Μυρσίνη Γκανά - Τα δέντρα της πόλης, ακίνητοι υπερήρωες

«Επειδή ανθίζει και μαραίνεται, ο άνθρωπος θεωρεί το δέντρο αδελφό του», γράφει ο Κλαούντιο Μάγκρις στον αριστουργηματικό Δούναβη. Σε άλλες εποχές, τότε που η φύση δεν εξουσιαζόταν πλήρως από τον άνθρωπο, ήταν σχεδόν αυτονόητο ότι τα δέντρα είναι όντα έμβια, έχουν ψυχή, μοιάζουν όντως με τους ανθρώπους, γι’ αυτό και σε όλες τις μυθολογίες κατοικούνται από νύμφες, πνεύματα, ξωτικά και άλλα. Τα μεγάλα, υγρά δάση δεν γίνεται να μη σε κάνουν να νιώσεις την ενέργειά τους, είναι αδύνατον να μην τα σκεφτείς ως πηγή ζωής, αντιλαμβάνεσαι αμέσως ότι αποτελείς μέρος ενός οργανικού συστήματος, φύλλα θροΐζουν κάτω από τα πόδια σου και πάνω από το κεφάλι σου, από κάπου ακούγονται νερά, μανιτάρια μεγαλώνουν παρασιτικά πάνω στους κορμούς, θάμνοι, χορτάρια, δενδρύλλια και γέρικα κουφάρια ψιθυρίζουν μεταξύ τους. Αυτό που καταλαβαίναμε διαισθητικά, η επιστήμη το έχει πλέον αποδείξει. Τα δάση λειτουργούν ως κοινωνικό σύστημα. Τα δέντρα επικοινωνούν μεταξύ τους, ανταλλάσσουν πληροφορίες, προειδοποιούν το ένα το άλλο για κινδύνους, συνεργάζονται.

Είναι ενδιαφέρον και θλιβερό που όσοι μεγαλώνουν στις πόλεις, και είναι πλέον πάρα πολλοί, και ακόμα ειδικότερα όσοι μεγαλώνουν στην Αθήνα, αντιμετωπίζουν συχνά τα δέντρα σχεδόν με περιφρόνηση. Ίσως να φταίει που τα δέντρα της πόλης είναι κυρίως μουριές και νεραντζιές, των οποίων οι καρποί λερώνουν τους δρόμους και οι κορμοί περιορίζουν ακόμα περισσότερο τον ελάχιστο χώρο των πεζοδρομίων. Όταν όμως οι νεραντζιές είναι ανθισμένες και το λεπτό τους άρωμα καλύπτει τις υπόλοιπες μυρωδιές της Αθήνας, πόση ευτυχία! Κάποιοι φίλοι χαμογελούν σχεδόν ειρωνικά στο άκουσμα τέτοιων δηλώσεων που, ως γνήσια τέκνα του αστικού περιβάλλοντος, δεν δικαιούμαστε να κάνουμε.

Ωστόσο δεν αποτελεί είδηση για κανέναν κάτοικό της ότι η Αθήνα είναι από τις πόλεις με το λιγότερο πράσινο παγκοσμίως. Και, όπως μαθαίνουμε με όλο και σκληρότερο τρόπο, στο πετσί μας, οι χώροι πρασίνου σε μια πόλη δεν οφείλουν να υπάρχουν μόνο για να βγάζουμε βόλτα τα παιδιά και τα σκυλιά ή για να μπορούμε να τραβήξουμε ειδυλλιακές φωτογραφίες από πικνίκ στη χλόη. Όποιος βρισκόταν στην πρωτεύουσα τον φετινό Αύγουστο και δεν το είχε ήδη καταλάβει, άρχισε σίγουρα να αντιλαμβάνεται τι σημαίνει κλιματική αλλαγή.

Τα λιγοστά πάρκα με μεγάλα δέντρα ήταν πραγματική όαση όταν ήσουν υποχρεωμένος να κυκλοφορήσεις στην πόλη, αν είχες την τύχη να περνάς από κοντά τους. Η θερμοκρασία στην πλευρά του πάρκου Ριζάρη ήταν περίπου 2,5 βαθμούς χαμηλότερη σε σχέση με το απέναντι πεζοδρόμιο.

Η επέκταση του δικτύου του μετρό της πρωτεύουσας έφερε ξανά για λίγο στο προσκήνιο το ζήτημα των δέντρων, με αφορμή τα εργοτάξια που θα πρέπει να στηθούν και τα δέντρα που αναγκαστικά (;) θα κοπούν και στο πάρκο Ριζάρη. Ξαφνικά θυμηθήκαμε ότι ίσως θα έπρεπε να είχε γίνει καλύτερη μελέτη, άλλη μελέτη. Το σίγουρο είναι ότι από το κέντρο της πόλης θα λείψουν αρκετά δέντρα, για αρκετό καιρό, δηλαδή για χρόνια. Και μάλιστα χρόνια κατά τα οποία δεν έχουμε καμία ελπίδα ότι θα δούμε κάποια βελτίωση στο κλίμα.

Αντί να ακούμε διαρκώς εγκώμια για την «πράσινη» ανάπτυξη και οικονομία, μήπως θα ήταν καλό να δούμε περισσότερα δέντρα μέσα στην πόλη; Οι επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι η αποτελεσματικότερη στρατηγική, το βασικότερο υπερόπλο που διαθέτουμε κατά της κλιματικής αλλαγής, είναι τα βουβά, ακίνητα, περιφρονημένα δέντρα, τα πλατύφυλλα, τα υδροχαρή. Μπορούν να μειώσουν τη θερμοκρασία των πόλεων έως και 10 βαθμούς, μειώνουν την ανάγκη για κλιματισμό, εξοικονομώντας ηλεκτρική ενέργεια και εκπομπές ρύπων, ελαττώνοντας τον κίνδυνο γενικευμένων μπλακάουτ σε περιόδους καύσωνα. Δεν είναι πλέον ζήτημα ρομαντικής επιστροφής στη φύση, είναι, κυριολεκτικά, ζήτημα ζωής ή θανάτου.

https://www.athensvoice.gr/03.11.2021, 17:42