"Ό,τι κι αν έφερνε το μέλλον, ο φασισμός ήταν το κακό και έπρεπε να του αντισταθούν. Ολόκληρη γενιά διανοουμένων προσχώρησε στον μαρξισμό την περίοδο της ύφεσης, και κυρίως μέσω του αγώνα κατά του φασισμού, σε σκοτεινές εποχές. Όσοι επέζησαν, συχνά απογοητεύτηκαν. Βυθίστηκαν στο παρελθόν τους προκειμένου να ανακαλύψουν αν έσφαλαν, ποια μπορεί να είναι τα λάθη τους ή τι πήγε στραβά με τις μεγάλες ελπίδες τους. Πολλοί έχουν πάψει να είναι μαρξιστές. Μπορούμε, όμως, με σιγουριά να πούμε ότι ελάχιστοι, εάν υπάρχουν κάποιοι, απορρίπτουν τη συμμετοχή τους στον αγώνα κατά του φασισμού. Δύσκολα θα βρεθεί άντρας ή γυναίκα που να μετανιώνει για την υποστήριξή του προς την Ισπανική Δημοκρατία ή για το μερίδιό του, όσο μικρό κι αν ήταν, στον πόλεμο κατά του φασισμού, είτε ως πολίτης είτε ως ένστολος στρατιώτης είτε ως αντιστασιακός. Αποτελεί κομμάτι του παρελθόντος τους, που το αναπολούν με συγκρατημένη υπερηφάνεια. Για κάποιους αποτελεί το μοναδικό κομμάτι του πολιτικού παρελθόντος τους, το οποίο οι επιζώντες της εποχής εκείνης αναπολούν με απόλυτη ικανοποίηση."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου