Είναι φορές που κάτι σαν θεϊκή φλόγα λαμπαδιάζει το νου του ανθρώπου. Αυτό τυχαίνει σχεδόν σε όλους. Τη νιώθεις να υψώνεται, ή σαν να προχωρεί πάνω σ’ ένα φιτίλι που θα μεταδώσει τη φωτιά στο δυναμίτη. Είναι μια ευχάριστη αίσθηση στο στομάχι, μια απόλαυση διάχυτη στα νεύρα και στα μπράτσα. Το δέρμα γεύεται τον αέρα και κάθε βαθιά ανάσα είναι γλυκιά. Το κορμί λες και τεντώνεται ηδονικά μ’ ένα πελώριο χασμουρητό, μια λάμψη αναπηδάει μες στο μυαλό κι ολόκληρος ο κόσμος λαμποκοπάει μπρος στα μάτια σου. Ο άνθρωπος μπορεί να ’χει ζήσει όλη του τη ζωή μέσα σ’ ένα μούχρωμα, μέσα σε μια ψυχική περιοχή από τοπία κι από δέντρα σκυθρωπά και σκοτεινά. Τα γεγονότα της ζωής του, ακόμα και τα πιο σημαντικά, μπορεί να ’χουν περάσει αράδα, άτονα και ωχρά. Και τότε, τη στιγμή της φλόγας, ένα τραγούδι τριζονιού του γλυκαίνει τ’ αφτιά, η μυρωδιά της γης υψώνεται στα ρουθούνια του σαν ψαλμωδία και κάτω από ένα δέντρο ένα φως παιχνιδιάρικο ιλαρύνει τα μάτια του. Τότε ο άνθρωπος ξεχύνεται σ’ ένα χείμαρρο αστέρευτο. Και η σπουδαιότητα ενός ανθρώπου μες στον κόσμο ίσως μπορεί να μετρηθεί από την ποιότητα και τη συχνότητα της φλόγας. Είναι κάτι ατομικό, αλλά μας ενώνει με τον κόσμο. Είναι η μητέρα κάθε δημιουργίας και κάνει τον άνθρωπο να ξεχωρίζει απ’ όλους τους άλλους.
Δεν ξέρω πώς θα ’ναι στα μελλοντικά χρόνια. Γίνονται τεράστιες μεταβολές στον κόσμο, δυνάμεις διαμορφώνουν ένα μέλλον που η όψη του μας είναι άγνωστη. Μερικές από τούτες τις δυνάμεις μάς φαίνονται πονηρές, ίσως όχι αυτές καθαυτές, αλλά γιατί τείνουν να εξαφανίσουν καταστάσεις που τις θεωρούμε αγαθές. Είν’ αλήθεια πως δυο άνθρωποι μαζί μπορούν να σηκώσουν ένα βάρος πιο εύκολα παρά ένας άνθρωπος. Ένα συνεργείο εργάτες μπορούν να φτιάξουν αυτοκίνητα με πιο γρήγορο ρυθμό και καλύτερα, παρά ένας εργάτης, και το ψωμί που βγαίνει από ένα μεγάλο εργοστάσιο είναι πιο φτηνό και πιο ομοιόμορφο. Όταν η τροφή μας, τα ρούχα μας κι η στέγασή μας θα προέρχονται από μαζική παραγωγή, η μαζική μέθοδος θα κυριαρχήσει στον τρόπο που σκεφτόμαστε και θα διώξει κάθε άλλον τρόπο. Στην εποχή μας η μαζική ή συλλογική παραγωγή έχει τρυπώσει στην οικονομική, την πολιτική, ακόμα και στη θρησκευτική ζωή μας, τόσο που μερικά έθνη έχουν αντικαταστήσει την ιδέα του Θεού με τη συλλογική ιδέα. Αυτός είναι ο κίνδυνος για σήμερα. Υπάρχει ένα παρατέντωμα στον κόσμο, ένα παρατέντωμα που τείνει προς το σημείο ρήξης κι οι άνθρωποι είναι δυστυχισμένοι και ανήσυχοι.
Με μια τέτοια κατάσταση, μου φαίνεται φυσικό και σωστό να υποβάλλω στον εαυτό μου αυτά τα ερωτήματα: Σε τι πιστεύω; Για τι πρέπει ν’ αγωνιστώ και τι πρέπει να καταπολεμήσω;
Το ανθρώπινο είδος είναι το μόνο δημιουργικό είδος κι έχει ένα και μόνο δημιουργικό όργανο: το ατομικό πνεύμα του ανθρώπου. Τίποτα δεν έχει ποτέ δημιουργηθεί από δυο ανθρώπους. Δεν υπάρχουν αποδοτικές συνεργασίες είτε στη μουσική, είτε στις εικαστικές τέχνες, την ποίηση, τα μαθηματικά, τη φιλοσοφία. Μόνο αφού συντελεστεί το θαύμα της δημιουργίας, η ομάδα μπορεί να οικοδομήσει πάνω σ’ αυτό και να το πλατύνει, αλλ’ η ομάδα δεν εφευρίσκει ποτέ τίποτα. Το πολύτιμο αγαθό είναι ο ατομικός νους του ανθρώπου.
Και σήμερα οι δυνάμεις, που έχουν παραταχθεί γύρω στην ιδέα της ομάδας, έχουν κηρύξει έναν πόλεμο εξοντωτικό κατά του πολύτιμου αγαθού, που είναι ο νους του ανθρώπου. Με εξευτελισμούς, με την πείνα, με τη βία, με τον αναγκαστικό προσανατολισμό και με τα βαριά σφυροκοπήματα του εξαναγκασμού, το ελεύθερο κι ερευνητικό πνεύμα καταδιώκεται, φιμώνεται, αμβλύνεται, ναρκώνεται. Το ανθρώπινο είδος φαίνεται να πήρε το θλιβερό δρόμο της αυτοκτονίας.
Και να σε τι πιστεύω: πως το ελεύθερο κι ερευνητικό πνεύμα του ανθρώπινου ατόμου είναι το πολυτιμότερο πράμα στον κόσμο. Και να για ποιο θ’ αγωνιστώ: για να ’ναι ελεύθερο το πνεύμα να πάρει οποιαδήποτε διεύθυνση θέλει, χωρίς να το κατευθύνουν. Και να τι θα καταπολεμήσω: οποιαδήποτε ιδέα, θρησκεία ή κυβέρνηση που περιορίζει ή εξοντώνει το άτομο. Αυτός είμαι κι αυτή τη θέση παίρνω. Μπορώ να καταλάβω για ποιο λόγο ένα σύστημα οικοδομημένο πάνω σε σχέδιο, είναι υποχρεωμένο να επιχειρεί να καταστρέψει το ελεύθερο πνεύμα: επειδή μονάχα το ελεύθερο πνεύμα, με την κριτική ανάλυση, μπορεί να καταστρέψει ένα τέτοιο σύστημα. Ασφαλώς το καταλαβαίνω και το μισώ, και θα το καταπολεμήσω για να περιφρουρήσω το μόνο πράμα που μας ξεχωρίζει από τα μη δημιουργικά ζώα. Αν η φλόγα μπορεί να σκοτωθεί πάμε χαμένοι. (σ. 190-192)
(Ανατολικά της Εδέμ, Α΄, Μετάφραση: Κοσμάς Πολίτης, 1994 – Πρωτότυπο 1952)
Αντλήθηκε από το προφίλ του ποιητή Θανάση Μαρκόπουλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου