Κόσμον τόνδε, τὸν αὐτὸν ἁπάντων, οὔτε τις θεῶν οὔτε ἀνθρώπων ἐποίησεν, ἀλλ᾽ ἦν ἀεὶ καὶ ἔστιν καὶ ἔσται πῦρ ἀείζωον, ἁπτόμενον μέτρα καὶ ἀποσβεννύμενον μέτρα.
(Αυτόν τον κόσμο δεν τον έπλασε κανένας θεός ή άνθρωπος, παρά υπήρχε πάντα, υπάρχει και θα υπάρχει: μια αιώνια, ζωντανή φωτιά, που ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο.)
Ηράκλειτος (ca. 544-484 π.Χ.)
.......................................................................................................................................................................
Η φωτιά συμβολίζει την αέναη μεταβολή του κόσμου. Στην ανωτέρω ηρακλείτια ρήση ενοφθαλμίζονται ίσως τα πρώτα δείγματα πανθεϊσμού και υλισμού στην ανθρώπινη σκέψη. Ίσως να ήταν η πρώτη αναίρεση της αρχής της θεϊκής αιτιότητας που δυστυχώς πρυτανεύει σήμερα στην ιδεαλιστική φιλοσοφία και στις σύγχρονες θρησκείες. Σήμερα δεν έχει διασωθεί κανένα έργο του Ηρακλείτου παρά ελάχιστα αποσπάσματα , το αυτό ισχύει για όλους τους προσωκρατικούς φυσικούς φιλοσόφους. Μόνο ο ιδεαλιστής Πλάτων και ο Αριστοτέλης υπό το πρίσμα του σχολαστικισμού του Ακινάτη επιβίωσαν σε μεγάλο βαθμό αλλά όχι ακέραιοι. Για να γίνω πιο σαφής και να μην πλατιάζω ο Ηράκλειτος υποστήριζε πως η πρώτη ύλη του κόσμου είναι η φωτιά, η θερμότητα, που είναι το πρώτο ευκίνητο στοιχείο μέσα στη φύση. Το πέρασμα από την πρώτη αυτή ύλη σ' όλες τις άλλες (αέρα, νερό, χώμα) ο Ηράκλειτος το έβλεπε ως μια διαρκή αλλαγή της φωτιάς, δηλ. ως μια αιώνια κίνηση της φωτιάς, που σβήνει και ξανανάβει. Ο πόλεμος (η πάλη) των στοιχείων ("πόλεμος πάντων πατήρ"), η "εναντιοδρομία", έχει κίνητρο το πυρ. Περίσσευμα θερμότητας σημαίνει περίσσευμα κίνησης και περίσσευμα ψυχρού σημαίνει ακινησία και νέκρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου