Ξεκινάω με την υπόθεση πως ο κόσμος είναι σε σύγχυση, πως όλα είναι λάθος, πως οι λάθος άνθρωποι είναι στη φυλακή και οι λάθος άνθρωποι έξω από αυτή, πως οι λάθος άνθρωποι έχουν την εξουσία και οι λάθος άνθρωποι δεν έχουν εξουσία, πως ο πλούτος στη χώρα αυτή και στο κόσμο διαιρείται με τέτοιο τρόπο ώστε μην χρειάζεται απλώς μια μικρή μεταρρύθμιση αλλά δραστική αναδιανομή του πλούτου. Ξεκινάω με την υπόθεση πως δεν χρειάζεται να πούμε πολλά για αυτό γιατί το μόνο που χρειάζεται είναι να σκεφτούμε την κατάσταση του κόσμου σήμερα και να καταλάβουμε πως τα πράγματα είναι όλα άνω κάτω.
Ο Daniel Berrigan1 είναι στη φυλακή – ένας Καθολικός ιερέας, ποιητής που αντιτίθεται στο πόλεμο – και ο J. Edgar Hoover είναι ελεύθερος. Ο David Dellinger2, που αντιτάχθηκε στο πόλεμο από τότε που ήταν παιδί κινδυνεύει να πάει φυλακή. Οι υπεύθυνοι για τη σφαγή στο Μάι Λάι δεν δικάζονται, είναι στην Ουάσιγκτον υπηρετώντας σε διάφορες θέσεις, άλλες κύριες και άλλες δευτερεύουσες, που έχουν να κάνουν με την πραγματοποίηση σφαγών, που τους εκπλήσσουν όταν συμβαίνουν. Στο Πανεπιστήμιο του Κέντ τέσσερις φοιτητές σκοτώθηκαν3 από την Εθνοφρουρά και φοιτητές διώχθηκαν νομικά. Σε κάθε πόλη σε αυτή τη χώρα, όταν πραγματοποιούνται διαμαρτυρίες, οι διαδηλωτές, είτε διαμαρτυρήθηκαν είτε όχι, ότι και αν έκαναν, δέχονται την επίθεση και το ξυλοκόπημα της αστυνομίας, και έπειτα συλλαμβάνονται για επίθεση σε αστυνομικό.
Τώρα, μελετούσα από πολύ κοντά τι συμβαίνει καθημερινά στα δικαστήρια στη Βοστώνη, στη Μασαχουσέτη. Θα μένατε κατάπληκτοι – ίσως όχι, ίσως βρεθήκατε κοντά, ίσως βιώσατε, ίσως συλλογιστήκατε, ίσως χτυπηθήκατε – από το πως η καθημερινή αδικία περνά σε αυτό το θαυμάσιο πράγμα που λέμε νόμιμη διαδικασία. Αυτή λοιπόν είναι η δική μου θέση.
Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να διαβάσετε τα γράμματα από τη φυλακή Σολεντάντ του George Jackson4, που καταδικάστηκε σε φυλάκιση επ’ αόριστον, από τα οποία εξέτισε δέκα χρόνια, για μια ληστεία 70 δολαρίων σε ένα βενζινάδικο. Και μετά υπάρχει ο γερουσιαστής των ΗΠΑ που κατηγορείται πως κρατούσε 185000 δολάρια το χρόνο, η περίπου τόσα, από το επίδομα απώλειας πετρελαίου5. Το ένα είναι κλοπή, το άλλο είναι νομοθεσία. Κάτι είναι λάθος, κάτι είναι τρομερά λάθος όταν στέλνουμε 10000 βόμβες γεμάτες νευροτοξικό αέριο, και τις πετάμε στην πισίνα κάποιου άλλου, για να μην ενοχλήσουμε τη δική μας. Χάνεις την αντίληψη σου μετά από λίγο. Αν δεν σκεφτείς, αν ακούς απλά την τηλεόραση και διαβάζεις λόγια πράγματα, αρχίζεις να πιστεύεις πως τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα ή πως μικροπράγματα είναι λάθος. Αλλά πρέπει να αποστασιοποιηθείς λίγο, και μετά να γυρίσεις και να κοιτάξεις το κόσμο, και θα τρομοκρατηθείς. Πρέπει λοιπόν να ξεκινήσουμε από αυτή την υπόθεση – πως τα πράγματα είναι μπερδεμένα στα αλήθεια.
Και το θέμα μας είναι μπερδεμένο: η πολιτική ανυπακοή. Μόλις πεις πως το θέμα είναι η πολιτική ανυπακοή, λες πως το πρόβλημα είναι η πολιτική ανυπακοή. Αυτό δεν είναι το πρόβλημά μας… . Το πρόβλημά μας είναι η πολιτική υπακοή. Το πρόβλημά μας είναι ο αριθμός των ανθρώπων σε όλο το κόσμο που υπάκουσαν τις εντολές των ηγετών της κυβέρνησής τους και πήγαν στο πόλεμο, και εκατομμύρια σκοτώθηκαν εξαιτίας αυτής της υπακοής. Και το πρόβλημά μας είναι εκείνη η σκηνή στο «Ουδέν νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» όπου οι μαθητές προχωρούν υπάκουα σε μια γραμμή προς το πόλεμο. Το πρόβλημά μας είναι πως οι άνθρωποι είναι υπάκουοι σε όλο το κόσμο, παρά τη φτώχια και τη πείνα και την ανοησία, και το πόλεμο και τη σκληρότητα. Το πρόβλημά μας είναι πως οι φυλακές είναι γεμάτες από μικροδιαρρήκτες και την ίδια ώρα οι μεγάλοι κλέφτες κυβερνούν τη χώρα. Αυτό είναι το πρόβλημά μας. Το αναγνωρίζουμε αυτό στη ναζιστική Γερμανία. Ξέρουμε πως το πρόβλημα εκεί ήταν η υπακοή, πως οι άνθρωποι υπάκουαν στο Χίτλερ. Οι άνθρωποι υπάκουαν, αυτό ήταν λάθος. Έπρεπε να αμφισβητήσουν και έπρεπε να αντισταθούν, και αν μπορούσαμε να ήμαστε εκεί θα τους δείχναμε. Ακόμη και στη Ρωσία του Στάλιν μπορούμε να το καταλάβουμε αυτό, οι άνθρωποι είναι υπάκουοι, όλο αυτό το κοπάδι ανθρώπων.
Αλλά η Αμερική είναι διαφορετική. Με αυτό το τρόπο ανατραφήκαμε όλοι μας. Από την εποχή που ήμασταν νήπια και ακόμη το ακούω να αντηχεί στην τοποθέτηση του κ. Frankel – σημειώνει ένα, δυο, τρία, τέσσερα, πέντε όμορφα πράγματα για την Αμερική, που δε θέλουμε να σκαλίσουμε πολύ. Αν όμως κάτι μάθαμε τα τελευταία δέκα χρόνια, είναι πως αυτά τα όμορφα πράγματα για την Αμερική δεν ήταν ποτέ όμορφα. Ήμασταν επεκτατικοί και επιθετικοί και κακοί στους άλλους ανθρώπους από την αρχή. Και ήμασταν επιθετικοί και κακοί στους ανθρώπους σ’ αυτή τη χώρα, και διανείμαμε το πλούτο αυτής της χώρας με ένα πολύ άδικο τρόπο. Δεν υπήρξε ποτέ δικαιοσύνη στα δικαστήρια για τους φτωχούς ανθρώπους, για τους μαύρους ανθρώπους, για τους ριζοσπάστες. Πως μπορούμε να κομπάζουμε πως η Αμερική είναι ένα πολύ ιδιαίτερο μέρος; Δεν είναι τόσο ιδιαίτερο, αλήθεια δεν είναι.
Λοιπόν αυτό είναι το θέμα μας, αυτό είναι το πρόβλημα μας: η πολιτική υπακοή. Ο νόμος είναι πολύ σημαντικός. Μιλάμε για την υπακοή στο νόμο – νόμος, αυτό το θαυμάσιο κατασκεύασμα της σύγχρονης εποχής, που αποδίδουμε στον Δυτικό πολιτισμό, και που μιλάμε για αυτόν με τόση περηφάνια. Ο κανόνας δικαίου, ώ! πόσο υπέροχος, όλα αυτά τα μαθήματα για το Δυτικό πολιτισμό, σε όλη τη χώρα. Θυμάστε εκείνες τις παλιές κακές εποχές που οι άνθρωποι ήταν θύματα της εκμετάλλευσης της φεουδαρχίας; Όλα ήταν απαίσια στο Μεσαίωνα – αλλά τώρα έχουμε Δυτικό πολιτισμό, το κανόνα δικαίου. Ο νόμος μεγιστοποίησε την αδικία που υπήρξε πριν από το νόμο, αυτό είναι που πέτυχε ο κανόνας δικαίου. Ας αρχίσουμε να κοιτάμε το νόμο με ρεαλισμό, όχι με την μεταφυσικό εφησυχασμό με τον οποίο πάντοτε τον εξετάζαμε ως τώρα.
Όταν σε όλα τα κράτη του κόσμου ο νόμος είναι ο έρωτας των ηγετών και η κατάρα των λαών, πρέπει να αρχίσουμε να το αναγνωρίζουμε αυτό. Πρέπει να ξεπεράσουμε αυτά τα εθνικά όρια στη σκέψη μας. Ο Nixon και ο Brezhnev έχουν πολύ περισσότερες ομοιότητες μεταξύ τους από ότι εμείς με το Nixon. Ο J. Edgar Hoover έχει πολύ περισσότερα κοινά με τον επικεφαλής της σοβιετικής μυστικής αστυνομίας από ότι έχει με εμάς. Είναι η διεθνής προσήλωση στο νόμο και τη τάξη που συνδέει τους ηγέτες όλων των χωρών με ένα συντροφικό δεσμό. Για αυτό μας εκπλήσσει συνεχώς όταν μαζεύονται παρέα – χαμογελούν, δίνουν τα χέρια, καπνίζουν πούρα, συμπαθούν πραγματικά ο ένας τον άλλο ανεξάρτητα από το τι λένε. Είναι σαν τους Ρεπουμπλικάνους και τους Δημοκρατικούς, που ισχυρίζονται πως θα κάνουν σημαντική διαφορά αν εκλεγεί ο ένας ή ο άλλος, όμως είναι όλοι ίδιοι. Βασικά, είναι εμείς εναντίον τους.
Ο Yassarian είχε δίκιο, τον θυμάστε, στο Catch-226; Είχε κατηγορηθεί για παροχή βοήθειας στον εχθρό, μια κατηγορία για την οποία κανένας δε πρέπει να κατηγορηθεί ποτέ, και ο Yossarian είπε στο φίλο του Clevinger: «Ο εχθρός είναι όποιος θα γίνει η αιτία να σκοτωθείς, σε όποια πλευρά και αν είναι». Αλλά αυτό δεν το κατάλαβε, και έτσι είπε στο Clevinger: «Να το θυμάσαι αυτό, αλλιώς μια από αυτές τις μέρες θα καταλήξεις νεκρός». Και θυμάστε; Ο Clevinger μετά από λίγο ήταν νεκρός. Και να θυμάστε πως οι εχθροί μας δεν χωρίζονται από εθνικές γραμμές, πως οι εχθροί δεν είναι απλά άνθρωποι που μιλάνε διαφορετικές γλώσσες και καταλαμβάνουν διαφορετικές περιοχές. Εχθροί είναι άνθρωποι που θέλουν να μας κάνουν να σκοτωθούμε.
Μας ρωτάνε: «Τι θα συμβεί αν όλοι πάψουν να υπακούν στο νόμο;». Το ερώτημα όμως είναι, «Τι θα συμβεί αν όλοι υπακούν στο νόμο;». Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι ευκολότερο να βρεθεί, επειδή έχουμε πολλά εμπειρικά δεδομένα του τι συμβαίνει όταν όλοι υπακούν στο νόμο ή ακόμα όταν οι πιο πολλοί υπακούν στο νόμο. Αυτό που θα συμβεί, είναι αυτό που έγινε, αυτό που γίνεται. Γιατί οι άνθρωποι σέβονται το νόμο; Και τον σεβόμαστε όλοι, ακόμη και εγώ πρέπει να το καταπολεμήσω, γιατί έχει μπει μέσα μου ως το κόκαλο από την εποχή που ήμουν πρόσκοπος. Ένας λόγος είναι η αμφιθυμία του. Στο σύγχρονο κόσμο αντιμετωπίζουμε φράσεις και λέξεις που έχουν πολλαπλά νοήματα, όπως «εθνική ασφάλεια». Ναι πρέπει να κάνουμε το τάδε για την εθνική ασφάλεια! Λοιπόν, τι σημαίνει αυτό; Ποιανού εθνική ασφάλεια; Που; Πότε; Γιατί; Δε μπαίνουμε στο κόπο να απαντήσουμε αυτές τις ερωτήσεις, ακόμα και να τις θέσουμε. Ο νόμος κρύβει πολλά πράγματα. Νόμος είναι η Χάρτα των Δικαιωμάτων, για την ακρίβεια αυτό είναι που έχουμε κατά νου, όταν αναπτύσσουμε το σεβασμό μας προς το νόμο. Ο νόμος είναι κάτι που μας προστατεύει, ο νόμος είναι το δίκιο μας – το Σύνταγμα. Η Μέρα της Χάρτας των Δικαιωμάτων, διαγωνισμοί έκθεσης που διοργανώνονται από την Αμερικάνικη Λεγεώνα με θέμα τη Χάρτα, αυτό είναι ο νόμος. Και αυτό είναι καλό.
Υπάρχει όμως και ένα άλλο κομμάτι του νόμου που δεν ανακινείται – η νομοθεσία που έχει περάσει μήνα με το μήνα, χρόνο με το χρόνο, από την αρχή της της Δημοκρατίας, που μοιράζει τους πόρους της χώρας με τέτοιο τρόπο που αφήνει κάποιους πολύ πλούσιους και κάποιους άλλους πολύ φτωχούς, και όμως άλλοι ακόμη παλεύουν σαν μανιακοί για τα ελάχιστα που έχουν απομείνει. Αυτός είναι ο νόμος. Αν πάτε στη νομική θα το δείτε αυτό. Μπορεί κάποιος να το ποσοτικοποιήσει μετρώντας τα μεγάλα, βαριά νομικά βιβλία που κουβαλούν μαζί τους οι άνθρωποι δείτε πόσα από τα νομικά βιβλία γράφουν «Συνταγματικό Δίκαιο» πάνω τους και πόσα «Ιδιοκτησία», «Συμβόλαια», «Αδικοπραξία», «Εταιρικό Δίκαιο». Αυτό είναι που είναι ο νόμος κυρίως. Ο νόμος είναι το επίδομα απώλειας πετρελαίου – παρόλο που δεν έχουμε Ημέρα Επιδόματος Μείωσης Πετρελαίου, δεν έχουμε εκθέσεις γραμμένες υπέρ του επιδόματος απώλειας πετρελαίου. Έτσι υπάρχουν τμήματα του νόμου που δημοσιοποιούνται και που μας επισημαίνονται – ω! αυτός είναι ο νόμος, η Χάρτα των Δικαιωμάτων. Και υπάρχουν και άλλα κομμάτια του νόμου που κάνουν απλά την ήσυχη δουλειά τους και κανένας δε λέει τίποτα για αυτά.
Αυτό ξεκίνησε πολύ παλιά. Όταν πέρασε η Χάρτα των Δικαιωμάτων, θυμάστε, στην πρώτη κυβέρνηση του Washington; Μεγάλο πράγμα. Η Χάρτα των Δικαιωμάτων ψηφίστηκε! Μεγάλο πανηγύρι. Την ίδια στιγμή το οικονομικό πρόγραμμα του Hamilton ψηφιζόταν. Όμορφα, ήσυχα, λεφτά για τους πλούσιους – το απλουστεύω λίγο, αλλά όχι πολύ. Το οικονομικό πρόγραμμα του Hamilton τα άρχισε όλα. Μπορείς να τραβήξεις μια ευθεία γραμμή από το πρόγραμμα του Hamilton μέχρι το επίδομα απώλειας πετρελαίου στις φοροαπαλλαγές πολυεθνικών. Αυτή είναι η ιστορία. Η Χάρτα των Δικαιωμάτων προβεβλημένη, η οικονομική νομοθεσία αποσιωπημένη.
Γνωρίζετε πως η εφαρμογή των διαφορετικών κομματιών του νόμου είναι το ίδιο σημαντικά με τη δημοσιότητα που δίνεται στα διάφορα τμήματα του νόμου. Εφαρμόζεται η Χάρτα των Δικαιωμάτων; Όχι πολύ καλά. Θα δείτε πως η ελευθερία του λόγου στο συνταγματικό δίκαιο είναι πολύ δύσκολη, ασαφής και προβληματική έννοια. Κανένας δεν ξέρει στα αλήθεια πότε μπορείς να σηκωθείς και να μιλήσεις και πότε όχι. Κοιτάξτε μόνο τις αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου. Δοκιμάστε να βρείτε τις διαφορές ανάμεσα στην υπόθεση Terminiello7 και την υπόθεση Feiner8, και δοκιμάστε να μαντέψετε τι θα συμβεί μετά. Υπάρχει και ένα κομμάτι του νόμου που δεν είναι πολύ ασαφές και αυτό περιλαμβάνει το δικαίωμα διανομής φυλλαδίων στο δρόμο. Το Ανώτατο Δικαστήριο ήταν πολύ σαφές σ’ αυτό. Απόφαση μετά από απόφαση επιβεβαιώσαμε το απόλυτο δικαίωμά μας να μοιράζουμε φυλλάδια στο δρόμο. Δοκιμάστε το. Απλά βγείτε στο δρόμο και αρχίστε να μοιράζεται φυλλάδια. Ένας αστυνομικός θα έρθει και θα σας πει : «Φύγετε από εδώ». Και θα του απαντήσετε: «Ξέρεις την υπόθεση Marsh εναντίον της Αλαμπάμα του 19469». Αυτή είναι η πραγματικότητα της Χάρτας των Δικαιωμάτων. Αυτή είναι η πραγματικότητα του Συντάγματος, αυτό το κομμάτι μας παρουσιάζεται σαν όμορφο και θαυμαστό. Και εφτά χρόνια αφού η Χάρτα των Δικαιωμάτων ψηφίστηκε, η οποία έλεγε πως «Το Κογκρέσο δεν θα φτιάξει κανένα νόμο που να περιορίζει την ελευθερία του λόγου», το Κογκρέσο έκανε ένα νόμο που περιόριζε την ελευθερία του λόγου. Θυμάστε; Ο Νόμος περί Στάσης του 179810.
Έτσι η Χάρτα των Δικαιωμάτων δεν επιβλήθηκε. Το πρόγραμμα του Hamilton επιβλήθηκε, γιατί όταν οι καλλιεργητές σιτηρών που έφτιαχναν ουίσκι από το πλεόνασμα της παραγωγής τους, βγήκαν στο δρόμο και επαναστάτησαν το 179411 στην Πενσυλβάνια, ο ίδιος ο Hamilton ανέβηκε στο άλογο του για να βεβαιωθεί πως ο νόμος για τη φορολογία θα επιβαλλόταν. Και μπορείτε να ακολουθήσετε τα στοιχεία μέχρι σήμερα, ποιοι νόμοι επιβάλλονται και ποιοι όχι. Για αυτό πρέπει να είναι κανείς προσεκτικός όταν λες, «Είμαι με το νόμο, σέβομαι το νόμο». Σε ποιο κομμάτι του νόμου αναφέρεστε; Δεν είμαι εναντίον όλων των νόμων. Πιστεύω όμως πως πρέπει να αρχίσουμε να κάνουμε κάποιες σημαντικές διακρίσεις πάνω στο ποιοι νόμοι κάνουν ποια πράγματα σε ποιους ανθρώπους.
Υπάρχουν και άλλα προβλήματα με το νόμο. Είναι παράξενο πράγμα, πιστεύουμε πως ο νόμος φέρνει την τάξη. Δεν το κάνει ο νόμος. Πως ξέρουμε πως ο νόμος δεν φέρνει την τάξη; Κοιτάξτε γύρω μας. Ζούμε με τους κανόνες του νόμου. Προσέξατε πόση τάξη έχουμε; Οι άνθρωποι λένε πως πρέπει να ανησυχούμε για την πολιτική ανυπακοή γιατί θα οδηγήσει στην αναρχία. Κοιτάξτε στο σημερινό κόσμο που ο νόμος κυριαρχεί. Αυτό είναι το πιο κοντινό σε αυτό που αποκαλείται αναρχία στην μπερδεμένη κοινή γνώμη, χάος και διεθνής ανομία. Η μόνη τάξη που πραγματικά αξίζει δεν προέρχεται από την επιβολή του νόμου, προέρχεται από την καθιέρωση μια κοινωνίας που είναι δίκαιη και με την ύπαρξη αρμονικών σχέσεων και στις οποίες χρειάζεσαι ένα ελάχιστο κανόνων για να δημιουργήσεις έναν έντιμο διακανονισμό μεταξύ των ανθρώπων. Η τάξη όμως που πηγάζει από την εξουσία του νόμου είναι η τάξη του απολυταρχικού κράτους, και αναπόφευκτα οδηγεί στην απόλυτη αδικία ή τελικά σε εξέγερση – με άλλα λόγια σε μεγάλη αταξία.
Μεγαλώνουμε όλοι μας με την ιδέα πως ο νόμος είναι ιερός. Ρώτησαν την μητέρα του Daniel Berrigan πως ένοιωθε που ο γιός της παραβίασε το νόμο. Έκαψε τα στρατολογικά αρχεία – μια από τις πιο βίαιες πράξεις του αιώνα – για να διαμαρτυρηθεί για τον πόλεμο, για την οποία θα πήγαινε φυλακή. Ρώτησαν την μητέρα του, που ήταν στα ογδόντα της, πως ένοιωθε που ο γιός της παραβίασε το νόμο. Και εκείνη κοίταξε κατευθείαν στο πρόσωπο του δημοσιογράφου και απάντησε, «Δεν είναι ο νόμος του Θεού». Τώρα το ξεχνάμε αυτό. Δεν υπάρχει τίποτα ιερό στο νόμο. Σκεφτείτε ποιος φτιάχνει τους νόμους. Ο νόμος δεν φτιάχνεται από το Θεό, φτιάχνεται από τον Strom Thurmond12. Αν έχετε οποιαδήποτε ιδέα περί ιερότητας και ομορφιάς και λατρείας του νόμου, κοιτάξτε τους νομοθέτες σε ολόκληρη την χώρα που φτιάχνουν τους νόμους. Καθίστε στις συνεδριάσεις της βουλής των πολιτειών. Καθίστε στο Κογκρέσο, για αυτούς τους ανθρώπους που φτιάχνουν τους νόμους, που υποτίθεται πως μετά πρέπει να λατρεύουμε.
Όλα αυτά γίνονται με τόση κοσμιότητα ώστε να μας ξεγελούν. Αυτό είναι το πρόβλημα. Τον παλιό καιρό, τα πράγματα ήταν μπλεγμένα, δεν γνώριζες. Τώρα γνωρίζεις. Υπάρχουν όλα γραμμένα εκεί στα βιβλία. Τώρα περνάμε από την νόμιμη διαδικασία. Τώρα συμβαίνουν τα ίδια με πριν, περνάμε όμως πιά μέσα από τη σωστή διαδικασία. Στη Βοστώνη ένας αστυνομικός μπήκε σε μια κλινική και πυροβόλησε πέντε φορές έναν μαύρο άνδρα που είχε περάσει με θόρυβο μια πετσέτα στο χέρι του – και τον σκότωσε. Ακολούθησε ακροαματική διαδικασία. Ο δικαστής έκρινε πως ο αστυνομικός έπραξε δικαιολογημένα γιατί αν δεν το έκανε, θα έχανε το σεβασμό των συναδέλφων του. Αυτό είναι λοιπόν αυτό που είναι γνωστό ως νόμιμη διαδικασία – ο τύπος δεν ξέφυγε. Πήγαμε από τη νόμιμη οδό, και όλα ήταν στημένα. Η ευπρέπεια, η κοσμιότητα του νόμου μας κοροϊδεύει.
Το ίδιο το έθνος, θεμελιώθηκε πάνω στην πάνω στην ασέβεια προς το νόμο, και μετά ήρθε το Σύνταγμα και η αντίληψη της σταθερότητας που άρεσε στον Madison και το Hamilton. Βλέπουμε όμως πως σε συγκεκριμένες κρίσιμες στιγμές της ιστορίας μας, το νομικό πλαίσιο δεν ήταν αρκετό, για να καταργήσουμε την δουλεία έπρεπε να κινηθούμε έξω από το νομικό πλαίσιο, όπως έπρεπε να κάνουμε τον καιρό της Αμερικάνικης Επανάστασης ή του Εμφυλίου. Η χώρα έπρεπε να κινηθεί έξω το νομικό πλαίσιο για να εγκαθιδρύσει κάποια συγκεκριμένα δικαιώματα στα 1930. Και σε αυτή την εποχή, η οποία μπορεί να είναι και πιο κρίσιμη από την Επανάσταση ή τον Εμφύλιο, τα προβλήματα είναι τόσο αποτρόπαια που απαιτούν από εμάς να κινηθούμε πέρα από το νομικό πλαίσιο ώστε να καταφέρουμε να κάνουμε μια δήλωση, να αντισταθούμε, να αρχίσουμε να δημιουργούμε το είδος των θεσμών και σχέσεων που μια έντιμη κοινωνία θα έπρεπε να έχει. Όχι, να μην γκρεμίζουμε απλά, τα πράγματα, να χτίζουμε. Ακόμη και αν δημιουργείς κάτι που δεν έπρεπε, ένα πάρκο για τους ανθρώπους, αυτό δεν είναι γκρέμισμα του συστήματος, χτίζεις κάτι, αλλά το κάνεις παράνομα, έρχεται η πολιτοφυλακή και σε διώχνει. Αυτή είναι η μορφή που όλο και πιο συχνά θα παίρνει η πολιτική ανυπακοή, οι άνθρωποι να προσπαθούν να στήσουν μια νέα κοινωνία στη μέση της παλιάς.
Οι εκλογές και η ψήφος όμως; Η πολιτική ανυπακοή δεν μας είναι τόσο χρήσιμη μας λένε, γιατί μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την εκλογική διαδικασία. Μέχρι τώρα θα έπρεπε να έχουμε μάθει, μπορεί όχι, επειδή μεγαλώσαμε με την αντίληψη πως το εκλογικό παραβάν είναι ιερό μέρος, σχεδόν σαν εξομολογητήριο. Μπαίνεις στο παραβάν και βγαίνει σου βγάζουν μια φωτογραφία και μετά την βάζουν στις εφημερίδες με ένα όμορφο χαμόγελο στο πρόσωπό σου. Μόλις ψήφισες, αυτό είναι δημοκρατία. Αν διαβάσεις όμως τι λένε οι πολιτικοί επιστήμονες – αν και ποιος μπορεί; – για την εκλογική διαδικασία, ανακαλύπτεις πως η εκλογική διαδικασία είναι μια απάτη. Τα απολυταρχικά κράτη λατρεύουν τις ψηφοφορίες. Στέλνεις τους ανθρώπους στις κάλπες και επιβεβαιώνουν την στήριξη τους. Ξέρω πως υπάρχει διαφορά, έχουν ένα κόμμα και εμείς έχουμε δυο. Βλέπετε έχουμε ένα παραπάνω κόμμα από εκείνους.
Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε, υποθέτω, είναι να γυρίσουμε στις αρχές, τους στόχους και στο πνεύμα της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας. Αυτό το πνεύμα είναι αντίσταση στην παράνομη εξουσία και στις δυνάμεις που αποστερούν από τους ανθρώπους την ελευθερία τους και το δικαίωμα στην επιδίωξη της ευτυχίας τους, και έτσι κάτω από αυτές τις συνθήκες, επικαλείται το δικαίωμα της της αλλαγής ή της κατάργησης της παρούσας μορφής διακυβέρνησης – με έμφαση στην κατάργηση. Για να εγκαθιδρύσεις τις αρχές της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, πρέπει να κινηθούμε έξω από το νόμο, να σταματήσουμε να υπακούμε στους νόμους που απαιτούν το φόνο ή διανέμουν το πλούτο όπως γίνεται τώρα, ή που στέλνουν για τεχνικότητες τους ανθρώπους στην φυλακή για ασήμαντα πράγματα, ενώ κρατούν έξω ανθρώπους υπεύθυνους για τεράστια εγκλήματα. Η ελπίδα μου είναι πως αυτού του είδους το πνεύμα θα βρει τη θέση του όχι μόνο στην εδώ χώρα αλλά και άλλες χώρες γιατί το χρειάζονται όλες. Οι άνθρωποι σε όλες τις χώρες χρειάζονται το πνεύμα της ανυπακοής προς την κυβέρνηση, που δεν είναι ένα αφηρημένο και μεταφυσικό πράγμα αλλά ένα πράγμα εξουσίας και πλούτου και χρειαζόμαστε ένα είδος διακήρυξης υπερανεξαρτησίας ανάμεσα στους ανθρώπους σε όλες τις χώρες που μοχθούν για το ίδιο πράγμα.
Το κείμενο είναι η εισήγηση του συγγραφέα στην δημόσια συζήτηση με το φιλόσοφο Charles Frankel για την πολιτική ανυπακοή που οργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο John Hopkins τον Νοέμβριο του 1970, το κείμενο περιλαμβάνεται στο βιβλίο The Zinn Reader: Writings onDisobedience and Democracy (Seven Stories Press, 1997).
Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας.
Zinn, Howard, 1922-2010
Ο Χάουαρντ Ζιν (1922-2010) γεννήθηκε στη Ν. Υόρκη, από γονείς πολωνοεβραίους μετανάστες. Μεγάλωσε στο Μπρούκλιν, δούλεψε ως εργάτης στα ναυπηγεία και ένα από τα γεγονότα που σημάδεψαν τη μετέπειτα ζωή του ήταν η διαδήλωση των αριστερών εργατών στην Times Square της Ν. Υόρκης, στα 17 του χρόνια, και η βίαιη καταστολή της. Το 1943 κατατάχθηκε στην αμερικανική αεροπορία για να πολεμήσει τους Ναζί και υπηρέτησε σε βομβαρδιστικό της κατά την διάρκεια του Πολέμου, γεγονός που οδήγησε στη σμίλευση της αντιπολεμικής του συνείδησης. Μετά τον πόλεμο φοίτησε στο κολέγιο και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο Columbia. Το 1956 κατέλαβε την έδρα της Ιστορίας στο Spelman College της Ατλάντα, ένα κολέγιο μόνο για μαύρες φοιτήτριες την εποχή των φυλετικών διακρίσεων, όπου συμμετείχε δραστήρια στο Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα. Στη συνέχεια ανέλαβε τη θέση του καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης, από όπου πήρε τη σύνταξή του το 1988. Σε όλη του τη ζωή υπήρξε πολιτικά στρατευμένος ακτιβιστής, υπέρμαχος της έννοιας της πολιτικής ανυπακοής (civil disobedience) με ειρηνικά μέσα, εναντίον της κοινωνικής ανισότητας, της ατελούς δημοκρατίας και του πολέμου. Γνωστότερο έργο του υπήρξε το κλασικό "A People's History of the United States" ("Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών", ελλ. εκδ. Αιώρα), που εκδόθηκε το 1980 και έφτασε να πουλήσει περισσότερα από 1 εκ. αντίτυπα, "μια πνευματώδης και συγκινητική ιστορία του αμερικανικού λαού από την οπτική γωνία εκείνων... των οποίων τα δεινοπαθήματα έχουν παραλειφθεί, εν πολλοίς, από τα περισσότερα ιστορικά βιβλία" ("Library Journal") -δηλ. των εργαζομένων, των φεμινιστριών, των αντιρρησιών συνείδησης, κ.ο.κ. Ο Ζιν έλαβε το λογοτεχνικό βραβείο του Ιδρύματος Lannan και το βραβείο Eugene V. Debs για το συγγραφικό του έργο και την πολιτική του δραστηριότητα. Έγραψε πολλά βιβλία, μεταξύ άλλων τα "The Southern Mystique", "La Guardia in Congress", "The Zinn Reader", το αυτοβιογραφικό "You Can't Be Neutral on a Moving Train" (παράλληλα με το ομότιτλο ντοκιμαντέρ, με αφηγητή τον φίλο του ηθοποιό Ματ Ντέιμον), και το θεατρικό "Marx in Soho". Η σύζυγός του Rozlyn, με την οποία ζούσαν μαζί στη Μασαχουσέτη και απέκτησε δύο παιδιά, απεβίωσε το 2008. Ο Χάουαρντ Ζιν πέθανε την Τετάρτη 27 Ιανουαρίου 2010 στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας, από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία 87 ετών, στη διάρκεια ταξιδιού. Ένα από τα τελευταία κείμενά του που δημοσιεύτηκαν ήταν ένα σύντομο άρθρο στο περιοδικό "The Nation", μια εβδομάδα νωρίτερα, σχετικά με την απογοήτευση που συνοδεύει τον απολογισμό του πρώτου έτους της θητείας του Προέδρου Ομπάμα (απογοήτευση για τη συνέχιση του πολέμου στο Αφγανιστάν αλλά και για τις υστερήσεις στην εσωτερική του πολιτική).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου