Μέσα σε µια τεράστια επιµελώς ατηµέλητη βιβλιοθήκη που χρησιµεύει και ως κατοικία Βαλαωρίτη στην οδό Πατριάρχου Ιωακείµ, θυµήθηκα τα λόγια του Μπόρχες «όταν φαντάζοµαι τον παράδεισο, θέλω να είναι µια βιβλιοθήκη». ΄Εχω τη χαρά να συνοµιλώ εδώ, στο απόλυτα φυσικό του περιβάλλον, µε τον ποιητή Νάνο Βαλαωρίτη, ο οποίος και σχολιάζει κάποια από τα πολυάριθµα ποιήµατά του. Τιµηµένος από την Ακαδηµία Αθηνών µε το Βραβείο Ουράνη για το σύνολο του ποιητικού του έργου και από την Προεδρία της Ελληνικής ∆ηµοκρατίας µε το «Χρυσό Σταυρό της Τιµής» για τις υπηρεσίες του στα ελληνικά γράµµατα, ο Νάνος Βαλαωρίτης ευτυχώς απογοήτευσε παταγωδώς την έννοια του µικρού του ονόµατος και συνεχίζει να αποδεικνύει ότι ως Βαλαωρίτης ξέρει να τιµά τις αξίες της ποίησης.
Κύριε Βαλαωρίτη, θα ήθελα να µου πείτε πότε γράψατε το πρώτο σας ποίηµα.
Θα πρέπει να ήµουν 14 χρόνων. Ποίηµα, διότι έγραφα και πρόζα στο σχολείο, αλλά πιστεύω ότι το πρώτο µου ποίηµα το έγραψα όταν ανακάλυψα τον Καβάφη. Το ’35 έγινε µία έκθεση βιβλίου στη Βουκουρεστίου και Ακαδηµίας. Εκεί ανακάλυψα σ’ ένα συγκεντρωτικό τόµο τα ποιήµατα του Καβάφη. Μέχρι τότε είχαµε διαβάσει Παλαµά, κλασικούς ποιητές, επηρεασµένους από τον Παλαµά. Ο δάσκαλός µας ήταν ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, που ήταν όχι µόνο φιλόλογος αλλά και ποιητής ο ίδιος και µας είχε ενθαρρύνει να διαβάσουµε ποιητές γύρω από τον Παλαµά και φυσικά και άλλους ποιητές της εποχής του, αλλά όχι τον Καβάφη. Ο Καβάφης εκείνη την
εποχή ήταν περίπου άγνωστος, ταµπού. Τουλάχιστον για τα σχολικά, λόγω οµοφυλοφιλίας.
Ανοίγω τον τόµο και ξεφυλλίζω και βλέπω ποιήµατα που µε αφορούσαν.∆ηλαδή ήταν
ψυχολογικά ποιήµατα τα οποία αναφέρονταν στις ανησυχίες µου, στο άγχος, στην ταυτότητα,
στις περιστάσεις της ζωής, πράγµατα που τα καταλάβαινα, γιατί ήδη από 14 χρόνων είχα
διάφορες ανησυχίες, υπαρξιακές και άλλες. Βρήκα µια ποίηση η οποία µε αφορούσε, ενώ εκείνη
του Παλαµά δε µε αφορούσε. Ούτε τα ποιήµατα των ποιητών του 19ου αιώνα, του Βαλαωρίτη
µε τους αρµατολούς, όλα αυτά τα ιστορικά ποιήµατα.∆ε µου έλεγαν τίποτα για τον εαυτό µου.
Ο Σολωµός λίγο περισσότερο, αλλά και πάλι ήταν πολύ δύσκολος. Ο Κάλβος ήταν ένας
ποιητής που τον θεωρούσαν καθαρά εθνοκεντρικό και δε µας ενδιέφερε, γιατί και αυτός
ασχολείτο µε την εθνική επανάσταση και µε σχεδόν τίποτε άλλο.Λοιπόν, ο Καβάφης ήταν ο
πρώτος υποκειµενικός ποιητής ουσιαστικά που µιλούσε µε ένα λόγο άµεσο, βέβαια µε
σύµβολα, αλλά µε σύµβολα κατανοητά, σύµβολα δηλαδή που είχαν κάποια ανταπόκριση µε το
κοινό. Και από τότε είπα µέσα µου ότι µπορώ να γράψω ίσως κι εγώ.
Θυµάστε ίσως τους πρώτους στίχους που έχετε γράψει;
Όχι, δεν τους θυµάµαι. Έχω κρατήσει τα πρώτα αυτά νεανικά ποιήµατα, αλλά τα έχω δώσει στο Πανεπιστήµιο του Πρίνστον. Είναι το αρχείο µου στο Πρίνστον. Αυτά τα ποιήµατα βρίσκονται εκεί. Τα ξανακοίταξα και είναι συµπαθητικά, θα έλεγα.∆ηλαδή είναι ποιήµατα µάλλον σε ελεύθερο στίχο. Γιατί πολλοί από τους συγχρόνους µου, και λίγο αργότερα, ξεκινούσαν γράφοντας κλασικά ποιήµατα µε στίχο και µέτρο, τα οποία στέλνανε στη ∆ιάπλαση των Παίδων, κι εκεί γίνονταν διάφοροι διαγωνισµοί και είτε κερδίζανε κάποιο βραβείο είτε κάποιοι τα δηµοσιεύανε. Και πολλοί από τους γνωστούς µου, όπως ο Νίκος Φωκάς ή η Μαντώ Αραβαντινού, έστελναν εκεί ποιήµατα. Αυτό εγώ δεν το έκανα ποτέ. Πήγα κατευθείαν όταν έγινα 18 χρόνων στα Νέα Γράµµατα. Γνώρισα τον Καραντώνη. Τον επισκεφτήκαµε µε τον Καµπά, έναν άλλο φίλο µου, κι αυτός την επόµενη µέρα µάς έκλεισε ραντεβού στου Λουµίδη και εκεί συναντήσαµε σε µια µέρα τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Γκάτσο, τον Κατσίµπαλη, ίσως και τον Αντωνίου και τον Καββαδία. Όλοι αυτοί έρχονταν εκεί, στον Κάτω Λουµίδη της οδού Σταδίου, κάθε µεσηµέρι, κι αργότερα τον Εγγονόπουλο και τον Εµπειρίκο. Έτσι ουσιαστικά άρχισα. Πήγα κατευθείαν εκεί. Μετά τα 14 άρχισα να διαβάζω τα Νέα Γράµµατα και ανακάλυψα και τους άλλους ποιητές, τον Σεφέρη, τον Ελύτη, οπότε το ενδιαφέρον µου, αν και βέβαια ξεκίνησε από τον Καβάφη, µεταφέρθηκε στον Σεφέρη µέσω των Νέων Γραµµάτων, και τελικά γνώρισα τον Σικελιανό, τον οποίο εκτιµούσα αλλά δεν µπορούσα να γράψω σαν αυτόν. Αυτός είχε µια διαφορά, µια ρητορεία του 19ου αιώνα, άλλος κόσµος εντελώς. Παρ’ όλα αυτά, µας είχε στείλει ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, και γνωρίσαµε και τον Παλαµά στο γραφείο του. Πήγαµε επίσκεψη µε τέσσερις συµµαθητές µου στους οποίους επίσης έκανε ιδιαίτερα µαθήµατα. Ο Παλαµάς µας δέχτηκε στο γραφείο του.∆ε µας είπε και πολλά πράγµατα, αλλά, τέλος πάντων, µας δέχτηκε µε κάποια καλοσύνη.∆ε θυµάµαι τίποτε άλλο. Αυτή η επίσκεψη έγινε όταν ήµουν 14 χρόνων. Αλλά ο Καβάφης τελικά έφαγε τον Παλαµά. [...]
Πηγή: (δε)κατα / καλοκαίρι 2005
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου