Περί Ποιήσεως, Ποιημάτων και Ποιητών

Ποίησις έστι τέχνη μιμητική πράξεών τε καί λόγων, ούχ’

οία ταύθ’ υπάρχει, αλλ’ οία δύναται καί δεί,

τέλος έχουσα τό μεθ’ αρμονίας καί ρυθμού είς

αρετήν διατιθέναι τάς τών ακουόντων ψυχάς

Αριστοτέλης

«Όπου και να πάω ανακαλύπτω ότι ένας ποιητής έχει πάει εκεί πριν από μένα.»

Ζίγκμουντ Φρόιντ

*****************

Ποίηση: «χαρταετός που ξέφυγε από τα χέρια μικρού παιδιού» (Γκόρπας)

*****************

Ο αληθής ποιητής πρέπει να ομοιάζη την δρυν, ήτις όσον υψηλότερα αίρει την κεφαλήν προς τον ουρανόν, τόσον βαθύτερον βυθίζει την ρίζαν εις την γην. (Εμμανουήλ Ροΐδης)

*****************

" Εξ όλων των προχείρων θεωριών περί καλού εφάνη ημίν δεκτική πρακτικωτέρας εφαρμογής η του Αλφρέδου Μυσσέτου,* δύο μόνο προσόντα θεωρούντος ικανά προς σωτηρίαν ποιήματος, το να αρέσκη εις τους πολλούς και συγχρόνως εις τους ολίγους, ήτοι τους ειδήμονας [...]

Αλλ' ίδωμεν αν, εν ελλείψει εμπνεύσεως και ποιητικού πυρός, έχουσι τουλάχιστον τα έργα ταύτα τεχνικήν τινά επεξεργασίαν, αρκούσαν να ικανοποιήσει και τον επιεικέστατον τεχνοκρίτην..."

Εμμανουήλ Ροΐδης στο:  Γιώργος Αράγης, " Ανθολογία της νεοελληνικής λογοτεχνικής κριτικής" εκδ. Σοκόλη, 2019,σ.126-128

*****************

«Θυμάμαι παιδί που έγραψα κάποτε τον πρώτο στίχο μου. Από τότε ξέρω ότι δε θα πεθάνω ποτέ -αλλά θα πεθαίνω κάθε μέρα» (Τάσος Λειβαδίτης).

*****************

Τά φάρμακά σου φέρε Τέχνη τῆς Ποιήσεως,

πού κάμνουνε — γιά λίγο — νά μή νοιώθεται ἡ πληγή.» (Καβάφης).

*****************

«Κι όταν συμβαίνει να διαβάσουμε ένα καλό ποίημα, φανταζόμαστε πως και εμείς θα μπορούσαμε να το έχουμε γράψει, πως το ποίημα προϋπήρχε μέσα μας» (Μπόρχες).

*****************

«Μας διώχνουνε τα πράγματα και η ποίηση είναι το καταφύγιο που φθονούμε» (Καρυωτάκης).

*****************

Ἴσως τά ποιήματα πού γράφτηκαν

ἀπό τότε πού ὑπάρχει ὁ κόσμος

εἶναι μιά ἀτέλειωτη ἀρμαθιά ἀντικλείδια

γιά ν' ἀνοίξουμε τήν πόρτα τῆς Ποίησης. 

(Γ. Παυλόπουλος)

*****************

“Μη με διαβάζετε…αν δεν ακούτε τους κεραυνούς ευχάριστα οπουδήποτε. Όταν δεν ξέρετε πως ο ωραίος Modigliani τρεις η ώρα τη νύχτα μεθυσμένος χτυπούσε βίαια την πόρτα ενός φίλου του γυρεύοντας τα ποιήματα του Βιγιόν κι άρχισε να διαβάζει ώρες δυνατά ενοχλώντας το σύμπαν» (Καρούζος).

*****************

Ας δούμε τον κόσμο μ’ άλλα μάτια, ας τον δούμε και με τα μάτια της ποίησης, «αφού, κατά λάθος, ο κόσμος είναι μια ποίηση» (Λειβαδίτης).

Ύποπτοι θαυματοποιοί που πυροβολούν τις λέξεις –

και γίνονται πουλιά. (Λειιβαδίτης)

*****************

Κι ας βρούμε τρόπους να ικανοποιούμε τη «λανθάνουσα κοινή ανθρώπινη ανάγκη για ουρανό» (Σαχτούρης).

*****************

Θα΄θελα λίγο δυναμίτη, θά΄θελα μιαν έκρηξη

που να σκορπίσει το χειρότερο θάνατο στα βολέματά σας

 ευλογία κυρίου τα μυδράλια της ποίησης. 

(Καρούζος)

*****************

«Εκείνος που γράφει ποιήματα είναι ακριβώς εκείνος που περνά άφοβος από νεκροταφείο τη νύχτα», (Ν. Καρούζος)

*****************

 Η Κ.Δ. υποβάλλει ερωτήσεις χρησιμοποιώντας στίχους του Καρούζου. Δείγμα: "Κ.Δ.: "Τραγουδώ τους πεσμένους προπάτορες/ είμαι των άστρων ο σκύλος/ με τα μάτια κοιτάζω ψηλά/ με τα χέρια γιορτάζω τη λάσπη" Ν.Κ.: " Τραγουδώ τραγωδία. Δήλωσα σκύλος και δεν αλλάζω. Διασκεδάζω λυπούμενος και ίσως απαρηγόρητος, επιμένοντας πως υπάρχω. Βέβαια, είναι αστείο, μα ο κόσμος είναι συνονθύλευμα από ανέκδοτα και ανάμεσα τους η ποίηση. Και να σκεφτείς πόσοι δόκτορες ταλανίζονται και ταλανίζουν το ανθρώπινο γένος με ζαχαρωτά θεωριών και τρέχα γύρευε. Εμένα, Κατερίνα, δεν κατόρθωσε να με κοροϊδέψει κανείς. Αυτό είναι όλο".

Από μια μικρή συνέντευξη του Νίκου Καρούζου στην Κατερίνα Δασκαλάκη, περιοδικό Δέντρο , τ. 4-5, 1984 (αναδημοσιεύθηκε στον τόμο του Ίκαρου, το 2002 με τις συνεντεύξεις του ποιητή).

Δύο είδη ποιητών υπάρχουν, ωσάν τους καπνιστές: εκείνοι που πάνε τον καπνό κάτω κ' εκείνοι που δεν

Νίκος Καρούζος

η ποίηση είναι οξυγόνο αντιδιαστολής

Νίκος Καρούζος

Έχω την ιδέα ότι κάθε ποιητής άξιος του ονόματός του είναι σε αντιδικία με το σύμπαν. Αυτό σημαίνει πως ειναι ανατρεπτικός. Γιατί; Μα επειδή ο κόσμος δεν είναι ο κάλλιστος των δυνατών κόσμων, δεν είναι - κατά τη δική μου κρίση και νομίζω την κρίση όλων των δραματικών ποιητών - καλλιεπής. Το λέει, άλλωστε, αυτό και η σύγχρονη φυσική. Πρόκειται για έναν κόσμο αποσπασματικό, χωρίς ολοκληρία, θεωρητική τουλάχιστον, που εμπλέκει τη συνείδηση - και κυρίως την ποιητική, που είναι συνείδηση προς το μαγικό, προς το εκστατικό, αν θέλεις- σε δυσφορία και ένα είδος αντιπαλότητας. Με αυτή την έννοια δεν μπορεί - το ξαναλέω -

κανένας ποιητής με δραματική διάσταση να τα 'χει καλά με το σύμπαν, πολλώ μάλλον με ένα δύστυχο κατεστημένο τύπου Ελλάδας.

Νίκος Καρούζος (συνέντευξη στον Χάρη Βλαβιανό)

Ένα πλήθος καθάρματα στη σκοτεινή βιβλιοθήκη

τα ποιήματα.

Μαβιά προς το σούρουπο κι απόμερα κούτσουρα.

~ Νίκος Καρούζος

«Οι ποιητές, μετά το ποίημα, //(όπως, μετά την πυρκαγιά, οι πυροσβέστες)

Βγάζουν τα κράνη τους» Γ. Ρίτσος

*****************

Και οι ποιητές τι χρειάζονται //σ’ ένα μικρόψυχο καιρό; Χαίντερλιν

*****************

(Ποίηση) Τι πολλούς που κατέστρεψε //Τι λίγους που έσωσε.

Μαρίνα Τσβετάγιεβα

*****************

«Η ομορφιά καραδοκεί. Αν είμαστε ευαίσθητοι, θα την αισθανθούμε

Μέσα στην ποίηση όλων των γλωσσών». (Μπόρχες)

*****************

«Κι η ποίηση: ένα παιχνίδι που τα χάνεις όλα,

για να κερδίσεις ίσως ένα άπιαστο αστέρι.» (Τάσος Λειβαδίτης)

*****************

Το ποίημα ξεκινάει από μια πληγή και το ποίημα είναι η ουλή. Τώρα η ουλή είναι θεραπεία; Αυτό είναι ένα πολύ φιλοσοφικό θέμα το οποίο θα πρέπει να συζητήσουμε. Εγώ δε μίλησα ποτέ για θεραπεία, απλώς για σημάδια πληγής. 

Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ

«Χρειάζεσαι θάρρος να ξεπεράσεις τις μικρές έμφυτές σου ψευδαισθήσεις και αντοχή να φέρεις εις πέρας την αλήθεια ολοζώντανη σ’ ένα ποίημα. Αυτό εννοώ όταν μιλώ γι’ αλήθεια – κείτεται ασύνειδη στο ποίημα. Από μια άποψη, όπως με βλέπετε τώρα, είμαι ένα ψέμα. Η διάφανη αλήθεια είναι στα ποιήματά μου.» 

Ανν Σέξτον, Επιλεγμένα αποσπάσματα από κείμενα και συνεντεύξεις, στο Παράρτημα του βιβλίου «Ερωτικά ποιήματα» σε μτφρ. Ευτυχίας Παναγιώτου.

«Όλοι οι άνθρωποι είναι ποιητές στα όνειρά τους»

Νάνος Βαλαωρίτης

*****************

Ανεχτείτε λοιπόν έναν ποιητή, που είναι επίσης κι εχθρός, 

να σας απευθύνεται ως ποιητής και ως εχθρός

~ Jean Genet [1910-1986], από το βιβλίο "Το παιδί εγκληματίας", μτφ. Σπύρος Γιανναράς, Εκδόσεις Άγρα, 2015, σ. 32.

(...) υπάρχει κάτι πολύ σημαντικότερο, κάτι που θα μπορούσε να μας ενθαρρύνει να

συνεχίσουμε όχι μόνο προσπαθώντας να γράψουμε ποίηση, αλλά και να την

ευχαριστιόμαστε, και να νιώθουμε ότι ξέρουμε τα πάντα γι’ αυτήν. Αυτό είναι ότι

ξέρουμε τι είναι ποίηση. Το ξέρουμε τόσο καλά που δεν μπορούμε να το ορίσουμε με

άλλες λέξεις, όπως δεν μπορούμε να ορίσουμε τη γεύση του καφέ, το κόκκινο ή το

κίτρινο χρώμα, ή την έννοια του θυμού, της αγάπης, του μίσους, της ανατολής, του

ηλιοβασιλέματος, ή της αγάπης μας για την πατρίδα μας. Αυτά τα πράγματα είναι τόσο

βαθιά μέσα μας, που μπορούν να εκφραστούν μόνο με εκείνα τα κοινά σύμβολα που

μοιραζόμαστε. Έτσι, γιατί να χρειαστούμε άλλες λέξεις;

Jorge Luis Borges

*****************

«Στον αφρό δεν έχει διάρκεια. Στο πατοκάζανο μαίνεται ο Ποιητής». Νίκος Καρούζος

*****************

«‘Έγραψα ποίηση- μ’ άλλα λόγια // συνεργάστηκα με το μηδέν». Νίκος Καρούζος

*****************

Παράταιρος ο λόγος ο δυνατός // μέσα σε μια πολιτεία που σωπαίνει (Γ. Ρίτσος)

*****************

«Η τέχνη και η ποίηση δε μας βοηθούν να ζήσουμε

Η τέχνη και η ποίησις μας βοηθάνε να πεθάνουμε». (Ν. Εγγονόπουλος)

*****************

«Μα επιτέλους! Ο καθείς πια γνωρίζει πως από καιρό τώρα

– και προπαντός στα χρόνια τα δικά μας τα σακάτικα -

είθισται να δολοφονούν τους ποιητάς». (Ν. Εγγονόπουλος)

*****************

Οι ποιητές -και εννοώ οι μεγάλοι ποιητές- υπήρξαν οι μεγάλοι παρηγορητές της ανθρωπότητας. 

Νίκος Εγγονόπουλος

********************

«Η ποίησις είναι ανάπτυξις στίλβοντος ποδηλάτου.

Μέσα της όλοι μεγαλώνουμε. Οι δρόμοι είναι λευκοί. Τα’ άνθη μιλούν.

Από τα πέταλά τους αναδύονται συχνά μικρούτσικες παιδίσκες.

Η εκδρομή αυτή δεν έχει τέλος.» (Α. Εμπειρίκος)

Θα 'ναι η ποίησις σ π ε ρ μ α τ ι κ ή

Απόλυτα ερωτική

Ή  δ ε ν  θ α  υ π ά ρ χ ε ι.

Ανδρέας Εμπειρίκος

 Κι η ποίηση είναι σα ν’ ανεβαίνεις μια φανταστική σκάλα

για να κόψεις ένα ρόδο αληθινό. (Τάσος Λειβαδίτης)

Οι επαναστάτες είναι ανήσυχοι για το μέλλον, οι εραστές για το παρελθόν,

οι ποιητές έχουν επωμιστεί και τα δυό.

Τάσος Λειβαδίτης

«Αν και ζω στην Αθήνα από τα δεκαοκτώ μου, σαν εσωτερικός μετανάστης, υπήρχε πάντα ένα γυαλί ανάμεσα σε μένα και την πόλη. Η Αθήνα είχε μόνο αρνητικά πράγματα να μου δώσει: δεν κατάφερα να σπουδάσω, εργαζόμουν πολύ, ενώ η ποίηση με τραβούσε από το μανίκι. Μου πήρε χρόνο να αγαπήσω την Αθήνα, στην πράξη εξοικειώθηκα μαζί της μέσω της γυναίκας μου και των παιδιών». Δεν είναι το ίδιο με τους στίχους του. «Πράγματι, εκεί είμαι πιο στρατευμένος κοινωνικά. Παρακολουθώ τον αναγνώστη, θέλω να του μιλήσω».

«Ποτέ δεν ήταν η ποίηση για πολλούς. Ο Καρούζος έβγαζε τα βιβλία του μόνος του σε 200 αντίτυπα και η ΣΤΡΟΦΗ του Σεφέρη μπορεί να υπάρχει ακόμα στην αποθήκη. Την ποίηση πρέπει να τη βρεις, δεν θα σε βρει αυτή. Προσωπικά δεν συμφωνώ με την εξωστρέφεια των ποιητών που εκφράζεται με εκδηλώσεις για να περάσει η ποίηση στην κοινωνία. Αυτό είναι αντίθετο στην ουσία της ποίησης, γιατί έτσι η πρόσληψή της γίνεται με λάθος τρόπο, μέσω ενός κοσμικού γεγονότος ή μιας διαμαρτυρίας, παρά ως εσωτερική ανάγκη». Και συμπληρώνει: «Η ποίηση θέλει αφοσίωση, να τρελαίνεσαι με αυτό που διαβάζεις. Είναι η μόνη τέχνη που δεν έχει μπει στο χρηματιστήριο της τέχνης, κανείς εκδότης δεν θα σε πιέσει να γράψεις μπεστ σέλερ».

Μιχάλης Γκανάς

«Μια παλιά δοξασία λέει πως πριν γεννηθούν τα παιδιά ο άγγελος τούς ψιθυρίζει όλα τα μυστικά της ζωής. Έπειτα, ακουμπά το δάχτυλο στα χείλη τους. Μόλις γεννηθούν θα τα έχουν ξεχάσει. Γι’ αυτό οι άνθρωποι έχουν μια κατακόρυφη αυλακιά στο πάνω χείλι τους. Τα ποιήματα χαράζονται όπως αυτή η αυλακιά». 

Γιώργος Κοροπούλης

Κ.ΓΚ.: Η ποίηση είναι πολύ γυαλιστερή αλλά και πολύ άχαρη συγχρόνως υπόθεση. Δεν έχεις να μάθεις τίποτε κι από κανέναν. Δάσκαλοι δεν είναι μόνο οι ζωντανοί, είναι και οι πεθαμένοι. Δεν είναι μόνον οι ποιητές που γράφουν, είναι και οι ποιητές της ζωής. Γκαρσόνια, περιπατητές, εραστές, ερωμένες, μπακάληδες, φθάνει να έχεις διάθεση να δεις και να «φωτογραφίζεις». Αυτοί είναι οι πραγματικοί ποιητές. Μπορεί να εκφράζουν κάτι, μπορεί και όχι. Τυχεροί όσοι τους γνώρισαν, όπως τυχεροί είμαστε κι εμείς που διαβάσαμε κάποιους πεθαμένους ποιητές και είναι σα να τους έχουμε γνωρίσει. Σκέφτομαι τη Σαπφώ. Την έχω δει, υπάρχει. [...]

Κωστής Γκιμοσούλης

Ο πιο τίμιος τρόπος να γράφει κανείς ποίηση είναι ν' ανοίγει τις φλέβες του πάνω σ' ένα καθαρό άσπρο χαρτί. Δημήτρης Αρμάος (Από το ανέκδοτο διήγημα του 1979 Η περιπέτεια εκείνου του άμοιρου του Στέφανου

Η ποίηση,

Πράξη καιρών

λυπημένων…

Βάζω στις λέξεις πυρκαγιά

να φωτίσω το σκοτάδι μου…

Κωστής Μοσκώφ

Γιατί η ποίηση είναι σαν το φως, και είναι φως.

Λάμπει πάνω απ’ όλους, σαν τον γαλανό ουρανό, με την ίδια γαλανή δικαιοσύνη.

Γιατί η ποίηση είναι το φως του ήλιου της συνείδησης:

Είναι επίσης το χώμα των καρπών της γνώσης

Στον οπωρώνα της ύπαρξης:

Delmore Schwartz, απόσπασμα από Το βασίλειο της Ποίησης.

Η ανεξάντλητη ενασχόληση με τον εαυτό έχει επιφέρει στον άνθρωπο απίστευτα δεινά και τρομάρες. Αντί να κοιτάξει λίγο παραπέρα, λίγο όχι πολύ, όχι στα αστέρια και στους σχηματισμούς των αστεριών, στους φεγγοβόλους και φωτογόνους σχηματισμούς των αστεριών, αστεία λέω τώρα, να γυρίσει δηλαδή και να κοιτάξει πάνω από το κεφάλι του, ο άνθρωπος θεωρεί, ναι, θεωρεί ότι εδώ στον εαυτό του, πολύ πιο εδώ πάρα οπουδήποτε αλλού, συντελείται το ανεπανάληπτο, ναι το άνευ προηγουμένου.

Μαρία Λαϊνά 

Το νόημα

Αν το καταλάβαινα, δεν θα ήταν ποίημα». Αφελής και συνάμα σοφή φράση περιστασιακού αναγνώστη ποίησης. Και ταυτόχρονα ένας δια της εις άτοπον απαγωγής ορισμός για το ποίημα. Το ίχνος του ακατανόητου, ένα επέκεινα της νόησης, εκεί ακριβώς όπου και ο τόπος και η πηγή της ποίησης. Δηλαδή εδώ πλάι μας, σχεδόν κατάσαρκα στο κορμί μας. Αφού αυτό το κορμί ντύνει ποιητικά το ακατανόητο που είμαστε ο καθένας. Δίνει σάρκα και οστά στον έτσι αποκαλούμενο εαυτό μας. Άλλο ακατανόητο που ολοένα μας διαφεύγει. «Αν το καταλάβαινα, δεν θα ήταν ποίημα». Το ποίημα: ό,τι παίρνει μορφή πέραν της τρέχουσας σημασίας, αυτό το συνεχώς διαφεύγον. Ό,τι ξεγλιστράει στον ίσκιο του ακατανόητου και μας ονομάζει και μας εννοεί.

Θανάσης Χατζόπουλος, Τα ρήματα για το ρόδο

ΚΙ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ…

…αδέσποτο σκυλί που μάταια ψάχνει

στο θεϊκό δοχείο απορριμμάτων

Ορέστης Αλεξάκης

"Ερωτώ: πόσοι ποιητές καταστρέψανε το άτομο τους χάριν του έργου τους; Ο ίδιος ο Σεφέρης τόλμησε να καταστρέψει το άτομο του χάριν του έργου του; Ο Σολωμός όμως, ο Κάλβος, ο Παπαδιαμάντης, ο Καβάφης κατάστρεψαν το άτομο τους χάριν του έργου τους. Το ακαριαίον του Καρυωτάκη αυτοί το ζήσανε ολοζωής. Μπουκιά, μπουκιά, και στάλα στάλα τους κατάπιε η λύπη και ο θάνατος."

Οι Είρωνες, Γκέμμα, Δ. Λιαντίνης

«'Ητανε της τύχης μου να υποφέρω όσα υπόφερα και της τύχης μου να αγωνιστώ όπως αγωνίστηκα, να αγαπήσω και να τραγουδήσω όπως τραγούδησα. Γνώρισα σε διάφορα σημεία της Γης το θρίαμβο και την ήττα, έχω ζωντανή στη μνήμη μου τη γεύση του ψωμιού, αλλά και τη γεύση του αίματος. Τι περισσότερο μπορεί να θέλει ένας ποιητής;»

Pablo Neruda

Έχω για τη ζωή μιαν αντίληψη δραματική και ρομαντική. Ο,τι δεν αγγίζει βαθιά την ευαισθησία μου δεν με ενδιαφέρει. Όσον αφορά την ποίηση, στην πραγματικότητα καταλαβαίνω πολύ λίγα πράγματα. Γι' αυτό συνεχίζω με τις αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας. Ίσως απ' αυτά τα φυτά, τη μοναξιά, τη σκληρή ζωή, βγαίνουν οι μυστικές, αληθινά βαθιές "Ποιητικές Πραμάτειες" που κανείς δεν μπορεί να διαβάσει, γιατί κανείς δεν τις έγραψε. Η ποίηση διδάσκεται βήμα βήμα ανάμεσα στα πράγματα και στις υπάρξεις, χωρίς να τα χωρίσουμε, αλλά ενώνοντάς τα με την ανιδιοτελή απλωσιά της αγάπης.

Pablo Neruda

Η ποίηση δεν υπάρχει για να μας συγκινεί ανώδυνα ή να μας ρίχνει σε φθηνές φαντασιώσεις. Δεν είναι υποκατάστατο ζωής. Μας ανοίγει τον κόσμο, άμα επικοινωνούμε καίρια μαζί της. Περισσότερο από προφορικός ή γραπτός λόγος, η ποίηση αντιστοιχεί στην ποιητικότητα του κόσμου.

Κώστας Αξελός 

Η εποχή και το ύπατο διακύβευμα

"Η τελευταία λέξη του κόσμου για τον κόσμο δεν έχει ακόμα ειπωθεί. Την τελευταία λέξη την κρατά βαθιά κρυμμένη η Ποίηση. Άγνωστο που ... "                                                                  

   Έλσα Κορνέτη,  Ημερολόγιο Φιλοσοφικής 'Ηττας, εκδ. Κουκούτσι

Η ποίηση, η πλέον ανώφελη και αλυσιτελής ενασχόληση του ανθρώπου, είναι ικανή και μόνο με την ένταση της ματαιότητάς της να καταφέρει πλήγματα σοβαρά στην αφασική εποχή μας. Δεν είναι λοιπόν σωσίβιο, προπάντων δεν είναι σωτηρία. Κίνδυνος είναι η ποίηση. Κινδυνος για τις ποικίλες βεβαιότητες που μας περιβάλλουν.

            Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου     

      Η ποίηση είναι ο τρόπος να κινδυνεύουμε.

Ελένη Βακαλό    

Ο τρόπος να κινδυνεύομε είναι ο τρόπος μας σαν ποιητές

   Ελένη Βακαλό                          

Η Ποίηση, όμως, δεν είναι στέρηση αλλά πλήρωμα των καιρών, δεν είναι ανάγκη αλλά ανάγκη πέρα από την ανάγκη, πράξη απελευθέρωσης.

Σάββας Μιχαήλ

Homo Poeticus

Θα όριζα εν συντομία την ποίηση σαν τη ρυθμική δημιουργία της ομορφιάς.

Edgar Allan Poe

«Η ποίηση είναι μια υγρασία που την έχουμε ανάγκη, γιατί διώχνει την ξηρότητα της καθημερινότητας. Ποίηση δεν αρκεί να υπάρχει μόνο στο σινεμά, αλλά και στη ζωή. Είναι ένα μονοπάτι που σε κάνει να αισθάνεσαι κάτι παραπάνω από αυτό που είσαι. Σε πάει κάπου αλλού, όπου όλα παίρνουν μια μαγική διάσταση. Άρα σε βοηθάει να ζήσεις».

  Θ. Αγγελόπουλος

 Ποιητής είναι εκείνος που ξέρει περισσότερες λέξεις από τους άλλους, κάποιος που μιλάει με σωστό τρόπο κι έτσι ρίχνει ένα ξόρκι. 

 Αντρέι Μπέιλι, Η μαγεία των λέξεων

Ποιος από εμάς, στις πιο φιλόδοξες στιγμές του, δεν έχει ονειρευτεί το θαύμα της ποιητικής πρόζας, μελωδικής χωρίς ομοιοκαταληξία και ρυθμό, εύπλαστης και καταιγιστικής ώστε να προσαρμόζεται στις λυρικές παρορμήσεις της ψυχής, στους ψυχικούς κυματισμούς, στα κεντρίσματα της συνείδησης;

Σαρλ Μπωντλαίρ, Η μελαγχολία του Παρισιού (μικρά ποιήματα σε πεζό), 1862.

Αυτό που η Δύση, αναμφίβολα, έμαθε από τον Μαλαρμέ και μετά είναι ότι η γραφή έχει μαι ιερή διάσταση, ότι είναι ένα είδος δραστηριότητας εν εαυτή, αμετάβατης. Η γραφή είναι ανεγερμένη αφ' εαυτής, όχι τόσο για να πει κάτι, για να δείξει κάτι ή να διδάξει κάτι, αλλά για να είναι εκεί. Αυτή η γραφή είναι σήμερα τρόπον τινά το ίδιο το μνημείο του 'είναι' της γλώσσας.

Michel Foucault

H Ποίηση είναι το τραγούδι που ξεγελάει τον χρόνο

André Breton

Η τέχνη του Μαλαρμέ και όλων όσοι έκαναν ανάλογη τέχνη δεν μπορεί να φτάσει σ' όλους τους κατοίκους της πόλης χωρίς να εκφυλιστεί.

Μάριο Βάργκας Γιόσα.

Ο εγκέφαλος φαίνεται να έχει μια ειδική περιοχή, την οποία θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «ποιητική μνήμη», η οποία καταγράφει ό,τι μας γοητεύει ή μας αγγίζει, και ό,τι κάνει τη ζωή μας όμορφη.

Μίλαν Κούντερα

Ποίηση είναι όταν ένα συναίσθημα έχει βρει τη σκέψη του και η σκέψη έχει βρει τις λέξεις

Robert Frost

Ποίηση είναι αυτό που χάνεται στη μετάφραση

Robert Frost

Ποίηση είναι ό,τι κερδίζεται στη μετάφραση

Ιωσήφ Μπρόντσκι

Μόνο στα όνειρα, την ποίηση, το παιχνίδι φτάνουμε μερικές φορές σε αυτό που ήμασταν πριν είμαστε αυτό που, ποιος ξέρει τι, είμαστε.

Julio Cortazar

Το ποίημα είναι ο τόπος όπου ό,τι μπορεί να γίνει αντιληπτό και να συλληφθεί μέσα από τη γλώσσα συγκεντρώνεται γύρω από αυτό το κέντρο, από το οποίο παίρνει μορφή και αλήθεια: γύρω από την ύπαρξη ενός προσώπου που ρωτάει την ώρα, τη δική του και του κόσμου, το χτύπο της καρδιάς του και του αιώνα.

Paul Celan

Η ποίηση δε γνωρίζει όρια: μπορεί να σε περιμένει στο κατώφλι, πρωί πρωί μέσα στο κρύο, λίγο πριν από το χάραμα, όταν γυρίζεις ψόφιος από την κούραση με σηκωμένο το γιακά του παλτού σου. Μπορεί να σε περιμένει στο νερό κάποιας πηγής, κουρνιασμένη στο άνθος μιας ελιάς, απλωμένη για να στεγνώσει πάνω σ' ένα κομμάτι από λευκό ύφασμα σε κάποια ταράτσα. Αυτό που δε μπορείς να κάνεις είναι ν' αρχίσεις να γράφεις ποίηση με τη μαθηματική ακρίβεια κάποιου που βγαίνει για να αγοράσει ενάμιση κιλό λάδι. 

Federico Garcia Lorca

Στο μεταξύ πολλές φορές μου φαίνεται

πως είναι πιο καλά να κοιμηθείς παρά να βρίσκεσαι έτσι

χωρίς σύντροφο 

και να επιμένεις τόσο. Και τι να κάνεις μέσα στην αναμονή, και τι να πεις;

Κι οι ποιητές τι χρειάζουνται σ' ένα μικρόψυχο καιρό;

Ακριβώς στα σκοτάδια της νυχτός έχει χρέος ο ποιητής,

σαν ιερέας του Διόνυσου που είναι,

να τραγουδήσει και να μην αδρανεί.

Friedrich Hölderlin (1770-1843) 

Αποσπάσμα από το ποίημα "Αρτος και Οίνος"

 μετάφραση: Τάκης Παπατσώνης

Το να γράφεις ποιήματα είναι σαν να κάνεις έρωτα: ποτέ δεν είσαι σίγουρος αν την ευχαρίστησή σου τη συμμερίζεται πραγματικά ο άλλος.

Cesare Paveze

"...Την κοινότητα των ονείρων μας τη διαπιστώσαμε καλύτερα τη μέρα που διαβάσαμε μαζί στη συλλογή του Παλαμά "Πολιτεία και μοναξιά" το ποίημα "Ο Μεσσίας", όπου ακριβώς γίνεται λόγος για τον αναμενόμενο μεγάλο ποιητή και ψυχικό αναμορφωτή της φυλής μας. Και ο Κίμων και εγώ πιστέψαμε, καθένας για λογαριασμό του, χωρίς να το πούμε, πως ο Παλαμάς είχε γράψει για εμάς το ποίημα του. Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια και χρόνια ώσπου να καταλάβω ότι κι εκείνος εννοούσε τον ίδιο τον εαυτό του, και όχι πως τάχα πίστευε από τηλεπαθητική ποιητική διαίσθηση, ότι εγώ ήμουν το αναμενόμενο θαύμα..." 

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής, Άγρα, 2008.

Οι καλοί καλλιτέχνες υπάρχουν μόνο σ' αυτό που δημιουργούν, και κατά συνέπεια δεν παρουσιάζουν το παραμικρό ενδιαφέρον σαν άνθρωποι. Ένας μεγάλος ποιητής, ένας πραγματικά μεγάλος ποιητής, είναι το πιο αντιποιητικό πλάσμα που υπάρχει. Αλλά οι κατώτεροι ποιητές είναι τρομερά γοητευτικοί. Όσο χειρότεροι είναι οι στίχοι τους, τόσο πιο γραφική είναι η εμφάνισή τους. Μόνο και μόνο το γεγονός ότι κάποιος έχει δημοσιεύσει ένα βιβλίο με σονέτα δεύτερης κατηγορίας, αρκεί για να τον κάνει ακαταμάχητα γοητευτικό. Ζει την ποίηση που δεν μπορεί να γράψει. Οι άλλοι γράφουν την ποίηση που δεν τολμούν να ζήσουν. 

Όσκαρ Ουάιλντ, Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέη, μτφρ. Τίνα Στεφανοπούλου, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 2006

Δεν έχω φιλοδοξίες δεν έχω πόθους

όπως να γίνω ποιητής

Η ποίηση είν’ ο τρόπος μου να είμαι μοναχός

Fernando Pessoa, Τα ποιήματα του Αλμπέρτο Καέιρο, μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, Βιβλιοπωλείο Gutenberg

Οἱ ποιητὲς ὅλων τῶν ἐποχῶν ἔλαβαν μέρος στὴ συγγραφὴ ἑνὸς Μεγάλου Ποιήματος ἀενάως ἐν ἐξελίξει

Σέλλεϋ

Ποίηση είναι το τσεκούρι για την παγωμένη θάλασσα μέσα μας

Anne Sexton

Αν ένας άνθρωπος φοβάται τον θάνατο,

θα σωθεί από τα ποιήματά του.

Mαρκ Στραντ

Οι ποιητές είναι εκείνοι που βρίσκουν κάτι τόσο λεπτά πράγματα. Σαν την αναπνοή.

Μέλπω Αξιώτη, Η Κάδμω

H ποίηση δὲν ἀνήκει σ᾿ αὐτοὺς ποὺ τὴ γράφουν ἀλλὰ σ᾿ αὐτοὺς ποὺ τὴν ἔχουν ἀνάγκη» 

Πάμπλο Νερούντα

Μη διαβάζεις. Να κοιτάζεις τα σχέδια που δημιουργούνται από τα κενά ανάμεσα στις λέξεις πολλών γραμμών και ν’ αντλείς την έμπνευση σου απ' αυτά." 

"Ο σουρεαλισμός ζητάει να υπολογίσει το πηλίκον της διαίρεσης του ασυνειδήτου δια του συνειδητού." 

"Ένας ποιητής δεν είναι υποχρεωμένος να κατανοεί τα οράματα του."

Αντρέ Μπρετόν

Η ποίηση είναι η αναζήτηση του ανεξήγητου.

Ουάλας Στίβενς

 Ο ποιητής οφείλει να µαθαίνει τους ανθρώπους τη ζωή·

άλλον προορισµό δεν έχει.

[Γιώργος Σαραντάρης] 

Δὲν εἴμαστε ποιητὲς σημαίνει φεύγουμε

Σημαίνει ἐγκαταλείπουμε τὸν ἀγῶνα

Παρατᾶμε τὴ χαρὰ στοὺς ἀνίδεους

Τὶς γυναῖκες στὰ φιλιὰ τοῦ ἀνέμου

Καὶ στὴ σκόνη τοῦ καιροῦ

Σημαίνει πὼς φοβούμαστε

Καὶ ἡ ζωή μᾶς ἔγινε ξένη

Ὁ θάνατος βραχνὰς.

Γιώργος Σαραντάρης

Η ΠΟΙΗΣΗ

(Πρόλογος)

Δε μπορώ να βρω πιά, τι θέλει να πεί ποίηση. Μου διαφεύγει. Το ήξερα, αλλά τώρα μου διαφεύγει. Αν κάποιος μου ρωτήσει αυτή τη στιγμή, θα ντροπιαστώ. Γιατί εξακολουθώ να είμαι ενδόμυχα βέβαιος πως η ποίηση είναι μια ουσία, απαράλλαχτα όπως και η ζωή. Και κρύβω, κρύβομαι, κάτι κρύβω, από κάποιον κρύβομαι. Σα ν᾿ αρχίζω να γίνομαι τρελός, και να ντρέπομαι.

Αλλά η ποίηση; Κάποιος θα σταθεί ικανός να πει στους άλλους, όχι σ᾿ εμένα που αν και το ξέρω φεύγω, τι είναι ποίηση!

Γιώργος Σαραντάρης

Ποίηση είναι το βαθύ μουρμουρητό των δολοφονημένων

το σούσουρο των φύλλων το φθινόπωρο, η λύπη

για το αγόρι που διατηρεί τη γλώσσα

αλλά έχει χάσει την ψυχή.

Ποίηση, ποίηση, είναι μια χειρονομία, ένα τοπίο,

τα μάτια σου και τα μάτια μου, κορίτσι• αυτιά, καρδιά,

η ίδια μουσική. Και δεν θα πω τίποτε άλλο, επειδή

κανείς δεν θα βρει το κλειδί που δεν έχασε κανείς.

Elicura Chihuailaf, Το κλειδί που δεν έχασε κανείς

(Χιλή, γεν. 1952)

*αποδοσμένο από τη μετάφραση του Rodrigo Rojas

Ό ποιητής, ὅταν οἰκοδομῇ, φροντίζει ν’ ἀνοίγῃ θύραν ἤ παράθυρον, ἔστω καὶ στενὴν χαραμάδα, διὰ μέσου τῶν ὁποίων νὰ συγκοινωνῶμεν πρὸς τ’ ἄστρα• / Κωστής Παλαμάς, Τα Πρώτα Κριτικά

''΄Ενας άνθρωπος δε λέγεται βέβαια ποιητής, επειδή έχει μόνο την ευκολία να γράφει στίχους. Η εσωτερική του ποιότης και ωριμότης, καθορίζει την ιδιότητα αυτή! ΄Οταν είναι βαθύτατα συντονισμένος, και κατέχει, ως ένα κορυφαίο βαθμό, την ικανότητα να δέχεται και να αφομοιώνει, όσο είναι δυνατό γενικότερα και πιο έντονα, τους μυστικούς παλμούς που τού προσφέρουν όλα τα γύρω, είναι ήδη γ ε ν ν η μ έ ν ο ς ποιητής! αν δε σ' αυτό προστεθεί και η κάπως μηχανική ευκολία να γράφει στίχους- πράγμα που είναι αρκετά κοινό, και συναντάται σε πολλούς ανθρώπους, που δεν είναι μολοντούτο ποιηταί,- τότε και μόνο τότε, έχει το δικαίωμα, απέναντι των άλλων, να ονομάζεται με τ' όνομα εκείνο!''

Ναπολέων Λαπαθιώτης

Η ποίηση δεν σε σώζει από τα αδιέξοδα.

Απλώς σε βοηθάει να διαλέξεις το δικό σου.

Αντώνης Ελευθεριώτης

[απο τα "Κοντινα πλανα", Γαβριηλιδης 2018]

Ό,τι το άνθος προς το φυτόν

ό,τι το άρωμα προς το άνθος

τούτο δη και προς την πολιτείαν

ο ποιητής

Σπυρίδων Ζαμπέλιος

Καθώς σε γήινο ενυδρείο μες στα αιχμάλωτα νερά κινούνται ίσκιοι ψαριών ο ποιητής κινείται.

Τάκης Σινόπουλος

Όταν λέω ποίηση δεν εννοώ κάποιο λογοτεχνικό είδος. Ποίηση είναι ένας ξεχωριστός τρόπος να συνειδητοποιείς τον κόσμο, να συνδέεσαι με την πραγματικότητα. Η ποίηση λοιπόν γίνεται φιλοσοφία που καθοδηγεί τον άνθρωπο όλη του τη ζωή.

Andrei Tarkovsky, Σμιλεύοντας το Χρόνο, μτφρ.: Σ. Βελέντζας, εκδόσεις Νεφέλη.

"Η Ποίηση είναι λόγος μαινόμενος. Η Ποίηση είναι η πιο ακραία ταχύτητα του πνεύματος στην ωκεάνεια έκταση της έκφρασης, έναρθρης ή εικαστικής. Η Ποίηση, όχημα εκ βαθέων, παραβιάζοντας τα σύνορα του ελεγχόμενου λόγου αναγγέλλει τον παφλασμό του θαύματος. Η Ποίηση είναι κληρούχος του θαύματος κι’ έχει επωμιστεί ένα μέρος της ανατομίας του. Μα και η γνώση, όσες φορές γιγαντώνεται πέρα από κάποιες κεκορεσμένες συμβατικότητές της είναι που αγγίζει, μέσω της Ποίησης, το θαύμα. Κάθε που η επιστήμη αναδιπλώνεται και αυτοξεπερνιέται είναι γιατί ανοίγεται προς την Ποίηση. Η Ποίηση εκφράζει την πάλη ανάμεσα στα πάθη και τον λόγο. Τα πάθη πιέζοντας τον λόγο που έτσι βγαίνει παθιασμένος. Ο λόγος πιέζοντας τα πάθη που εκβάλλουν σε λεξιακά νεφελώματα. Η διαλεκτική αυτή τριβή δίνει διέξοδο προς τον σπινθήρα που είναι το ποίημα".

Έκτωρ Κακναβάτος

Ξένε,

εδώ που ήρθες θα πονέσεις.

Έχει πολλή ερημιά

και θλίψη η Ποίηση,

η Ποίηση είναι για τους ξεγραμμένους...

Χρίστος Λάσκαρης

Η έλλειψη γεννάει τον ποιητή

η έλλειψη τον τρέφει

και μόνο το σκοτάδι

που πέφτει στη σελίδα

έρχεται για λίγο

τον παρηγορεί.

Γιώτα Αργυροπούλου

Ποιητών και Αγίων Πάντων

Ποιος φυσιολογικός, γνωστικός άνθρωπος περπατά πάνω σε συρματόσκοινο ή εκφράζεται με στίχους.

Ζαν Ζενέ

Θεέ της ποίησης και των ποιητών/ χάρισέ μου ένα ποίημα/ ένα ποίημα απλό, στρογγυλό και ευανάγνωστο/…» 

Θανάσης Κωσταβάρας

Φτωχοί λαθρεπιβάτες πάνω στις φτερούγες των πουλιών

την ώρα που πέφτουν χτυπημένα.

Τάσος Λειβαδίτης

Κύριε, αδίκησες τους ποιητές δίνοντάς τους μόνο έναν κόσμο,

Τάσος Λειβαδίτης

Πρόγονος του Μέλλοντος Είναι ο Ποιητής και Όχι ο Τεχνοκράτης

Γιώργος Τσαγκάρης

Κι εσύ που ξέρεις από ποίηση

κι εγώ που δεν διαβάζω κινδυνεύουμε.

Εσύ να χάσεις τα ποιήματα

κι εγώ τις αφορμές τους.

Μιχάλης Γκανας, Ποιήματα 1978-2012

Τα ποιήματα είναι σύντομες τραγωδίες, φορητές σαν τρανζιστοράκια

 Άνταμ Ζαγκαγιέφσκι 

 Ο ποιητής έχει πάντα έναν εχθρό. Η ποίησή του κι η ζωή του η ίδια κρέμονται από την αναμέτρησή του μ’ αυτόν. Ποίημα είναι ό,τι δια της βίας σώζεται από τον πόλεμο του ποιητή μ’ αυτόν τον πανίσχυρο φυσικό του εχθρό 

 Γιώργος Χειμωνάς, Ο Εχθρός του Ποιητή, ΚΕΔΡΟΣ 1990

«Τα δέντρα είναι ποιήματα που γράφει η γη προς τον ουρανό.

Και εμείς κόβουμε τα δέντρα και τα κάνουμε χαρτί,

για να καταγράφουμε την κενότητά μας…»

Χαλίλ Γκιμπράν

«Εγώ πάντα θα είμαι στο πλευρό αυτών που δεν έχουν τίποτα και στους οποίους δεν επιτρέπεται καν να απολαύσουν ειρηνικά το τίποτα που έχουν». «Εγώ ποτέ δεν θα γίνω πολιτικός. Είμαι επαναστάτης, γιατί δεν υπάρχει αληθινός ποιητής που να μην είναι επαναστάτης»

ΛΟΡΚΑ

«Θέλω να κλάψω, έτσι νιώθω. Οπως κλαίνε τα παιδιά στο τελευταίο θρανίο. Γιατί δεν είμαι ποιητής, ούτε άντρας, ούτε φύλλο, μα σφυγμός πληγωμένος που τα πράγματα σκαλίζει από την άλλη τους μεριά». 

Λόρκα

Ὁ ποιητὴς εἶν᾽ ἕνας ἴσκιος φωτεινὸς ποὺ πάει•

τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸν Θεὸ γυρεύει νὰ συνδέσει,

χωρὶς νὰ νιώθει πὼς στὸ μπλὲ εἶν᾽ ἕνα Ὄνειρο ποὺ ζεῖ, ὅπως

καὶ ἡ Γῆ εἶν᾽ ἕνα ὄνειρο ποὺ ἐδῶ καὶ χρόνια ἔχει πεθάνει.

Λόρκα

"Η ποίηση είναι το αδύνατο που γίνεται δυνατό. Μια άρπα που αντί για χορδές έχει καρδιές και φλόγες"

Λόρκα

 Η ποίηση μας περιστοιχίζει από παντού, αλλά αλίμονο, το να τη γράψεις στο χαρτί δεν είναι τόσο εύκολο όσο το να την ατενίζεις.

Vincent van Gogh (30 Μαρτίου 1853- 29 Ιουλίου 1890)

Όταν οι λέξεις στην πολιτεία είναι φορτωμένες βαρβαρότητα και ψέμα, τίποτα δεν μιλάει δυνατότερα από ένα άγραφο ποίημα

Η σιωπή και ο ποιητής, George Steiner

Εκδ. Έρασμος, μετφ : Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος

[το ποίημα

κάθεσαι και το ξενυχτάς

σαν τον νεκρό]

Μίλτος Σαχτούρης

Είναι αιματηρό να είσαι ποιητής

Μίλτος Σαχτούρης

Εξαιτίας σου, ποίηση, καίγεται ακόμα η Τροία.

Ιάσων Δεπούντης, 1919-2008

Ο Λογοτέχνης κι ο Ποιητής πρέπει να σηκώνει το ηθικό βάρος του κόσμου που φέρει και προσφέρει, αν δεν έχει αυτή τη δυνατότητα δεν είναι ούτε Ποιητής, ούτε Λογοτέχνης, ούτε Καλλιτέχνης.

Μάρκος Μέσκος 

Όταν είμαστε λυπημένοι

γράφουμε ποιήματα.

Μάρκος Μέσκος, 1973

Η ποίηση υπάρχει σαν ένας κρυμμένος θησαυρός στα αισθήματα των ανθρώπων. Είναι μια κρυμμένη ομορφιά, η οποία -σαν ένα τεράστιο μυστικό- καταφέρνει και εκμαιεύεται από κάποιους γραφιάδες, ποιητές. Εγώ πιστεύω ακράδαντα ότι η ποίηση είναι ένα από τα ουσιαστικά μεγέθη που προσδιορίζουν και τη ζωή και την έκφραση των όντων επί του πλανήτη Γη.

Μάρκος Μέσκος 

Το κάθε ποίημα είναι η ψυχή κάθε πεθαμένου. 

Γιώργος Καφταντζής, 1920-12/3/1998.

Το πρώτο καθήκον του ανθρώπου που επιθυμεί να γίνει ποιητής είναι να γνωρίσει πλήρως τον εαυτό του. Ανιχνεύει το μυαλό του, το εξετάζει, το δοκιμάζει και μαθαίνει να το χρησιμοποιεί. Μόλις γνωρίσει το μυαλό του, πρέπει να το καλλιεργήσει.

Arthur Rimbaud, Επιστολή προς Πωλ Ντεμενύ, 15 Μάη 1871

«Ο αιμάτινος πίδακας είναι η ποίηση. Τίποτα δεν τη σταματάει»

Sylvia Plath

Ὁ ποιητὴς εἶναι ἐδῶ 

Γιὰ νὰ μὴ γενεῖ στραβὸ τὸ δέντρο.

[Nicanor Parra / Ποιήματα Ἐπείγουσας Άνάγκης / μτφρ. Ἀργύρης Χιόνης]

Τα ποιήματα είναι σύντομες τραγωδίες, φορητές σαν τρανζιστοράκια.

Άνταμ Ζαγκαγιέφσκι

Περνάς απάνω από μια μάχη, ή πάνω από ένα γκέτο

και νομίζει κανείς ότι στέκεσαι λίγο.

Περνάς από τις φυλακές και ρίχνεις από τα κάγκελα

μέσα τους ένα σιωπηλό βλέμμα και οι ποιητές,

ξέροντας πως δεν έχεις χέρι ούτε φωνή,

οι γραμματείς σου είναι. Αλληλούια!

Νικηφόρος Βρεττάκος, Ωδή στον ήλιο

 κατά βάθος η ποίηση

είναι μια ανθρώπινη καρδιά φορτωμένη όλον τον κόσμο.

Νικηφόρος Βρεττάκος

Η ποίηση δεν είναι παρά ένας μεγεθυντικός φακός της πραγματικότητας.

Η μεγέθυνση των αληθινών διαστάσεων του ανθρώπου και του κόσμου που μας περιβάλλει,

μπορεί να μας μεταδώσει την αίσθηση του μεγαλείου της ζωής την οποία είμαστε έτοιμοι να καταστρέψουμε

Νικηφόρος Βρεττάκος

Η ποίηση ανθίζει στην ανθρώπινη ρωγμή για αυτό και είναι τόσο σπάνιο το άνθος της.

Γιάννης Αντιόχου

Θεμέλιος λίθος της στιχουργίας είναι η παρατήρηση. Όσο πιο ασήμαντο είναι αυτό που παρατηρείς, τόσο πιο κοντά στα όρια της ποίησης φτάνεις

Θανάσης Παπακωνσταντίνου

Η ποίηση λέει, πρέπει να δίνει όνομα στα πράγματα που δεν έχουν ονομαστεί ακόμα και να αποσύρει το όνομα απ’ τα πράγματα που έχουν φθαρεί. 

Ανδρέας Καραντώνης

Στην πατρίδα μου

χειροκροτούν τον Ποιητή

μόνον όταν αυτοκτονήσει.

Ηλίας Πετρόπουλος

Η ποίηση είναι σκέψεις που αναπνέουν,

και λέξεις που καίνε

Έντγκαρ Άλαν Πόε

«Οι λέξεις είναι στοιχεία που τα ξομπλιάζω και τα βάζω χρωματιστά το ένα πλάι στο άλλο» 

Νίκος Εγγονόπουλος

ΠΟΙΗΤΗΣ

Ανασηκώστε λιγάκι κανένα στίχο

να δείτε τον ποιητή που καίγεται

ολομόναχος μέσα στο ποίημά του

Ντίνος Σιώτης

ασύλληπτες αναζωπυρώσεις, Κοινωνία των (δε)κάτων 2021]

«Η ποίηση είναι η διήγηση της ζωής που παλεύει να βρει λίγο φως». 

Ντύλαν Τόμας

Η ζωή, ο Θάνατος,

κι 'αναμεσίς

η Τέχνη (η ποίηση)

όπου καταξιώνει τη ζωή,

την διαιωνίζει,

και το θάνατο καταργεί

Νίκος Εγγονόπουλος

 Τα ποιήματα τα ζει κανείς, δεν τα «γράφει».

Νίκος Εγγονόπουλος

Για έναν ποιητή, το θέμα δεν είναι να πει ότι βρέχει. Το θέμα είναι να δημιουργήσει τη βροχή... "

ΠΩΛ ΒΑΛΕΡΥ

Ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου, διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους

Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

Ο καταραμένος ποιητής διασκεδάζει πετώντας πουλιά στις πέτρες.

Νίκανορ Πάρρα

«Μὴν ἐλπίσεις παρ’ ἐμοῦ οὔτε στίχους οὔτε ἄλλο τι. Μόνον

διὰ τῆς λύπης εἶμαι εἰσέτι ποιητής. Ὅλοι οἱ ἄλλοι παράγοντες ἐξέλιπον”.

Νίκος Καμπάς (σε επιστολή του με αποδέκτη τον Παλαμά)

Οι λέξεις είναι βδέλλες που μου πιπιλάνε το μυαλό.

Η ποίηση είν’ η στάχτη που με βοηθάει να τις ξεκολλάω.

Αργύρης Χιόνης

 Γράφω τα ποιήματά μου με τον ίδιο τρόπο που στρώνει το κρεβάτι του ο μελλοθάνατος λίγο πριν από την εκτέλεση· μεθοδικά και τακτικά, φροντίζοντας σχολαστικά την κάθε λεπτομέρεια, την ίδια τρέφοντας μ’ αυτόν φρούδη ελπίδα ότι, αν δείξω επιμέλεια, θα μου δοθεί, την τελευταία στιγμή, η χάρη.

Αργύρης Χιόνης

Προσέξτε, ποιητές· μην πλανάσθε στον αέρα, μην παριστάνετε τα πετεινά!

Προσγειωθείτε ή, ακόμη καλύτερα, υπογειωθείτε!

Κανείς δεν κυνηγάει τα σκουλήκια.

Αργύρης Χιόνης

Η Ποίηση πρέπει να'ναι 

ένα ζαχαρωμένο βότσαλο 

πάνω που θά'χεις γλυκαθεί 

να σπας τα δόντια σου

Αργύρης Χιόνης

Β´
Ούτε τ’ αηδόνια
Ούτε οι ποιητές πλάστηκαν
Για τις ξόβεργες.

Οι ξόβεργες, ωστόσο,
Είναι γι αυτούς πλασμένες.

(21 Τάνκα)

Αργύρης Χιόνης

  *
Η ποίηση ήταν γι’ αυτόν
Ό, τι για τον Περσέα ο καθρέφτης.
Μόνο μεσ’ απ’ αυτήν μπορούσε να κοιτάζει
Τη φριχτή πραγματικότητα.

(Παίγνια και σάτιρες)

Η πίσω όψη των πραγμάτων ειν' η ποίηση

Αντώνης Φωστιέρης

Ο ποιητής είναι ένας φυλακισμένος πάντοτε ορθός μπρος στο λευκό χαρτί

Άρης Αλεξάνδρου

"Ο ποιητής είναι λίγο πολύ ένα άτομο μη φυσιολογικό, αν δεχτούμε βέβαια ότι "φυσιολογικοί" άνθρωποι είναι οι μπακάληδες και οι χωροφύλακες"

Άρης Αλεξάνδρου

Ο ποιητής είναι πάντοτε με το μέρος της Αντιγόνης και ποτέ με το μέρος του Κρέοντα. Είναι 

πάντοτε με το μέρος του Παστερνάκ και ποτέ με το μέρος της Ενώσεως Σοβιετικών Συγγραφέων.

Άρης Αλεξάνδρου

Όλα τα μεγάλα ποιήματα έχουν αξία ντοκουμέντου. Περισώζουν τον τρόπο ομιλίας του συντάκτη τους - ενός προσώπου σημαντικού. 

ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ

" Ένα κυμάτισμα είμαστε ένα τρέμισμα

έρωτα το είπαν

ποίηση το είπαν… " 

Βύρων Λεοντάρης

η ποίηση δεν είναι παρά μια συμφορά επάνω στις άλλες συμφορές μας, ένα ακόμη μαρτύριο της ύπαρξης.

Βύρων Λεοντάρης, Δοκίμια για την ποίηση

 Η ζωή σκοτώνει τους ποιητές. Και η ποίηση το ίδιο.

Βύρων Λεοντάρης, "Καβάφης ο Έγκλειστος"

Το νου σας, σύντροφοι ποιητές, αδέρφια μου, ας κρατάμε τ’ αυτί μας στυλωμένο στο γυαλί της σιωπής, – τα βήματα του εχθρού και του φίλου μας μοιάζουν στο θαμπόφωτο του δάσους. Πρέπει να διακρίνουμε.

Γιάννης Ρίτσος

Το φιλί και το ποίημα τα 'ζησες;

Τίποτα ο θάνατος λοιπόν

δεν έχει να σου πάρει.

Γιάννης Ρίτσος

ΥΠΟΘΗΚΗ

Είπε: Πιστεύω στην ποίηση, στον έρωτα, στο θάνατο, γι’ αυτό ακριβώς πιστεύω στην αθανασία. Γράφω ένα στίχο, γράφω τον κόσμο˙ υπάρχω˙ υπάρχει ο κόσμος. Από την άκρη του μικρού δαχτύλου μου ρέει ένα ποτάμι. Ο ουρανός είναι εφτά φορές γαλάζιος. Τούτη η καθαρότητα είναι και πάλι η πρώτη αλήθεια, η τελευταία μου θέληση.

31.IIΙ.69

Γιάννης Ρίτσος, Κιγκλίδωμα

Το ποίημα ανακαλύπτεται κατά τη γραφή του και ο ποιητής είναι ο πρώτος έκπληκτος αναγνώστης.

Γιάννης Ρίτσος

Ανάβω στίχους να ξορκίσω το κακό που πλάκωσε τη χώρα.

Γιάννης Ρίτσος

Η ποίηση πρέπει να ’ναι

ένας οδηγός μάχης κι ευτυχίας

ένα όπλο στα χέρια του λαϊκού αγωνιστή

μια σημαία στα χέρια της ελευθερίας

Γιάννης Ρίτσος, από τον πρόλογο του ποιήματος «Οι γειτονιές του κόσμου»

Οι λέξεις έχουν κι άλλο φλούδι 

παραμέσα 

όπως τα μύγδαλα 

κι η υπομονή. 

Γιάννης Ρίτσος, Χάρτινα, 1970

Και γεύτηκα την ποίηση και γεννήθηκα. 

Και ντύθηκα την ποίηση να με ζεσταίνει τώρα που δεν υπάρχει φωτιά. 

Τώρα που η σημαία της αγάπης δεν ανεμίζει μεσίστια. 

Τώρα που τα συναισθήματα πληγώνονται κάθε μέρα. 

Τώρα που τα νιάτα κλείνουν τα βλέφαρα και σωπαίνουν.

Γιάννης Ρίτσος

 Η ποίηση δεν είναι φιλέορτη. Αυτοεορτάζει, αλλά φιλέορτη δεν είναι. Η ποίηση είναι συνωμοτική και εχέμυθη. Αυτό δεν σημαίνει πως είναι ακοινώνητη. Αλλά για να λειτουργήσεις, συνωμοτικά και εχέμυθα πρέπει να κινηθείς.

Γιάννης Βαρβέρης, από συνομιλία με τον Σωτήρη Κακίση

Η Ποίηση δεν υπάρχει, παρά ταυτισμένη με την αποδοχή της μοναχικότητας του δημιουργού, τη διεισδυτική σκέψη, τα πετάγματα του νου, την ανακάλυψη νέων αληθειών, τη συμπόρευση με τη φιλοσοφία. Η μοναχικότητα όμως δεν μπορεί να συνιστά στοιχείο, δικαιολογία, ουσιαστικής απομόνωσης. Η Ποίηση από τη φύση της σκύβει με αγάπη στον άνθρωπο, στον αδύναμο, στον διεκδικούντα και αντιστρατεύεται κάθε μορφή εξουσίας. 

Γιώργος Δουατζής

Αν ο Γαλιλαίος είχε πει με στίχους ότι ο κόσμος κινείται, η Ιερά Εξέταση πιθανότατα θα τον είχε αφήσει ήσυχο.

Thomas Hardy, 1840-1928, Άγγλος συγγραφέας & ποιητής

Ίσως κάθε μυθιστοριογράφος επιθυμεί πρώτα απ' όλα να γράψει ποίηση, συνειδητοποιεί ότι δεν είναι ικανός, και τότε δοκιμάζει με το διήγημα, που είναι η πιο δύσκολη λογοτεχνική μορφή μετά την ποίηση. Αποτυγχάνοντας και με αυτήν, τότε μόνο αρχίζει να γράφει μυθιστορήματα. Γουίλιαμ Φόκνερ (Από συνέντευξή του, το 1956, στο Paris Review)

Η Ποίηση δεν είναι η απελευθέρωση των αισθημάτων, αλλά η δραπέτευση από τα αισθήματα. Δεν είναι η έκφραση της προσωπικότητας αλλά η δραπέτευση από την προσωπικότητα. Αλλά θα πρέπει κανείς να έχει αισθήματα και προσωπικότητα για να θέλει να δραπετεύσει από αυτά.

T. S. Eliot, 1888-1965, Βρετανός ποιητής, Νόμπελ 1948

"Όταν διαβάζεις νέα ποίηση, ποίηση κάποιου που το όνομά του δεν είναι ευρέως γνωστό, που οι κριτικοί δεν τον έχουν ακόμη επιδοκιμάσει, ασκείς ή θα 'πρεπε να ασκείς το δικό σου γούστο. Μόνο σε αυτό μπορείς να βασιστείς. Το πρόβλημα δεν είναι, όπως πολλοί αναγνώστες νομίζουν, να προσπαθήσεις να σου αρέσει κάτι που δεν σου αρέσει, αλλά να αφήσεις την ευαισθησία σου να αντιδράσει φυσικά. Προσωπικά το βρίσκω αρκετά δύσκολο. Διότι όταν διαβάζεις έναν νέο ποιητή με σκοπό να εκφέρεις κρίση, ο σκοπός αυτός μπορεί να συσκοτίσει την επίγνωση του τι αισθάνεσαι. Είναι δύσκολο να ρωτήσεις ταυτόχρονα δύο ερωτήματα: το ένα "είναι καλό αυτό, είτε μου αρέσει είτε όχι;" και το άλλο "μου αρέσει αυτό;" Συχνά διαπιστώνω ότι το καλύτερο τεστ είναι όταν κάποια φράση ή εικόνα ή στίχος από ένα νέο ποίημα έρχεται αυτόματα στο μυαλό μου."

Τ.Σ.Έλιοτ, Οι φωνές της ποίησης, μτφρ. Άρης Μπερλής, Π.Ε.Κ., 2013.

"...και συμπεραίνουμε ότι η διάκριση μεταξύ συντηρητικού στίχου και ελεύθερου στίχου δεν υφίσταται, διότι υπάρχει μόνον καλός στίχος, κακός στίχος, και το χάος." Τ.Σ Έλιοτ, Οι φωνές της ποίησης, Π.Ε.Κ, μτφρ. Άρης Μπερλής.

Η ποίηση πάντοτε συνοδεύεται από ένα είδος ευχαρίστησης. Μπροστά της η ψυχή του ανθρώπου ανοίγεται για να δεχτεί σοφία μαζί και ηδονή.

Στην παιδική ηλικία του κόσμου ούτε οι ποιητές ούτε το κοινό τους έχουν επίγνωση της πληρότητας που προσφέρει η ποίηση. Γιατί δρα μ’ έναν τρόπο θείο,πολύ υπεράνω της λογικής και σχεδόν ακατανόητο.

Μένει στις μέλλουσες γενεές να δουν και να εκτιμήσουν την πιο δυνατή και μεγαλειώδη ένωση της αιτίας και του αποτελέσματος. Ακόμη και στη 

σύγχρονη εποχή, κανένας εν ζωή ποιητής δεν έφτασε ποτέ στο αποκορύφωμα της φήμης του.

Το “ δικαστήριο” που έρχεται να κρίνει τον ποιητή,όντας διαχρονικό όπως εκείνος, θα έπρεπε να συγκροτείται από ανθρώπους ισάξιους προς αυτόν.

Να μπορούσαν να εκλέγονται οι “δικασταί” απ’ τον Χρόνο κι ανάμεσα από τους εκλεκτότερους σοφούς 

πολλών γενεών.

P.B.Shelley, ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ (εκ.ύψιλον).

«Η ποίηση από το ένα μέρος και το συμφέρον του ατόμου από το άλλο, είναι ο Θεός και ο Διάβολος του κόσμου» Percy Bysshe Shelley

Δεν θέλουμε έναν πλανήτη έρημο. Θέλουμε μια κοινωνία που ο ψαράς θα γράφει ποιήματα και ο ποιητής θα ψαρεύει.

Θάνος Μικρούτσικος.

Δεν πιστεύω πως μέλημα του ποιητή είναι πρωταρχικά και πάντα να πραγματοποιήσει μια επανάσταση στη γλώσσα. Δεν θα ήταν καλό, ακόμη κι αν ήταν εφικτό, να ζούμε σε μια κατάσταση συνεχούς επανάστασης: η επιθυμία για συνεχή ανανέωση του ποιητικού ύφους και της στιχουργίας είναι τόσο νοσηρή όσο και μια επίμονη προσκόλληση στο ιδίωμα των προπαππούδων μας. Υπάρχουν εποχές για εξερεύνηση και εποχές για καλλιέργεια του εδάφους που κατακτήθηκε.

T. S. Eliot, μετάφραση: Άρης Μπερλής

Όταν το μυαλό του ποιητή είναι τέλεια εξοπλισμένο για να επιτελέσει το έργο του, αυτό που κάνει είναι να συνδυάζει ετερογενείς εμπειρίες. Η εμπειρία του κανονικού ανθρώπου είναι χαοτική, άτακτη, αποσπασματική. Όταν ο κανονικός άνθρωπος ερωτεύεται ή διαβάζει Σπινόζα, οι δύο εμπειρίες δεν έχουν καμιά σχέση η μία με την άλλη, ούτε με το θόρυβο της γραφομηχανής ή τη μυρωδιά του φαγητού που μαγειρεύει. Στο μυαλό του ποιητή όμως οι εμπειρίες αυτές διαμορφώνουν συνεχώς νέες ολότητες.

T. S. Eliot

Όλες οι πολιτικές θεωρίες οι οποίες, όπως εκείνη του Πλάτωνα, βασίζονται σε αναλογίες που γεννήθηκαν στο μυαλό των ποιητών, είναι καταδικασμένες, αν εφαρμοστούν, να καταλήξουν σε τυραννίες. Αποκλειστικός στόχος του ποιητή , ή σε κάθε περίπτωση του καλλιτέχνη, είναι να δημιουργήσει κάτι το οποίο θα είναι τέλειο και θα αντέξει στον χρόνο χωρίς αλλαγές. Μια ποιητική πολιτεία θα αποτελούνταν πάντοτε από τον ίδιο αριθμό κατοίκων, οι οποίοι θα έκαναν τις ίδιες δουλειές για πάντα".

W. H. Auden, Ο ποιητής και η Πολιτεία,Πανεπιστημιακές. Εκδόσεις Κρήτης. Μετφρ. Ελένη Πιπίνη

Προσωπικά δεν διαβάζω ποίηση παρά μόνο για την ηδονή. Διαβάζω μόνο τα ποιήματα που με ενδιαφέρουν. Αυτό σημαίνει φυσικά, ότι πρέπει να διαβάσω πολλά ποιήματα που δεν μου αρέσουν, πριν βρω αυτά που μου αρέσουν, αλλά όταν τα βρω, τότε μπορώ να πω «Αυτό είναι» και τα διαβάζω στον εαυτό μου για ηδονή. Διάβασε τα ποιήματα που σου αρέσει να διαβάζεις. Μη σε νοιάζει αν είναι σημαντικά ή αν θα επιζήσουν. Τι σημασία έχει, σε τελευταία ανάλυση, τι είναι Ποίηση; Αν θες έναν ορισμό, λέγε: «Ποίηση είναι αυτό που με κάνει να γελώ ή να κλαίω ή να χασμουριέμαι, αυτό που κάνει τα νύχια των ποδιών μου να τρεμουλιάζουν, αυτό που με κάνει να θέλω να πράξω αυτό ή εκείνο ή τίποτα». Ποίηση είναι η απόλαυσή της, όσο τραγική κι αν είναι. Αυτό που έχει σημασία είναι η αιώνια κίνηση πίσω της, το μεγάλο βαθύ ρεύμα της ανθρώπινης λύπης, βλακείας, φιλοδοξίας, έξαρσης ή άγνοιας, οσοδήποτε ταπεινή κι αν είναι η πρόθεση του ποιήματος. Μπορείς να ξεσκίσεις ένα ποίημα για να δεις τι το κάνει από τεχνικής πλευράς να λειτουργεί και να πεις στον εαυτό σου, όταν όλος ο μηχανισμός του κείται ενώπιόν σου, τα φωνήεντα, τα σύμφωνα, οι ρίμες και οι ρυθμοί: «Ναι, αυτό είναι. Αυτός είναι ο λόγος που το ποίημα τόσο με κινητοποιεί. Λόγω της τεχνικής του.» Αλλά βρίσκεσαι πάλι πίσω από εκεί που ξεκίνησες. Βρίσκεσαι πάλι μέσα στο μυστήριο του να σε έχουν κινητοποιήσει οι λέξεις. Η πιο καλή τεχνική αφήνει πάντα τρύπες και κενά στον μηχανισμό του ποιήματος, έτσι ώστε κάτι που δεν υπάρχει στο ποίημα να μπορεί να γλιστρήσει, να συρθεί, να αστράψει ή να βροντήξει μέσα σου. Η χαρά και το έργο της Ποίησης είναι και ήταν το πανηγύρι του ανθρώπου, που είναι επίσης του πανηγύρι του Θεού.

Dylan Thomas, Μτφρ. Δ.Ι. Χατζόπουλος, ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ Νο 95

Οι φιλονικίες με τους άλλους γεννούν τη ρητορεία, οι φιλονικίες με τον εαυτό μας την ποίηση.

W. B. Yeats

Μεγάλος ποιητής, και γενικότερα μεγάλος καλλιτέχνης είναι:

- εκείνος ο οποίος με το έργο του φέρνει κάτι καινούργιο που αυξάνει και επαναπροσδιορίζει τα όρια της ποιητικής σκέψης. 

- εκείνος μετά τον οποίο δεν μπορούμε ούτε να σκεφτούμε τα πράγματα όπως ήταν πριν εμφανιστεί το έργο του, ούτε να τα περιγράψουμε με τον ίδιο τρόπο.

- εκείνος του οποίου η παρουσία κυριαρχεί, για ένα διάστημα, στο πνεύμα των συγχρόνων του ή των επόμενων γενεών ως προς τον τρόπο σκέψης και γραφής.

- εκείνος, τέλος, από τον οποίο θα επηρεαστούν οι δυνατές προσωπικότητες και του οποίου η μίμηση θα πρέπει, όσο είναι δυνατόν  να αποφύγουν. Έτσι εξάλλου εξασκείται η μεγαλύτερη επίδραση, αυτή που υποχρεώνει μερικούς καλλιτέχνες να ψάξουν για λογαριασμό τους έναν καινούργιο τρόπο έκφρασης που θα ταιριάζει καλύτερα στη δική τους προσωπικότητα. Η επίδραση του έργου ενός μεγάλου ποιητή απλώνεται σε φυγόκεντρα κύματα που διαπερνούν τα έργα που το διαδέχονται μέχρι το άπειρο.

Pierre Reverdy, Μετάφραση: Γ. Κατσάνος, Πηγή: Τo Δέντρο - Νο 14 - Β' περιόδου

Κρατήστε αυτόν τον ήχο, τις βροντές, τη καταιγίδα, μέχρι να τα σημειώσω κάπου.

Γουίλιαμ Σαίξπηρ, 1564-1616, Άγγλος δραματουργός

Για να υπάρχουν μεγάλοι ποιητές, πρέπει να υπάρχουν και μεγάλοι αναγνώστες.

Walt Whitman, 1819-1892, Αμερικανός ποιητής

*****************

Σχεδόν φοßάµαι να αγγίξω την «Οδύσσεια», τόσο καταπιεστικά αφόρητη είναι η οµορφιά.

Ιμπν Χαλντούν, 1332-1406, Άραβας ιστορικός & σοφός

*****************

Η γραφομηχανή μου είναι το πολυβόλο μου.

Ιλία Έρενμπουργκ, 1891-1967, Ρώσος συγγραφέας

*****************

Ό,τι μπορεί να εξηγηθεί δεν είναι ποίηση.

William Butler Yeats, 1865-1939, Ιρλανδός ποιητής, Νόμπελ 1923

*****************

Ποιητής δεν είναι ο εμπνευσμένος, είναι εκείνος που εμπνέει.

Paul Eluard, 1895-1952, Γάλλος σουρεαλιστής ποιητής

*****************

Ποίηση είναι το ανοιγοκλείσιμο μιας πόρτας, αφήνοντας αυτούς που κοιτάζουν να μαντέψουν τι ήταν αυτό που φάνηκε για μια στιγμή.

Carl Sandburg, 1878-1967, Αμερικανός ποιητής

*****************

Το να γράφεις ποίηση μετά το Άουσβιτς είναι βάρβαρο.

Theodore Adorno, 1903-1969, Γερμανός φιλόσοφος

*****************

Ο ποιητής, όπως και ο ερωτευμένος, είναι μια απειλή για τη γραμμή παραγωγής.

Rollo May, 1909-1994, Αμερικανός ψυχολόγος

*****************

Το πιο σημαντικό πράγμα για τους ποιητές είναι να γράφουν όσο λιγότερο γίνεται.

T. S. Eliot, 1888-1965, Βρετανός ποιητής, Νόμπελ 1948

*****************

Δεν έχω γράψει ποιήματα

δεν έχω γράψει ποιήματα

μόνο σταυρούς

σε μνήματα

καρφώνω.

Μίλτος Σαχτούρης, 1919-2005, Έλληνας ποιητής

Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις

Να μην τις παίρνει ο άνεμος.

Μανόλης Αναγνωστάκης, 1925-2005, Ποιητής

Η ποίηση δεν ο τρόπος να μιλήσουμε αλλά ο καλύτερος τοίχος

να κρύψουμε το πρόσωπό μας

Μανόλης Αναγνωστάκης

Το βραβείο Νόμπελ είναι για κάποιον το εισιτήριο για την κηδεία του. Επειδή κανένας δεν έκανε τίποτε μετά από αυτό.

T. S. Eliot, 1888-1965, Βρετανός ποιητής, Νόμπελ 1948

Ο ποιητής είναι είτε μεγάλος αγωνιστής της σκέψης και ιππότης του πνεύματος είτε τιποτένιο παράσιτο, που διασκεδάζει τους άλλους τιποτένιους με μικρά τρυκ της στείρας εξυπνακίστικης βλακείας του.

Paul Valery, 1871-1945, Γάλλος ποιητής

Οι λέξεις είναι οι μόνες σφαίρες στο γεμιστήρα της αλήθειας. Και οι ποιητές είναι οι ελεύθεροι σκοπευτές.

Dan Simmons, 1948-, Αμερικανός συγγραφέας επιστ. φαντασίας

Είμαι ένας άνθρωπος στον οποίο ο Θεός έδωσε τη δυνατότητα να είναι ποιητής, δηλαδή να προσεύχεται με έναν τρόπο διαφορετικό από αυτόν που χρησιμοποιούν οι πιστοί στην Εκκλησία. Αντρέι Ταρκόφσκι

« Όπου και να θολώνει ο νους σας

μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό

και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.

Οδ. Ελύτης

Ἡ Ποίηση, ποὺ ἀπὸ τὴ φύση της δὲν ἀρκεῖται ποτὲ στὴ μία ὄψη τῶν πραγμάτων, ἔφτασε νά ΄ναι στὶς ἡμέρες μας ἡ μόνη πραγματικὰ ἐπικίνδυνη γιὰ τοὺς ἑκάστοτε κρατοῦντες. Ἐφ΄ ᾧ καὶ οἱ πιὸ ἔξυπνοι ἀπ’ αὐτοὺς τὴ βάζουν τώρα τελευταῖα νὰ φωνάζει «ἐλευθερία», ὅπως οἱ κλέφτες γιὰ νὰ τρομάξει ὁ νοικοκύρης -ὡσότου ὁ ἀφανισμός της συντελεσθεῖ. Τριάντα αἰώνες καὶ πλέον ὁ ἄνθρωπος πασχίζει νὰ βάλει τὴ μία λέξη κοντὰ στὴν ἄλλη μὲ τέτοιον τρόπο ποὺ ἡ σκέψη νὰ ἐξαναγκάζεται νὰ παίρνει καινούργιες στροφές. Ἰδοὺ ποὺ γιὰ πρώτη φορὰ ἡ λειτουργία αὐτὴ σταμάτησε. Εἴμαστε πανέτοιμοι γιὰ τὴ βλακεία.

Οδ. Ελύτης

«Λέξεις, αλλ’ αυτή τη φορά τοποθετημένες κατά τέτοιον τρόπο που να συλλαμβάνουν εκείνο που μας υπερβαίνει. Και μήπως τι άλλο είναι η ποίηση; Ένα κυνήγι ατέρμονο που άρχισε πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια, κάπου εκεί στη μέση της θάλασσας του Αιγαίου, όταν ο Αρχίλοχος στην Πάρο και η Σαπφώ στη Λέσβο, με λέξεις ελληνικές, εγκαινίαζαν μια καινούργια τέχνη, εκείνη που εξακολουθούμε ως τις μέρες μας να ονομάζουμε “λυρική ποίηση”. Εάν δικαιούμαι να υπερηφανεύομαι για κάτι, αλήθεια, είναι μόνον γι’ αυτό. Ότι γεννήθηκα στον ίδιο χώρο και χρησιμοποίησα τις ίδιες λέξεις μ’ εκείνους. Λέξεις που θα τις έλεγε κανείς κυανές και που ευωδιάζουν ακόμη απ’ την αρμύρα των θαλασσόχορτων».

Οδυσσέας Ελύτης, «Μικρός λόγος στο μεγάλο αμφιθέατρο της Σορβόνης», από το βιβλίο Εν Λευκώ.

Να γιατί γράφω. Γιατί η
ποίηση αρχίζει από κει που την τελευταία λέξη δεν την έχει ο θάνατος. Είναι η
λήξη μιας ζωής και η έναρξη μιας άλλης, που είναι η ίδια με την πρώτη αλλά που
πάει πολύ βαθιά, ως το ακρότατο σημείο που μπόρεσε ν’ ανιχνεύσει η ψυχή, στα
σύνορα των αντιθέτων, εκεί που ο Ήλιος κι ο Άδης αγγίζονται. Η ατελεύτητη φορά
προς το φως το φυσικό που είναι ο Λόγος, και το φως το Άκτιστον που είναι ο
Θεός. Γι αυτό γράφω. Γιατί με γοητεύει να υπακούω σ’ αυτόν που δεν γνωρίζω, που
είναι ο εαυτός μου ολάκερος, όχι ο μισός που ανεβοκατεβαίνει τους δρόμους και
«φέρεται εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων του Δήμου».


Είναι
σωστό να δίνουμε στο άγνωστο το μέρος που του ανήκει˙ να γιατί πρέπει να
γράφουμε. Γιατί η Ποίηση μας ξεμαθαίνει από τον κόσμο, τέτοιον που τον βρήκαμε˙
τον κόσμο της φθοράς που, έρχεται κάποια στιγμή να δούμε ότι είναι η μόνη οδός
για να υπερβούμε τη φθορά, με την έννοια που ο θάνατος είναι η μόνη οδός για
την Ανάσταση.

Οδυσσέας Ελύτης, Ανοιχτά Χαρτιά

Ο ποιητής πρέπει να 'ναι γενναιόδωρος. Το να μη θέλεις να χάσεις ούτε στιγμή από το υποτιθέμενο ταλέντο σου, είναι σα να μη θέλεις να χάσεις ούτε δραχμή από τους τόκους του μικρού κεφαλαίου που σου δόθηκε. Αλλά η ποίηση δεν είναι Τράπεζα. Είναι η αντίληψη που ίσα-ίσα αντιτίθεται στην Τράπεζα. Εάν γίνεται γραπτό κείμενο, μεταδοτό στους άλλους, τόσο το καλύτερο. Εάν όχι, δεν πειράζει. Εκείνο που πρέπει να γίνεται και να γίνεται αδιάκοπα, ατέρμονα, χωρίς την παραμικρή διάλειψη, είναι η αντιδουλικότητα, η αδιαλλαξία, η ανεξαρτησία. Η Ποίηση είναι το άλλο πρόσωπο της Υπερηφάνειας.

Οδυσσέας Ελύτης, Ανοιχτά Χαρτιά

«Η ποίηση-είναι η αντιδουλικότητα, η αδιαλλαξία, η ανεξαρτησία. Η ποίηση είναι το άλλο πρόσωπο της Υπερηφάνειας» Οδυσσέας Ελύτης

Οι κακοί ποιητές τρέφονται από τα γεγονότα, οι μέτριοι από τα αισθήματα, και οι καλοί από τη μετατροπή του τίποτε σε κάτι.

Οδυσσέας Ελύτης (Εκ του πλησίον)

Τούτη η εποχή του εμφυλίου σπαραγμού δεν είναι εποχή για ποίηση κι άλλα παρόμοια:

σαν πάει κάτι να γραφεί είναι ως αν να γράφονταν από την άλλη μεριά αγγελτηρίων θανάτου.

Νίκος Εγγονόπουλος, 1910-1985, Έλληνας ποιητής

Ποίηση ανάμνηση από φίλντισι

άναμμα τσιγάρου κατά λάθος από φεγγάρι

δασκάλα μόνη μελαγχολική στο διάλειμμα

ένα βιολί που παίζει μοναχό του

πεταλούδα που γλιτώνει από τη φωτιά

φωτιά που γλιτώνει από τα νερά

βιολέτες σ’ άσπρο λαιμό

άσπρο άλογο που τρέχει σε μαύρο ουρανό

Θωμάς Γκόρπας.

Η Ποίηση περ’ απ’ τα βιβλία και τις εποχές περ’ απ’ τους γαμπρίζοντες και τα βεγγαλικά μέρα μεσημέρι όπως όλα αυτού του Κόσμου κοιτάει πίσω για να βλέπει μπροστά. Θωμάς Γκόρπας, Το πατάρι

" Αν η Ιστορία στις κορυφαίες στιγμές της είναι η πιο ποιητική απ' όλες τις επιστήμες, η Ποίηση στις πιο βαθιές στιγμές της είναι η πιο απόκρυφη απ' όλες τις ιστορίες."

Νικόλας Κάλας, Υπερρεαλισμός και Η δημιουργία της ιστορίας

Εισαγωγή : Lena Hoff, μεταφρ. : Α. Παππάς, εκδ. Άγρα

Βαδίζεις σε μιαν έρημο. Ακούς ένα πουλί που κελαηδάει.

Όσο κι αν είναι απίθανο να εκκρεμεί ένα πουλί στην έρημο,

ωστόσο εσύ είσαι υποχρεωμένος να του φτιάξεις ένα δένδρο.

Αυτό είναι το ποίημα…

Κική Δημουλά

«- Όλο; - Μάθε το μισό! Σάμπως ξέρει κανείς πού αρχίζει και πού τελειώνει;... Το μόνο που ενδιαφέρει είναι να το απαγγείλεις με μια φωνή άχρωμη, συρτή και μελαγχολικιά»...

«Παιδί μου ένα ποίημα είναι ποίημα άμα δεν το καταλαβαίνει κανείς. Άμα το καταλαβαίνουν όλοι δεν είναι ποίημα, είναι τσιφτετέλι»...

Ο Ντίνος Ηλιόπουλος στην Αλίκη Βουγιουκάκη από την ταινία το "Δόλωμα" του 1964.

Ο ποιητής είναι ό,τι πιο αντιποιητικό υπάρχει· γιατί δεν έχει Ταυτότητα - είναι διαρκώς εν διαμορφώσει- πληροί ένα άλλο Σώμα - τον Ήλιο, τη Σελήνη, τη Θάλασσα... Οι άνδρες και οι γυναίκες, καθότι διακατέχονται απ' ορμές, είναι πλάσματα ποιητικά, έχουν πάνω τους κάτι το αμετάλλακτο - ο ποιητής δεν έχει τίποτα, καμιά ταυτότητα - είναι με βεβαιότητα το πιο αντιποιητικό απ' όλα τα πλάσματα του Θεού.

ΤΖΩΝ ΚΗΤΣ

Γράμμα στον Richard Woodhouse, 1818

Άρχισα να γράφω ποίηση επειδή ερωτεύτηκα τις λέξεις. Τα πρώτα ποιήματα που γνώρισα ήταν παιδικά τραγούδια· αγάπησα τις λέξεις τους πολύ πριν καταφέρω να τα διαβάσω. Τι αντιπροσώπευαν, τι συμβόλιζαν και τι εννοούσαν εκείνες οι λέξεις, με απασχόλησε πολύ αργότερα. Μόνο ο ήχος τους μ' ενδιέφερε, την ώρα που ξεπήδαγε από τα χείλη κάποιων ολότελα αδιάφορων και ακατανόητων μεγάλων.

ΝΤΥΛΑΝ ΤΟΜΑΣ

Οι ποιητές γεννιούνται με ένα επάγγελμα που κανείς δεν πληρώνει.

Τάσος Τυφλόπουλος

 «Οι πολύ μεγάλοι ποιητές, που είναι πολύ λίγοι, είχαν όλοι να πουν κάτι που μπορεί να ειπωθεί μόνο σ' ένα εκτενές ποίημα.» (Τ. Σ. Έλιοτ)

Η γνήσια ρίμα δεν είναι μέσο ποιητικό, είναι ένα "ναι" διαρκές και ολόψυχο που μ' αυτό οι θεοί σφραγίζουν τα πιο αγνά μας αισθήματα.

ΡΑΪΝΕΡ ΜΑΡΙΑ ΡΙΛΚΕ

Ἀλλ' ἡ ποίησις εἶναι φαινόμενον κοινωνικόν, εἶναι

τέχνη, καὶ ὡς τέχνη προϋποθέτει παράδοσιν, προϋποθέτει ἐπίσης τὴν

ἀντικειμενικὴν ἀναγνώρισιν καὶ ἐκτίμησιν ἐκ μέρους τῶν ἄλλων. Εἰδεμὴ καταντᾷ

ἁπλῆ ἐκδήλωσις ἀτομικῆς ἰδιορρυθμίας. Εἰς τὴν κρίσιν μας περὶ τέχνης ὁ παράγων

τοῦ ἀπολαύοντος τὸ καλλιτέχνημα δὲν εἶναι ὀλιγώτερον σημαντικὸς ἀπὸ τὸν

παράγοντα τοῦ δημιουργοῦντος, καὶ ὁ Ἀριστοτέλης δὲν ἦτο δυνατὸν, φιλοσοφῶν περὶ

τέχνης, νὰ ἐγκολπωθῇ τὸν ἄκρατον ὑποκειμενισμὸν καὶ τὴν ματαιοφροσύνην

"μοντέρνων" καλλιτεχνῶν, ποὺ συχνάκις ἀγνοοῦν τὸ κοινόν, συχνότερα

ὅμως ἀγνοοῦνται καὶ ἀπ'αὐτό, καὶ ἀπ' αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς κεχηναίους ποὺ τοὺς

λιβανίζουν.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΥΚΟΥΤΡΗΣ

Η ποίηση δεν είναι, όπως νομίζουν μερικοί, ανέξοδη: για να περάσει στην ψυχή μας, τρώει το κορμί μας. Σ’ αντάλλαγμα μας φανερώνει τις άδηλες αναλογίες του κόσμου – του σημερινού κόσμου, εννοώ. Μας οδηγεί μέσα από το αγεωμέτρητο χάος, στη γεωμετρία της ζωής, που είναι η αποφασισμένη μοίρα του ανθρώπου. —Δ. Ν. Μαρωνίτης: Διονύσιος Σολωμός, Οι εποχές του Κρητικού,

Σκέφτομαι ότι ένας δυνατός ορισμός του σύγχρονου πολιτισμού μας είναι ότι εννιά στους δέκα διανοουμένους μας δεν μπορούν να διαβάσουν διόλου ποίηση.

RANDALL JARRELL

H ποίηση είναι το πιο όμορφο ψευδώνυμο που έχουμε δώσει στη ζωή.

Jacques Prévert

Όποιος δεν αντιστοιχεί την ποίηση του Καβάφη με το ιταλικό ποδόσφαιρο, δεν καταλαβαίνει ούτε από ποδόσφαιρο μήτε από Καβάφη.

Μίμης Σουλιώτης (αντλήθηκε απ' το προφίλ του Κώστα Κουτσουρέλη)

«Την ποίηση που έχομε τη δηλώνει αλάθευτα η κριτική που έχομε».

Ζήσιμος Λορεντζάτος

Ἔσμιγα μὲ τρεῖς-τέσσερις φίλους ποὺ αὐτοί, ἀνήκανε σὲ μιὰν ἄλλη φυλή. Χλομοί, ὀνειροπαρμένοι, ἔγραφαν ὅλοι τους ποιήματα ποὺ μοιάζανε καὶ ποὺ ὁμολογούσανε πίστη σ’ ἕναν καὶ μόνο θεό: τὸν Καρυωτάκη.

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

«Ἡ ἀντίληψις ὅτι ὁ ποιητὴς τραγουδεῖ ἔτσι σὰν τὰ πουλιά, μόνον διότι δὲν ἠμπορεῖ νὰ κάνῃ τίποτ’ ἄλλο, εἶναι παιδαριώδης – ἄλλωστε καὶ τὰ πουλιὰ τραγουδοῦν, διὰ νὰ τ’ ἀκούσῃ κάποιος. Ἕνας φιλόσοφος ἠμπορεῖ νὰ φιλοσοφῇ μόνον διὰ τὴν εὐχαρίστησιν, ποὺ τοῦ προσφέρει ἡ εὕρεσις τῆς ἀληθείας – τοὐλάχιστον εἶναι νοητὸν αὐτόν. Ὁ καλλιτέχνης δὲν ἔχει αὐτὴν τὴν αὐτάρκειαν».

ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΥΚΟΥΤΡΗΣ

Ο μόνος περιορισμός στον οποίο υπακούει ο ποιητής είναι εκείνο το μυστηριώδες ένστικτο που τον έχει κάνει καλλιτέχνη και που τον διδάσκει να ανακαλύπτει τα αθάνατα πάθη μέσα στις θνητές επιθυμίες, την άφθαρτη ελπίδα μέσα στις τετριμμένες φιλοδοξίες μας, την θεία αγάπη μέσα στο γενετήσιο πάθος. 

W. B. YEATS, 1895

Αχ, όμως με τους στίχους λίγα καταφέρνει κανείς όταν βιάζεται. Θα ’πρεπε να ’χει υπομονή, να συλλέγει ερεθίσματα μια ολόκληρη ζωή και τότε μόλις ίσως μπορέσει να γράψει δέκα αράδες που να αξίζουν. Διότι οι στίχοι δεν είναι, όπως νομίζει ο κόσμος, συναισθήματα (τέτοια έχει κανείς από νωρίς) – είναι εμπειρίες.

Rainer Maria Rilke

Στην ποίηση υπάρχει κάποια διαδικασία μεταδόσεως που τελείται κατ' αντίστροφη φορά προς τη διαδικασία της δημιουργίας. Και στις δυο περιπτώσεις επενεργεί ένας αυτοματισμός, ακόμα κι όταν όλα βαδίζουν βάσει σχεδίου, με την προϋπόθεση ότι το μεταδιδόμενο αποδίδεται και βλέπεται ποιητικά. Σήμερα δεν υπάρχουν αναγνώστες της ποίησης, υπάρχουν ποιητές που την "ποιούν" και ποιητές που την δέχονται. Άλλοτε διαβαζόταν ο στίχος, το νόημα, το μέτρο κλπ., μα πώς να διαβαστεί σήμερα αυτό που είπαμε π.χ. ¨ενεργειακή υπόσταση του λόγου", που ταυτίζεται πότε με το ίδιο το ποιητικό βίωμα, πότε με τα σκιρτήματα της ψυχής του ποιητή και πότε με το εξωτερικό ή εσωτερικό γεγονός προτού προβληθεί την επωαστική του ζέστη; Συμβαίνει ό,τι και με το ποσό το εκπεφρασμένο σε γραμμάρια: διαβάζονται τα γραμμάρια, όμως αυτό τι σχέση μπορεί να έχει με την "έννοια" του ποσού, εκτός απ΄τη συμβατική του μέτρηση;

Δημήτρης Παπαδίτσας

Στο δοκίμιο του «Σκέψεις για τη γλώσσα και τη γλώσσα μου» ο Παπαδίτσας αναφέρει: «Ένας ποιητής, ό,τι έχει να πει το λέει με την ποίησή του. Θα έλεγα μάλιστα ότι δεν το λέει αλλά το δείχνει. Η ποιητική γλώσσα είναι συγχρόνως νόηση, εικόνα, ψυχικός αναπαλμός, αυτόματη αντίληψη, αισθητηριακή ή αισθητική ανάπλαση του γεγονότος, παρών χρόνος διαστελλόμενος ή συστελλόμενος μέσα σε μια διάρκεια χωρίς πέρατα.»

Και στο «Ως δι’ εσόπτρου»: «Η ποίηση είναι η αυθεντικότερη γλώσσα, δηλαδή νηπιακή γλώσσα, όπου το πράγμα, η έκφρασή του, η ονομασία του, η περιγραφή του, ο ήχος του, η μνημιακή του ανάκληση, όλα μαζί είναι ένα. (Μνημιακή ανάκληση: μια ολόκληρη διαδικασία για να ξαναμπούμε στον εαυτό μας που γνωρίζει). Κάθε ποιητής μιλάει σαν νήπιο, δηλαδή ακατανόητα για κείνους που έχουν ξεχάσει την πρώτη τους, την πιο αληθινή γλώσσα.»

Δημήτρης Παπαδίτσας

Την τελευταία δεκαετία, συζητώντας για Ποίηση με συναδέλφους εκπαιδευτικούς της ελληνικής φιλολογίας από διάφορα σχολεία αλλά και με μαθητές, δεν βρήκα ούτε έναν να γνωρίζει κάποιον από τους σημερινούς εν ζωή ποιητές. Σε αντίθεση με τη δεκαετία του ογδόντα που οι περισσότεροι ήξεραν αρκετούς από τους τότε ζώντες (Ελύτη, Ρίτσο, Σαχτούρη, Αναγνωστάκη, Λειβαδίτη και καμιά εικοσαριά ακόμα). Αλλά και οι φοιτητές της Φιλοσοφικής κάναμε πολύ συχνά ωραίες και γόνιμες συζητήσεις για την τότε ποιητική παραγωγή. Και βέβαια αγοράζαμε πρώτοι τις συλλογές του Σαχτούρη και των υπολοίπων.

Όμως σήμερα, παρά τα εκατοντάδες ποιητικά βιβλία που εκδίδονται ετησίως και την αυτοπροβολή τους από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παραμένουν ανύπαρκτοι για το πλατύ κοινό. Κι αν παγιωθεί αυτή η κατάσταση, δεν νομίζω ότι μετά από εκατό χρόνια θα μνημονεύεται κανείς από εμάς.

Τι συνέβη λοιπόν και οι σημερινοί ποιητές είναι μη αναγνωρίσιμοι;

Για τις αιτίες θα μπορούσαν να ειπωθούν πολλά, αλλά δεν είναι της παρούσης. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι αναγνώστες ποίησης είναι ελάχιστοι και η πλειοψηφία τους ευκαιριακοί. Κι αν δεν υπήρχε το fb τα πράγματα θα ήταν ακόμα χειρότερα, ίσως και να μη γνωριζόμασταν μεταξύ μας.

Γιώργος Γκανέλης

Τα ποιήματα τα ζει κανείς, δεν τα «γράφει».

Νίκος Εγγονόπουλος

Οι ποιητές δεν θέλουν χώρο… Οι ποιητές είναι πουλιά που πετούν. Σπάνια ξεκουράζονται ακουμπώντας στη γη… Οι ποιητές παντού είναι ανεπιθύμητοι γιατί είναι ριζοσπάστες, αρνητές, υπενθυμίζουν την πλήξη που φέρουν όλοι όσοι έχουν αφεθεί στην καθημερινότητα… Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά «πουλιά», αλλά πολύ φοβάμαι ότι τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν φτερά… νομίζουν ότι έχουν. Αυτοί οι «ποιητές» πράγματι πιάνουν χώρο γιατί ποτέ δεν απογειώνονται ­ ούτε μας απογειώνουν! Η πίστη μου είναι ότι από τους «ποιητές» στην Ελλάδα λείπει ένα ένστικτο αυτοκριτικής… Γι’ αυτό και εκδίδονται περίπου 200 νέες ποιητικές συλλογές κάθε χρόνο… Συνήθως στην Ελλάδα μια ποιητική συλλογή γράφεται εύκολα, όχι με πρόθεση να υπηρετήσει την ποίηση, αλλά τον εαυτό του ποιητή, τη ματαιοδοξία του… με άλλα λόγια, να υπηρετήσει αλλότρια πράγματα… Γι’ αυτό και η ποιότητα είναι πολύ χαμηλή… Στην Ελλάδα η ποίηση καλλιεργήθηκε λίγο άφρονα και λίγο ανεξέλεγκτα, λίγο απρογραμμάτιστα, όπως κάθε πράγμα… Τελικά όμως επιβιώνουν οι ποιητές που ήθελαν να γίνουν ποιητές, που είχαν μια βούληση να γίνουν ποιητές και που έχουν και ικανότητες φυσικά… Η γνώμη μου είναι ότι σήμερα με δυσκολία θα μπορούσα να μιλήσω για δέκα σημαντικούς ζώντες ποιητές… ­ ανεξάρτητα από την ηλικία τους και την τεχνοτροπία τους… Και μιλάω για ζωντανούς γιατί, αν μπούμε στους πεθαμένους, δεν πληρώνουμε ποτέ… και εύκολα λέμε…».

Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου (Θεσσαλονίκη, 17 Σεπτεμβρίου 1931 - Αθήνα, 6 Αυγούστου 1996)

 Η ποίηση είναι Ορυκτό. Πρέπει να πας πολύ βαθειά για να την καταλάβεις, να την έχεις μέσα στα στήθια σου δική σου υποθήκη. Όταν παίρνεις να γράψεις ποίηση ακονίζεις ξυράφια… κάποτε θα κοπείς. Η υψηλή λογοτεχνία  είναι αρρώστια της ψυχής, όταν ασχοληθείς είναι δυσβάσταχτο πράγμα.

Μιχάλης Μπουρμπούλης

Όλοι μας ονειρευόμαστε πολύ κάθε νύχτα αλλά το πρωί όλα τα έχουμε ξεχάσει… Γι’ αυτό οι ποιητές είναι τόσο σημαντικοί για την κοινωνία μας: θυμούνται τα όνειρά μας για λογαριασμό μας

Τομ Ρόμπινς

Ίσως υπάρχουν γυναίκες που υποπτεύονται ότι δεν είναι ωραίαι, αλλά δεν υπάρχει ποιητής, που να μην έχη την βεβαιότητα ότι είναι μεγάλος.

Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Ένας ποιητής» [Κ.Π. Καβάφης], 1903. Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, Διον. Ζακυθηνός, Ε.Π. Παπανούτσος (επιμ.), Νεοελληνική κριτική. Βασική Βιβλιοθήκη, 42. Εκδοτ. οίκος Ιωάννου Ν. Ζαχαροπούλου, 1956. 211.

Δεν γράφω ποίηση μαθαίνω τρόπους να κοιμάμαι τις νύχτες. 

Τέλλος Φίλης

Ο ποιητής είναι άχρηστος. Είναι είδος πολυτελείας. Βοηθάει ορισμένους μόνο ευαίσθητους ανθρώπους να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που έχει αυτή η ζωή.

[...]

Ίσως, και παρόλο που δηλώνω έτσι αφοριστικά την αχρηστία του ποιητή, βλέπω οπωσδήποτε την έστω περιορισμένη κοινωνική λειτουργία του. Υπάρχει αυτή η αντίφαση. Ο κόσμος γελάει όταν δηλώνεις ποιητής, άλλωστε τα περισσότερα ειδύλλιά μου τελειώσανε άμα τη δηλώσει της ποιητικής μου ιδιότητος. Πολλοί ντρέπονται.

[...]

Όχι, εγώ ήμουν ανέκαθεν τρελός, επαναστατημένος. Το πλήρωσα ακριβά αυτό, αλλά δεν μετάνιωσα ποτέ.

Μίλτος Σαχτούρης

Με κατατρώει αυτή η ποίηση. Οι ανθρώπινες σχέσεις μου γίνονται όσο πάνε και πιο δύσκολες. Κάποτε ισοφάριζα ωραία. Βέβαια, οι κοινωνικές σχέσεις πάντα με κουράζουν. Σπανίως μιλούσα σε συζητήσεις ασχέτων ανθρώπων σε ένα δωμάτιο. Τα τελευταία χρόνια είμαι πολύ μόνος. Η ίδια η γενιά του τριάντα δεν με λογάριαζε, πλην του Εμπειρίκου και του Εγγονόπουλου, που έζησε κι αυτός σε ένα υγρό υπόγειο 30 χρόνια κι επιβίωσε από τη γερή του κράση. Συνηθίζεται οι μετριότητες να ποδοπατούν μια ζωή στερημένη, τα δύσκολα χρόνια του καθενός...

Μίλτος Σαχτούρης (από συνέντευξη στο Σταθη Τσαγκαρουσιάνο)

Η ποίηση δεν ορίζεται, μόνον αναγνωρίζεται. Σαν κάτι φυσικό που το εισπράττεις πριν καν σκεφτείς. Αποτυπώνει τη βαθύτερη αυθεντικότητα, την εκστατική απορία, την απάντηση στο αναπάντητο. Στάση ζωής. Διαρκής αναζήτηση γνησιότητας πάνω κι έξω από τις σχετικές αξίες και μόδες που ορίζουν τη συμβατική ζωή των κοινωνιών.

 Στρατής Πασχάλης, «Ποίηση σε μικρόψυχους καιρούς»

Τα παιδιά και οι τρελοί κόβουν το Γόρδιο δεσμό που οι ποιητές ξοδεύουν μια ζωή για να λύσουν. 

Ζαν Κοκτώ

Πέρασα όλο το πρωϊνό διορθώνοντας τα δοκίμια ενός ποιήματός μου και κατάργησα ένα κόμμα. Το απόγευμα, το πρόσθεσα ξανά. 

Όσκαρ Γουάιλντ

Μόνο στα όνειρα, την ποίηση και το παιχνίδι φτάνουμε μερικές φορές σε αυτό που ήμασταν προτού γίνουμε αυτό που είμαστε.

Χούλιο Κορτάσαρ

Πάντα πίστευα ότι οι ποιητές ήταν τεμπέληδες συγγραφείς πρόζας που γράφουν παραγράφους και προτάσεις και τις κόβουν σε γραμμές.

William  Burroughs

 “Poetry is not an expression of the party line. It's that time of night, lying in bed, thinking what you really think, making the private world public, that's what the poet does.”

Allen Ginsberg

«Εγώ κυνηγημένος από μέσα μου όρμησα στα κύματα χωρίς σωσίβιο. Ύστερα μ’ άρπαξαν οι λέξεις –άλλο ναρκωτικό δε γνώρισα.»

Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος

Δε γράφεται το ποίημα με ξένο πόνο

Θανάσης Μαρκόπουλος

Κρυφά και φανερά σ' ακολουθούνε

Οι συμμορίες κι οι βασανιστές

Και ψάχνουν μέρα νύχτα να σε βρούνε

Μα δεν υπάρχει δρόμος να διαβούνε

Γιατί ποτέ δεν ήταν Ποιητές

Το χώμα που πατούν να προσκυνούνε...

Μάριος Ελευθερίου

Η δουλειά του ποιητή δεν είναι να λύει φιλοσοφικά ή κοινωνικά προβλήματα. Είναι να μας προσφέρει την ποιητική κάθαρση με τα πάθη και τους στοχασμούς που αισθάνεται μέσα του και γύρω του, σαν ένας ζωντανός άνθρωπος που έχει το μερδικό του σ' αυτόν τον κόσμο. 

Γιώργος Σεφέρης / Καβάφης και Έλιοτ 

Κατά βάθος, ο ποιητής έχει ένα θέμα, το ζωντανό σώμα του

Γιώργος Σεφέρης

Η ποίηση ἔχει τὶς ρίζες της στὴν ἀνθρώπινη ἀνάσα

Γιώργος Σεφέρης

Το ποίημα

μην το καταποντίζεις στα βαθιά πλατάνια

θρέψε το με το χώμα και το βράχο που έχεις.

Τα περισσότερα –

σκάψε στον ίδιο τόπο να τα βρεις.

Γιώργος Σεφέρης

Ο ποιητής που δεν αγωνίζεται για την επιβολή πάνω στο υλικό του δεν είναι καλλιτέχνης και η ευαισθησία του είναι ατελής.

Γιώργος Σεφέρης

Ποίηση είναι ολόκληρος ο άνθρωπος και τούτο δεν είναι ορισμός , ευτυχώς.

Γιώργος Σεφέρης

Τότε όμως η Ποίηση; Τι αντιπροσωπεύει μέσα σε μια τέτοια κοινωνία; Απαντώ: τον μόνο χώρο όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση. Και ακριβώς, η εφετινή απόφασή σας να τιμήσετε στο πρόσωπό μου την ποίηση μιας μικρής χώρας δείχνει σε πόσο αρμονική ανταπόκριση βρίσκεστε με την χαριστική αντίληψη της τέχνης, την αντίληψη ότι η τέχνη είναι η μόνη εναπομένουσα πολέμιος της ισχύος που κατήντησε να έχει στους καιρούς μας η ποσοτική αποτίμηση των αξιών.

Οδυσσέας Ελύτης (από την ομιλία του στην απονομή του Νόμπελ)

Δεν λυπάμαι τους ποιητές που έμειναν χωρίς κοινον. Λυπαμαι το κοινόν που έμεινε χωρίς ποιητές.

Οδυσσεας Ελύτης

Άξιον εστί ο πικρός και ο μόνος

ο από πριν χαμένος εσύ να 'σαι

Ποιητής που δουλεύει το μαχαίρι

στο ανεξίτηλο τρίτο του χέρι:

 

Ότι αυτός ο Θάνατος και αυτός η Zωή

Αυτός το Απρόβλεπτο και αυτός οι Θεσμοί

 

Αυτός η ευθεία του φυτού η το σώμα τέμνοντας

Αυτός η εστία του φακού η το πνεύμα καίγοντας

 

Αυτός η δίψα η μετά την κρήνη

Αυτός ο πόλεμος ο μετά την ειρήνη

 

Αυτός ο θεωρός των κυμάτων ο Ίων

Αυτός ο Πυγμαλίων πυρός και τεράτων

 

Αυτός η θρυαλλίδα που από τα χείλη ανάβει

Αυτός η αόρατη σήραγγα που υπερκερά τον Άδη

 

Αυτός ο Ληστής της ηδονής που δε σταυρώνεται

Αυτός ο Όφις που με το Στάχυ ενώνεται

 

Αυτός το σκότος και αυτός η όμορφη αφροσύνη

Αυτός των όμβρων του φωτός η εαροσύνη

 

Οδυσσέας Ελύτης

Αλλά τι

Κόπος ο ποιητής με τ’ αδειανά του χείλη

Ολοένα πίσω από τη θλίψη του: το Ανείπωτο.

Οδυσσέας Ελύτης

Τα ποιήματα είναι εύκολα. Η ποίηση είναι δύσκολη. 

Νίκος Γκάτσος 

Άλλοι κοιτάν αριστερά κι άλλοι δεξιά γυρνάν το μάτι 

και περιμένουν όλοι κάτι σαν στρατιωτάκια στη σειρά. 

Και προχωρούν κι οι ποιητές με χρώματα και ουράνια τόξα 

να μοιραστούνε λίγη δόξα με του λαού τους μαυλιστές.

Νίκος Γκάτσος

ὅταν δεῖτε ποιητὴ πάνω στὴ γῆ μὴν τὸν περάσετε γιὰ ἄγγελο· οὔτε γιὰ ζητιάνο· οὔτε γιὰ σοφὸ·οὔτε γιὰ κτῆνος.

Τό πολύ πολὺ αὐτὸς εἶναι ὁ ἄλλος ἄνθρωπος ποὺ ξέφυγε ἀπὸ μέσα μας.

ΚΡΙΤΩΝ ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΗΣ

Άλλωστε, κι ο ποιητής / μήπως δεν είναι ένας γλάρος / που θρέφεται, τσιμπολογώντας λέξεις / από την πλούσια ψαριά της γλώσσας;

Γιώργος Χ. Θεοχάρης

Εγώ δε λυπούμαι όσους δεν έχουν σχέση με την ποίηση. Λυπούμαι μόνο (και φοβάμαι) τους αναίσθητους.

Ο Γιώργος Μαρκόπουλος σε χρόνο ανύποπτο, Θεοδόσης Πυλαρινός, Εκάτη, 2019

Παρά τη γενικευμένη αντίληψη ότι η ποίηση αποτυπώνει τα βιώματα και τις εμπειρίες μας, η αλήθεια βρίσκεται στους αντίποδες: τις περισσότερες φορές όχι μόνο δεν αναπαριστά την πραγματική μας ζωή, αλλά επιχειρεί να συλλάβει εκείνο που διαφεύγει από την πραγματική ζωή, αυτό που δεν μπορεί να σαρκωθεί σε πράξη. Οι εμμονές, οι φόβοι, οι ανασφάλειες, οι ιδέες, οι φαντασιώσεις, οι απραγματοποίητες επιθυμίες και τα απωθημένα που μας στοιχειώνουν είναι οι βασικότερες κινητήριες δυνάμεις αυτού που αποκαλούμε ''έμπνευση''. Σπανίως ένα ανιχνεύσιμο βίωμα περνάει αυτούσιο στο ποιητικό κείμενο. Όταν (και όποτε) περνάει, είναι μόνο το απόσταγμα, η επίγευσή του – εκτός αν μιλάμε για στιχουργημένα κομμάτια αυτοβιογραφίας, συνήθως βουτηγμένα στο σιρόπι της αισθηματολογίας, που συναντάμε αρκετά συχνά κάτω από την ψευδεπίγραφη ετικέτα της ποίησης.

Αντώνης Φωστιέρης

Αρχίζεις να σπρώχνεις μια λέξη στο στίχο

Κ’ η λέξη δε μπαίνει.

Επιμένεις και σπάει.

Η ποίηση- είναι ένα ταξίδι

σ’ άγνωστη χώρα.

Η ποίηση είναι ταυτόσημη

με την παραγωγή ραδίου.

Για μια και μόνο λέξη

λιώνεις χιλιάδες τόνους

γλωσσικό μετάλλευμα

Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκι

Οι ποιητές

Που μούλιασαν στα κλάματα και στ’ αναφυλλητά

Λακήσαν απ’ το δρόμο

Τινάζοντας ακατάδεκτα τα τσουλούφια τους.

«Πώς με δυο τέτοιες λέξεις

να τραγουδήσεις

Την δεσποινίδα

και τον έρωτα

Και το τριανταφυλλάκι με τις δροσοσταλίδες;»

Και πίσω από τους ποιητές

Τρέχουν τα πλήθη του δρόμου

Φοιτητές / πόρνες / εργολάβοι…

Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκι

Μα η ποίηση, 

που να την πάρει ο διάολος, πες – 

 υπάρχει η ατιμότατη

το θες ή δεν το θες

Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκι

μετάφραση: Γιάννης Ρίτσος

Η ποίηση είναι ανατρεπτική και ο ποιητής περιθωριακός από τη φύση του. Ένας χαρισματικός αποσυνάγωγος, ένα επικίνδυνο αδέσποτο σκυλί. Γι' αυτό και ο θανάσιμος εχθρός του, η κάθε είδους εξουσία, επιδιώκει να τον αλιεύσει από τον δρόμο και να τον εγκαταστήσει στην άνεση του καναπέ, να μεταποιήσει το αδέσποτο σε οικόσιτο. Να τον εξαγοράσει με τιμές, οφίκια, βραβεία, να τον γελοιοποιήσει ή να τον συκοφαντήσει.

Τόλης Νικηφόρου

Ποτέ μου δεν κατάλαβα πώς δύο τόσο βελου-

δένια ζώα, όπως η γάτα και η ποίηση, έχουν

γυαλόχαρτο για γλώσσα.

Αργύρης Χιόνης

« Στην ποίηση η ποιητική λειτουργία, η άµεση προσοχή σε αυτή καθ’εαυτή τη λέξη, σε αυτή καθ’εαυτή την έκφραση, στη σχέση ανάµεσα στον ήχο και το νόηµα, σε όλα αυτά τα φαινόµενα, κατέχει την πρώτη θέση.  Κυριαρχεί. Η ποίηση εισάγει ένα δυναµισµό στη ζωή της γλώσσας.»

«Χωρίς την ερωτικοποίηση της γλώσσας που είναι η λογοτεχνία, κάθε γλώσσα είναι νεκρή». 

Roman Jacobson

 «Το κείµενο που γράφετε πρέπει να µου παρέχει την απόδειξη πως µε ποθεί. Υπάρχει αυτή η απόδειξη, είναι το γράψιµο. Η γραφή δεν είναι άλλο από την επιστήµη των απολαύσεων της γλώσσας. Μοναδικό εγχειρίδιο αυτής της επιστήµης, το Κάµα Σούτρα της, είναι το ίδιο το γράψιµο.» 

Roland Barthes

Αυτό που κάνει τους κακούς ποιητές ακόμη χειρότερους είναι που διαβάζουν μονάχα ποιητές (όπως οι κακοί φιλόσοφοι διαβάζουν μονάχα φιλοσόφους), ενώ θα κέρδιζαν τα μέγιστα από ένα βιβλίο βοτανικής ή γεωλογίας. Μόνον η ενασχόληση με επιστήμες απομακρυσμένες απ' τη δική σου σε κάνει πλουσιότερο. Αυτό δεν ισχύει -είναι ευνόητο- παρά μόνο σε τομείς που μαστίζονται από το εγώ. 

Εμίλ Σιοράν

Γιατί η ποίηση δεν είναι ο τρόπος να μιλήσουμε,

Αλλά ο καλύτερος τοίχος να κρύψουμε το πρόσωπό μας

Μανόλης Αναγνωστάκης

......

Το πουλημένο παιχνίδι της ποίησης

Δεν έχει τελειώσει ακόμη.

Αλέξης Τραϊανός

.......

Τα ποιήματα δεν έχουν αναγνώστες. Έχουν αυτόπτες μάρτυρες. Κώστας Καναβούρης, Έσπασε, Μελάνι

......................................

εγκαταλείπω την ποίηση δε θα πει προδοσία

βρίσκει κανείς τόσους τρόπους να επιμεληθεί την καταστροφή του.

Ντίνος Χριστιανόπουλος

.......

Ο ποιητής μένει πάντοτε χρεώστης

απέναντι στον κόσμο.

Πληρώνει πάντα τόκους και υπερημερίες

για τον πόνο των ανθρώπων.

Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι

.......

Τι να σας κάνω μάτια μου κι εσάς τους Ποιητές/που χρόνια μού καμώνεστε τις ψυχές τις αήττητες / Και χρόνια περιμένετε κείνο που δεν περίμενα όρθιοι στη σειρά σαν αζήτητα αντικείμενα…

Οδυσσέας Ελύτης

Ποίηση

Συγχώραμε που σε έχω βοηθήσει να καταλάβεις

πως δεν είσαι καμωμένη μόνο από λέξεις.

Ρόκε Ντάλτον

Μετάφραση: Βασίλης Λαλιώτης

“Poetry is a diary kept by a sea creature who lives on land and wishes he could fly.” 

Carl Sandburg 

Τόσα ποιήματα με θέμα το Ποίημα!— ολόκληρη ποίηση με μόνο θέμα τον εαυτό της.
Τι θα έλεγε κανείς για μια προσευχή με αντικείμενο τη θρησκεία;
Όλες οι γνώμες, όλες οι απόψεις είναι αναγκαστικά μερικές, ελλιπείς, ανεπαρκείς. Στη φιλοσοφία, και οπουδήποτε αλλού, η πρωτοτυπία ανάγεται σε ατελείς ορισμούς
* ΕΜΙΛ ΣΙΟΡΑΝ- ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ- 37
Μετάφραση: Αντώνης Καραβασίλης

«...ὁ ποιητής εἶναι πράγμα ἐλαφρύ καί πετούμενο καί ἱερό καί ἀνίκανος νά δημιουργεῖ, προτοῦ ἐμπευστεῖ καί βγεῖ ἀπό τά λογικά του καί νοῦς πλέον δέν ὑπάρχει σέ αὐτόν.»

Ἀλεξάνδρα Ροζοκόκη, «Πλάτωνος Ἴων», Εἰσαγωγή-Μετάφραση-Σχόλια. Ἐπικαιρότητα, Ἀθήνα 2002, σ. 43.

Ο ποιητής, εάν πρόκειται να είναι καθαυτό ποιητής, πρέπει να ευρίσκει μύθους και όχι να στιχουργεί λόγους.

Πλάτων,  Φαίδων

«Κ' η κριτική –μα καθώς και κάθε δημιουργία– είναι κι αυτή μισή Ποίηση. Θέλει την έμπνευσή της. Μήπως ο ποιητής γράφει τάχα το ποίημά του ευθύς με την πρώτη εντύπωση; Δεν πιστεύω να το φαντάζεται κανείς. Μόνο όταν έρθει η συνθετική στιγμή, μόνο όταν έρθει στην επιφάνεια εκείνος ο πυρήνας ο μυστηριώδης, εκείνο το στίγμα που αρχίζει, μέσα στο διανοητικό νεφέλωμα, να  συγκεντρώνει τις διάσπαρτες σκέψεις, κι' από κει και πέρα παίρνουν μια μορφή, ένα σχήμα, μια σπονδυλική στήλη, μιαν αυτοτελή ενότητα, μόνο τότε! Έτσι γράφεται το ποίημα· έτσι όμως κ' η Κριτική».

ΤΕΛΛΟΣ ΑΓΡΑΣ

 "Κριτική και επικαιρότης", περιοδ. "Καλλιτεχνικά Νέα", 13 Νοεμβρίου 1943.

Η Ποίηση είναι τ' όνειρο και η γλυκειά χαρά 

και η ωραία ανάμνηση ωρών που έχουνε σβήσει, 

το σκεύος που φυλάσσονται κειμήλια ιερά, 

κι' ακόμη για την άχαρη ζωή μια κάποια λύση. 

 Γιάννης Χονδρογιάννης, Φυγή στο άπειρο, 1936.

Ἂν ὑποθέσουμε ὅτι ἡ ποίηση μπορεῖ νὰ γιατρέψει κάποιον, αὐτὸς εἶναι ὁ ἀναγνώστης, ὄχι ὁ ἴδιος ὁ ποιητής. Ἐκεῖνον, ἀντίθετα, τὸν ἀρρωσταίνει. Καὶ μάλιστα, γιὰ νὰ εἶναι καλὴ ποίηση, πρέπει νὰ τὸν ἀρρωσταίνει ὣς τὸ ἔπακρο, ὣς ἐκεῖ ποὺ ἀνοίγει κανεὶς στὰ δύο τὸν ἑαυτό του. Ἂν ὁ ποιητὴς χρησιμοποιεῖ τὴν ποίησή του γιὰ δικό του φάρμακο, τὴ νοθεύει, τὴν ἔχει κάνει κιόλας κακὴ ποίηση. Βέβαια ὁ ποιητὴς μπορεῖ κι αὐτὸς νὰ γιατρευτεῖ μὲ τὴν ποίηση, ἀλλὰ μόνο ὡς ἀναγνώστης τῆς ὡραίας ποίησης ἑνὸς ἄλλου ποιητῆ."   Τίτος Πατρίκιος

Το ενδιαφέρον για την ποίηση συνδέεται μ' αυτήν τη φρεσκάδα του μυαλού, άνευ της οποίας τα τεχνάσματα αποκαλύπτονται. Το ίδιο ισχύει και για την γραφή. Καθώς περνούν τα χρόνια, το γράψιμο μου φαίνεται ανούσιο. Επειδή εξασθένησε η συγκινησιακή μου ικανότητα- έρχεται μια στιγμή που σκληραίνει κανείς- απομακρύνθηκα από την ποίηση.

       ΕΜΙΛ ΣΙΟΡΑΝ(1911-1995)

"Η ποίηση είναι στην πραγματικότητα μια λειτουργία παιχνιδιού. Κινείται μέσα στο πεδίο παιχνιδιού του πνεύματος, σ' έναν κόσμο δικό της, που το πνεύμα δημιουργεί γι' αυτήν. Εκεί τα πράγματα έχουν μια πολύ διαφορετική φυσιογνωμία από εκείνη που έχουν στην καθημερινή ζωή και περιορίζονται από δεσμά διαφορετικά από τα δεσμά της λογικής και της αιτιότητας... Για να καταλάβουμε την ποίηση πρέπει να μπορούμε να ντυθούμε την ψυχή του παιδιού σαν μαγικό μανδύα και ν' απαρνηθούμε τη σοφία του ενηλίκου για χάρη της σοφίας του παιδιού".

 J. Huizinga,  "Homo Ludens"

Τι μπορεί να κάνει η ποίηση; Τίποτα. Υπήρχαν αρκετοί ποιητές ανάμεσα στους Ναζί. Τη μέρα άρπαζαν παιδιά από τις κούνιες τους και τα έκαιγαν, και τη νύχτα έγραφαν ποιήματα. Πιστέψτε με, αυτές οι δύο πράξεις δεν αντιφάσκουν. Κάθε άλλο. Καληνύχτα. 

Ισαακ Μπασεβις Σινγκερ

~~~

Ξέρουμε πως ένας άνθρωπος μπορεί να διαβάζει Γκαίτε ή Ρίλκε το βράδυ, να παίζει Μπαχ ή Σούμπερτ, και το πρωί να πηγαίνει για την καθημερινή δουλειά του στο Άουσβιτς. 

Τζορτζ Στάινερ

Α, σεβασμιότατε, απάντησε ο ποιητής ελπίζοντας πως θα σπάσει τα ηλίθια αυτά κεφάλια με το χρυσό του σκήπτρο, ο χύδην όχλος δεν έχει ούτε το πνεύμα ούτε την ευσπλαχνία σας. Οι οδύνες μας αγνοούνται, κανείς δεν γνωρίζει το μόχθο μας. Λιγότερο κοπιάζει ο μεταλλωρύχος όταν βγάζει το χρυσάφι απ' το ορυχείο απ' όσο εμείς όταν προσπαθούμε να τραβήξουμε τις εικόνες μας μεσ' από τα σωθικά της πιο αχάριστης γλώσσας που υπάρχει. Αν σκοπός της ποίησης είναι να φέρει τις ιδέες στο ακριβές εκείνο σημείο όπου όλος ο κόσμος μπορεί να τις δει και να τις νιώσει, τότε ο ποιητής πρέπει ακατάπαυστα να διατρέχει την κλίμακα των ανθρώπινων διανοιών για να τις ικανοποιήσει όλες• πρέπει να κρύψει κάτω από τα πιο ζωηρά χρώματα τη λογική και το συναίσθημα, τις δυο εχθρικές αυτές δυνάμεις• πρέπει να περικλείσει έναν ολόκληρο κόσμο σκέψεων μέσα σε μια λέξη, να συνοψίσει φιλοσοφίες ολόκληρες σε μια εικόνα• και τέλος, οι στίχοι του είναι σπόροι που οι ανθοί τους θα ξεπεταχτούν στις καρδιές αναζητώντας εκεί αυλάκια που έχουν ανοίξει τα προσωπικά αισθήματα. Δεν πρέπει να τα 'χεις νιώσει όλα για να τα δώσεις όλα; Και νιώθω κάτι έντονα δεν σημαίνει υποφέρω; Γι' αυτό και την ποίηση τη γεννούν επίπονα ταξίδια στις πλατιές περιοχές της σκέψης και της κοινωνίας.

Honoré de Balzac, Χαμένες ψευδαισθήσεις

Θεωρώ πως η Τέχνη δεν ανήκει. Το έργο, άμα τη εκδόσει του, δεν ανήκει ούτε καν στον δημιουργό του. Αν ανήκει κάπου είναι, εν προκειμένω, στη Γλώσσα. Δεν γράφουμε, όσοι γράφουμε, εμείς. Μας γράφει η Γλώσσα. Σε αυτήν οφειλόμαστε. Και οφείλουμε. Θα έπρεπε όλοι να πληρώνουμε φόρο όσοι μιλάμε και όσοι γράφουμε. Ακούγεται απόλυτο και καθ’ υπερβολή, αλλά μόνο έτσι μπορώ να φανερώσω την αλήθεια που κατά κανόνα αποσιωπούμε. Σαφώς η κατάθεση του συγγραφέα στη Γλώσσα κάθε φορά, πιστώνεται ως δημιουργία. Αλλά μέχρι τώρα μόνο αυτό ομολογούμε, κρύβοντας την άλλη μισή αλήθεια. Προεκτείνοντάς αυτό το δικό μου αίσθημα δικαίου, παίρνω σαν δεδομένο πως τίποτα δεν ανήκει σε κανέναν. Ούτε σε μας ο εαυτός μας, καν. Τα ταλαιπωρημένα πνευματικά «δικαιώματα» δυναμιτίζοντα, και το ανήκειν καταργείται. Καθώς και το αίσθημα της ιδιοκτησίας. Ειδικά στις κοινωνίες που ζούμε θεωρώ σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας και αυτή την παράμετρο: το τέλος της ατομικής ιδιοκτησίας. Που για μένα είναι και το τέλος του Εγώ. Το Εγώ ανοίγεται στη ρευστότητα του πληθυντικού Άλλου. Είμαστε περισσότερο το «συλλογικό ασυνείδητο», παρά το «ατομικό» μας. Και η ποιητική συλλογή «Αγνώστου Η βία του βίου», ακριβώς για αυτό μιλάει. Και κλείνοντας το περί Αγνώστου, θα σας την πιο βαθιά μου αλήθεια: ο Άγνωστος είναι ο δικός μου Κανένας στο ερώτημα της κοινωνίας- Πολύφημου. [...]

Η Τέχνη, και δη η ποίηση, είναι ένα πεδίο παυσίλυπης ενσυναίσθησης και διαδικασίας πένθους.

Τα ερωτηματικά θα υπάρχουν πάντα εκεί, να ανατρέπουν τις βεβαιότητές μας. Και να μας πηγαίνουν προς το Άγνωστο που φέρουμε ως όντα. Τα δικά μου ερωτήματα προσωπικά, τα ονομάζω μέλισσες: βουίζουν συνεχώς στο μυαλό μου και χτίζουν μέσα μου κόσμο. Έχω συμφιλιωθεί με αυτό το κομμάτι του εαυτού μου πλήρως.

[...]

Η ποίηση έρχεται να συγκροτήσει ένα δικό της κάθε φορά αντι-σύμπαν, που η εν πυκνώσει φύση του, φανερώνει τις κρυμμένες ρωγμές και κυρίως το σφαγείο από όπου προήλθαμε απαξάπαντες. Η οικογένεια ως πυρήνας δομικός της κοινωνίας, λειτουργεί ως πρωτογενής κοιτίδα κακοποίησης, κι ας παριστάνει την θερμοκοιτίδα της ζωής. 

Τσιμάρας Τζανάτος (https://www.fractalart.gr/tsimaras-tzanatos/)

Αγαπώ την ποίηση. Με τα μυστικά και τα ψέματα της. Στα βαθιά και τα αβαθή της.

Την αγαπώ δηλαδή όπως αγαπάνε οι άντρες τις μοιραίες γυναίκες. (Ε, ναι, η Ποίηση είναι γυναίκα. Όπως, εξάλλου και όλες οι υψηλές έννοιες και οι μεγάλες ιδέες!)   

Εντάξει, ας μην παρατραβήξουμε την παρομοίωση, ας περιοριστούμε μόνο στο πως αγαπιόμαστε με την Ποίηση όπως οι παιδικοί φίλοι / έτσι απλά, χωρίς λόγο, όπως γράφει και ένας ευδιάκριτος ποιητής στην τωρινή ΣΤΗΛΗ ΑΛΑΤΟΣ.

Ποια όμως είναι τα μυστικά της;

Η Ποίηση κατέχει την τέχνη να κρύβει τα μυστικά! Ή μάλλον όχι: κατέχει την τέχνη να μην κρύβει να μην φανερώνει, αλλά μόνο να (επι)σημαίνει - όπως η φύση κατά τον Ηράκλειτο.

Κι όπως έχω πει πολλές φορές ο ποιητής είναι ένας ευτυχής δέκτης ραδιοσημάτων από άλλους κόσμους - και έχει την παράξενη υποχρέωση, χωρίς να μπορεί να τα αποκρυπτογραφήσει, να  τα κρυπτογραφεί σε δεύτερο κώδικα, τον δικό του, για αποκρυπτογραφηθούν αργότερα σε τρίτο από τον αναγνώστη.

Η Ποίηση δηλαδή, είναι γεμάτη μυστικά επί μυστικών, μεταφρασμένα από (και σε) μια γλώσσα «ενδοεπικοινωνίας», μια γλώσσα μέσα στη γλώσσα.

Ως δημιουργός ενός ολόκληρου μεταστοιχειωμένου σύμπαντος, ο ποιητής διατυπώνει αλλιώς τα πράγματα για να τα περιγράψει και, ονομάζοντάς τα με το μυστικό τους όνομα, αυτό που θα επιβιώσει της φυσικής τους ύπαρξης, τα κάνει αλλιώς «πραγματικά»

Και τα ψέματα στην Ποίηση, ποια είναι; Υπάρχουν;

Ναι, υπάρχουν κι αυτά, άφθονα μάλιστα. Θαρρώ όμως πως σχεδόν όλα ανήκουν στην  «πραγματική πραγματικότητα», την πεζολογική, που προσπαθεί παράλληλα να διαχειριστεί ο ποιητής, όταν, εκούσια ή ακούσια, γειώνεται στις άλλες εκδοχές της πραγματικότητας, τις μεταφυσικές, που υπηρετεί.

Παυλίνα Παμπούδη

 Ο ποιητής, όπως και ο ερωτευμένος, είναι μια απειλή για τη γραμμή παραγωγής. 

Rollo May Αμερικανός ψυχολόγος (1909-1994).

Οι τρελοί και οι παράνομοι πραγματοποιούν τα όνειρα που κάνουν οι ποιητές

σύνθημα σε τοίχο

Ποίηση είναι

τα γυαλιά για τ' αόρατα...

Γιάννης Κυριαζής

Οι μάζες εξεγείρονταν, κι εμείς γράφαμε και σχολιάζαμε ποιήματα. Δεν βλέπαμε τα πύρινα σημάδια στον τοίχο κι απολαμβάναμε αμέριμνοι τα ακριβά εδέσματα της τέχνης, όπως άλλοτε ο βασιλιάς Βαλτάσαρ, χωρίς να φοβόμαστε να κοιτάξουμε το μέλλον. Και μοναχά δεκαετίες αργότερα, όταν γκρεμίστηκαν στα κεφάλια μας στέγες και τείχη, συνειδητοποιήσαμε πως τα θεμέλια είχαν υποσκαφτεί από καιρό και πως η έλευση του νέου αιώνα, είχε σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους της ατομικής ελευθερίας στην Ευρώπη.

Στέφαν Τσβάιχ

''Το τοπίο μας κάνει να σκεφτούμε τη νύχτα, ο ουρανός την ημέρα. Κατά τη γνώμη μου, αυτή η ταυτόχρονη παρουσία της ημέρας και της νύχτας έχει τη δύναμη να εκπλήσσει και να γοητεύει. Αυτήν τη δύναμη την ονομάζω ποίηση''.

Rene Magritte

Η ποίηση μας περιστοιχίζει από παντού, αλλά, αλίμονο, το να τη γράψεις στο χαρτί δεν είναι τόσο εύκολο όσο το να την ατενίζεις,

Vincent Van Gogh

- Εξήγησέ μου, δον Πάμπλο, τι σημαίνει τέλος πάντων μεταφορά.

-Οτι  ο ουρανός  πχ κλαίει, αντί  να πούμε απλώς ότι  βρέχει. 

- Δηλαδή αν πω στη Βεατρίκη οτι το χαμόγελό της φτεροκοπά σαν πεταλούδα, θα είμαι σωστός; 

-Ναι, Μαριο. Αυτή ειναι μια μεταφορά και θα καταλάβει αμεσως  οτι εισαι ερωτευμενος.  

- Εσύ φταις  που την ερωτεύτηκα. Σε ευχαριστω όμως που με έμαθες να χρησιμοποιώ τη γλώσσα μου για όμορφα λόγια παρά για να κολλάω γραμματόσημα. 

-Η  ποίηση, καλε μου Μάριο,  δεν ανήκει σ΄ εκείνον που τη γράφει, αλλά σ’ εκείνον που την έχει ανάγκη.

Από την ταινία ''il Postino'' (αναφέρεται στα χρόνια εξορίας του Πάμπλο  Νερούδα στην Ιταλία)

Ποίηση είναι η απευθείας σχέση με την πραγματικότητα, κάτι που πολλές φορές δεν μπορείς να αντέξεις. Χρήστος Βακαλόπουλος

Για το Νάσο Βαγενά: «Το ποίημα είναι ένα νησί. Μπορείς να πας σ’ αυτό με πλοίο. Το ζήτημα είναι αν μπορείς να πας κολυμπώντας»

Για τον Ελύτη: « Αυτό είναι στο βάθος η ποίηση, η τέχνη να οδηγείσαι και να φτάνεις προς αυτό που σε υπερβαίνει, να γίνεσαι άνεμος για τον χαρταετό και χαρταετός  για τον άνεμο, ακόμα κι όταν ουρανός δεν υπάρχει. Δεν παίζω με τα λόγια. Μιλώ για την κίνηση που ανακαλύπτει κανεί/ να σημειώνεται  μέσα στη στιγμή, όταν καταφέρνει να την ανοίξει και να της δώσει διάρκεια». Αλλά και: «Η ποίηση είναι το άλλο πρόσωπο της υπερηφάνειας».

- Για τον Εμπειρίκο: «Η Ποίησις είναι ανάπτυξις στίλβοντος ποδη­λάτου».

- Για το Νίκο Καρούζο: «Ποτέ στ’ αλήθεια δεν το ’μαθα/ τι είναι τα ποιήματα./Είναι πληγώματα/ίν’ ομοιώματα/ φενάκη/ φρεναπάτη;/ Φρενάρισμα ίσως; /ταραχώδη κύματα; /τί είναι τα ποιήματα;/ Είν’ εκδορές απλά γδαρσίματα;/ είναι σκαψίματα;/ Είναι ιώδιο;/ Είναι φάρμακα;/ είναι γάζες επίδεσμοι/ παρηγόρια ή διαλείμματα;/ Πολλοί τα βαλσαμώνουν ως μηνύματα./Εγώ τα λέω ενθύμια φρίκης».

- Για τον Καρυωτά­κη: «Μας διώχνουνε τα πράγματα κι η ποίησις/  είναι το καταφύγιο που φθονούμε».

- Για το Λειβαδίτη: «Η ποίηση είναι ένα αίνιγμα από συνηθισμένα λόγια» Αλλά και «… ένα παιχνίδι / που τα χάνεις όλα/ για να κερδίσεις ίσως / ένα άπιαστο αστέρι».

- Για τον Παυλόπουλο η Ποίη­ση είναι ένα εί­δωλο άπιαστο: «Μια πόρτα ανοιχτή, για την οποία αιώνες τώρα/φτιάχνονται  ατέλειωτες αρμαθιές αντικλείδια».

- Για το Σαραντάρη: «Η ποίηση είναι / εκείνος ο εαυτός μας/ που δεν κοιμάται ποτέ»

- Για το Σαχτούρη: «Λανθάνουσα κοινή ανθρώπινη ανάγκη για ουρανό».

- Για το Σεφέρη: «Η Ποίηση έχει τις ρίζες της στην αν­θρώπινη ανάσα», «Το χρυσό δίχτυ,/ όπου τα πράγματα σπαρταρούν/ σαν ψάρια» και «Είναι πολλά παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας»

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

2021

Ένα γράμμα χωρίζει την ποίηση απ' την οίηση, ένα γράμμα αρκεί για να καλύψει ή να φέρει στο φως ένα μωσαϊκό συναισθημάτων, μια εσώτατη έκρηξη. 

Τραβήξτε το Π του ποιητή-οιητή και θα απομακρύνετε τo οποιοδήποτε έρεισμα. Πίσω από τα παραπετάσματα θα ατενίσετε την αθεράπευτη γύμνια του. 

Μια πρόθεση χωρίζει τον ποιητή από τον εκποιητή ή τον παραποιητή. Σκάψτε βαθιά για να την  ανιχνεύσετε.

Ο ποιητής έχει μαθητεύσει στη σιωπή, την αγαπά, εξίσου με τον λόγο, επιστρέφει συχνά σ΄ αυτή, τάχα πως της βάζει στίξη, για να την κάνει καταληπτή, υποφερτή, διέξοδο και βάλσαμο των παθών του. 

Ο οιητής είναι απόστημα της φλυαρίας. Αναλώνεται όταν σβήνουν τα φώτα. Δεν ξέρει τι σημαίνει πάθος.  Καμία τέχνη δεν κατέχει.

2023

Εν όψει της αυριανής ημέρας, ας έχουμε κατά νου ότι απαραίτητη συνθήκη για την άνθηση της Ποίησης είναι και η σιγή. Δυστυχώς, το ξεχνάμε. Η οίηση, η φλυαρία, η υπερπληροφόρηση οι πελατειακές σχέσεις μέσα από παρεούλες "κουλτουριάρηδων" απομακρύνουν τον κόσμο από την Τέχνη. Ειλικρινά, λυπάμαι τον "πνευματικό άνθρωπο" της φωταγωγημένης αίθουσας. Αυτόν που οι ακροατές του κοιτούν αδιάκοπα το ρολόι ή ψιθυρίζουν "τελείωνε, ρε". Εύχομαι ολόψυχα κάνεις να μην καταντήσει έτσι.

Αληθινός καλλιτέχνης δεν είναι ο αναπτήρας που αναλώνεται σε θεατρικά λόγια, χειραψίες και υποκριτικά χαμόγελα και κάποια στιγμή σώνει, αλλά ο άσβεστος φάρος, στον οποίον ανατρέχουμε σε κρίσιμες περιστάσεις του βίου μας, για να συντρίψουμε τα έσωθεν κι έξωθεν σκοτάδια.

Κάνεις δεν μπορεί να προβλέψει πόσες απ' τις λέξεις που σκαλίζουμε θα επιζήσουν, όταν εμείς "κάνουμε πανιά" . Δεν πα' να μας στεφανώνουν με δάφνες οι συγκαιρινοί...

Η Ποίηση είναι δίπλα μας, αλλά δεν τη βλέπουμε. Oι φρενήρεις ρυθμοί ζωής μάς φράζουν το οπτικό πεδίο, καθηλώνοντας στην τύρβη, τη ρουτίνα, την αστείρευτη πεζολογία, καταπνίγοντας την έκφραση των συναισθημάτων μας. Ας την ψάξουμε στην εναλλαγή των χρωμάτων τ' ουρανού κατά τη διαδοχή των ωρών, το μουρμουρητό ενός μικρού ρυακιού στην εξοχή, το φύσημα του ανέμου, το κελάηδημα της καρδερίνας, τη φαντασία των παιδιών του δημοτικού, καθώς παίζουν κρυφτό στη σχολική αυλή, την εμμονή μας να χαράζουμε τ' όνομά μας στην αμμουδιά, γνωρίζοντας πως ο άνεμος θα το σβήσει, πως το κύμα θα το σκεπάσει.

Ώρα ν΄ ατενίσουμε την καθημερινότητά μας με διαφορετικό βλέμμα, εξερευνώντας κάθε αθέατη πτυχή της, για να νηστέψουμε ολοκληρωτικά τη φθορά.

Κωνσταντίνος Κωστέας