Albert Camus-αποσπάσματα και αποφθέγματα

Albert Camus (Αλμπέρ Καμύ)

La chute (Η πτώση), Απόσπασμα 

Εκδόσεις Γράμματα 1987

Μετάφραση Ιωάννα Ευθυμιάδου

• Οι άνθρωποι λοιπόν σπεύδουν να κρίνουν για να μην κριθούν οι ίδιοι. Τι τα θέλετε; Η πλέον φυσική ιδέα στον άνθρωπο, αυτή που του έρχεται αυθόρμητα, σαν από τα βάθη της φύσης του, είναι η ιδέα της αθωότητάς του….Το ουσιώδες είναι να μείνουν αθώοι, να μην μπορούν να τεθούν υπό αμφισβήτησιν οι έμφυτες αρετές τους, και τα σφάλματά τους, αποκυήματα μιας παροδικής δυστυχίας, να είναι πάντοτε προσωρινά. Σας το ‘πα, το ζήτημα είναι να γλιτώσεις απ’ την κρίση.
• Οι θεοί είχαν καταδικάσει τον Σίσυφο να κυλάει αδιάκοπα ένα βράχο ως την κορυφή ενός βουνού απ' όπου η πέτρα, με το βάρος της, ξανάπεφτε. Είχαν σκεφτεί, κάπως δικαιολογημένα, πως δεν υπάρχει πιο φοβερή τιμωρία απ' τη χωρίς όφελος κι ελπίδα εργασία.
  Ο μύθος του Σισύφου (απόσπασμα)                                                                                                     
• Οι θεοί είχαν καταδικάσει τον Σίσυφο να κυλάει αδιάκοπα ένα βράχο ως την κορυφή ενός βουνού απ' όπου η πέτρα, με το βάρος της, ξανάπεφτε. Είχαν σκεφτεί, κάπως δικαιολογημένα, πως δεν υπάρχει πιο φοβερή τιμωρία απ' τη χωρίς όφελος κι ελπίδα εργασία. 

Αλμπέρ Καμύ: «Η πανούκλα» (μικρό απόσπασμα):

«[…] Οι δυστυχίες, στην πραγματικότητα, είναι μια κοινή υπόθεση, αλλά δύσκολα τις πιστεύει κανείς όταν του πέσουν στο κεφάλι. Υπήρξαν στον κόσμο τόσες πανούκλες όσοι και οι πόλεμοι. Και παρ’ όλα αυτά οι πανούκλες και οι πόλεμοι πάντα βρίσκουν τους ανθρώπους το ίδιο απροετοίμαστους. Ο γιατρός Ριέ ήταν απροετοίμαστος, όπως και οι συμπολίτες μας και έτσι πρέπει να καταλάβουμε τους δισταγμούς τους. Και μ’ αυτόν τον τρόπο επίσης πρέπει να καταλάβουμε ότι μοιράστηκε ανάμεσα στην ανησυχία και την εμπιστοσύνη. Όταν ξεσπάει ένας πόλεμος, οι άνθρωποι λένε: “Δε θα διαρκέσει πολύ, είναι πολύ ανόητο”. Κι αναμφίβολα ένας πόλεμος είναι σίγουρα πολύ ανόητος, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να διαρκέσει. Η ανοησία επιμένει πάντα και θα μπορούσε κανείς να το διακρίνει αν δε σκεφτόταν μόνο τον εαυτό του. Απ’ αυτήν την άποψη οι συμπολίτες μας ήταν σαν όλο τον κόσμο, σκέφτονταν τους εαυτούς τους και για να το πούμε κι αλλιώς ήταν ανθρωπιστές: δεν πίστευαν στις δυστυχίες. Η δυστυχία δεν είναι στα μέτρα του ανθρώπου, επομένως λέμε ότι η δυστυχία δεν είναι πραγματική, είναι ένα κακό όνειρο που θα περάσει. Αλλά δεν περνάει πάντα και από κακό όνειρο σε κακό όνειρο, είναι οι άνθρωποι που περνάνε και πρώτα πρώτα οι ανθρωπιστές, γιατί δεν πήραν τις προφυλάξεις τους. Οι συμπολίτες μας δεν ήταν πιο ένοχοι από άλλους, ξεχνούσαν να είναι μετριόφρονες, αυτό είναι όλο και σκέφτονταν ότι όλα είναι ακόμη δυνατά για αυτούς -πράγμα που σήμαινε ότι οι δυστυχίες είναι αδύναμες. Συνέχιζαν να κάνουν επιχειρήσεις, να ετοιμάζουν ταξίδια, και να έχουν γνώμες. Πώς θα μπορούσαν να σκεφτούν την πανούκλα, που καταργεί το μέλλον, τις μετακινήσεις, τις συζητήσεις; Θεωρούσαν τους εαυτούς τους ελεύθερους και κανένας δε θα είναι ποτέ ελεύθερος, όσο υπάρχουν δυστυχίες».

[…]


Κοιτώντας από το παράθυρο την πόλη που δεν είχε αλλάξει, μόλις τότε άρχισε ο γιατρός να αισθάνεται μέσα του τη γέννηση αυτής της ελαφριάς αηδίας μπροστά στο μέλλον, που ονομάζουμε ανησυχία.

«Η Πανούκλα»

μτφρ.: Νίκη Καρακίτσου - Μαρία Κασαμπαλόγλου

[...]

Όμως στην άκρη αυτής της σκιάς είναι αναπόφευκτο να υπάρχει ένα φως, που το μαντεύουμε κιόλας και δεν έχουμε τίποτα άλλο να κάνουμε παρά να αγωνιστούμε για να συνεχίσει να υπάρχει. Πέρα από τον μηδενισμό, όλοι μας, ανάμεσα στα ερείπια, προετοιμάζουμε μια αναγέννηση. Αλλά λίγοι το ξέρουν.

Πηγή: Ο επαναστατημένος άνθρωπος, μτφρ.: Νίκη Καρακίτσου - Ντουζέ & Μαρία Κασαμπάλογλου - Ρομπλέν, εκδόσεις Πατάκη.

Ε λοιπόν, εγώ βαρέθηκα τους ανθρώπους που πεθαίνουν για μιαν ιδέα! Δεν παραδέχομαι τον ηρωισμό, ξέρω πως είναι εύκολος -κι έμαθα πως σκοτώνει. Αυτό που μ' ενδιαφέρει, είναι να ζήσει κανείς και να πεθάνει γι' αυτό που αγαπά!'' 

Πηγή:  Η πανούκλα, μτφ. Δημ, Ζορμπαλάς, εκδ. Άγκυρα, Αθήνα, 1972, σ. 121.

• Αποφθέγματα του Αλμπέρ Καμύ:

•  Κανείς δεν συνειδητοποιεί ότι μερικοί άνθρωποι καταναλώνουν τεράστια ενέργεια, απλώς και μόνο για να φαίνονται φυσιολογικοί.
• Γνωρίζουμε μόνο ένα καθήκον και αυτό είναι να αγαπάμε.
• Το να μη σ’ αγαπούν είναι μια κακοτυχία
• Αλλά αν δεν αγαπάς εσύ είναι συμφορά.
• Αν υπάρχει μια αμαρτία απέναντι στη ζωή, αυτή δεν είναι τόσο η απελπισία, όσο το να ελπίζει κανείς σε μια άλλη ζωή και να διαφεύγει από το μεγαλείο αυτής της ζωής.
• Από τη στιγμή που όλοι θα πεθάνουμε, είναι προφανές ότι το πού και το πότε δεν έχουν καμιά σημασία.
• Μην περπατάς μπροστά μου, μπορεί να μην σε ακολουθήσω. Μην περπατάς πίσω μου, μπορεί να μην σε οδηγήσω. Περπάτησε δίπλα μου και γίνε φίλος μου.
• Μην περιμένετε την ημέρα της Κρίσης. Είναι κάθε μέρα.
• Μου έχει μείνει λίγος χρόνος και δεν θα ήθελα να τον σπαταλήσω στο Θεό.
• Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίζουμε έναν κόσμο χωρίς ελευθερία είναι να γίνουμε τόσο απόλυτα ελεύθεροι, ώστε η ίδια η ύπαρξή μας να αποτελεί μια πράξη εξέγερσης
• Ενστικτωδώς, ακολούθησα ανέκαθεν ένα αόρατο άστρο.
•  Τι είναι ένας επαναστάτης; Ένας άνθρωπος που λέει όχι.
•  Η ανάγκη να έχεις πάντα δίκιο, σφραγίδα ενός χυδαίου πνεύματος.
•  Το σχολείο μας προετοιμάζει για τη ζωή σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει.
• Πρέπει να έχει κανείς έναν έρωτα, ένα μεγάλο έρωτα, για να του εξασφαλίζει άλλοθι στις αδικαιολόγητες απελπισίες που κυριεύουν όλους μας.
•  Αγαπώ υπερβολικά τη χώρα μου για να είμαι εθνικιστής.
• Η παγίδα του μίσους είναι ότι σε δένει με τον χειρότερο εχθρό σου.
• Πρέπει να θεωρείτε τον ηρωισμό και το θάρρος δευτερεύουσες αξίες, αφού όμως πρώτα δώσετε αποδείξεις ηρωισμού και θάρρους.
• Ο ελεύθερος Τύπος μπορεί να είναι είτε καλός είτε κακός, αλλά χωρίς ελευθερία, είναι απόλυτα βέβαιο ότι ο Τύπος δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο από κακός.
• Θα σου πω ένα μυστικό φίλε μου. Μην περιμένεις την Ημέρα της Κρίσης. Έρχεται κάθε μέρα.
•  Για να είμαστε ευτυχισμένοι, πρέπει να μη μας απασχολούν πολύ οι άλλοι.
• Υπάρχουν στους ανθρώπους περισσότερα πράγματα να θαυμάσουμε παρά να περιφρονήσουμε.
• Η πολιτική και η μοίρα της ανθρωπότητας διαμορφώνονται από ανθρώπους χωρίς ιδανικά και χωρίς μεγαλείο. Άνθρωποι που έχουν μεγαλείο μέσα τους δεν ασχολούνται με την πολιτική.
•  Επαναστατώ άρα υπάρχω.
• Χωρίς εσάς, χωρίς το χέρι που στοργικά απλώσατε στο φτωχό παιδί που ήμουν τότε, χωρίς τη διδασκαλία και το παράδειγμά σας, τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί.
• Δεν υπάρχει πραγματική αγάπη εκτός εκείνης που ξέρει να είναι συγχρόνως παροδική και μοναδική.
• Η ευημερία των λαών είναι το άλλοθι των τυράννων.
• Το να σκέφτεσαι λογικά, είναι πάντα απλό. Μα είναι σχεδόν αδύνατο να σκέφτεσαι λογικά ως το τέλος. Το συναίσθημα του παράλογου μπορεί να χτυπήσει στο πρόσωπο οποιονδήποτε άνθρωπο στη στροφή οποιουδήποτε δρόμου.
• Η τέχνη αμφισβητεί την πραγματικότητα, αλλά δεν κάνει πως δεν τη βλέπει.
• Αυτοί που γράφουν ξεκάθαρα έχουν αναγνώστες. Αυτοί που γράφουν δυσνόητα, έχουν σχολιαστές.
• We are far from any land, and alone, with our sails and our engines. Albert Camus · “The Sea Close By.”  L'Eté 1954
• Ήμουν όμως σίγουρος για τον εαυτό μου, σίγουρος για όλα, πιό σίγουρος από κείνον, σίγουρος για τη ζωή μου και για τον θάνατο που έμελλε να έρθει. Ναι, αυτό μόνο είχα. Αλλά τουλάχιστον κρατούσα τούτη την αλήθεια όσο με κρατούσε κι εκείνη. Είχα δίκιο, κι ακόμα έχω, πάντα είχα δίκιο. Είχα ζήσει μ' έναν τρόπο και θα μπορούσα να είχα ζήσει διαφορετικά. Είχα κάνει αυτό και δεν είχα κάνει εκείνο. Δεν είχα κάνει το ένα, ενώ είχα κάνει το άλλο. Και λοιπόν; Ήταν σα να περίμενα όλο τούτο τον καιρό αυτό ακριβώς το λεπτό κι αυτήν ακριβώς την αυγούλα που θα με δικαίωναν. Τίποτα, τίποτα δεν είχε σημασία και ήξερα πολύ καλά το γιατί.[...]Τι μ' ένοιαζε ο θάνατος των άλλων, η αγάπη μιας μάνας, τι μ' ένοιαζε ο Θεός του, η ζωή που διαλέγουμε και τα πεπρωμένα μας, αφού ένα και μοναδικό πεπρωμένο έμελλε να επιλέξει εμένα και μαζί μ' εμένα δισεκατομμύρια προνομιούχους, που όπως κι εκείνος, δήλωναν πως ήταν αδέλφια μου; Καταλάβαινε; Καταλάβαινε επιτέλους; Όλοι οι άνθρωποι ήταν προνομιούχοι. Υπήρχαν μόνο προνομιούχοι. Και τους άλλους θα τους καταδίκαζαν μια μέρα. Κι αυτόν θα τον καταδίκαζαν.Ο Ξένος