Herman Melville - Γουάιτ-τζάκετ, Ο Ασπροφόρης ή ο Κόσμος σ' ένα Πολεμικό Πλοίο

 [...]

Αλλά ή αμοιβαία περιφρόνηση, ή μίσος, πού επικρατεί μεταξύ αυτών των δυο σωμάτων —πού τα ενώνει μια καρίνα και μένουν στο ίδιο σπιτικό— θεωρείται από τους περισσότερους αξιωματικούς του Ναυτικού κορωνίδα της τελειότητας της ναυτικής πειθαρχίας. Είναι το κουμπί πού στεφανώνει το πιο ψηλό σημείο του κεντρικού τους καταρτιού.

Και να πώς σκέφτονται: εξασφαλίζοντας τον ανταγωνισμό μεταξύ πεζοναύτη και ναύτη, μπορούμε να 'μαστε σίγουροι ότι αν o ναύτης στασιάσει, ό πεζοναύτης δε θα χρειαστεί πολλά-πολλά για να πειστεί να του μπήξει την ξιφολόγχη στην καρδιά- κι αν o πεζοναύτης εξεγερθεί, το ακόντιο του ναύτη ανυπομονεί να εκσφενδονιστεί. Λογαριασμοί και ισοζύγια, αίμα για το αίμα, αυτό είναι το σύνθημα και το επιχείρημα.

Ό,τι είπαμε πώς ισχύει για τις σχέσεις μεταξύ ναύτη και πεζοναύτη —μια αμοιβαία αντιπάθεια πού επιβάλλεται από ένα σύστημα ελέγχων— μπορεί μέχρις ενός βαθμού να ειπωθεί για όλο σχεδόν το εσωτερικό ενός πολεμικού πλοίου. Όλη αύτη ή πειθαρχία είναι ξεκάθαρα ένα σύστημα σκληρών γραναζιών και τροχών, πού αλέθουν συστηματικά σ' ένα κοινό καζάνι καθετί πού θα μπορούσε να συντελέσει στην καλή ψυχική κατάσταση του πληρώματος.

Το ίδιο ισχύει και για τους αξιωματικούς και τους ναύτες. Αν ένας πλοίαρχος αντιπαθεί έναν υποπλοίαρχο ή ένας υποπλοίαρχος ένα δόκιμο, πόσο εύκολο του είναι να τον βασανίσει με υπηρεσιακές μεθόδους, πού εξασφαλίζουν τον ανώτερο αξιωματικό από ποινική δίωξη... Κι αν ένας δόκιμος αντιπαθεί ένα ναύτη, πόσο εύκολο του είναι να τον εξευτελίσει στην αναβάθρα, μετά από πονηριές πού πηγάζουν από 'να παιδιάστικο πείσμα! 

Μέσα απ' όλες αυτές τις αμέτρητες διακλαδώσεις των βαθμών και των θέσεων, στα περισσότερα πολεμικά ρέει μια επίβουλη φλέβα πικρίας, μεγαλύτερης κι απ' τα οικογενειακά μίση ανάμεσα σε θετά αδέρφια στη στεριά. Θα ήταν αηδιαστικό να περιγράψουμε όλα τα ποταπά ξεσπάσματα οργής, τις ζήλειες και τις σκευωρίες, τις δόλιες συκοφαντίες και τις έχθρες, πού βρίσκονται στα βάθη, κολλημένα στο ίδιο το σωτρόπι του πλοίου. Είναι απάνθρωπο να το σκεφτόμαστε. Οι αναλλοίωτες τελετουργίες και ή σιδηρά ετικέτα ενός πολεμικού πλοίου• τα συρματοπλέγματα ανάμεσα στους διάφορους βαθμούς• ή εντεταλμένη απολυταρχία της εξουσίας πάνω στους άντρες• ή αδυναμία, από την πλευρά του κοινού ναύτη, να ασκήσει έφεση σε τυχόν καταχρήσεις εξουσίας• και πολλά άλλα πού μπορούμε ν' απαριθμήσουμε, δημιουργούν στα περισσότερα πολεμικά πλοία ένα κοινωνικό καθεστώς, πού είναι ακριβώς το αντίθετο απ' αυτό πού θα επιθυμούσε ένας Χριστιανός. Και παρόλο πού υπάρχουν πλοία τα όποια ως ένα βαθμό αποτελούν εξαίρεση• και παρόλο πού σ' άλλα πλοία ή όλη κατάσταση μπορεί να συγκαλύπτεται κάτω από ένα προσεχτικά λουστραρισμένο εξωτερικό, πού κρύβει σχεδόν ολοκληρωτικά την αλήθεια από τούς τυχαίους επισκέπτες, ενώ τα δεινά του κοινού ναύτη παραμένουν στο βάθος, είναι βέβαιο ότι όσα είπαμε για την εσωτερική πραγματικότητα ενός πολεμικού πλοίου ισχύουν, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, για όλα τα πλοία του Ναυτικού. 

[...]

H συμβουλή του σ' ένα νεαρό παιδί πού μπάρκαρε μαζί μας στο Βαλπαραϊσο, αποτελεί την πεμπτουσία της φιλοσοφίας που δίνει σε μερικούς άντρες πολεμικών τη δυνατότητα να μη χάνουν το κέφι τους μες στην υπηρεσία.

«Ναυτόπουλο», είπε ό Άκληρος πιάνοντας το χλομό παλικαράκι απ' το μαντίλι πού φορούσε στο λαιμό, λες και τον έπιανε από καπίστρι. «Παλικαράκι, έχω υπερετήσει στον Μπαρμπα-Σάμ — έχω μπαρκάρει σε πολλά Άρθουρ Μίλερ. Άκου τη συμβουλή μου και κρατήσου μακριά από μπλεξίματα. Φερειπείν, να χαιρετάς κάθε φορά πού θα σου μιλάει ένας γαλονάς. Κι όσο κι αν σε ζορίζουν, κοίτα να κρατάς το ρημάδι σου κλειστό, γιατί ή θάλασσα δε σηκώνει δικηγόρους- κι αν έρθει ή ώρα σου να τις φας, σφίξ' τα δόντια και κρατήσου• καναδυό αχ Θεούλη μου! και καναδυό αχ Χριστέ μου! — αυτό είν' όλο. Και μετά; Μετά από μερικές νύχτες ύπνο σου περνάει και να σαι πάλι έτοιμος για το γκρόγκ σου».

Αυτός ο Άκληρος ήταν από τις συμπάθειες των αξιωματικών, πού του είχαν βγάλει και το παρατσούκλι «Έξω Καρδιά». Και κάτι τέτοιες «έξω καρδιές» σαν τον Άκληρο είναι πού λένε ότι θαυμάζουν οι αξιωματικοί- άτομα χωρίς αιδώ, χωρίς ψυχή, τόσο αναίσθητους απέναντι στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια ώστε δε μπορούν καν να ονομαστούν άνθρωποι. Ενώ ένας ναύτης πού δείχνει να διαθέτει ηθική ευαισθησία, πού ή συμπεριφορά του αποδεικνύει ότι μέσα του έχει κάποια αξιοπρέπεια, είναι ό άνθρωπος πού στις περισσότερες περιπτώσεις αντιπαθούν ενστικτωδώς. Κι ό λόγος είναι ότι νιώθουν αυτό τον άνθρωπο σα μια συνεχή μομφή εναντίον τους, διότι ή ψυχική του ανωτερότητα υπερβαίνει την εξουσία τους. Δεν έχει καμιά δουλειά σ' ένα πολεμικό- δε θέλουν τέτοιους ανθρώπους. Η αντρίκια ελευθερία του είναι γι' αυτούς θράσος, ή ίδια του ή στάση περιφρόνηση. Είναι ανυπόφορος, όπως ακριβώς ένας αγέρωχος, περήφανος Αφρικανός για έναν δουλοκτήτη γαιοκτήμονα.

Γουάιτ-τζάκετ, Ο Ασπροφόρης ή ο Κόσμος σ' ένα Πολεμικό Πλοίο 

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΕΦΗ ΚΑΛΛΙΦΑΤΙΔΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ GUTENBERG