρα, αν δεν δώσω το βιβλίο για τύπωμα αύριο, θα μπούμε σε μεγάλους μπελάδες, κι όλα αυτά εξαιτίας της επιμέλειας. Γι' αυτό το είδος βιβλίου, για το θέμα και τον αριθμό σελίδων, ο χρόνος της επιμέλειας είναι μέσα στα όρια του μέσου, Μη μου λέτε εμένα για μέσο, εγώ θέλω το βιβλίο έτοιμο, η φωνή του Κόστα έχει ανέβει, σημάδι ότι πρέπει να βρίσκεται εκεί γύρω κάποιος προϊστάμενος, κάποιος διευθυντής, ίσως και το αφεντικό το ίδιο. Ο Ραϊμούντο πήρε βαθιά εισπνοή, επιχειρηματολόγησε. Μια επιμέλεια που γίνεται βιαστικά αφήνει περιθώρια για λάθη, Και βιβλία που αργούν να βγουν σημαίνουν χασούρα, δεν υπάρχει αμφιβολία, το αφεντικό παρακολουθεί τη συνομιλία, όμως ο Κόστα προσθέτει, Στην αναβροχιά καλό και το χαλάζι, όχι, δεν είναι ούτε το αφεντικό εκεί, ούτε διευθυντής, ούτε προϊστάμενος, ο Κόστα δεν θα παραδεχόταν με τέτοια φυσικότητα λάθη στην επιμέλεια προς όφελος της ταχύτητας. Είναι ζήτημα κριτηρίων, απάντησε ο Ραϊμούντο Σίλβα, και ο Κόστα αδυσώπητος, Μη μου μιλάτε για κριτήρια, γνωρίζω πολύ καλά το δικό σας, το δικό μου όμως είναι πολύ απλό, χρειάζομαι την επιμέλεια για αύριο, οπωσδήποτε, κάντε ό,τι καταλαβαίνετε, η ευθύνη είναι δική σας, Είπα ήδη στη Μόνικα ότι θα είμαι έτοιμος αύριο, Αύριο πρέπει να φύγει για το τυπογραφείο, Θα φύγει, μπορείτε να στείλετε να το πάρουν στις οχτώ το πρωί, Είναι πολύ νωρίς, αυτή την ώρα είναι όλα κλειστά, Τότε στείλτε κάποιον όποτε θέλετε, δεν μπορώ να χάνω άλλο το χρόνο μου, και έκλεισε. [...]

Προτού επιστρέψει στην εργασία του, πήγε να δει πώς είναι ο καιρός, είχε ανοίξει λίγο, η απέναντι όχθη του ποταμού άρχιζε πια να φαίνεται, σαν μια σκούρα γραμμή, μια μακρόστενη μουτζούρα, το κρύο όμως δεν έδειχνε να έχει πέσει. Πάνω στο γραφείο υπάρχουν τετρακόσιες τριάντα επτά σελίδες για διόρθωση, στις διακόσιες ενενήντα τρεις έχει ήδη γίνει ο έλεγχος των λαθών, αυτό που απομένει δεν είναι τόσο φοβερό, ο επιμελητής έχει ολόκληρο το απόγευμα, και τη νύχτα μάλιστα, και τη νύχτα, γιατί έχει την επαγγελματική σχολαστικότητα να κάνει πάντα μια έσχατη ανάγνωση, που συνοδεύεται, όπως και στον απλό αναγνώστη, επιτέλους από την ευχαρίστηση και τη χαρά της κατανόησης μ' έναν τρόπο ελεύθερο, ανεξάρτητο, χωρίς καχυποψία, είχε απόλυτο δίκιο εκείνος ο συγγραφέας που ρώτησε κάποτε, Στα μάτια του γερακιού πώς να φαίνεται το δέρμα της Ιουλιέτας, ε, λοιπόν, ο επιμελητής, στο λεπτό του καθήκον, είναι ακριβώς αυτό το γεράκι, που ακόμα κι όταν πια έχει κουραστεί η όρασή του, φτάνοντας στην τελική ανάγνωση, είναι ίδιος ο Ρωμαίος όταν κοίταξε για πρώτη φορά την Ιουλιέτα, αθώος, κυριευμένος από έρωτα.

ΖΟΖΕ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ, Ιστορία της Πολιορκίας της Λισαβόνας, μετ. Αθηνά Ψυλλιά

Jose Saramago - Αποσπάσματα

Ο χειρότερος από όλους τους τοίχους είναι μια πόρτα της οποίας δεν έχεις το κλειδί

Ο άνθρωπος είναι ένα πλάσμα που είναι συνεχώς «υπό κατασκευήν», αλλά επίσης, κατά ένα παράλληλο τρόπο, πάντα σε μια κατάσταση αέναης καταστροφής.

Μέσα μας υπάρχει κάτι που δεν έχει όνομα· αυτό το κάτι είναι αυτό που είμαστε.

Μια λέξη ποτέ δεν έρχεται μόνη της. Ακόμα και η λέξη «μοναξιά» χρειάζεται κάποιον που να υποφέρει από αυτήν.

Είμαστε περισσότερο τα ελαττώματά μας παρά τα προσόντα μας.

Το «ποτέ» δεν είναι το αντίθετο του «αργά». Το αντίθετο του «αργά» είναι «πολύ αργά».

Ο Θεός είναι η σιωπή του σύμπαντος και ο άνθρωπος είναι η κραυγή που δίνει νόημα σε αυτή τη σιωπή.

Σε ζητήματα καρδιάς και αισθημάτων, το υπερβολικά πολύ είναι πάντα καλύτερο από το υπερβολικά λίγο.

Το χάος είναι απλώς μια τάξη που περιμένει να αποκρυπτογραφηθεί.

Λένε ότι κάθε άνθρωπος είναι νησί. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο κάθε άνθρωπος είναι μια σιωπή, ναι, ο καθένας με τη σιωπή του, ο καθένας με τη σιωπή που είναι.

Τα λόγια που έρχονται από την καρδιά ποτέ δεν βγαίνουν από το στόμα. Σκαλώνουν στο λαιμό και μπορούμε να τα διαβάσουμε μόνο στα μάτια.

Πηγή: https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=2249

José Saramago-Περί Τυφλότητος (απόσπασμα)

Άναψε το πορτοκαλί, δύο μπροστινά αυτοκίνητα επιτάχυναν προτού ανάψει το κόκκινο. Στην διάβαση των πεζών εμφανίστηκε το πράσινο ανθρωπάκι. Ο κόσμος που περίμενε άρχισε να διασχίζει το δρόμο πατώντας στις λευκές γραμμές που ήταν ζωγραφισμένες πάνω στη μαύρη επίστρωση της ασφάλτου, δεν έχει καμία ομοιότητα με ζέβρα (η διάβαση των πεζών στα πορτογαλικά) κι όμως αυτό είναι το όνομά της. Οι οδηγοί ανυπόμονοι, με το πόδι στο ντεμπραγιάζ, κρατούσαν το αυτοκίνητο σε εγρήγορση προχωρώντας, οπισθοχωρώντας, σαν νευρικά άλογα που αισθάνονται στον αέρα το μαστίγιο να κατεβαίνει. Οι πεζοί σταμάτησαν πια να περνούν, αλλά το σήμα της ελεύθερης διέλευσης για τα αυτοκίνητα θα καθυστερήσει ακόμα μερικά δευτερόλεπτα, υπάρχει μάλιστα η άποψη ότι αυτή η φαινομενικά ασήμαντη καθυστέρηση, αν την πολλαπλασιάσουμε με τους χιλιάδες σηματοδότες που υπάρχουν σ’ αυτή την πόλη και με τη διαδοχική αλλαγή των τριών χρωμάτων στο κάθε έναν απ’ αυτούς, είναι από τις πλέον υπολογίσιμες αιτίες της κυκλοφοριακής συμφόρησης, ή του μποτιλιαρίσματος, για να χρησιμοποιήσουμε τον τρέχοντα όρο.

Επιτέλους το πράσινο άναψε, τα αυτοκίνητα πάτησαν γκάζι απότομα, απ’ ότι φαίνεται όμως δεν έβαλαν όλοι μπροστά. Ο πρώτος οδηγός της μεσαίας λωρίδας είναι σταματημένος, κάποιο μηχανικό πρόβλημα πρέπει να έχει, ίσως χαλαρό γκάζι, ή κόλλησε ο λεβιές του σασμάν, ή θα παρουσιάστηκε κάποια βλάβη στο υδραυλικό σύστημα, μπλόκαραν τα φρένα, ή έχει ελαττωματικό ηλεκτρικό κύκλωμα, εκτός κι αν έμεινε απλώς από βενζίνη, δεν θα ήταν δα πρωτοφανές. Η νέα συνάθροιση πεζών που σχηματίζεται στα πεζοδρόμια παρακολουθεί τον οδηγό του ακινητοποιημένου αυτοκινήτου να χειρονομεί πίσω απ’ το παρμπρίζ ενώ τα αυτοκίνητα πίσω του κορνάρουν δαιμονισμένα. Μερικοί οδηγοί βγήκαν ήδη στο δρόμο με την πρόθεση να σπρώξουν το αμάξι που έχει κολλήσει κάπου όπου δεν θα παρεμποδίζει την κίνηση, χτυπούν θυμωμένα τα κλειστά τζάμια, ο άντρας που βρίσκεται μέσα γυρνά το κεφάλι του προς το μέρος τους, πότε από τη μια πλευρά και πότε από την άλλη, φαίνεται πως κάτι φωνάζει, από τις κινήσεις του στόματός του φαίνεται πως επαναλαμβάνει συνέχεια μία λέξη, όχι μία, δύο, έτσι είναι πραγματικά, οπως θα διαπιστωθεί όταν επιτέλους κάποιος θα κατορθώσει να ανοίξει την πόρτα. Είμαι τυφλός.

Ποιος θα το ‘λεγε. Αν χρειαζόταν να εκτιμήσουμε την κατάσταση των ματιών αυτού του ανθρώπου με μια ματιά, γιατί μόνο αυτό είναι δυνατό αυτή τη στιγμή, φαίνονται υγιή, η ίριδα είναι υγρή, φωτεινή, και το ασπράδι λευκό και συμπαγές σαν πορσελάνη. Τα τσιτωμένα βλέφαρα, το ρυτιδιασμένο δέρμα του προσώπου, τα ματοτσίνορα που γύρισαν ξαφνικά, όλα αυτά, ο καθένας μπορεί να το δει, έχουν παραμορφωθεί από την αγωνία. Με μια απότομη κίνηση το θέαμα αυτό εξαφανίστηκε πίσω απ’ τις κλειστές γροθιές του άντρα, σαν να ήθελε να συγκρατήσει στο εσωτερικό του εγκεφάλου του την τελευταία εικόνα που προσέλαβε, ένα κόκκινο φως, στρογγυλό, σ’ ένα φανάρι. Είμαι τυφλός, είμαι τυφλός, επαναλάμβανε με απελπισία καθώς τον βοηθούσαν να βγει από το αυτοκίνητο, και τα δάκρυα στα οποία αναλύθηκε έκαναν ακόμα πιο λαμπερά τα μάτια που εκείνος έλεγε πως ήταν νεκρά. Θα περάσει, θα δείτε ότι θα σας περάσει, μερικές φορές είναι νευρικό, είπε μία γυναίκα. Το φανάρι είχε αλλάξει πάλι χρώμα, κάποιοι περίεργοι περαστικοί πλησίασαν κι αυτοί, κι οι οδηγοί πιο πίσω, που δεν ήξεραν τι συνέβαινε, διαμαρτύρονταν γι’ αυτό που οι ίδιοι πίστευαν πως ήταν ένα συνηθισμένο ατύχημα, κάποιο σπασμένο φανάρι, κάποιος τσακισμένος προφυλακτήρας, πάντως όχι κάτι που να δικαιολογεί όλη αυτή τη σύγχυση. Καλέστε την αστυνομία, φώναζαν, πάρτε απ’ τη μέση αυτή τη σακαράκα. Ο τυφλός ικέτευε, σας παρακαλώ, ας με πάει κάποιος στο σπίτι μου. Η γυναίκα που είπε ότι είναι νευρικό ήταν της άποψης ότι έπρεπε να καλέσουν ένα ασθενοφόρο να μεταφέρει τον δύστυχο στο νοσοκομείο, αλλά ο τυφλός είπε όχι, δεν είχε τέτοια απαίτηση, αρκεί να το συνοδεύσουν μέχρι την είσοδο της πολυκατοικίας όπου μένει.

Ζοζέ Σαραμάγκου, Περί Τυφλότητος, Εκδόσεις Καστανιώτης

Μετάφραση: Αθηνά Ψυλλιά

José Saramago-Περί Τυφλότητας (απόσπασμα)

Γιατί τυφλωθήκαμε, Δεν ξέρω, ίσως μια μέρα να καταφέρουμε να μάθουμε το λόγο. Θέλεις να σου πω αυτό που νομίζω, Λέγε, Νομίζω ότι δεν τυφλωθήκαμε, νομίζω ότι είμαστε τυφλοί. Τυφλοί άνθρωποι που μπορούν να δουν. Τυφλοί άνθρωποι που μπορούν να δουν, αλλά δε βλέπουν.

(Ζοζέ Σαραμάγκου | 16 Νοεμβρίου 1922 - 18 Ιουνίου 2010)

Περί τυφλότητας, μτφρ.: Αθηνά Ψύλλια, εκδόσεις Καστανιώτη.

José Saramago-Περί Φωτίσεως (απόσπασμα)

 Εδώ ο καθένας έχει τον καημό του κι όλοι μαζί τον ίδιο πόνο. Εν τω μεταξύ το χώμα ρίχτηκε μέσα στους λάκκους, μοιράστηκαν ομόψυχα τα λουλούδια, εκείνους που είχαν λόγους να κλάψουν τους αγκάλιασαν και τους παρηγορούσαν οι υπόλοιποι, όσο αυτό ήταν δυνατό, όντας ο πόνος τόσο πρόσφατος. Ο αγαπημένος του καθενός, της κάθε οικογένειας, βρίσκεται εδώ, αλλά κανείς δεν ξέρει ακριβώς πού, ίσως σ’ αυτό το λάκκο, ίσως στον άλλο, καλύτερα να κλάψουμε σε όλους, είχε δίκιο εκείνος ο βοσκός με τα πρόβατα που είπε, ποιος ξέρει πού το είχε μάθει, Δεν υπάρχει μεγαλύτερος σεβασμός από το να κλαίει κανείς για κάποιον που δεν γνώριζε.

Πηγή: Περί Φωτίσεως, μτφρ.: Αθηνά Ψυλλιά, εκδόσεις Καστανιώτη.

Jose Saramago-Περί Τυφλότητας (απόσπασμα)

 

Προσοχή, προσοχή, προσοχή. Η κυβέρνηση λυπάται που αναγκάστηκε ν’ ασκήσει αποφασιστικά αυτό που θεωρεί δικαίωμα και καθήκον της, προφυλάξει δηλαδή με κάθε μέσο τον πληθυσμό ενώπιον της κρίσης που αντιμετωπίζουμε, η οποία κατά τα φαινόμενα μπορεί να προσδιοριστεί ως ένα είδος επιδημικού ξεσπάσματος τυφλότητας, που προσωρινά περιγράφεται ως λευκή πληγή, ελπίζει ότι μπορεί να βασίζεται στον πατριωτισμό και τη συνεργασία όλων των πολιτών για να σταματήσουμε τη διάδοση της μολυσματικής νόσου […] 

Η απόφαση να συγκεντρώσουμε στο ίδιο μέρος του πληγέντες, και σε κοντινό μέρος, ξεχωριστό όμως, αυτούς που βρέθηκαν σε κάποιου είδους επαφή μαζί τους πάρθηκε κατόπιν σοβαρής και ωρίμου σκέψεως. Η κυβέρνηση έχει πλήρη συνείδηση των καθηκόντων της και αναμένει ότι αυτοί στους οποίους απευθύνεται το μήνυμα αυτό, θ’ αναλάβουν επίσης, ως ευσυνείδητοι πολίτες που οφείλουν να είναι, τις ευθύνες που τους αντιστοιχούν, λαμβάνοντας υπόψη τους ότι η απομόνωση στην οποία τώρα βρίσκονται συνιστά πράξη αλληλεγγύης προς το υπόλοιπο του έθνους μας. Τέλος, ζητούμε την προσοχή όλων σας στις οδηγίες που ακολουθούν:

Πρώτον, τα φώτα θα παραμείνουν αναμμένα και είναι ανώφελη κάθε προσπάθεια χειρισμού των διακοπτών, δεν λειτουργούν. Δεύτερον, η έξοδος από το κτίριο χωρίς προηγούμενη άδεια συνεπάγεται άμεση θανάτωση. Τρίτον, σε κάθε θάλαμο υπάρχει ένα τηλέφωνο του οποίου μπορεί να γίνει χρήση μόνο για να ζητήσετε απ’ έξω τη διάθεση προϊόντων ατομικής υγιεινής και καθαριότητας. Τέταρτον, οι τρόφιμοι υποχρεούνται να πλένουν οι ίδιοι το ρουχισμό τους καθημερινά. Πέμπτον, συνίσταται η εκλογή υπευθύνων θαλάμου, πρόκειται επομένως για σύσταση και όχι για διαταγή […] Έκτον, τρεις φορές την ημέρα θα τοποθετούνται κιβώτια με τρόφιμα στην πύλη της εισόδου, δεξιά και αριστερά, και προορίζονται, αντίστοιχα, για τους ασθενείς και τους εκτεθειμένους στη μόλυνση. Έβδομον, όλα τα υπολείμματα θα καίγονται […] Όγδοον, η καύση οφείλει να γίνεται στα εσωτερικά προαύλια του κτηρίου ή στον περίβολο. Ένατον, οι τρόφιμοι είναι υπεύθυνοι για τυχόν αρνητικά παρεπόμενα της καύσης. Δέκατον, σε περίπτωση πυρκαγιάς, τυχαίας ή σκόπιμης, οι πυροσβέστες δεν θα επέμβουν. Ενδέκατον, αντίστοιχα οι τρόφιμοι δεν πρέπει να υπολογίζουν σε κανενός είδους εξωτερική παρέμβαση στην περίπτωση που εκδηλωθούν ασθένειες, όπως επίσης και απείθεια ή επιθετική συμπεριφορά. Δωδέκατον, σε περίπτωση θανάτου, οποιαδήποτε κι αν είναι η αιτία του, οι τρόφιμοι θα θάψουν χωρίς επισημότητα το πτώμα στον περίβολο. Δέκατον τρίτον, η επικοινωνία μεταξύ των ασθενών και των εκτεθειμένων στη μόλυνση θα γίνεται από τον κεντρικό κορμό του κτηρίου. Δέκατον τέταρτον, οι εκτεθειμένοι στη μόλυνση που τυχόν τυφλωθούν θα μεταβαίνουν αμέσως στην πτέρυγα των ήδη τυφλών. Δέκατον πέμπτον, η ανακοίνωση αυτή θα επαναλμβάνεται καθημερινά, την ίδια ώρα, για την ενημέρωση των νέων εισερχομένων.

Η κυβέρνηση και το έθνος αναμένουν από τον καθένα σας να εκπληρώσει το χρέος του. Καληνύχτα».

Το «Περί τυφλότητας» του Ζοζέ Σαραμάγκου εκδόθηκε το 1995. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά.

Πηγή:http://1ki1newsionioinisoi.blogspot.com/2018/10/blog-post_79.html

Ζοζέ Σαραμάγκου - Ο Κάιν (απόσπασμα)

Θέλησα να σε δοκιμάσω, Και ποιος είσαι εσύ για να δοκιμάζεις αυτό που δημιούργησες, Είμαι ο υπέρτατος άρχων όλων των πραγμάτων, Και όλων των όντων, θα πεις, όχι όμως δικός μου και της ελευθερίας μου, Ελευθερία για να σκοτώνεις, Όπως εσύ ήσουν ελεύθερος να επιτρέψεις να σκοτώσω τον άβελ ενώ ήταν στο χέρι σου να το αποτρέψεις, αρκεί για μια στιγμή να είχες εγκαταλείψει το ματαιόδοξο αλάθητο που μοιράζεσαι με όλους τους άλλους θεούς, αρκεί για μια στιγμή να ήσουν πραγματικά ευσπλαχνικός, να δεχόσουν την προσφορά μου με ταπεινότητα, απλώς και μόνο γιατί δεν έπρεπε να τολμήσεις να την αρνηθείς, οι θεοί, κι εσύ όπως όλοι οι άλλοι, έχετε υποχρεώσεις απέναντι σ’ εκείνους που λέτε πως δημιουργήσατε, Ο λόγος αυτός είναι αντάρτικος, Πιθανόν να είναι, σε διαβεβαιώ όμως πως, αν ήμουν θεός, κάθε μέρα θα έλεγα Ευλογημένοι ας είναι όσοι διάλεξαν την ανταρσία γιατί σε αυτούς ανήκει η βασιλεία της γης, Ιεροσυλία, Μπορεί, πάντως μεγαλύτερη από τη δική σου δεν είναι, που επέτρεψες να πεθάνει ο άβελ, Εσύ τον σκότωσες, Ναι, είναι αλήθεια, εγώ ήμουν το εκτελεστικό όργανο, αλλά η καταδίκη υπαγορεύτηκε από σένα, Το αίμα που βρίσκεται εδώ δεν το έχυσα εγώ, ο κάιν μπορούσε να επιλέξει ανάμεσα στο κακό και στο καλό, αφού επέλεξε το κακό θα το πληρώσει, Όσο κλέφτης είναι αυτός που μπαίνει στο αμπέλι άλλο τόσο είναι κι αυτός που φυλάει τσίλιες, είπε ο κάιν, Και το αίμα αυτό απαιτεί εκδίκηση, επέμεινε ο θεός, Αφού είναι έτσι, θα εκδικηθείς ταυτόχρονα έναν πραγματικό θάνατο κι έναν που δεν έχει ακόμα γίνει, Εξηγήσου, Δεν θα σ’ αρέσει αυτό που θ’ ακούσεις, Μη σε νοιάζει εσένα, μίλα, Είναι απλό, σκότωσα τον άβελ, γιατί δεν μπορούσα να σκοτώσω εσένα, στην πρόθεση είσαι νεκρός.

Mετάφραση: Αθηνά Ψυλλιά
Πηγή:https://mxilouri.wordpress.com/tag/jose-saramago/

Περί τυφλότητας ( απόσπασμα ) - Ζοζέ Σαραμάγκου.

”Υπάρχει άραγε εξουσία , είπε ο πρώτος τυφλός. Δεν φαντάζομαι, αλλά και να υπάρχει, θα είναι μια εξουσία τυφλών που θέλουν να κυβερνούν τυφλούς, σαν να λέμε το τίποτα θέλει να οργανώσει το τίποτα.”[…]

Αναπνέουμε το ίδιο σκοτάδι κι όμως ο καθένας αλλιώς παραπατά, άλλα βήματα βρε αδερφέ και καλά κάνει, αλλά γιατί τόσο εξόφθαλμα να στερούμαστε προσανατολισμού.

Γιατί να έχουμε προσανατολισμό θα με ρωτήσετε και καλά θα κάνετε. Έτσι για αλλαγή, να πούμε ότι η βάρκα θα πάει παρακάτω, που σηκωθήκαμε όλοι όρθιοι και κινούμαστε σε πορείες αντίθετες και πώς να κάνει δουλειά ο βαρκάρης κι αυτός τυφλός είναι ο έρμος.

Και δε μιλώ για πρωθυπουργό στο όνομα του βαρκάρη,γιατί ο βαρκάρης ξέρει τουλάχιστον ένα κουπί να το πιάνει, με αυτό βγάζει το ψωμί του, μ’αυτό και την κυρά του.

Ας ξεκουνάγαμε τη βάρκα , έστω δύο λεύγες παρακεί, να αλλάξουμε νερά και παραστάσεις, να κατουρήσουμε κι αλλού κι ας επιστρέψουμε μετά πίσω στο μόλο, ούτως ή άλλως το σκοινί μας βγήκε λίγο , βάρκα κι αυτή με περιλαίμιο σκύλου, σαν και αυτούς που οδηγούν κάποιους τυφλούς.

Σε μια χώρα – συγχωρέστε μου τη λέξη για άλλη μια φορά – όπου οι τυφλοί πολλαπλασιάζονται όσο δίνονται συντάξεις αναπηρίας και κατορθώνουν οι τυφλοί να ‘χουν δυο μάτια αετίσια κάθε που στέκονται ουρά να την τσεπώσουν, χάθηκε να τσοντάρουμε να πάρουμε και λίγο σκοινί παραπάνω για τη βάρκα ;

"Δεν είχαν προσανατολισμό , προχωρούσαν δίπλα δίπλα στα κτήρια με τα χέρια απλωμένα μπροστά , σκόνταφταν διαρκώς ο ένας πάνω στον άλλο , σαν τα μυρμήγκια που προχωρούν στο μονοπάτι , όταν όμως συνέβαινε αυτό δεν ακούγονταν διαμαρτυρίες , ούτε χρειαζόταν να μιλήσουν , κάποια οικογένεια ξεκολλούσε απ' τον τοίχο , προχωρούσε περνώντας δίπλα από αυτήν που ερχόταν από την αντίθετη κατεύθυνση , κι έτσι συνέχιζαν μέχρι την επόμενη συνάντηση . Πότε πότε σταματούσαν , οσφραίνονταν το κατώφλι μαγαζιών για να μυρίσουν μυρωδιά από φαγητό , ό,τι κι αν ήταν , κι ύστερα συνέχιζαν το δρόμο τους ..."

Περί τυφλότητας ( απόσπασμα ) -
Ζοζέ Σαραμάγκου.

Μετάφραση: Αθηνά Ψύλλια

Καστανιώτης, 2010.

Ζοζέ Σαραμάγκου, «Περί φωτίσεως» (μετφρ.: Αθηνά Ψυλλιά), εκδ. Καστανιώτη, 2006

( αποσπάσματα )
Και τώρα πέστε μου τι ψηφίσατε (…) Θα έπρεπε να πουν, σύμφωνα με τη σχετική λογική των δημοσκοπήσεων, Ψήφισα λευκό. Τέτοια ευθεία απάντηση, θα μπορούσε να δώσει ένας υπολογιστής ή μια αριθμομηχανή, και θα ήταν η μόνη που θα επέτρεπε η άκαμπτη και ειλικρινής τους φύση, αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους, και οι άνθρωποι είναι παγκοσμίως γνωστοί ως τα μόνα ζώα ικανά να ψεύδονται, αν και, είναι αλήθεια, μερικές φορές το κάνουν επειδή φοβούνται, μερικές φορές από συμφέρον, κι επίσης μερικές φορές επειδή αντιλαμβάνονται πως αυτός είναι ο μόνος τρόπος που έχουν στη διάθεσή τους για να υπερασπιστούν την αλήθεια.
`

Τρέμουμε και μόνο στη σκέψη τι μπορεί να συμβεί αύριο στον αθώο άνθρωπο όταν τον φέρνουν για ανάκριση, Ομολογείτε ότι είπατε στο πρόσωπο που βρισκόταν μαζί σας Κάποια μέρα θα συνέβαινε, Μάλιστα, το ομολογώ, Σκεφθείτε καλά προτού απαντήσετε,, σε τι αναφερόσασταν με τις λέξεις αυτές, Μιλούσαμε για τον χωρισμό μου, Χωρισμό ή διαζύγιο, Διαζύγιο, Και ποια είναι τα συναισθήματά σας σε σχέση με το εν λόγω διαζύγιο, Νομίζω κάποια οργή και κάποια απογοήτευση, Περισσότερη οργή ή περισσότερη απογοήτευση, Περισσότερη απογοήτευση υποθέτω, Δεν σας φαίνεται, αφού είναι έτσι, πως θα ήταν περισσότερο φυσικό να αφήσετε έναν αναστεναγμό, κλπ.(…) τι σκεφτόσασταν στην πραγματικότητα ότσν είπατε στον φίλο σας τις λέξεις αυτές, Σας απάντησα ήδη, Δώστε μας μια άλλη απάντηση, αυτή δε μας κάνει, Είναι η μοναδική που μπορούσα να σας δώσω γιατί είναι και η αληθινή, Έτσι νομίζετε εσείς, Εκτός κι αν με βάλετε να επινοήσω μία, Κάντε το, εμάς δε μας ενοχλεί καθόλου να επινοήσετε όσες απαντήσεις θέλετε, με το χρόνο και με υπομονή, συν την κατάλληλη εφαρμογή ορισμένων τεχνικών, θα καταλήξετε σ’ εκείνη που θέλουμε ν’ ακούσουμε, Πείτε μου τότε ποια είναι να τελειώνουμε, Α, όχι, δεν έχει γούστο έτσι, για ποιους μας περάσατε κλπ.
——
Όταν η πρωτεύουσα βρίσκεται, από δικά της επανειλημμένα σφάλματα, σε κατάσταση πολιορκίας, όταν επαφίεται στις στρατιωτικές δυνάμεις να επιβάλουν την πειθαρχία και να δράσουν αναλόγως σε περίπτωση σοβαρής ανατροπής της κοινωνικής τάξης, όταν οι υψηλά ιστάμενοι αναλαμβάνουν την υποχρέωση, δίνοντας το λόγο της τιμής τους, να μη διστάσουν όταν έρθει η ώρα να λάβουν αποφάσεις, τότε οι μυστικές υπηρεσίες επιφορτίζονται ν δημιουργήσουν τις κατάλληλες εστίες έντασης που θα δικαιολογούν a priori τη σφοδρότητα της καταστολής που η κυβέρνηση, γενναιόφρων, επιθυμούσε, με όλα τα ειρηνικά μέτρα και, επαναλαμβάνουμε τη λέξη, μέτρα πειθούς, να αποφύγει.
`
******************************************************
`
Σε κάποια χώρα γίνονται εκλογές. Η καταμέτρηση των ψήφων στην πρωτεύουσα αναδεικνύει πρώτη δύναμη το λευκό με ποσοστό περίπου 70%. Oι εκλογές επαναλαμβάνονται την επόμενη Κυριακή και το λευκό ξεπερνά το 80%. Μπροστά στο διαφαινόμενο κενό εξουσίας, τα δύο μεγάλα κόμματα, ο κρατικός μηχανισμός και οι δημόσιες υπηρεσίες εγκαταλείπουν την πόλη, καταστρώνοντας αστυνομικά σχέδια για να ανακαλύψουν τον υποκινητή. Μια έκπληξη όμως περιμένει τους κρατούντες: ο πληθυσμός της πόλης αφυπνίζεται, «φωτίζεται», και ανακαλύπτει από την αρχή τις αξίες της αλληλεγγύης, της προσωπικής ευθύνης, της αλληλοβοήθειας. Το Κράτος όμως δεν έχει πει ακόμα την τελευταία λέξη.

Ένα απαισιόδοξο βιβλίο; «Δεν είμαι εγώ απαισιόδοξος. Eίναι ο κόσμος απαίσιος», ισχυρίζεται ο Ζοζέ Σαραμάγκου, που με το νέο αυτό μυθιστόρημά του, που κινείται στον αντίποδα του μυθιστορήματός του Περί τυφλότητος, γνώρισε και πάλι μεγάλη επιτυχία σε όλο τον κόσμο.

Πηγή: http://www.poiein.gr/2019/05/24/%CE%B6%CE%BF%CE%B6%CE%AD-%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%AF%CF%83%CE%B5%CF%89%CF%82-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CF%86/?fbclid=IwAR1OCXTzNHS-p7dF8SqRlO0_OO2aMyZfL3N-3Jv7Ud5Aheh-DlQXNmvoVm0

Aς ιδιωτικοποιηθούν τα πάντα,
ας ιδιωτικοποιηθεί η θάλασσα και ο ουρανός,
ας ιδιωτικοποιηθεί το νερό και ο αέρας,
ας ιδιωτικοποιηθεί η Δικαιοσύνη και ο Νόμος,
ας ιδιωτικοποιηθεί και το περαστικό σύννεφο,
ας ιδιωτικοποιηθεί το όνειρο,
ειδικά στην περίπτωση που γίνεται την ημέρα και με τα μάτια ανοιχτά.
Και σαν κορωνίδα όλων των ιδιωτικοποιήσεων,
ιδιωτικοποιήστε τα Κράτη,
παραδώστε επιτέλους την εκμετάλλευση υμών των ιδίων
σε εταιρίες του ιδιωτικού τομέα με διεθνή διαγωνισμό.
Διότι εκεί ακριβώς βρίσκεται η σωτηρία του κόσμου…
Και μια και μπήκατε στον κόπο, ιδιωτικοποιήστε στο φινάλε και την πουτάνα την μάνα που σας γέννησε

Ζοζέ Σαραμάγκου (16 Νοεμβρίου 1922 - 18 Ιουνίου 2010)