Ἐν τούτοις ἡ νὺξ προυχώρει, καὶ τοῦτο πάλιν προυξένει ἀμηχανίαν. Ὁ Πλήθων δὲν ἤθελε νὰ κοιμηθῇ ὑπὸ τὴν αὐτὴν στέγην μετὰ τῆς Ἀϊμᾶς καὶ δὲν ἐπεθύμει πάλιν ν᾽ ἀφήσῃ αὐτὴν μόνην. Τὴν στιγμὴν ἐκείνην ὁ φιλόσοφος μετενόει διότι ἀπέπεμψε τὸν Πρωτόγυφτον. Ὁ δισταγμὸς τοῦ Πλήθωνος ὅπως μείνῃ μετὰ τῆς Ἀϊμᾶς τὴν νύκτα οὐδὲν τὸ ἐπίμεμπτον εἶχε. Προήρχετο καθαρῶς ἐξ ἁβρότητος. Ὁ φιλόσοφος ἐνόει καλῶς, ὅτι ἡ νέα δὲν ἐδύνατο νὰ ἔχῃ τόσον ἠθικὸν κράτος ἐφ᾽ ἑαυτῆς, ὥστε νὰ ἐκριζώσῃ διὰ μιᾶς ἐκ τῆς καρδίας της πᾶσαν πρόληψιν καὶ πᾶσαν μνησικακίαν, ἀφοῦ μέχρι τῆς χθὲς μετὰ λόγου ἐνόμιζεν αὐτὸν ὡς διώκτην της. Συνέλαβεν ἰδέαν τινὰ νὰ μεταβῇ διὰ νυκτὸς εἰς τὴν πλησιεστέραν ἀγροτικὴν οἰκίαν, καὶ νὰ προσκαλέσῃ γραῖάν τινα χωρικὴν νὰ ἔλθῃ, ὅπως κοιμηθῇ εἰς τὸ σπήλαιον, διότι ἡ Ἀϊμὰ θὰ ἐφοβεῖτο βεβαίως νὰ μείνῃ μόνη τὴν νύκτα εἰς τὴν ἀλλόκοτον ἐκείνην κατοικίαν, ὅπου τὸ νυσταλέον τῆς λυχνίας φῶς πῖπτον ἐπὶ τῶν ὀρθίων καὶ ὑψηλῶν ἀγαλμάτων ἀπετέλει παραδόξους ἐναλλαγμοὺς σκότους καὶ σκιαυγείας. Τὴν ἰδέαν ταύτην ὑπέβαλεν εἰς τὴν Ἀϊμάν.
Ἡ νέα δὲν ἀπήντησε πάλιν μετὰ σαφηνείας. Τὸ νεῦμα ὅπερ ἔκαμεν ἐσήμαινε. «Πρᾶξον ὅπως θέλεις.» Ὁ Πλήθων δὲν ἐδίστασεν, ἀλλὰ προτρέψας τὴν νέαν νὰ μὴ φοβῆται, καὶ ὑποσχεθεὶς ὅτι ἔμελλε νὰ ἐπανέλθῃ τάχιστα, ἠγέρθη καὶ ἐξῆλθεν. Ἡ Ἀϊμὰ ἐκλείδωσεν ἔσωθεν καὶ ἔμεινε μόνη.
Καθίσασα ἐπὶ τοῦ βάθρου παρὰ τὴν ἑστίαν, περιέφερε τὸ βλέμμα εἰς τὰς πλευρὰς καὶ εἰς τὰς γωνίας τοῦ ἐσωτερικοῦ, καὶ ὑφίστατο παράδοξον ἐντύπωσιν. Στέγη ἀνώμαλος καὶ μαυρισμένη, ποῦ μὲν εἰσέχουσα, ποῦ δὲ κυφή, ὡς νὰ ἦτο σεσαλευμένη ἐκ σεισμοῦ, ραγάδες καὶ ἐξοχαὶ εἰς τὰς ἄκρας καὶ τὰς γωνίας, τεμάχια κιόνων, ἀνάμεικτα μετ᾽ ἀνεπεξεργάστων λίθων, ἀποτελοῦντα τοὺς τοίχους τῆς οἰκοδομῆς, τοιοῦτον ἦτο τὸ μέλαθρον τοῦ φιλοσόφου. Ἔπειτα ἦσαν τὰ τρομερὰ ἐκεῖνα πράγματα, οἱ λίθινοι ἐκεῖνοι ἄνθρωποι, ἑπτὰ ἢ ὀκτὼ τὸν ἀριθμόν, οἵτινες ἵσταντο παρ᾽ ἀλλήλους ἀκίνητοι καὶ βλοσυροὶ καὶ οὐδὲν εἶχον τὸ φαιδρόν, ἀλλ᾽ ἐφαίνοντο ἀλλόκοτοι τὴν νύκτα. Ἡ Ἀϊμὰ ἑλκυομένη ὑπὸ τοῦ φόβου, ὡς ὑπὸ θελγήτρου τινὸς μυστηριώδους, ἔλαβε τὸν λύχνον καὶ ἐπλησίασεν εἰς τὰ ἀγάλματα. Τὴν ἡμέραν δὲν εἶχε περιεργασθῆ αὐτά. Εἰς τὸ κίνημα τοῦτο προῆλθεν ὁρμεμφύτως ἡ Ἀϊμά, ὡς νὰ ὑπηγόρευεν εἰς αὐτὴν τοῦτο δίδαγμά τι τῆς πείρας, ὡς νὰ εἶχε συνείδησιν, ὅτι πᾶν τὸ φοβερὸν παύει νὰ εἶναι τοιοῦτον, ὅταν ἐγγύθεν τὸ ἐξετάσῃ τις, καὶ ἂν γνωρισθῇ τις ἐκ τοῦ σύνεγγυς μὲ πρᾶγμά τι ἐμπνέον ἀντιπάθειαν, ἡ ἀντιπάθεια εὐθὺς ἐκλείπει. Λαβοῦσα λοιπὸν τὴν λυχνίαν καὶ πλησιάσασα ἤρχισε νὰ ἐξετάζῃ λεπτομερῶς τὰ ἀγάλματα.
Πρῶτον ἵστατο τὸ ἄγαλμα τῆς Ἀρτέμιδος, ἀνδρικῆς γυναικός, ἧς ἡ ἐσθής, μόλις καλύπτουσα ἓν μέρος τοῦ σώματος, εἶχε τοιαύτας πτυχάς, ὡς νὰ ἐκινεῖτο σφοδρῶς ὑπὸ τοῦ ἀνέμου, καὶ τὰ σκέλη [δὲ] ἀπεῖχον ἀπ᾽ ἀλλήλων ὑπὲρ τὴν μίαν σπιθαμήν, ὥστε ἐφαίνετο ἐσπευσμένως βαδίζουσα. Τὸ βάθρον ἐφ᾽ οὗ ἦτο ἱδρυμένον τὸ ἄγαλμα ἦτο χθαμαλόν, μόλις δακτύλους τινὰς ἀνέχον ὑπὲρ τὸ ἔδαφος. Παρὰ τὴν πλευρὰν τῆς Ἀρτέμιδος ἵστατο ἡ Δημήτηρ μὲ τὴν δέσμην τῶν σταχύων ὑπὸ μάλης καὶ τὸ δρέπανον ἐν τῇ δεξιᾷ. Τὸ ἀνάστημα ἦτο βραχύτερον, ἀλλ᾽ εἶχε τοὺς ὤμους πλατυτέρους, καὶ ρωμαλέαν τινὰ ἀνδρικὴν ἔκφρασιν ἐνέφαινε τὸ πρόσωπον τῆς θεᾶς. Παρ᾽ αὐτὴν ἵστατο ὁ Φοῖβος Ἀπόλλων, ὁ καλλιμορφότατος τῶν θεῶν καὶ τῶν ἀνδρῶν ἁπάντων. Εἶχε χρυσᾶς ἀκτῖνας περὶ τὴν μορφήν, καὶ τὸ πρόσωπόν του ἐξέπεμπε θείαν αἴγλην. Τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ ἐπέστεφον καμπύλα τόξα ὀφρύων, καὶ μειδίαμα ἀρρήτου ἡδύτητος ἤνθει περὶ τὰ χείλη αὐτοῦ. Ἡ κεφαλή, ὁ τράχηλος καὶ ὁ κορμὸς εἶχον ἁρμονικωτάτην πρὸς ἄλληλα συμμετρίαν. Ὁ ἕτερος τῶν ποδῶν ὑψοῦτο ὡς πρὸς ὄρχησιν, ὁ δ᾽ ἕτερος ἔβαινε σεμνῶς ἐπὶ τοῦ στυλοβάτου. Ἐν τῇ δεξιᾷ χειρὶ ἐβάσταζε τὴν χρυσῆν λύραν, ἧς διὰ τῶν θεσπεσίων φθόγγων κατεκήλει ποτὲ τοὺς ὁμίλους τῶν ἀθανάτων θεῶν. Παρὰ τὸ ἄγαλμα τοῦ Ἀπόλλωνος ἵστατο τὸ τῆς Οὐρανίας Ἀφροδίτης, τῆς ἡδυπαθεστάτης καὶ ποθεινοτάτης τῶν θεαινῶν. Οἱ βόστρυχοι τῆς κόμης κῦμα χρυσοῦ ἀπέφθου, ἔστεφον τὴν ἀμβροσίαν κεφαλὴν καὶ τὸ ἀκτινοβόλον τῆς θεᾶς μέτωπον. Τὸ βλέμμα αὐτῆς, μελιχρὸν καὶ πλῆρες γοητείας, διένεμεν ἔρωτας καὶ ἡδονὰς γλυκείας εἰς τοὺς πιστοὺς αὐτῆς λατρευτάς. Ἐν τούτοις ὀξυδερκὴς παρατηρητὴς ἤθελεν ἀνακαλύψει εἰς τὴν ἔκφρασιν τοῦ προσώπου αὐτῆς καὶ ἀδιόρατόν τινα πικρίαν ἀνεπαίσθητον εἰς τοὺς πολλοὺς τῶν ἀνθρώπων. Πόθεν προήρχετο τὸ πικρὸν τοῦτο αἴσθημα; Διατί τὸ ἀμαυρὸν τοῦτο ἴχνος τῆς ὀδύνης ἐπὶ τῆς μορφῆς τῆς φαιδροτάτης τῶν θεῶν; Μὴ ἐδυσφόρει ἡ θεὰ ἐπὶ τῇ σπάνει τῆς λατρείας, ἥτις προσεφέρετο αὐτῇ; Μὴ ἐλυπεῖτο διότι ἔπαυσε φανερῶς λατρευομένη, ἡ δὲ σκότιος λατρεία ἠνώχλει αὐτήν; Μὴ ἠγανάκτει ἐπὶ τῇ διαβολῇ καὶ τῇ συκοφαντίᾳ, ἧς ἐγίνετο θῦμα; Ἴσως. Ἡ ἐγκατάλειψις δὲν ἐλύπει αὐτὴν τὰ μέγιστα. Πάντες οἱ θεοὶ ἐγκατελείφθησαν, καὶ οὐχὶ αὐτὴ μόνη. Τοὐναντίον, αὕτη ἧττον τῶν ἄλλων ἐγκατελείφθη. Πάντες οἱ θεοὶ ἐσυκοφαντήθησαν, ἀλλ᾽ οὐχὶ ὅσον αὐτή. Πάντων τῶν αἰώνων οἱ ὑποκριταὶ καὶ οἱ ταρτοῦφοι, ὑπὲρ πάσας τὰς θεὰς τὴν Κύπριδα ἐσυκοφάντησαν. Δὲν ὑπῆρξε βωμολοχία καὶ ψεῦδος, ὅπερ νὰ μὴ ἐξετόξευσαν κατὰ τῆς ἁπλουστάτης ταύτης καὶ ἀθῳοτάτης θεότητος, ἥτις ἐπλάσθη κατὰ φύσιν, ὡς ἔπρεπε νὰ πλασθῇ, καὶ οὐδὲν ἔγκλημα εἶχε. Δὲν ὑπῆρξεν ἰλὺς καὶ βόρβορος, δι᾽ οὗ δὲν ἔχραναν τὸ πρόσωπον τῆς θεᾶς ταύτης οἱ ζοφεροὶ τοῦ μεσαίωνος τρωγλοδύται, δὲν ὑπῆρξε ράκος δι᾽ οὗ δὲν ἐζήτησαν νὰ καλύψωσι τὴν γυμνότητα τῆς περικαλλοῦς ταύτης μορφῆς οἱ σεμνότυφοι ἐκεῖνοι σχολαστικοί! Καὶ ἐν τῷ κρυπτῷ μὲν ἔθυον εἰς αὐτὴν καὶ εἰς τὸν Διόνυσον καὶ εἰς τὴν ἀγέλην αὐτοῦ, ἐν τῷ φανερῷ δὲ ὕβριζον καὶ διέσυρον. Παρηγορήθητι, ἀτυχὴς θεά, μέχρις οὗ ἔλθῃ ἡμέρα καθ᾽ ἣν πάντες οἱ λατρευταί σου ἀναφανδὸν εἰς σὲ θὰ θύωσι, καὶ οὐδεὶς θὰ τολμᾷ πλέον νὰ σὲ συκοφαντήσῃ.
Ἐγγὺς τοῦ ἀγάλματος τῆς Ἀφροδίτης ἵστατο ὁ Ζεύς, ἡ Ἀθηνᾶ καὶ ἡ Ἥρα. Καὶ ὁ μὲν πατὴρ τῶν ἀνδρῶν καὶ τῶν θεῶν ἦτο πεπλασμένος κατὰ τὸ πρότυπον τοῦ Ὁμήρου καὶ τοῦ Φειδίου· (ὅρα Ἰλιάδος Α). Ἡ δὲ Παλλὰς Ἀθηνᾶ ὡμοίαζε μὲ τὴν ὀπτασίαν τοῦ φιλοσόφου Πλήθωνος, ἣν ἐν τοῖς ἔμπροσθεν διηγήθημεν. Τέλος ἡ Ἥρα, ἡ ἄνασσα αὕτη τοῦ Ὀλύμπου, τὸ σεμνότατον τοῦτο πρότυπον τῶν βασιλισσῶν, τῶν θεαινῶν καὶ τῶν γυναικῶν, τὸ τέλειον ἐσαεὶ καὶ ἀνυπέρβλητον, ὅπερ οὔτε φαντασία οὔτε σμίλη οὔτε γραφὶς ἠδυνήθη ποτὲ νὰ ὑπερβῇ ἢ νὰ φθάσῃ ἢ νὰ προσεγγίσῃ. Ἐν κεφαλαίῳ δὲ εἰπεῖν, τὸ ἄσυλον τοῦτο τοῦ εἰδωλολάτρου διὰ τῶν λειψάνων τούτων τῆς ἀγλαομόρφου ἀρχαιότητος, ἅτινα περιέθαλπεν, ἀπέπνεεν ὡς τελευταίαν τινὰ πνοὴν τῶν ἀπαραμίλλων ἐκείνων τύπων τῆς τέχνης καὶ τοῦ κάλλους, τῶν τελειοτάτων ἐκείνων μύθων, τῶν διδακτικωτέρων τῆς ἱστορίας, τῶν ἀληθεστέρων τῆς πραγματικότητος, τῶν ἀνεφίκτων ἐκείνων ἀριστοτεχνημάτων, ὧν ἡ αἴγλη ἀντιλάμπει διὰ τῶν γενεῶν μέχρι τῆς σήμερον, ὧν ἡ πρόσκαιρος συγκάλυψις ἔκαμε τόσους αἰῶνας νὰ μελανειμονῶσιν, ὧν ἡ κατάργησις διέχυσε πένθος καὶ σκοτίαν ἐπὶ τοῦ προσώπου τῆς γῆς…
Ἀφοῦ ἐξήτασε μετὰ προσοχῆς ἡ Ἀϊμὰ ἕκαστον τῶν ἀγαλμάτων τούτων, δὲν εἶχε πλέον οὐδὲ σκιὰν φόβου ἐν τῇ διανοίᾳ, ἀλλὰ τοὐναντίον ᾐσθάνετο τόσον θάρρος καὶ οἰκειότητα, ὥστε παρ᾽ ὀλίγον θ᾽ ἀπέτεινε τὸν λόγον πρὸς τὰ σιωπηλὰ ταῦτα ἀγάλματα. Ἀλλ᾽ εἶπε καθ᾽ ἑαυτήν· «Κρῖμα, ὁποὺ δὲν μιλοῦν!» Ἐν τούτοις καὶ σιωπῶντα, ἦσαν σύντροφοι τῆς μοναξίας της, καὶ δὲν ἔπαυε νὰ τὰ θαυμάζῃ. Τὰ ψυχρὰ ταῦτα μάρμαρα εἶχον τοσαύτην ἡμερότητα, οἵαν δὲν ἀπήντησεν ἡ δύστηνος κόρη ἐπὶ τῆς μορφῆς ζῶντος πλάσματος. Οὐδέποτε τοιοῦτον μειδίαμα ἀνέτειλεν ἐπὶ ἀνθρωπίνου χείλους, οὐδέποτε τοιοῦτον βλέμμα ἐξεπέμφθη ἐκ θνητῶν ὀφθαλμῶν. Παράδοξον δὲ ὅτι καὶ αὐτὴ ἡ γυμνότης τοῦ σώματος δὲν προσέβαλλε τὴν παρθενικὴν αὐτῆς αἰδῶ, οὐδ᾽ ἐσκανδάλιζε τὰς αἰσθήσεις αὐτῆς. Ἡ γυμνότης αὕτη τῇ ἐφαίνετο λογικωτάτη καὶ φυσικωτάτη. Ἴσως δὲ ἡ σκέψις της διετυποῦτο οὕτως ἐπὶ τὸ ἀφελέστερον. «Διατί νὰ ἐντρέπωνται, ἀφοῦ εἶναι ἀπὸ μάρμαρον;» Τέλος δὲ ᾐσθάνθη τοῦ λοιποῦ τοσαύτην ἐμπιστοσύνην καὶ ἀσφάλειαν ἐν μέσῳ τῶν ἀφώνων τούτων συντρόφων, ὥστε ἐστήριξε τὴν κεφαλὴν ἐπὶ τοῦ βάθρου τοῦ ἀγάλματος τῆς Ἀρτέμιδος, καὶ κατεκλίθη ὅπως κοιμηθῇ.
Ἡ Γυφτοπούλα (1884), Μέρος Β΄ , Κεφάλαιο ΙΑ΄ «Ο τελευταίος φθόγγος».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου