Μια σημαντική επέτειος για την πόλη της Καλαμάτας σήμερα, που δυστυχώς έχει ξεχαστεί στο σεντούκι της ιστορίας. Πρόκειται για τα 86 χρόνια από την εξέγερση των λιμενεργατών στις 9 Μαΐου 1934 που βάφτηκε στο αίμα με 7 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες, με το λαό της Καλαμάτας αλληλέγγυο στα αιτήματα των εργατών απέναντι στις κρατικές και παρακρατικές κατασταλτικές δυνάμεις. Με αφορμή την 86η επέτειο από τη σφαγή αυτή, θα αναφερθούμε στα Λιμενεργατικά της Καλαμάτας προσπαθώντας να διορθώσουμε την ιστορική αδικία.
Άποψη του λιμανιού στις αρχές του 20ου αιώνα. Στο βάθος διακρίνεται το κτήριο των μύλων ''Ευαγγελίστρια''.
Πριν ξεκινήσουμε πρέπει να τονίσουμε τη σημασία των Λιμενεργατικών της Καλαμάτας στην περαιτέρω οργάνωση και δράση των πανελληνίων εργατικών κινημάτων στα μέσα της δεκαετίας του ΄30 . Απ΄το 1929 η παγκόσμια οικονομία βρισκόταν σε βαθιά ύφεση η οποία άγγιξε σε μεγάλο βαθμό και την Ελλάδα ενώ η αδυναμία των αστικής κατευθύνσεως κυβερνήσεων Λαϊκών και Φιλελευθέρων να αποσοβήσουν το αντίκτυπο της κρίσης έφεραν στο προσκήνιο συντηρητικότερους κύκλους προσκείμενους στους στρατιωτικούς Γεώργιο Κονδύλη και Ιωάννη Μεταξά που στόχευαν αρχικά στην κατάλυση της Β΄ Ελληνικής Προεδρευομένης Δημοκρατίας (1924-1935) και στην επαναφορά στο θρόνο του έκπτωτου Βασιλιά Γεωργίου Β΄ και μακροπρόθεσμα στην επιβολή δικτατορικού καθεστώτος με πρόσχημα τον κομμουνιστικό κίνδυνο δεδομένης της αυξανόμενης απήχησης σοσιαλιστικών ιδεών (εκλογές 1932) κυρίως στον εργατικό χώρο που μπολιάστηκε με τον κοσμοπολιτισμό, την τεχνογνωσία και την ακάματη διάθεση για εργασία των προσφύγων που εκδιώχτηκαν απ΄την Μ. Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη μετά την ανεπιτυχή κατάληξη της Μικρασιατικής εκστρατείας (1919-1922) και την συνθήκη ανταλλαγής πληθυσμών της Λωζάνης (30 Ιανουαρίου 1923). Παρόλου όμως τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα αποτελούσαν την ατμομηχανή της κοινωνίας χειμάζονταν κάθως πέραν της κρίσης είχαν να αντιμετωπίσουν και την βιομηχανοποίηση της χώρας, καθώς οι μηχανές που εισήχθησαν σε εργοστάσια, λιμάνια και λοιπούς χώρους εργασίας μείωναν τα απασχολούμενα εργατικά χέρια.
Σ΄ αυτό το πλαίσιο λοιπόν, κινήθηκαν οι εργατικές κινητοποιήσεις της 8ης και 9ης Μαΐου 1934 στην Καλαμάτα ,ενώ πέραν των λιμενεργατών που ωθούνταν στην εργασία στους δρόμους ξεχύθηκαν όλοι οι εργαζόμενοι και επαγγελματίες της πόλης ως αλληλέγγυοι στα αιτήματα των διαδηλωτών. Πρελούδιο των κινητοποιήσεων του 1934 δίχως αμφιβολία ήταν η απεργία των φορτοεκφορτωτών Καλαμάτας τον Οκτώβριο του 1932 καθώς το αίτημά τους να εργάζονται εκ περιτροπής για να κερδίζουν κάποια μεροκάματα όλοι οι εργαζόμενοι στον κλάδο δεν έγινε αποδεκτό από τους εργολάβους του λιμανιού. Κατά τη διάρκεια της απεργίας έγιναν συμπλοκές κατά τις οποίες απεργοί υπέστησαν άγριους ξυλοδαρμούς από την αστυνομία και απεργοσπάστες. Στις αρχές του επόμενου έτους οι λιμενεργάτες κήρυξαν απεργία ζητώντας να μη λειτουργήσει το σιλό (ρουφήχτρα) των κυλινδρόμυλων Ευαγγελίστρια (ιδιοκτησίας Πάστρα και Τραβασάρα) για να μη χάσουν τις δουλείες τους ή τουλάχιστον όσοι θα απολύονταν να έπαιρναν κάποια αποζημίωση. Το Σεπτέμβριο του 1933 σημειώθηκαν σκληρές συγκρούσεις μεταξύ λιμενεργατών και ιδιοκτητών φορτηγίδων με αφορμή την εκφόρτωση ενός καραβιού. Αποκορύφωμα των συγκρούσεων αυτών ήταν η δολοφονία του Κ.Καλογεράκου, ιδιοκτήτη φορτηγίδας, από τον πρόεδρο της Ένωσης Φορτοεκφορτωτών Λιμένος Απ. Διαμαντόπουλο.
Δύο χρόνια μετά οι πρωτομαγιάτικες εκδηλώσεις παίρνουν μεγάλες διαστάσεις καθώς κατεβαίνουν σε 24ωρη απεργία οι εργάτες σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πειραιά, Βόλο, Λάρισα, Πάτρα, Καλαμάτα, Σέρρες. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στην Καλαμάτα για πρώτη φορά γίνεται κοινός γιορτασμός των τριών εργατικών οργανώσεων και η συγκέντρωση ήταν ογκώδης. Εκείνη την εποχή υπήρχε το Εργατικό Κέντρο Καλαμάτας που ελεγχόταν από τους αρχειομαρξιστές, το Πανεργατικό Κέντρο που δεχόταν βολές ως εργοδοτικό και τα Ταξικά Επαναστατικά Συνδικάτα που βρίσκονταν στην επιρροή του ΚΚΕ. [1] Για να κατανοηθεί η σημασία των εργατικών αυτών εκδηλώσεων πρέπει να κατανοηθεί η βαθύτατη κρίση που υφίσταται η στηριζόμενη στην σταφιδοκαλλιέργεια τοπική οικονομία της Μεσσηνίας δεδομένης της σταφιδικής κρίσης που επηρεάζει και τη βιομηχανία. Όπως είναι λοιπόν εύλογο το λιμάνι της Καλαμάτας που αποτελούσε το βιομηχανικό κέντρο της εποχής αποτέλεσε δίαυλο διάδοσης διαφόρων εργατικών ιδεολογιών στους Καλαματιανούς εργάτες κυρίως πρόσφυγες που αντιμετώπιζαν σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης . Σ΄αυτό το σημείο δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε τη σύσκεψη που έγινε στις 26 Απριλίου 1934 παρουσία εκπροσώπου του υπουργείου Εργασίας, στην οποία συζητείται ένα σχέδιο μείωσης των λιμενεργατών, από 340 άτομα σε περίπου 140, με την ίδρυση ταμείου σύνταξης για εκείνους που ήταν μεγαλύτεροι των 40 χρόνων και θα αποχωρούσαν, ωστόσο σημειώνεται σοβαρή διαφωνία για το ποσόν αποζημίωσης που ζητούσαν οι λιμενεργάτες αναδρομικά από το 1928, λόγω λειτουργίας του σιλό: ζητούσαν 8 δρχ. για κάθε κιλό σιταριού που ξεφορτωνόταν, ενώ οι κυλινδρόμυλοι έδιναν μόνο 5 δρχ. [2] Στις 8 Μαΐου 1934 το βιομηχανικό κέντρο της Καλαμάτας αδειάζει καθώς πέραν των εργατών που βρίσκονταν σε απεργία οι καταστηματάρχες της πόλης κλείνουν τα μαγαζιά τους . Στο μεταξύ συνδικαλιστές από την Αθήνα που συμφωνούσαν με την πρόταση για τη λειτουργία του σιλό έφθασαν στην Καλαμάτα, όμως με απόφαση της γενικής συνέλευσης των λιμενεργατών οι τελευταίοι απέρριψαν τη συμφωνία και αποκήρυξαν τους συνδικαλιστές.Δίνεται η εντολή από τον υφυπουργό εργασίας Στεφανόπουλο να λειτουργήσει το σιλό και κινητοποιούνται ισχυρές δυνάμεις της Αστυνομίας και του στρατού για να το προστατεύσουν. Δημιουργούνται ζώνες μπροστά από το Τελωνείο και στήνεται ακόμη και οπλοπολυβόλο. Το μεσημέρι εμφανίζεται έξω από το λιμάνι το πλοίο «Λίμνη» και λίγο αργότερα μπαίνει στο λιμάνι και πλευρίζει στους κυλινδρόμυλους. Η απόπειρα των λιμενεργατών να σπάσουν τον κλοιό, που έχει σχηματιστεί από αστυνομικούς και στρατιώτες, αποτυγχάνει και μέχρι τα μεσάνυχτα συνεχίζονται οι αψιμαχίες. Το πρωί της 9 Μαΐου ομάδα απεργών λιμενεργατών προσπάθησε να εμποδίσει τη λειτουργία του σιλό και τότε στρατιώτες πήραν εντολή να ανοίξουν πυρ με αποτέλεσμα 5 εργάτες να χάσουν τη ζωή τους και άλλοι δέκα να τραυματιστούν. Στη συνέχεια άλλοι εργάτες πήραν τις σωρούς των συναδέλφων τους και τις περιέφεραν στους δρόμους της πόλης, σε έξαλλη κατάσταση βρίζοντας και φωνάζοντας κατάρες για τους δολοφόνους. Διαδηλωτές πέταξαν πέτρες στην Τράπεζα Αθηνών και μπήκαν στο σπίτι του κυριότερου μετόχου του Κυλινδρόμυλου και προκάλεσαν ζημιές. Ακολούθησαν νέες συγκρούσεις στις οποίες άλλοι δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και τρεις τραυματίστηκαν σοβαρά.
Φωτογραφία τεσσάρων νεκρών λιμενεργατών που βρίσκεται στο Εργατικό Κέντρο της Καλαμάτας
Φωτογραφία της κηδείας των νεκρών εργατών απο εφημερίδα της εποχής
Για τα γεγονότα στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα και τις δολοφονίες των εφτά ανθρώπων η κυβέρνηση του Παναγή Τσαλδάρη δέχθηκε επικρίσεις από διάφορους πολιτικούς. Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου δήλωσε ότι τα γεγονότα των Καλαμών προξενούν και θλίψιν και έκπληξιν και αγανάκτησιν ενώ ο Γεώργιος Παπανδρέου ζήτησε η ποινή η οποία θα υποβληθεί στους υπευθύνους να είναι αληθώς αμείλικτος. Τέλος η ΓΣΕΕ κατήγγειλε την κυβέρνηση Τσαλδάρη ως την κύρια υπεύθυνη για τις δολοφονίες. [3]Τα γεγονότα της 9ης Μαΐου περιγράφει η αθηναϊκή εφημερίδα «Ανεξάρτητος» σε ανταπόκριση από την Καλαμάτα που δημοσιεύεται στο φύλλο της 10ης Μαΐου: «Η χθεσινή ημέρα ανέτειλε υπό το καθεστώς αυτό της απίστευτης στρατοκρατίας και τρομοκρατίας, διά να βαφή με το αίμα αθώων εργατών, βληθέντων δολίως και ατίμως υπό των ατυχών στρατιωτών οι οποίοι διετάχθησαν να ρίψουν στο ψαχνό!
Αυτήν την όψιν παρουσίαζον αι Καλάμαι, όψιν πόλεως τελούσης εις κατάστασιν πραγματικής επαναστάσεως, με τους λιμενεργάτας και μυλεργάτας από το ένα μέρος εις απεργίαν ευνοουμένην από ολόκληρον τον λαόν, και από το άλλο μέρος τον στρατόν και την χωροφυλακήν επιτιθεμένην και τρομοκρατούσαν...
...Η πρώτη αιματηρά συμπλοκή εγένετο την 9ην πρωινήν. Κατ’ εκείνην την ώραν πολυάριθμος ομάς απεργών λιμενεργατών επεχείρησεν έφοδον εις τον λιμένα διά να παρεμποδίση την λειτουργίαν του απορροφητικού μηχανήματος, το οποίον είχε τεθεί εις κίνησιν. Συγχρόνως τμήμα της ομάδος αυτής επέβη λέμβου και επροχώρησεν προς το ατμόπλοιον "Λίμνη" προς τον αυτόν σκοπόν.
Τότε ο στρατός, κατόπιν διαταγής των ανωτέρων του, ήρχισε να βάλλη πυρά ομαδόν. Εναντίον της λέμβου και των εις τον λιμένα εργατών εχρησιμοποιήθη και οπλοπολυβόλον. Η συμπλοκή σκληρά και πεισματώδης, διήρκεσε περί τα 20’ της ώρας με αποτελέσματα απεριγράπτως τραγικά. Εκ των εργατών εφονεύθησαν πέντε και ετραυματίσθησαν δέκα... ο αριθμός των ριφθέντων πυροβολισμών δι’ όπλων και οπλοπολυβόλου είναι αδύνατον να καθορισθή...
...Ευθύς ως κατέπαυσαν οι πρώτοι πυροβολισμοί, οι εργάται εν εξάλλω καταστάσει παρέλαβον τα πτώματα των φονευθέντων συναδέλφων των και ήρχισαν να τα περιφέρουν ανά τας οδούς της Παραλίας και τας κεντρικάς πλατείας, κραυγάζοντες και καταρώμενοι τους δολοφόνους... αι γυναίκαι των εργατών αγνοούσαι τα ονόματα των θυμάτων έσπευδον εν αλλοφροσύνη πλησίον των νεκρών...
…Οι ζωηρότεροι των απεργών συνεννοηθέντες με άλλους εργάτας και πολίτας, αντί να πτοηθούν από τα ενταθέντα νέα έκτακτα στρατιωτικά μέτρα εγένοντο μαχητικώτεροι και ήρχοντο εις νέαν σύγκρουσιν περί την 10.30 εξ ίσου αιματηράν με την πρώτην, τα αποτελέσματα της οποίας ήσαν και πάλιν να αφήσουν επί του πεδίου της μάχης δύο νεκρούς και τρεις σοβαρώς τραυματισμένους.
...Οι εργάται έχοντες δύο πτώματα φονευθέντων, ανεχώρησαν εκ της Παραλίας και διά της οδού Αριστομένους ανήρχοντο προς την πόλιν. Καθ’ οδόν ελιθοβόλησαν την Τράπεζαν Αθηνών και κατόπιν ομάς εξ αυτών ανελθούσα εις την οικίαν του κυριωτέρου μετόχου του Κυλινδρόμυλου, κ. Πάστρα, έθραυσε τα εν αυτή έπιπλα και παν ό,τι ευρίσκετο εντός. Εν συνεχεία εσταμάτησαν ένα τραμ, του οποίου έσπασαν με ξύλα τα τζάμια. Επετέθησαν και κατά του ανθυπολοχαγού κ. Παναγιωτάκου και της φρουράς που ήτο επικεφαλής, τραυματίσαντες τινάς εξ αυτών. Κατόπιν τεράστια διαδήλωσις από εργάτας και πολίτας σχηματισθείσα μετά την δεύτερη συμπλοκή επεχείρησε να περιέλθη τας οδούς αλλά ημποδίσθη και διελύθη παρ’ εφίππου χωροφυλακής και στρατού. Μεταξύ των νεκρών της 10.30 π.μ. συγκαταλέγεται και μία γυναίκα φονευθείσα εντός του περιπτέρου του συζύγου της ονομαζομένου Γ. Γκριζέπη. ...Λέγεται ότι εις λοχίας και δύο στρατιώται έρριψαν τα όπλα αρνηθέντες να πυροβολήσουν.
Αι αλλεπάλληλαι συμπλοκαί έληξαν περί την 12.30. Από της 1 μ.μ. ήρχισε να επικρατεί σχετική ησυχία χωρίς να σταματήση η έξαψις...
Εν τω μεταξύ τα πτώματα παρέμειναν εκτεθειμένα εις τους δρόμους, απηγορεύθη δε να παραληφθούν..."
Και ο ανταποκριτής συνεχίζει:
«Ο λαός έχει ταχθή εις το πλευρόν των απεργών, τα αιτήματα των οποίων αναγνωρίζει ως δίκαια. Οι επαγγελματίες της Παραλίας από της Τρίτης το απόγευμα έκλεισαν τα καταστήματα εις ένδειξιν αλληλεγγύης. Επίσης σήμερον Τετάρτην ο Δικηγορικός Σύλλογος κυκλοφόρησε 2.000 προκηρύξεις διά των οποίων καταγγέλλει τας στρατιωτικάς αρχάς ως υπαιτίους των σκηνών.
Ο Εισαγγελεύς των Πρωτοδικών καλέσας παρ’ αυτώ τον διοικητήν του Συντάγματος Καλαμών, συνταγματάρχην Α. Παναγόπουλον, του έκαμε δριμείας παρατηρήσεις...
...Προς κατευνασμόν των πνευμάτων, διετάχθη η απομάκρυνσις του σιτοφορτίου ανασταλείσης της λειτουργίας του σιλό... ενώ ο Φρούραρχος Καλαμών εζήτησε στρατιωτικάς ενισχύσεις από τας φρουράς Ναυπλίου και Τριπόλεως.
...Εις το υπουργείον των Στρατιωτικών ελήφθη τηλεγράφημα του συνταγματάρχου Καλαμών Παναγοπούλου. Εις αυτό αναφέρει ότι, επειδή η Χωροφυλακή δεν διέθετεν επαρκή δύναμιν διά την τήρησιν της τάξεως εν Καλάμαις, διετέθη προς ενίσχυσιν δύναμις 120 ανδρών εξ ων οι 30 ήσαν παλαιοί στρατιώται και οι 90 νεοσύλλεκτοι. Το τηλεγράφημα προσθέτει ότι ο επικεφαλής της Στρατιωτικής δυνάμεως ανθυπασπιστής Παπαδόπουλος ετραυματίσθη διά λίθου εις την κεφαλήν...».
Στον τόπο των συγκρούσεων σκοτώθηκαν οι λιμενεργάτες Αντώνης Μαραγκουδάκης, Ανδρέας Σπάλας, Παναγιώτης Μπλίκος, Γιάννης Κολιτσιδάκης και Βασίλης Γιαρετσινός. Τραυματίστηκε βαριά και υπέκυψε αργότερα ο Βασίλης Καπετανέας.
Τραυματίστηκαν οι Δ. Καρβέλας, Ανδρέας Πετρόπουλος, Αναστάσιος Μπάμπος, Σταύρος Πολίτης, Θανάσης Ελιάς, Μιλτιάδης Μπαμπούκας, Αναστάσιος Γιαννιτζόγλου, Λούλα Μπασούρου, Θανάσης Γαϊτάνος, Ιωάννης Σαρακηνός, Μιχάλης Φουρίδης, Μαρία Κριτσέπη (ιδιοκτήτρια περιπτέρου που αργότερα κατέληξε), Γιάννης Γαμπαρόλης. [4]
ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ
«Μετά τον πρώτον συγκλονισμόν εκ των προχθεσινών κανιβαλισμών της Παραλίας η κοινή γνώμη δοκιμάζει ήδη την μεγαλυτέραν κατάπληξιν. Οι δήμιοι του άοπλου λαού, που αιματοκύλισαν την πόλιν και έβαψαν τους δρόμους της με το τιμημένο αίμα του πολυπαθούς εργατικού και προσφυγικού στοιχείου, σε αποστολή του "ηθικού ρυθμού" δεν δεικνύουν ούτε αισθήματα εντροπής ούτε καν συναισθήσεως. Και με κυνισμόν που υπερβαίνει τα τολμηρότερα όρια διακηρύσσουν με εντατικά έργα και με αναίσχυντους λόγους ότι κατόρθωσαν να επιβάλουν την τάξιν. Και είναι ήσυχοι δι’ αυτό. Είναι ήσυχοι διότι πιστεύουν πιθανώς ότι η εργατική μάζα κατόπιν του αιματηρού μαθήματος δεν θα τολμήση πλέον να ενοχλήση τας υψηλάς των προσωπικότητας και να παρέχη πράγματα εις τας εξοχότητάς των. Αλλά λοιπόν η τραγωδία ετελείωσεν εκεί; Το ζήτημα συνεκαλύφθη μετά τας αρειμανίους περιπόλους που εξαπέλυσαν εις τους δρόμους και με τα μυδραλιοβόλα που έστησαν εις τα πλουτοκρατικά προπύργιά των; Τίνος λοιπόν είναι αι ευθύναι; Ποιος είναι ο υπαίτιος του τερατώδους αιματοκυλίσματος της Παραλίας; Αλλά εις το σημείον αυτό οι κήνσορες της μετριοπαθείας -ζητούν μετριοπάθειαν από τους εργάτας ενώ στρέφουν τα πυρά εις τας σάρκας των- αισθάνονται ότι κάπου πρέπει να δώσουν λόγον. Αν όχι εις την κυβέρνησίν των του "ηθικού ρυθμού", κάπου όμως αλλού εις έναν αιώνιον ηθικόν νόμον τιμωρόν, που ίσταται υπέρ τας εποχάς και τα καθεστώτα. Και συζητούν περί ευθυνών. Και παριστάμεθα εις το αηδιαστικόν θέαμα της από χθες την πρωίαν καταβαλλομένης προσπαθείας της αποσπάσεως των συντριπτικών ευθυνών από των ιδίων ώμων. Δεν πταίει ο κύριος Νομάρχης, ο οποίος εν τούτοις δεν εδίσταζε προχθές να διαδηλοί ότι θα στρώση την πόλιν με πτώματα - διότι έλαβεν εντολάς αντιθέτους προς τας συστάσεις του.
Δεν πταίει ο κύριος Λιμενάρχης διότι και αυτός έλαβεν εντολάς και διότι δεν προέβλεψεν την έκτασιν των ενδεχομένων συρράξεων. Δεν πταίει ο κύριος Παναγόπουλος ο οποίος διέταξε μεν τα πολυβόλα να βάλουν και έστρεψεν τας κάννας των τυφεκίων κατά του λαού, αλλά πιθανώς δεν υπελόγιζεν τας συνεπείας. Πταίει λοιπόν ποίος; Οι εργάται οι οποίοι προσεφέρθησαν βορά εις τας καννιβαλικάς ασχημοσύνας... Η άσκησις των κοινών είναι λειτουργία ιερά και δεν ημπορούν πλέον να ασκούν λειτουργίαν παρομοίαν με τας χείρας αιματοβαμμένας...».
Η ΔΙΚΗ
Παρ’ όλ’ αυτά στο εδώλιο του κατηγορουμένου κάθονται οι εργάτες τον Ιανουάριο του 1935. Ο νεαρός τότε δικηγόρος Σταύρος Κανελλόπουλος, που έφθασε από την Αθήνα απεσταλμένος της Εργατικής Αλληλεγγύης, αποτύπωσε με την πολύ χαρακτηριστική φράση την εξέλιξη: «Αντί να είναι κατηγορούμενοι οι φονείς, είναι τα θύματά των». Την υπεράσπιση των κατηγορουμένων αναλαμβάνουν οι Καλαματιανοί δικηγόροι Ν. Κουλουμβάκος, Γ. Δάλλας, Θ. Κορμάς, Ι. Παναγιωτόπουλος και Ν. Νικολόπουλος, πολλοί από τους οποίους στα χρόνια που ακολούθησαν εξελίχθηκαν σε ανώτατα στελέχη της Αριστεράς.
Το δικαστήριο καταδίκασε το Χρ. Νιάρχο (34 χρονών λιμενεργάτης από του Μπάλα - Ταξικά Συνδικάτα) σε φυλάκιση 18 μηνών και 2 χρόνια εξορία στον Αγιο Ευστράτιο, τον Στάθη Σταθάκο (από την Καλαμάτα - Εργατικό Κέντρο) σε φυλάκιση 10 μηνών και τους Π. Αντώνακα (λιμενεργάτης από την Καλαμάτα - Ταξικά Συνδικάτα) και Γ. Ξενάκη (34 χρονών τσαγκάρης από του Μήλα - Ταξικά Συνδικάτα, μετέπειτα πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου, εκτελέστηκε με λιθοβολισμό στην Αλαγονία κατά τη διάρκεια του εμφυλίου) σε φυλάκιση 7 μηνών. Οι κατηγορίες για μεν τον Χρ. Νιάρχο ήταν ότι «επωφελούμενος της απεργίας των μυλεργατών και λιμενεργατών προκάλεσε ταραχάς και συγκρούσεις» για δε τους υπόλοιπους ότι «προεκάλεσαν και διήγειρον κατά των νόμων και των νόμιμων διαταγών της αρχής»
Τα λιμενεργατικά της Καλαμάτας αποτέλεσαν κορυφαία εκδήλωση της κοινωνικής αγανάκτησης για τη βαθιά οικονομική κρίση. Και προάγγελο της μεγάλης εξέγερσης των σταφιδοπαραγωγών την επόμενη χρονιά.[5]
Βιβλιογραφία - Ηλεκτρονικό Αρχείο:
1. Παναγή Χ. Κουμάντου «Το εργατικό-συνδικαλιστικό κίνημα Καλαμάτας 1900-1960», Καλαμάτα 1997.
2. Δημήτριου Ν. Ζέρβα «Το κίνημα της Καλαμάτας - Η σφαγή των λιμενεργατών το 1934», Καλαμάτα 2009.
3. Δημήτρη Λιβιεράτου «Κοινωνικοί αγώνες στην Ελλάδα (1932-1936)» Δ' τόμος, Αθήνα 1994.
4. Ηλεκτρονικό αρχείο "Ριζοσπάστη" στην Εθνική Βιβλιοθήκη.
5. http://www.eleftheriaonline.gr/koinonia/item/37275-limenergates-kalamata, 80 χρόνια από την εξέγερση των Λιμενεργατών Καλαμάτας , άρθρο του Ηλία Μπιτσάνη , 09/05/14
6. Διαδικτυακή Εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια λήμμα: Λιμενεργατικά της Καλαμάτας
Οι Μύλοι σήμερα
[1] http://www.eleftheriaonline.gr/koinonia/item/37275-limenergates-kalamata
[2] http://www.eleftheriaonline.gr/koinonia/item/37275-limenergates-kalamata
[3]http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CF%84%CE%B1%CF%82
[4] http://www.eleftheriaonline.gr/koinonia/item/37275-limenergates-kalamata
[5] http://www.eleftheriaonline.gr/koinonia/item/37275-limenergates-kalamata
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου